Book Title: Agam 01 Ang 01 Acharanga Sutra Part 02 Stahanakvasi
Author(s): Madhukarmuni, Shreechand Surana, Shobhachad Bharilla
Publisher: Agam Prakashan Samiti
View full book text
________________
एकादश अध्ययन : सूत्र ६७३-६७९
३३१
वीणा के शब्द या तम्बूरे के शब्द । ढंकु णसद्दाणि एक वाद्य विशेष के शब्द, कंसतालसद्दाणि— कांसे के शब्द, लत्तियसद्दाणि - कांसा, कंसिका के शब्द । गोहियसद्दाणि- भांडों के द्वारा काँख और हाथ में रखकर बजाये जाने वाले वाद्य के शब्द । किरकिरिसद्दाणि- बांस आदि की छड़ी से बजाये जाने वाले वाद्य के शब्द । पिरपिरियसद्दाणि - बांस आदि की नाली से बजने वाले वाद्य शब्द, अथवा देशी भाषा में पिपुड़ी। १
विविध स्थानों में शब्देन्द्रिय-संयम
६७३. से भिक्खू वा २ अहावेगइयाइं सद्दाइं सुणेति, तंजहा - वप्पाणि वा फलिहाणि वा जाव सराणि वा सरपंतियाणि वा सरसरपंतियाणि वा अण्णतराई वा तहप्पगाराई विरूवरूवाई सद्दाई कण्णसोयपडियाए णो अभिसंधारेज्जा गमणाए ।
६७४. से भिक्खू वा २ अहावेगतियाई सद्दाई सुणेइ, तंजहा - कच्छाणि वा णूमाणि वा गणाणि वा वाणि वा वणदुग्गाणि वा पव्वयाणि वा पव्वयदुग्गाणि वा अण्णतराई वा तहप्पगाराइं विरूवरूवाई सद्दाई कण्णसोयपडियाए णो अभिसंधारेज्जा गमणाए ।
६७५. से भिक्खू वा २ अहावगतियाइं सद्दाई सुणेति, तंजहा - गामाणि" वा नगराणि वा निगमाणि वा रायधाणाणि वा आसम-पट्टण- सण्णिवेसाणि वा अण्णतराई वा तहप्पगाराई सद्दाई णो अभिसंधारेज्जा गमणाए ।
(क) आचारांग वृत्ति पत्रांक ४१२ (ग) पाइअ - सद्द - महण्णवो
(ख) आचारांगचूर्णि मू० पा० टि० पृ०२४१ (घ) निशीथचूर्णि उ०१७ पृ० २०१
२. 'वप्पाणि वा' आदि का अर्थ वृत्तिकार ने स्पष्ट किया है— वप्रः केदारस्तटादिर्वा तद्वर्णकाः शब्दा वप्रा एवोक्ताः । वप्र कहते हैं— क्यारी को, अथवा तट आदि को, उसका वर्णन करने वाले शब्द भी वप्र कहलाते हैं।
१.
३. 'सराणि वा सरपंतियाणि वा' के बदले पाठान्तर हैं— सागराणि वा सरपंतियाणि वा, सागराणि वा सरसरपंतियाणि ।
४. वणदुग्गाणि वा के बाद पव्वयाणि वा किसी-किसी प्रति में नहीं है ।
५
निशीथचूर्णि में उ० १२ पृ० ३४४-३४६, ३४७ में इन सबकी विशेष व्याख्या की गई है— "करादियाण गम्मो गामो। ण करा जत्थ तं णगरं । खेडं नाम धूलीपागारिपरिक्खित्तं कुनगरं कब्बडं । जोयणब्धंतरे जस्स गामादि नत्थि तं मडंबं । सुवण्णादि आगरो। पट्टणं दुविहं जलपट्टणं थलपट्टणं
च,
जलेण जस्स भंडमागच्छति तं जलपट्टणं इतरं थलपट्टणं । दोण्णि मुहा जस्स तं दोणपहं जलेण विथलेण वि भंडमागच्छति । आसमं नाम तावसमादीणं । सत्थावासणट्टणं सन्निवेसं । गामो वा पट्ठितो सनिविट्टो जत्तागतो वा लोगो सन्निविट्टो तं सन्निवेसं भण्णति । अन्नत्थ किसिं करेत्ता अन्नत्थ वोढुं वसंति तं संवाहं भन्नति । घोसं गोउलं । वणियवग्गो जत्थ वसति तं नेगमं । अंसिया गामततियभागादी । भंडग्गाहणा जत्थ भिज्जंति तं पुडाभेदं । जत्थ राया वसति सा राजधाणी ।
६. 'रायहाणि'- पाठान्तर है।