Book Title: Nishadh Pati
Author(s): Mohanlal Chunilal Dhami
Publisher: Navyug Pustak Bhandar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032775/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'IN - o - "Ift ' #r/////// //twiii //// TIT . 0 meInlAla cIlAla dhAma kakaPIT Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati : lekhaka : vaidya mehanalAla cunIlAla dhAmI -: prakAzaka :. navayuga pustaka bhaMDAra bukaselarsa : : pablizarsa navA nAkA roDa rAjakoTa-360001 : : : [ saurASTra) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : navinacaMdra mehanalAla mahetA navayuga pustaka bhaMDAra navA nAkA reDa, 1le mALe rAjakoTa-360001 saurASTra) C) vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmI punaHmudraNa bIjuM [1979] kiMmata rU. 20-00 : mudraka ? nAnAlAla somAlAla zAha sarve da ya mudraNa la ya mu : sAdarA - 382320 sTe [e. pI. have Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema, prasannatA ane kartavyamAM sAthe magna rahenArA sevAbhAvI zalya vidyA vizArada Do. zrI praphula bI. desAI M.S.R.R.C.S. (E) nA karakamaLamAM urabhAvanAnuM eka puSpa samapita karatAM huM mane dhanya mAnuM chuM. mohanalAla dhAmI. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmI racita pustako 13-75 bAladAna 18-00 saMsAra cAlyo jAya che 20-00 bhavabaMdhana : malayasuMdarI 20-00 bhavabaMdhana : mahAbalakumAra 20-00 niSadhapati 18-00 saMsAra eka svapna 16-10 rAjanaMdinI 18-00 saubhAgya kaMkaNa 18-00 rajanI raMgabharI 15-00 puNya prabhAva 1 le 15-00 puNya prabhAva 2 je 13-50 taraMgalA 17-00 veLA veLAnI vAdaLI 14-50 alakha niraMjana 8-25 kulavadhu 10-10 aMjanA suMdarI 26-00 varanAM viSa 15-00 tilaka maMjarI 16-50 bhAvaDa zAha 16-50 dedA zAha 12-00 sudarzana zeTha 15-00 caMdravadanA 11-50 sAta savAla 10-25 nAtha anAya 10-00 Arya lalitAMga 10-00 cara samrATa 9-75 parvAdhirAja [8-00 nehapriyA 11-75 vAsavadattA 12-25 vaitAla bhaTTa 3-00 dhumasanA paDachAyA 11-50 rAjadulArI 3-00 paraNyA pahelAM 10-00 raMga rAga virAga 20-00 jihA zeTha 13-50 jAvaDa zeTha navayuga pustaka bhaMDAra: 3600" (saurASTra) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bela! "niSadhapati' eka paurANika kathA vastu parathI AlekhAyelI navalakathA che. bhUtakALa tarapha najara karatAM spaSTa joI zakAya che ke aneka kavioe naLa-damayaMtInA jIvana vaheNane sparzatAM kAvyo, caritro, nATaka vagere AlekhelAM che. bhagavAna vyAsa paNa naLa damayaMtInA jIvanavaheNanI upekSA karI zakyA nathI.eTaluM nahi paNa vividha thAnakamAM paNa naLa damayaMtInA prasaMge jhIlavAmAM AvyA che. jaina sAhityamAM te naLa damayaMtInA jIvana vaheNane khUba ja jhulAvavAmAM Avela che. nalAyana, naLa caritra, naLapAkhyAna, naiSadhIya caritra, naLa vilAsa nATaka, naLa vikama nATaka, naLodaya kAvya, naLAdaya caritra, damayaMtI caritra, damayaMtI prabaMdha, naLa damayaMtIne rAsa, vagere ghaNuM graMtha jaina kavioe bhUtakALamAM AlekhelA che. A badhA graMthamAM "naLAyana" nAmanA cAra hajAra ne pacAsa zlokanA kAvyasabhara graMtha para mAruM haiyuM AkarSAyuM. pUrvAcArya zrI mANikadeva sUrie raceluM naLAyana nAmanuM mahAkAvya mArA aMtaHkaraNane jhaNajhaNAvI gayuM. prastuta navalA meM e kAvyane sAme rAkhIne lakhI che. kAvyamAM AvatAM rasabhara vaNane mAre ka te cheDavAM paDayAM che athavA TuMkAvavAM paDyAM che. kAraNake kavi ane lekhakanI maryAdAo vacce ghaNuM aMtara hoya che. kavi pitAnA kAvyamAM khIlI uThe che. jyAre kathAlekhakane potAnA vartuLane nihALavuM paDe che. Ama chatAM mahAkavinI bhAvanAne mArA hAthe droha na thAya tenI khUba ja kALajI mAre rAkhavI paDI che. samagra kathA jaina ItihAsamAMthI lIdhI hovAthI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAre e aMge paNa jAgRta rahevuM paDayuM che. Arya saMskRtinA hArdanuM darzana karAvatI A kathA leke mATe navI nathI. hajAro varSathI A kathA leka haiyA para rahetI AvI che..ane prastuta navalakathAmAM je kaMI sAruM che te mahAkavinuM che ane je kaMI anucita hoya te mArA jevA alpAtmAnuM che.* kAraNa ke meM te kevaLa bhakti, bhAvanA ane zraddhA sAthe. naLAyana ne navalakathAnuM rUpa ApyuM che...ane rUpa kevuM thayuM che?" e praznano javAba huM zuM ApuM ? saurASTra-gujarAtanA suprasiddha dainika akhabAra jayahiMdamAM A kathA dara saptAhe dhArAvAhika rUpe pragaTa thatI hatI ane vizALa vAcaka vargane te priya thaI paDI hatI. khAsa karIne bahenee A kathAne bhAvapUrvaka satkAra karyo hato. Aja A kathA ApanI samakSa graMtha rUpe rajU thAya che ane mane vizvAsa che ke Apa sahune mArI anya kathAo mAphaka A kathA paNa gamaze. kizorasiMhajI mArga, rAjakoTa 1. vaidya mehanalAla cunIlAla dhAmI. phAgaNa suda che. 1024) bIjI A veLAe.. Aja viSadhapatinI bIjI AvRtti prasiddha thaI rahI che. vArtA aMge vizeSa kazuM kahevAnuM nathI. A kathA lokabhogya banI che. eja mArA mATe AzAspada che. mAre je kahevAnuM hatuM te me prathama AvRttimAM kahI nAkhyuM che, savaMta 2035 mahA zuM 1 ) karaNaparA, dhAmInivAsa vaidya mehanalAla cunIlAla dhAmI rAjakoTa-360001 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati [ aitihAsika navalakathA] Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukama 1 nArInI vyathA ! 1 19 devadUta [2] 175 2 ArAdhanAnuM phaLa 11 | 20 pANigrahaNa 185 3 jJAna kasoTI 1 kalinI pratijJA ! 195 22 kaline praveza ! 4 kanakAvalI 204 23 jugAranI javALA 213 5 AkAzI saMgrAma ! 24 chello dAva 23 6 naLanuM sAhasa 25 bAhubaLanI parIkSA 233 7 lagna 26 sarovaranI pALe 243 8 rAjyAbhiSeka 27 aMdhArI rAta! 253 9 tIrthasthaLanI maryAdA 78 28 camatkAra! 262 10 rAjAnuM kartavya 87 29 naLane satkAra ! 271 11 krauMcakarNane vadha 96 30 ajagaranA mukhamAM ! 281 12 aNadIThInuM AkarSaNa 106 31 juvAnanI AMkha pharI ! 291 13 udyAnamAM.... 115 32 ArAdhanA 301 14 haMsadUta 124 33 Azraya ! 310 15 svayaMvaranuM nimaMtraNa 135 34 pitAne ghera 321 16 azakya kAryo ? 145 | 35 guptacarone AnaMda 331 17 damayaMtInA AvAsamAM 155 36 kaline parAjaya ! 341 18 devadUta ! 165 37 milana 351 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 luM : : nArInI vyathA ! sAramAM chae Rtuo pitAne prabhAva darzAvatI ja hoya bahAra samagra vizvane vividha raMge vaDe bhIMjavatI rahe che. vasaMtanI bahAra khIlI UThI hatI. vane, upavane aTavIo, nadItaTo, parvata, vagere prakRtinAM saghaLAM aMge mAtra khuzanumA nahetAM banyAM, paraMtu sAthosAtha mastIbharyA paNa banyAM hatAM. ane jIvananI vasaMtanA dvAra pAse UbhelAM naranAra ke jIvananI vasaMta vaTAvI cUkelAM naranAra jANe pratyeka mANasa anokhI prasannatA vaDe chalakAI rahyuM hatuM. jema navayauvanAnAM nayanakinAre kasuMbala raMganI rekhAo kavitA banI jatI, tema uttarAvasthA tarapha jaI rahelAM naranArane paNa vItI vasaMtanAM madhura smaraNa mastabharI kavitA samAM banI gayAM hatAM. - ThaMDI jyAre Ave che tyAre raNacaMDInuM rUpa dhAraNa karI letI hoya che, ane jyAre vidAya le che tyAre koI prauDhA pitAnA piyara tarapha jatI hoya tevI lAge che. yuddha karIne thAkI gayelA keI yuddhavIra samI ThaMDI vidAya laI cUkI hatI. keI tamatamatAM tIra jevI je samIra laharIo hADakAMne cUmI rahI hatI, te ja samIra laherIe dakSiNanI mAdhurI sAthe jANe samagra vizvane pitAnA prasanna urabhAvanuM gIta saMbhaLAvI rahI hatI. ni-1 . Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidhapati e gItamAM mAtra manuSya nahi, sacarAcara jIvasRSTi paNa vibhora banIne nAcI rahI hatI. AvI sukhada vasaMta vizva para viharI rahI hatI. sUryodaya kayAra thaI gayA hatA, paraMtu hajI divasane prathama prahara samApta nahote the. vidarbha dezanI rAjadhAnI kuMDinapurathI sUryodaya pahelAM nIkaLela eka suvarNajaDita ratha atyAre vanapradeza vaccethI pasAra thaI rahyo hato ane potAnA gharghara dhvani vaDe vAtAvaraNane mukharita karI rahyo hato. ratha suvarNano hato, paraMtu emAM jaDelAM vividha ratno jhaLahaLI rahyAM hatAM ane cAreya tejasvI azvo madabharI cAle jatA hatA.' ratha khullo hato. AgaLanI beThaka para eka kuzaLa sArathi beTho hatuM. vacce dhvajadaMDa zobhato hato, e dhvajadaMDa para kesarI raMganI dhvajA vasaMtane pratIka samI laherAI rahI hatI. paraMtu rathanI pAchalI beThaka para beThelAM mahArAjA bhIma ane mahArANI priyaMgumaMjarI..kAmadeva ane rati samAM zobhI rahyAM hatAM. - rAjA bhIme khabhe dhanuSya ane tuNIra bharAvyAM hatAM. emanA kaMThamAM sUryAsamAM tejasvI vajano kaThe zobhI rahyo hato. tenA upara eka puSpamALA mUlatI hatI...vividha rothI zobhatA bAjubaMdha bhAre tejomaya jaNAtA hatA. ane mastaka para mugaTa jANe pacaraMgI ratnono samUha na hoya ! paraMtu e karatAM ye priyaMgumaMjarI ati suMdara jaNAtI hatI teNe dhAraNa karelA aMlakAre, caMpAI raMganuM uttarIya vasaMtarANIno ja bhAsa karAvI rahyAM hatAM. rANIe potAnA svAmInA paga para hAtha mUkatAM kahyuM: "mahArAja, Apa kahetA hatA ke, paDAva mAtra pAMca ja kesa dUra che..." hA priye, have ApaNe ardha ghaTikAmAM pahoMcI jaIzuM. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArInI vyathA ! che. je A tarapha najara kara. azoka vRkSonI mALA dekhAya che ne ?" hA..ati manohara dekhAya che." enI pAchaLa ja paDAva che." kahI mahArAja bhIme patnInA hAtha para pitAne hAtha mUkyo. rathane azvo vegavaMta hatA, paraMtu potAnI priyatamA sAthe hovAthI mahArAjAe sArathine madhyama gatie calAvavAnI sUcanA ApI hatI. vanapradeza ati suMdara ane raLiyAmaNo hato. mArga janazUnya nahe...lAke AvatA jatA rahetA ane mahArAjAne joIne bhAvapUrvaka namana karatA... paraMtu cAre tarapha nirbhayatApUrvaka vicArI rahelAM pazupaMkhIo jIvatAM phUla samAM dekhAtAM hatAM. rUpa haMmezAM AMkhane ThAranAruM hoya che, je rU5 sAthe guNone paNa saMga hoya te..nahi te e rU5 AMkhane bALanArAM thaI paDe che. rANI priyaMgumaMjarI ati rUpavAna hovA chatAM enAmAM anaMta guNone saMga paNa thayo hato. te samagra vidarbhanI janatA mATe paNa preraNArUpa hatI. dharmaprema, udAratA, dAnabhAvanA, satyaniSThA,patibhakti, zIyaLarUpI saMpatti, vagere guNe vaDe mahArANI priyaMgumaMjarI mahArAjA bhImanA hRdaya siMhAsana para birAjamAna banI zakI hatI. Aja mahArAjA sainika zibiranA nirIkSaNa nimitte jatA hatA ne mahArANI paNa mahArAjanI bhAvanAne vadhAvI laIne sAthe AvyAM hatAM. nagarIthI pAMca kesa dUranA zrI zaMkhahaMda sarovara pAsenA medAnamAM chellA paMdara divasathI sainika zibiranuM Ayojana thayuM hatuM. haju bIjA trIsa divasa paryata sainika zibiranuM Ayojana cAlu rahevAnuM hatuM. sainika zibiramAM sainikone tAlIma ApavAmAM AvatI hatI. mahArAjA bhImanI ANa samagra dakSiNa bhAratamAM vanI rahI hatI. na hovA chatAM ena preraNArUpa , paNa thayo hato. te Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati eka te mahArAja bhImanuM bhujabaLa ajoDa hatuM. ane emanI sainyazakti virATa hatI.. mahAbalAdhikRta rudrapratApanA hAtha nIce sittera mahAsenApatio hatA. sAtaso senApatio hatA ane sAta hajAra senAnAyake hatA. e sivAya ati virATa caturaMgiNI senA tejasvI ane tAlImabaddha hatI. samagra vidarbhamAM sittera sainya vibhAgo patharAyelA paDyA hatA. mahArAjA bhIma A virATa senAne svAmI hatA ane ekeeka sainika pitAnA rAjA khAtara hasatAM hasatAM prANa nyochAvara karavAmAM gaurava anubhavate hate. AvA eka vibhAganI tAlIma mATe A vana pradezamAM sainika zibiranuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. ratha zibiramAM pahoMcI gaye. mahAbalAdhikRta rudrapratApa ane anya senAnIoe mahArAjA ane mahArANIne jayanAda pokAryo... sainya samudAye harSabharyA hadaye pitAnA rAjarAjezvaranuM svAgata karyuM. dUra dekhAtA zaMkhahaMda sarovara pAsenA eka upavanamAM mahArAja ane mahAdevI mATe utArAnI vyavasthA karI hatI. mahArAjA ane mahArANI sahunAM namana jhIlatAM jhIlatAM utAre pahoMcyAM. dAsadAsIo AvI gayAM hatAM. zibiramAM dareka prakAranI sagavaDa karavAmAM AvI hatI. mahArAjA bhImane mahApratihAra paNa sUryodaya pahelAM ja AvI gayo hato. mahArAjA bhIma pitAnI priyA sAthe vizALa taMbumAM dAkhala thayA. taMbumAM sAta khaMDera hatA.eka paricArikA baMnene madhya Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArInI vyathA ! khaMDamAM laI gaI A khaMDa beThakarUpe zaNagAryo hato. mUlyavAna jharInA paDadAo dIvAlarUpe laTakAvavAmAM AvyA hatA ane eka dizAe zrI. dharmanAtha bhagavaMtanuM citra TIMgADayuM hatuM. zrI. dharmanAtha bhagavaMta kAusaga dhyAnamAM UbhA hatA. zAMta, saumya, suMdara ane bhavya...! rAjArANIe zrI. dharmanAtha bhagavaMtanAM citra sAme mastaka namAvIne namana karyo. tyAra pachI priyaMgumaMjarI pitAnI khAsa paricArikA sAthe anya khaMDamAM cAlI gaI. Ama te baMne snAnAdithI nivRtta thaIne ja nIkaLyAM hatAM... paraMtu pravAsanA aMge pharI vAra snAna karavuM jarUrI hatuM. priyaMgumaMjarI pitA mATenA khaMDamAM eka gAdI para beThI... ane eka paricArikAe AvI mastaka namAvIne kahyuM: "mahAdevane jya thAo ! snAna jaLa taiyAra che..." thoDI vAra vizrAma laI lauM.. mAdhavI zuM kare che ?" ApanAM vastronI vyavasthA kare che. dAsIe kahyuM. e ja samaye bIjI eka dAsI jaLa bhareluM suvarNa pAtra laIne AvI. mahArANue jaLapAna karyuM. thoDI vAra vizrAma lIdhA pachI te be paricArikAo sAthe snAnagRha nimitte ge ThavavAmAM AvelA eka taMbumAM dAkhala thaI. A asthAyI snAnagRhamAM suvarNano eka bAjaTha mUke hatA.. paga rAkhavA mATe senAnI be pATalIo paDI hatI. eka tarapha moTuM darpaNa rAkhavAmAM AvyuM hatuM...samazItoSNa jaLanA senAnA traNa hAMDAo taiyAra hatA. tailamana, ubaTana, snAnAraja, vagere dravyo paNa vyavasthita goThavavAmAM AvyAM hatAM. priyaMgumaMjarIe cAre tarapha najara karI...pitAnI be priya dAsIo sivAya kaMI nahatuM. teNe kahyuM: "tailamardananI jarUra nathI." Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati mahAdevI, " sahastrapAka tela vaDe Apane saghaLe zrama dUra thaze... uvartanathI deha prasanna banaze." eka dAsIe kahyuM. sAruM...paNa bahu vAra na lAgavI joIe." 'mahAdevI, Apa ciMtA na karaze." priyaMgumaMjarIe pitAnuM uttarIya eka dAsInA hAthamAM mUkayuM. badhA alaMkAro utArIne eka thALImAM mUkayA. bIjI dAsIe kaMcukIbaMdha che. vaja ratnothI zobhatI kaTimekhalA kADhatI vakhate paricArikAe kahyuM: "mahAdevI, mArgamAM raja khUba ja UDI lAge che..." hA mAdhavI...kema pUchavuM paDayuM ?" "vastro bhedIne ApanA sukomaLa aMgane saparzavAnuM sAhasa rajA sivAya keNa karI zake ?"mAdhavIe AchI hAsya sahita kahyuM. "vyakita tane vinadAe zIkhavI lAge che, kema?' mahAdevI, ApanA rUpe ja zIkhavyuM che...." "Ama vAta karIza te vilaMba thaze..." vidA snAnaraja vaDe jaLane sugaMdhI banAvI rahI hatI. te belI: "padhArI mahAdevI, rajanA sparzathI ApanuM yauvana ane rU5 baMne khIlI UThayAM che..." priyaMgumaMjarIe kazA uttara na Ape. mAdhavIe kamarapaTaka laIne eka tarapha mUkI dIdho hato. mahAdevInI nirAbharaNa kAyA...! AvuM devadurlabha rUpa ... AvI sapramANa dehalatA ane AvuM madabhara yauvana...paraMtu AvA vicAra karatI mAdhavIne eka khoDa kahevAnuM mana thayuM...paNa te manamAM AvelA zabdone tarata gaLI gaI. lagabhaga be ghaTikA paryata snAnAdi kAyathI nivRtta thaIne priyaMgumaMjarI darpaNa pAse gaI...mAdhavIe taiyAra karelAM vastro Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArInI vyathA ! dhAraNa karyA. kezaguMphana te prAta:kALe ja kareluM hatuM.....chatAM tene vyavasthita karyuM. netrAjana karyuM...lAla raMganuM tilaka karyuM... alaMkAro dhAraNa karyA ane punaH darpaNamAM nakhazikha nirIkSaNa kirIne priyaMgumaMjarI snAna gRhamAMthI pe tAnA khaMDamAM AvI. mahArAjA bhIma snAnAdi patAvIne beThaka khaMDamAM AvI gayA hatA ane be maMtrIo, rudrapratApa, anya senApatio maDApratihAra sudarzana ane anya karmacArIo vacce Aja madhyAhna pachI thanArA dhanuvidyAnA prayoga aMge carcA karI rahyA hatA. A cca darakhAna eka sevake beThaka khaMDamAM AvI namana karyA ane viyAvanata bhAve kahyuM, "kRpAnAthane ya thAo !" mahArAjAe pitAnA aMgata sevaka sAme praznabharI najare joyuM. sevake kahyuM, "bhejana taiyAra che." "sAru" mahAdevI zuM kare che ?" teo hamaNuM ja snAnAdithI nivRta thaIne padhAryA. " "tuM taiyArI karAva.... ame hamaNuM ja AvIe chIe." sevaka namana karIne cAlyA gaye. thoDI vAra pachI carcA pUrI thaI. badhA UbhA thayA eTale mahArAjAe sudarzana sAme joIne kahyuM: "sudarzana, tuM sahune laIne bhajanagRhamAM jA. huM ne mahAdevI AvIe chIe." ema ja thayuM. * mahApratihAra sudarzana maMtrIo ane senApatione laIne bAjunA eka taMbumAM gayo. tyAM pacAsa mANaso besI zake evI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. eka tarapha mahAdevI ane mahArAjAnAM be Asano goThavyAM hatAM ane baMne bAju bIjAo mATe Asano goThavyAM hatAM. mahArAjA jyAM mahAdevI beThAM hatAM te khaMDamAM gayA. priyaMgumaMjarI paNa cAra pAMca paricArikAo vacce vinoda karatI beThI hatI. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati mahArAjAnuM Agamana thatAM ja badhI paricArikAo UbhI thaI gaI. priyaMgumaMjarIe prasanna najare svAmI sAme joyuM. mahArAjAe kahyuM : "kema priye, pravAsano zrama te nathI paDene?" nA, svAmI.! ghaNe ja AnaMda maLe che." "ahIMnuM vAtAvaraNa mane khUba ja gamI gayuM che, tane harakata na hoya te ApaNe traNanA badale sAta divasa rokAIe." jevI ApanI IcchA." te cAla...bhojanagRhamAM sahu ApaNI rAha jotAM haze." priyaMgumaMjarI tarata UbhI thaI. mAdhavI ane vinodA paNa taiyAra thaI gaI. jyAre baMne bhojanagRhavALA taMbumAM AvyA tyAre tyAM beThelAee mahArAja ane mahAdevIne namana karyA. sahue mahAdevInA kuzaLa pUchyA. mahAdevIe sahune prasannabhAve uttara Apyo. bhajananI vividha sAmagrIo pirasAvI zarU thaI. badhA mATe suvarNanAM pAtra AvavA mAMDyAM. bhejanakArya be ghaTikA paryata cAlyuM. bhojana samApta karIne mahArAjA ane mahAdevI ArAma mATe pitAnA taMbumAM gayAM. madhyAhna 5chI mahArAjA ane mahAdevI dhanurvidyAnA prayoga jovA gayAM. be divasa khUba ja AnaMdamAM vyatIta thayA. trIje divase savAre snAnAdi kA patAvIne ane mahArAjA priyaMgumaMjarI upavananI zobhA nihALavA cAlIne gayAM be sevako ane be paricArikA temanI pAchaLa cAlavA mAMDayAM. sarovara kinArAnA e upavanamAM mahArAjA bhIma ane priyaMgumaMjarI eka vRkSa nIce UbhAM rahyAM. eka sevake AvIne Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArInI vyathA! tyAM eka gAlIce pAtharyo. baMne te para besI gayAM. dAsadAsIo jarA dUra UbhAM rahI gayAM. upavana ghaNuM suMdara hatuM. vividha pazupakSIo mukta mane nirbhaya banIne jIvananI vasaMtano lahAva laI rahyAM hatAM. vividha raMgI pugenI bahAra naMdanavana samI jaNAtI hatI. eka tarapha eka hariNI pitAnA bALakane vAtsalya bhAva vaDe cATatI UbhI hatI. A dazya ghaNuM ja manahara hatuM. rANInA manamAM A dRzya joIne thayuM? zuM pazu, zuM paMkhI, zuM mAnavI...mAtRhRdaya te sahune samAna ja hoya che...harinuM potAnA zizune keTalA vahAlathI jIbha vaDe paMpALI rahI che... ane hariNabALa kevI zraddhA sAthe vAraMvAra mAtAnA aMga sAthe lapAI jatuM hoya che ! dhanya nArI...dhanya mAtRtva... paNa vaLatI ja paLe A dRzya viMkhAI gayuM game te kAraNe camakIne hariNI cAlatI thaI...tenuM bALaka paNa cAre tarapha jatuM pAchaLa deDayuM. priyaMgumaMjarIthI eka nizvAsa nakhAI gayo. mahArAja bhIma te sAMbhaLI gayA ane bolyA : "kema priye, zuM thayuM?" "kaI nahi... kAraNa vagara hariNI kema cAlI gaI ?" "kaI hariNI?" sAmenA vRkSa pAse UbhI hatI ne..." "oha, mAruM dhyAna te A taraphanA vRkSa para mastI karI rahelA vAnara yutha pratye sthira thayuM hatuM.' priyaMgumaMjarIe je vRkSa para vAnarenuM TeLuM hatuM te tarapha najara karI. tyAM paNa evuM ja gauravabharyuM eka dazya tenI najare caDavuM. eka vAnarI pitAne dhAvaNuM bALakane zAMtithI payapAna karAvI rahI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 niSadhapati hatI ane eka hAtha vaDe bALakane paMpALI rahI hatI. keTalI tanmayatA che ! bIjAM vAnare nAce che, kUde che ne mastI kare che. paNa A vAnarI prazAMta bhAve potAnA zizune ja nihALI rahI che. jANe saMsAramAM mAtAnI najare saMtAna sivAya koI AkarSaka dazya che ja nahi. A madhura ane mAtRtvanA maMgaLa bhAvavALuM dazya joIne rANIthI belAI gayuM, "svAmI, bALaka vagaranuM svarga paNa sAva niSphaLa hoya che." kema?" "mAtRtva e ja nArInA jIvananuM sArthakaya che. sAmenA vRkSanI DALa para juo eka mAtA pitAnA bALakane keTalA vAtsalya bhAva vaDe bhIMjavI rahI che !' "ohamAruM dhyAna te A taraphanI DALI para ramata karI rahelA vAnara para hatI.' puruSo bekhabara hoya che." huM samajyo nahi, priye..." mahArAja, ApaNuM rAjya vizALa che, Apano pratApa devaleka sudhI pahoMce che, ApaNuM virATa rAjabhavana saMpattithI ubharAI rahyuM che. paraMtu phaLa na ApI zake evA suMdara vRkSa samI samRdhdhithI zuM ?" rANIe lAgaNIbharyA chatAM kaIka vyathita svare kahyuM. priye, tArI vyathA huM samajuM chuM. huM paNa tArA jeTaluM ja dukhI chuM...paraMtu je vAta karmanI che temAM ApaNe zuM karIe ? " svAmI, kSamA karo to eka vAta kahuM ?" "kahe." "leke sattA mATe, lakSmI mATe, sukha mATe ne siddhi mATe ArAdhanA kare che, ApaNe saMtAna mATe kadI ArAdhanA nathI karI... ArAdhanAthI grahadoSa mATe che ne karmoSa paNa haLa bane che." Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArInI vyathA ! teM uttama vAta karI... ApaNe kuDinapura jaIne saghaphaLa ApanArAM zAsanadevI zrI. cakrezvarI devInI ArAdhanA karIe....." to ApaNe Aje ja jaIe. Apa puruSa che, vidarbhanA svAmI che, aneka prazna AvI paDe ane A mahattvanI vAta visarAI jAya.." bhale ApaNe Aje ja vidAya thaIe." kahI rAjAe pitAnI hRdayedharI sAme premALa najare joyuM. tyAra pachI temaNe potAnA aMgata sevaka tarapha IzAro karyo. dUra Ubhele sevaka tarata sAme AvIne Ubho rahyo. mahArAjAe kahyuM : "Aja madhyAhna pachI amAre prasthAna karavuM che." jI..." kahIne sevaka cAlato thayo. prakaraNa : 2 ju : 4 ArAdhanAnuM phaLa hArAjA bhIma ane mahArANI priyaMgu maMjarI rAjadhAnImAM AvI gayAM. mahArAjanA AgamananA samAcArathI maMtrIo, subhaTa, vagere kuzaLa pUchavA AvyA. mahArAjAe maLavA AvanArAone bhAvabharyo satkAra karyo ane pote tathA mahArANuM puNyage sakuzaLa che te jaNAvyuM. bIje divase savAre mahArAjA sayAmAMthI UThayA eTale priyaMgumaMjarI nitya niyama mujaba svAmIne namana karyA ane kahyuM : "mahArAja, rAjakAya evuM jaTila hoya che ke potAnA jIvananI vAta bhulAI jatI hoya che.' Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati, mahArAjA bhIme madhura hAsya sahita priyatamA sAme joIne kahyuM: "priye, tArI ciMtA e mArI paNa ciMtA che. tAruM eka ja vAkya mArA cittane jAgRta karI zakayuM che...saMtAna vagara AvI sattA ane AvuM rAja kharekhara niSphaLa che..tuM sAva nizciMta rahe.. snAnAdithI nivRtta thaI jA. meM rAjapurohitane bolAvyA che." baMne prAta:kArya mATe zayanakhaMDanI bahAra nIkaLI gayAM. sUryodaya pachI traNeka ghaTika vatI haze tyAre rAjapurohita padhAryA. mahApratihAre temano bahumAnapUrvaka satkAra karyo ane bIjI bhUminA eka bhavya khaMDamAM ratnajaDita AsadA para besADyA. thoDI ja paLe pachI mahArAjA ane mahIMdavI beThakagRhamAM AvyAM ane baMnee vinayAvanata bhAve rAjapurohitane namaskAra karyA. rAjapurohite mahArAjA ane mahAdevane AzIrvAda ApyA. tyAra pachI rAjapurohita Asana para beThA..emanI sAmenAM Asano para mahArAjA ane mahArANuM beThAM. rAjapurohite mahArAjA sAme prasanna najare joIne kahyuM, "rAjana, pravAsamAM koI prakAranuM vina te nahotuM AvyuM ne." "Apa samA tapasvInA AzIrvAda hoya tyAM vinA te Ave ja nahi. meM Apane eka mahatvanA kArya nimitI tI ApI che." mahArAjA bhIme kahyuM. rAjapurohite evA ne evA prasanna svare kahyuM: "mahattvanuM kAya kaho?" rAjAe pitAnI priyatamA sAme eka najara karIne gurudeva sAme joyuM ane sahaja svare kahyuM, 'mahAtmana ! sattA, saMpatti, rAjya ane jIvana saMtAna vagara niSphaLa che evuM eka dazya zibiranA upavanamAM mahAdevIne dekhAyuM hatuM." oha, huM samajI gaye. nArI game tevI mahAna hoya, paraMtu Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanAnuM phaLa 12 mAtRtva rUpI amRta vagara pUrNa banI zakatI nathI. mahAdevIe dazya nahi paNa satya nihALyuM che...! emanI bhAvanA pUrNa karavA khAtara Apa ane mahAdevI eka ArAdhanA karI zakaze ?" avazya..." ApanAM kuLadevI zrI cakrezvarI devI mahAna ane samartha che... kuLanI paraMparAne zobhAvavAmAM kuLadevI sivAya anya koI sahAyaka thatuM nathI A5 ane mahAdevI vidhivat devI cakrezvarInI ArAdhanA karaze te avazya manobhAvanA saphaLa thaze ane anaMta sukha vacce je vedanA paDI che te naSTa thaze." mahAdevI priyaMgumaMjarIe madhura svare kahyuM: "guruvarya, ame game tevI kaThora sAdhanA karatAM jarAye acakAzuM nahi..Apa amane kuLadevInI ArAdhanAno vidhi samajAvavAnI kRpA karo." rAjapurohite baMne samarsa devI cakrezvarInI ArAdhanAna vidhi samajAvyo ane zubha muhUrta paNa darzAvyuM. tyAra pachI mahArAjA bhIma ane mahAdevI priyaMgumaMjarIne AzIrvAda ApIne rAjapurohita vidAya thayA. saMtAnanI prApti arthe ArAdhanA karavI e eka kartavya hatuM. rAjapurohite ApelA muhUrtavALA divase rAjArANuo rAjabhavananA upavanamAM AvelA kuLadevInA maNimaya maMdiramAM ArAdhanA zarU karI. devI cakrezvarI prasanna na thAya tyAM sudhI mana, vacana ane kAyA vaDe baMnee brahmacaryanuM pAlana karavAnuM hatuM. ghAsa, tRNu ane kharI gayelAM pAMdaDAMnI zayyA para sUI rahevAnuM hatuM. haMmeza kevaLa eka ja vakhata phaLa AhAra levAno hato, devI cakrezvarI samakSa besIne ArAdhanAnA maMtrano jApa karavAno hato. rAjakArya, saMsAranA anya koI kAryamAM rasa levAne nahe. uttama vastrAlaMkAre dUra karI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. niSadhapati sAva sAdAM vastro dhAraNa karavAnAM hatAM. trikALa pUjana, hama, vageremAM ekAgrabhAva rAkhavAno hato. sAcA kSatriya sukha, sattA ane suMvALapanA gulAma banatA nathI. game tevI kaThora sAdhanA karavAmAM teo kadI kaMTALatA nathI ane vipattio sAme hasatA haiye laDatA hoya che. mahArAjA bhIma ane rANI priyaMgumaMjarI anaMta sukhopabhega vacce vasatAM hovA chatAM ArAdhanAnI tapazcaryAnA niyamo pALavAmAM jarAye pramAda sevatAM nahotAM... be divasa vItyA.. cAra divasa gayA... rAjakAryane sadhaLo be maMtrIoe dhAraNa karyo hato eTale e bAbatanI kaI phikara rAjA bhImane hatI ja nahi. eka saptAha pUruM thayuM...! mane baLanI kasoTI karavAmAM devatAo cakara daSTi rAkhe che. paraMtu mahArAjA bhIma ane mahAdevI priyaMmaMjarInAM manamAM eka paLa mATe paNa pramAda Avate nahe. teo zraddhApUrvaka cadharInI ArAdhanA karI rahyAM hatAM. eka pachI eka eka divasa javA mAMDayA. paMdara divasa vItI gayA. manobaLanI parIkSA karanArAM devI cazvarInA manamAM A bane ArAdhakenI ghaNI ja uttama chApa paDI. soLamI rAtrie pati patnI tRNazayyAmAM sUtAM hatAM. e vakhate zaMkha cakra, gadA ane dhanuSa dhAraNa karanArAM devI cakrezvarI garuDanA vAhana para birAjamAna thaIne baMnenI svapnabhUmi para AvI pahoMcyAM. baMnee kuLadevInAM darzana karIne kahyuM: "he mA cazvarI, ame Apane bhAvapUrNa hRdaye namaskAra karIe chIe. sevakarUpa banela deva, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanAnuM phaLa dAnava ane mAnava vaDe Apa sadAya pUjAtAM rahe che. ApanA nAma mAtrathI zatranI senA bhayabhIta banI jatI hoya che. traNe bhuvanane pallavita karavAmAM meghamALA samAna he mA cakrezvarI ! ApanAM caraNa kamaLamAM amArAM namana ho ! he divya saundaryamayI ! he siddhidAyaka hastavALI! he mahAkAlI ! Apane praNAma ho. samagra pApanA nAza mATe, durjanonA vinAza mATe ane dAridrano pAra pAmavA mATe he nArAyaNI ! tamane amArAM koTi koTi vaMdana hai !" A rIte baMnee bhAvabharI vaMdanA karI ane jaMgamakalpa velaDI rU5 vizvamAtA devI cazvarIe ati prasanna hadaye ane madhura svare kahyuM, "mArAM priya bALako, tamArI niSThApUrNa sAdhanA joIne huM prasanna thaI chuM...tamAruM vrata pUrNa thayuM che...prAta:kALe samatA rasanA sAgara samA damanaka nAmanA cAraNa zramaNa atre Avaze ane pitAnI mahAna labdhi dvArA tamArI baMnenI IcchA paripUrNa karaze..." jenA saumya svarUpanI kalpanA paNa zakya nathI evA mahA prabhAvazALI devI cakrezvarI A pramANe kahIne adazya thaI gayAM. svapna pUruM thatAM ja baMne jAgRta thaI gayAM... kaI paNa prakAranuM zubha svapna AvyA pachI jAgIne dharmakArya karavuM e zAstra niyama baMne jANatAM hatAM eTale teo tyAM ja besIne mahAmaMgalamaya navakAra maMtranuM smaraNa karavA mAMDyAM. prata samaya thatAM ja rAjA rANI rAjabhavanamAM AvI pahoMcyAM. bhAnAM dAsa dAsIo jAgRta thaI gayAM hatAM. sahue mahArAjA ane mahAdevanI prasanna mukhamudrA joIne harSa vyakta karyo. zauca, snAna, devapUjana,vagere prAtaH kAyathI nivRtta thaIne mahArAjA bhIme svana para zraddhA rAkhIne sevake dvArA eka ratnajaDita Asana bhavananI agAsI para mukAvyuM ane rAjA rANu baMne agAsI para gayAM. che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati thaDa ja paLomAM teoe AzcaryanA samUha samA, parigraha ane kaSAyarUpI graMthiothI mukta banelA nigraMtha munipuMgavane AkAza mArgethI A tarapha AvatA joyA. mahArAjA bhIma ane rANI priyaMgumaMjarInAM nayano tejasvI munine joIne zraddhAbhakti vaDe prasanna banI gayAM. baMne be hAtha joDI mastaka namAvIne AkAza sAme jotAM UbhAM rahyAM. DI ja paLamAM divya labdhionA svAmI munipuMgava damanaka muni AvI pahoMcyA ane dharmalAbha maMgala dhvani baMnenA kAna para athaDA. rAjArANIe vidhivata vaMdana karIne munizrIne ratna jaDita Asana para besADayA ane prArthanAbharyA svare rAjAe kahyuM. "bhagavaMta, Aja huM dhanya banI gaye. Aja mArA hAthamAM ciMtAmaNi ratna AvI gayuM. Aja mArA AMgaNe kalpavRkSano udaya thayo. kAraNa ke Apa pUjyazrInAM darzanane mane lAbha maLyo." rANI priyaMgumaMjarIe madhura svare kahyuM : "bhagavaMta Aja ApanA AgamanathI amAruM jIvana dhanya banI gayuM....amArI bhAvanA saphaLa thaI...amAruM vrata ujajavaLa banyuM.' rAjArANInA bhAvanAbharyA A zabdo sAMbhaLIne samatA rasanI jIvaMta pratimA samA mahAmuni damanaka prasannabhAve belyA, "rAjana, je tArA jevA bhavya jIvo upayoga karanArA na maLe te ame tapa dvArA prApta karelI labdhio paNa arthahIna banI jAya. tamArA baMnenA bhaktibhAvathI huM khUba ja prabhAvita banyo chuM. Ama te sAdhu puruSa saMsArIothI dUra ja rahetA hoya che...chatAM tIrthakara bhagavaMtanA upAsaka zrAvakene te teo baMdhubhAve ja nihALe che. evA zrAvaka para AvI paDatI vipattionuM nivAraNa karIne teonI ArAdhanA aDAla rAkhavA khAtara arthAt kaSTanuM nivAraNa karavA khAtara pitAnI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanAnuM phaLa 17 tapalabdhino upayoga karatA rahe che. jema sAgaramAM vAraMvAra utpanna. thatAM mojAo pUnaH temAM ja samAI jatAM hoya che. te rIte je agAdha jJAna samudramAM hari. hara ane brahmA paNa layalIna banelA che te zAzvata, anupama ane agamya jJAna tArAM sukhene vistAro.. tArA. jIvananuM maMgala karo." mahAmunino bhAvagarbhita AzIrvAda sAMbhaLIne mahArAjA bhIma ane mahAdevIe pitAnAM mastake bhAvapUrvaka namAvyAM. mahAtmA damanaka munie rAjAne uddezIne kahyuM, "rAjana , saMsAra jIvanamAM patnI pitAnA patinA sukhaduHkhanI bhAgIdAra gaNAya che...eTaluM ja nahi paNa, Arya nArI potAnA patinI preraNA ane kartavyamAganI rakSikA paNa hoya che. tArI paTarANI eka Arya nArI che." ATaluM kahIne mahAmunie paTarANI sAme joIne kahyuM " bha, tArA mastaka para maMdAra nAmanA ka9pavRkSanI A maMjarI dhAraNa karaje. tethI tArI kukhe traNa bhuvanamAM pratiSThA pAme evI putrI janmaze. e kanyA traNe jagatamAM kAti ane pavitratA phelAvaze. e sivAya traNa guNavAna putraratna paNa prApta thaze." muninAM A vacane sAMbhaLIne rAjArANIe punaH be hAtha. mastaka namAvIne kahyuM, "bhagavaMta, Ape amArA para mahAna kRpA karI." munizrIe hasatAM hasatAM kahyuM, "rAjana, tame baMnee ca... zvarInI karelI ArAdhanA niSphaLa kevI rIte jAya? devI cakrezvarInI preraNuM ja mane A tarapha laI AvI che. ATaluM kahIne munizrI Asana parathI UbhA thayA. priyaMgumaMjarI tarata bolI UThI, "kRpAnAtha, gaucarI nimitte Apa bhavanamAM padhAro..." bhadde Aja sitteramo upavAsa che.navvANuM upavAsa karavAneda, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 niyama lIdho che ane amAsathI gRhasthanA bhavanamAM te AvI ja na zakAya. prabhu! " rAjA vadhAre kaMI na bolI zakyo. "dharmalAbha !' ane vaLatI ja paLe sUryasamA tejasvI mahAtmA damanaka muni AkAzamArge cAlyA gayA. emane Asana para maMdAra nAmanA kalpavRkSanI eka mAMjara paDI hatI. rAjArANI bhAvabharI najare muninA gagana vihArane joI rahyA. munivara dRSTi maryAdAthI dUra thayA tyAre mahArANIe muninA Asana para paDelI mAMjara zraddhApUrNa bhAva sAthe uThAvI lIdhI. rAjA rANI prasanna hRdaye nIce AvyAM. rAjabhavananA mukhya khaMDamAM rAjapurohita, mahAmaMtrI, vagere kayAranA AvyA hatA. kAraNa ke mahArAjAnI sAdhanA Aja prAta:kALe ja pUrI thayAnA samAcAra mahApratihAre mokalI dIdhA hatA. rAjArANI mukhya khaMDamAM gayAM. rAjapurehite prasanna svare AzIrvAda ApyA. mahAmaMtrIe mahArAjAne namana karIne kahyuM, "rAjarAjezvarane jaya thAo ! kuLadevInI ArAdhanA pUrI thayAnA samAcAra jANIne amane ghaNo ja AnaMda thayo." rAjapurohite kahyuM: "rAjana, ApanA ane mahAdevInA vadana paranI prasannatA joIne kuLadevIe kRpA varasAvI hoya ema lAge che." Asana para beThaka laIne mahArAjAe kuLadevIe svanAmAM ApelAM darzananI ane karelI vAtanI tema ja gheADI vAra pahelAM ja padhArelA mahAmunie ApelA vacananI TUMkamAM vAta kahI. A vAta sAMbhaLIne mahAmaMtrI ane rAjapurohita khUba ja harSita banyA ane mahArAjA bhIme AjanA maMgaLa divasane vadhAvavA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanAnuM phaLa nimitte dAna ApavAnI AjJA karI. mahApuruSonAM vacana kadI niSphaLa jatAM nathI. thoDA divaso AnaMda, ullAsa ane prasannatAmAM cAlyA gayA. tyAra pachI jenI dehavelaDI snigdha temaja tejamayI, puSTa ane nirogI che te gauDa dezanI rAjaputrI priyaMgumaMjarI sagarbhA banI. pUrNa caMdramAMthI nijharatA amRtanuM pAna karyAnA svapnathI paTarANIne sagarbhA thayAnuM sUcana maLyuM. ane A svaninuM phaLa rAjapurohite darzAvyuM, "zreSTha, rUpavatI ane tribhuvanamAM prakAza pAtharanArI divya kanyAne janma thaze." bIje ja divase mahAdevIne divaso rahyAnI vAta samagra rAjabhavanamAM prakAzita thaI gaI. pAMcame mahine te priyaMgumaMjarInA vadananI kAMti zataguNa khIlI UThI. nArI jyAre mAtRtvanI AzA vaDe pulakita bane che tyAre tenuM rUpa aneka gaNuM khIlI UThe che. ane temAMya udarastha jIva puNyavaMta ane subhAgI hoya che. tyAre nArInA aMtaranuM rUpa paNa khIlI UThatuM hoya che. gauDakumArInAM nayane, vadane, ane vacane jANe amRta ubharAI rahyuM hatuM. te Ama te sarvaguNasaMpana hatI chatAM garbhanA prabhAve tenuM teja divya banI gayuM hatuM. rANa dauhRdayinI banI gaI. eka hRdaya pitAnuM ane bIjuM hRdaya garbhastha bALakanuM. AvA samaye strIne dehada thato hoya che. arthAta garbhasthajIvanA bhaviSya sUcaka IcachAo thatI rahe che. rANI priyaMgumaMjarIne paNa eka bhavya dohada thayo. teNe pitAnA svAmIne kahyuMH "nAtha, gaMgAnA jaLathI mizrita banelA kSIra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 niSadhapati sAgaranA jaLa vaDe snAna karavAnI IcchA thayA kare che." priye, tArI IcchA ghaNI ja uttama che..mahAmunie kahelA vacanAnusAra je kanyA prApta thaze te kharekhara gelekyanaMdInI samAna ja haze tArI IcchA pUrNa karavAne huM avazya prayatna karIza." mahArAjAe e ja divase priyatamAne thayelA dehadanI mahAmaMtrIne vAta karI ane mahAtrIe be subhaTone kSIrasAgaranuM jaLa levA mATe vAyu vegI vAhana dvArA ravAnA karyA. gaMgAnuM jaLa te sahaja hatuM. thoDA ja divasamAM baMne jaLa mizrita karIne mahArAjAe priyatamAne snAna mATe ApyAM. anukrame upaniSado jema vighAne janma Ape che tema rANa priyaMgumaMjarIe rUpa, guNa ane tejathI samRddha dekhAtI tema ja saghaLA lezone naSTa karanArI kanyAne janma Ape. samagra nagarImAM AnaMdotsava zarU thayuM. janatA zubhakAmanAo pragaTa karavA mAMDI. je rAjA pratye janatAnA haiyAmAM saMtoSa ubharAto hoya che, te rAjAnA zubha prasaMgane janatA pitAne ja zubha prasaMga mAnatI heya, eTaluM nahi paNa rAjAne paDatI vipattine paNa pitAnI ja vipatti mAnatI hoya che. kanyArUpI rananI prAptinA u9lAsa nimite mahArAjAe dAnane pravAha vahete karyo. ane Azcarya e vAtanuM hatuM ke navajAta zizunA pALa janmathI ja e tilaka hatuM. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 3 juM : : jJAnakasoTI bhAgyavaMta cho jyAre potAnA mahAna puNya sAthe mAnavarUpe avatare che, tyAre mAtra bhavanamAM nahi, nagarImAM ane dezamAM paNa ullAsa ane harSanuM vAtAvaraNa vyApaka bane che... vidarbhapatine tyAM thayelA kanyA janmanA kAraNe dhIre dhIre samagra dezamAM harSa ane AnaMdanuM mojuM pharI vaLyuM ane sAthe eka AzcaryanuM paNa mejuM pharI vaLyuM. kanyAne bhAla pradezamAM UgatA sUryanA saumya teja samuM tilaka lAkharUpe hovAnA samAcArathI sahunA haiyAmAM AnaMda sAthe Ane paNa udaya thayo hato. janma vakhate koIne kAyAmAM, hAtha, page, pIThe, chAtIe, mastaka, neNa, grIvAe ke e sthaLa tala, maya lAkhuM heya ema sahu jANatAM hatAM. paraMtu bhAlamAM akhaMDa, aparUpa sapramANu ane tejasvI tilaka hoya evuM kadI saMbhaLAyuM nahotuM. AthI ya vizeSa navAI te e vAtanI thaI hatI ke rAja kanyAnA janma pachI lekee AkAzavANI sAMbhaLI hatI : " A kanyA pitAnA patine traNa khaMDanuM sAmrAjya prApta karAvaze." ane janma pachI sArI nagarImAM zItaLa ane surabhita vAyu viharavA mAMDayo. Azcaryacakita kare tevI puSpavRSTi thaI. gaganamaMDaLamAM gherA ane madhura duMdumi nAda thavA mAMDyo...jANe pRthvI svargane svAMga dhAraNa karI rahI hoya ema sahune jANavA mAMDayuM. rAjapurohite chaThThA divase zubha muhUrve rAjakanyAnA nAmakaraNane vidhi darzAvyo. rAjakanyA AzcaryanA samUha sahita janmelI hovAthI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 niSadhapati ane janmathI ja strI samudAyanA garvanuM damana karatI hoya tevI rUpavatI jaNAvAthI parivAre te kanyAnuM nAma damayaMtI pADayuM...rAja purohite paNa A nAma janma, graha ane rAzi sAthe anukuLa hevAthI vadhAvI lIdhuM. paraMtu je divase rAjakanyAne janma thayo hato te ja divase dAvAnaLamAMthI chaTakele eka hAthI nagarImAM AvI caDayo hato. eTale mahArAjA bhIme pitAnI putrInuM bIjuM nAma rAkhyuM davadatI. Ama naMdanavananA keI amara kusuma samI damayaMtI avAja parivAranI aneka strIonA hAthamAM jhUlavA mAMDI. mahAdevIne prasUta kALa pUro thaye. cAlIsamA divase snAna zuddha thaIne mAtA, putrI ane pitA traNeya parijana varga sAthe zrI jinamaMdiramAM darzanArthe gayAM; tyAra pachI kuLadevInA maMdire gayAM. ghaNuM bALake evAM hoya che ke hAthamAMthI heThAM mukavA na game... - rAtadivasa e bALakane nIrakhavAnuM, ramADavAnuM ane tenA rUpa vaDe . AMkhe tRpta karavAnuM mana thayA ja kare. ane pitAnA suMdara bALakane jyAre sahu vakhANatAM hoya tyAre mAtAnA hRdayamAM eka bhaya jAge che... kadAca mAruM bALaka koInI bhAre daSTithI najarAI jaze ! rANa priyaMgumaMjarI zrI jinezvara kathita dharmamAM aTala zraddhA rAkhanArI hatI eTale AvA vicArane manamAM sthAna nahotI ApatI. Ama chatAM parivAranI strIo damayaMtI najarAI na jAya eTalA mATe vividha suTakAo karyA karatI. mahArAjA bhImasiMha rAjakAryamAMthI nivRtta thavA mATe divasanA bhAgamAM bhAgye ja samaya meLavI zakatA... paraMtu rAjakanyAne ramADavA khAtara teo ghaNI vAra pitAnI priyA sAthe divasanA bhAgamAM paNa rAjabhavanamAM besI rahetA ane damayaMtIne haiyA sarasI laIne apUrva saMtoSa meLavatA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAna soTI 23 zALanI gati samAna hovA chatAM hAsya, aAnaMda ane ullAsa vacce samaya kevI rIte cAlyo jato hoya che, tenI kalpanA mAnavI, bhAgye ja kare che. divasanI gaNatarI karatAM karatAM mahinAnI gaNatarI paNa pUrI. thaI ane varSanI gaNatarI sAme AvIne UbhI rahI. gulAbanAM phUla jevI, zazAMkanA sarva vaDe ghaDAyelI ane kAlI akAlI maMjula vANIthI sarvanAM mana haranArI damayaMtI cAra varSa pUrAM karIne pAMcamAM varSanA prAMgaNamAM pravezI. rAja purohita mahArAjAne kahyuM, "rAjana, rAjakanyAne pAMcamo. mahesava ghaNuM ja ullAsapUrvaka ujavAI gayo. have rAjakanyAne jJAnasaMskAra ApavAno prAraMbha karavo joIe." mahArAjA bhImane A vakhate ja khyAla Avyo ke damayaMtIne pAMcamuM varSa besI gayuM che...saMtAna pratye prema eka prakArano moha, ja che... ane mAnavIne mehanA kAraNe anya kazuM sUjhatuM nathI. mahArAjAe rAjapurohitane kahyuM, "A5 kaI uttama divasa zodhI rAkhaje. paraMtu mane lAge che ke mahAdevI kadAca ekAda varSa pachI kanyAne jJAna saMskAra ApavAnuM kaheze." bALaka pratyenI mAtAne prema apUva hoya che. ethI mAtA, pitAnA saMtAnane alaga pADavA na I che. paraMtu meM evo vicAra karyo che ke rAjakanyAne rAjabhavanamAM ja jJAna saMskAra ApavA...e mATe ApaNe uttama paMDitenI vyavasthA karIzuM.' A sAMbhaLIne rAjAnAM nayane prasanna banI gayAM. temaNe prasanna svare kahyuM, "gurudeva, Ama thaze te mahAdevI avazya saMmata thaze." ema ja thayuM. mahArANI priyaMgumaMjarI saMmata thaI..te petAnI devarUpa kanyAne kaI paNa kanyA AzramamAM mekalavA IcchatI ja nahatI. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati ane mane ane rAjapurohite nakkI karelA divase ghaNuM ja hasavapUrvaka - damayaMtInuM nizALagaraNuM UjavavAmAM AvyuM. nagarImAM dareka bALakone mIThAI, ramakaDAM ane vastro vaheMcavAmAM AvyAM. rAjabhavananAM sahastrAdika dAsadAsIone vastrAlaMkAra bheTa ApavAmAM AvyA. damayaMtIne kaMTALo na Ave eTalA khAtara rAjya parivAranI, anya rAjAonI ane subhaTonI samavasyaka kanyAone paNa rAjabhavanamAM ja jJAnAbhyAsa thAya evI yojanA amalamAM mUkI. rAja'bhavananA pAchaLanA bhAgamAM Avela eka alaga mahela rAjakanyAnA abhyAsa mATe taiyAra karavAmAM Avyo ane pAMca paMDitanA mastake saghaLI javAbadArI mUkavAmAM AvI. divasone badale varase vidAya laI rahyAM. je damayaMtI naMdanavananI eka kamaLa kalikA jaNAtI hatI te Aja yauvananA uMbare UbhI rahI hatI. enuM rUpa anekagaNuM khIlI UThayuM hatuM. rAjyanA zreSTha paMDita ane kalA guruoe rAjakumArI damayaMtIne cosaTha kalAo vaDe sampanna banAvI hatI. veda, purANa, Agama, saMhitAo, siddhAMta, nyAya, tarka, vyAkaraNa, chaMda, alaMkAra Adi zAstrasamUhane zreSTha abhyAsa karAvyuM hatuM. saMgIta, nRtya, lekhana, gaNitazAstra, vaidakazAstra prANI zAstra, zayyAjJAna, phUlagUMthana karavAnI kaLA, citra, pAkazAstra, zakuna vidyA, ghutakIDA, gaMdhazAstra, vagere jIvanane upayogI vidyAo, kalAo AdinuM Avazyaka jJAna ApyuM hatuM. rAjakumArI vidabhI rUpa, guNa ane kalA vaDe eTalI samRddha ane zreSTha banI gaI hatI ke tenuM varNana karavuM koI paNa kavi mATe Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " jJAnakaseTI zakya nahatuM...kAraNa ke rAjakanyAne prabhAva evo hato ke ene jenArAM naranAra mAtra stabdha nahi, avApha paNa banI jatAM hatAM. rAjakanyAnA rUpanuM varNana vANI dvArA karavuM e kaI mATe sahaja nahotuM. sarva kalAomAM kuzaLa, samagra vizvamAM ajoDa, vividha prakAranA vilAsa vaDe samRdhdha ane navayauvananA tejathI alaMkRta thayelI damayaMtIne nihALavA mATe brahmA paNa lAcAra banI gayA hatA ane pitAnAM ATheya netro baMdha karIne dhyAnastha banI gayA hatA... -damayaMtInI kAyAnA nirmANa vakhate brahmAe je zaktine upayoga karyo hato te zaktino upayoga pharI vAra karIne koI anya suMdarInuM nirmANa karavAnI temane jANe kalpanA ja AvatI nahatI. devadurlabha, rUpavatI ane tejasvI tilakavALI damayaMtI ane tenI vidyAbhyAsa karI rahelI anya zatAdhika rAjakanyAone abhyAsa kALa pUro thaI gayo hato have mAtra aMtima kasoTI ja bAkI rahI hatI. abhyAsa karAvanArA saghaLA paMDitAe rAjapurohitane abhyAsa pUro thayAnI vAta karI ane rAjapurohite sarva vidyArthinIonI parIkSA nimittenI sabhA yojavAnI taiyArI karavAnuM mahArAjA tathA mahAdevIne jaNAvyuM. mahArAjAe pitAnA mahAmaMtrIne AjJA karI. rAjabhavananA virATa prAMgaNamAM vizALa zamiyANo nAkhavAmAM Avyo ane rAjapurohite eka zubha divasa nakkI karyo. karIne divasa AvI gayo. rAjapurohitanA netRtva nIce vIsa paMDitenI maMDaLI parIkSArUpe -esI gaI. mahArAja bhIma, mahAdevI, priyaMgumaMjarI anya rAjAo -maMtrIo, zreSThIo, rANIvAsanI anya rANIo ane parivAranI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSadhapati strIo, nagarInA AcAryo, kalAkAra, saMgIta vizArada, vagere yathAsthAne besI gayAM hatAM. rAjakanyA damayaMtI ane anya rAjakumArIo rAjapurohitane tema ja anya paMDitavane namaskAra karIne nivatasthAne besI gaI hatI. kasoTIne prAraMbha thaye. sauthI prathama vyAkaraNane viSaya Avye parIkSA maukhika rIte ja levAtI hovAthI tyAM uttara ApavA paDatA vyAkaraNanI kasoTI eka prahara paryata cAlI ane temAM sarva zreSTha tarIke eka maMtrInyA jAhera thaI. madhyAhUna pachI punaH badhAM ekatra thayAM saMgItanI kasoTI hatI ane temAM rAjakanyA sarvazreSTha jAhera thaI. Ama, vividha viSayonI kasoTImAM bAra divasa cAlyA hatA. rAjakumArI damayaMtI anya viSayomAM agra rahetI AvI. chele divase praznakaseTI hatI. paMDite game te prazna pUche ane vidyArthinIo tene uttara Apavo joIe. A prazno abhyAsanA na heya. paNa jIvana, saMsAra, rAjya dhama, adhyAtma, Adarza, saMskRti, nigama, artha, vagere game te viSayanAM heya. AvA prazna thI vidyArthinanuM sAmAnya jJAna keTaluM vikasita thayeluM che tenI khabara paDI jatI kAraNa ke je jJAna jIvanane sparze nahi te jJAna nahi, paNa eka vyartha beje ja che ema paMDito mAnatA hatA, jenI jIvanamAM kadI jarUra na paDe evA jJAna pAchaLa vidyAthInI zaktine veDaphI nAkhavAmAM guruo jJAnano droha nihALatA hatA. Avo jJAnadroha karavAthI prajA-jIvana pAmara, paMgu ane pataLela bane che ema sahu mAnatA hatA. prazna kaseTImAM eka sAthe pAMca vidyArthinIo paMDite sAme UbhI rahetI ane badhA paMDite eka eka prazna kramavAra pUchatA. praznane uttara ApavAmAM vilaMba na thavo joIe. evI sUcanA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnaseTI sahune apAyelI hatI. je prazna sAme Ave ke tarata vidyArthinIe. tene uttara ApavuM ja joIe. vidarbha dezanI rAjakanyA damayaMtI eka mahAna rAjAnI putrI che mATe tene agrasthAna ApavuM joIe e niyama rAkhavAmAM AvyA ja nahote. dareka vidyArthinI samAna che ane rAjakIya ke bIjI koI viziSTatAnA kAraNane agrasthAna ApavuM e devI sarasvatInuM apamAna che e prakAranI vicAradhArA samagra rASTramAM sthira banI gaI hatI. Ajano samAraMbha sUryodaya pachI cAreka ghaTikAe prAraMbha thayo. hate... bIjA praharanI be ghaTikA bAkI rahe tyAM sudhI cAlavAne hatuM. tyAra pacha nA kema rAtrinA prathama be prahara sudhI yojavAmAM Avyo hate. vidyArthinIono krama kakkAvArI pramANe hovAthI rAjakanyA damayaMtIne vAre rAtrinA prahare Avyo. damayaMtI, darzanA, divyA, dAminI ane devadattA ema pAMca vidyArthinIo paMDita samakSa UbhI rahI. prathama paMDite prazna karyo, "sAcuM sukha zemAM che ?' damayaMtie tarata uttara Apo: "janma maraNanA nivAraNamAM." rAjapurohita khUza thayA. darzanAe utAra Ape, "saMtoSamAM.." divyAe kahyuM, "tyAgamAM." dAminIe kahyuM, "IcchAnI pUrti thavAmAM. devadattAe rAjakanyAe Apele uttara punaH darzAvyo. bIje paMDite rAja kanyA sAme je Ine kahyuM, "mAnavIne parezAna kare evuM asthira zuM che?" "mana." rAjakanyAe tarata TUMkamAM uttara Apo. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati anya cAre ya kanyAoe paNa A ja vAta kahI. trIjA paMDite kahyuM, "ApaNe tyAM vividha prakAranI bhajana sAmagrI bane che. vividha prakAranAM vyaMjano bane che, miSTAne bane che ane pAka zAstrakAroe eka ja dravyamAMthI aneka vastuo banAvavAnI vyavasthA paNa samajAvI che. A badhuM Apa sarvanA abhyAsamAM AvI ja gayuM che eTale mAre sIdhe prazna e che ke bhojana sAmagrImAM uttama vastu kaI ?' devadurlabha rUpanI svAminI rAjakanyA damayaMtIe vaLatI ja paLe ati madhura svare uttara Ape, "je bhojana sAmagrI Arogyane A jALave ane sahelAIthI pace te uttama gaNAya." A uttarathI badhA paMDite prasanna thayA. anya cAreya bALAoe vividha vAnIonAM nAma ApyAM. Ama, praznaparaMparA cAlavA mAMDI. rAjakanyA damayaMtInA uttaro ghaNuM ja hetulakSI ane saceTa rahetA. chelle, vIsamA paMDite prazna karyo, strI jAtinI zebhA zemAM che? rUpamAM, yauvanamAM ke uttama vastra laMkAramAM ?" damayaMtIe madhura svare uttara Ape "guruvarya ! rUpa, yauvana vastrAlaMkaro e asthira, caMcaLa ane parivartanazIla che.. nArInI sAcI zobhA ziyaLa vaDe che..ziyaLa e ja nArInuM sAcuM yauvana ane acaM caLa AbhUSaNa che." samagra sabhA A uttarathI prasanna banI gaI."rAjapurohita paNa ati prasanna banI gayA. ane anya cAreya kanyAoe paNa rAjakanyAe je uttara Apyo hato te darzAvyA. praznakoTI haju bAkI hatI ane samaya thavA Avyo hato eTale AvatI kAla para prazna parIkSAno samaya rAkhavAmAM AvyuM. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAnakasoTI 29bIje divase rAte jJAnanI kasoTI pUrI thaI. rAjapurohite zreSTha vidyArthinI tarIke rAjakanyA damayaMtIne jAhera karI.. lokoe mahArAjA ane rAjakanyAne jayanAda gajavyo. bIje divase rAjasabhAmAM badhA paMkitane zreSTha upahAra ApavAmAM AvyuM ane dareka vidyArthinIne mUlyavAna vastrAlaMkAranI bheTa ApavAmAM AvI. priyadarzanI rAjakumArI damayaMtIne abhyAsakALa pUro thaI . gayo hate. zatAdhika sakhIo sAthe te rAjabhavanamAM rahetI hatI ane . mAtApitAnI AjJAne kartavya mAnatI hatI. mahAmunivara zrI. damanaka munie ApelA vacana mujaba rANI priyaMgumaMjarIe be putraratnane paNa janma Apyo hato. baMne haju nAnA hatA. eka cha varSano, bIjo eka varSane. saMsAranA sukhanI mAnavI je kAmanA kare che te saghaLAM sukha , rAjA bhIma mATe sahaja banI gayA hatAM. AMbA para vadhAre kerIo Ave eTale te garvathI unnata nathI banato paNa vadhu vistra bane che, arthAt vadhAre name che. e ja rIte, Adarza mAnavI vadhAre sukhavALo bane tyAre vadhAre vinamra banate heAya che. . mahArAjA bhIma sarva vAte sukhI banyA hatA ane emanuM jIvana paNa dhanyatA anubhavI rahyuM hatuM. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 thuM: : kanakAvalI kAmavijetA banavuM e nAnIsUnI vAta nathI. e ja rIte kaI rUpavatI nArI pratye nirmaLa najare jovuM e paNa bhAre kaThaNa heya che. deva, dAnava, vidyAdhara, gAMdharva, kinnara, ke mAnava sahunA haiyAmAM azaktinA ochAvattA aMze paDelA ja hoya che...temAMya kAmA sakitae te anaMta yugothI sahune potAnI mAyAjALamAM phasAvelA ja che. prANa dhAraNa karanAra koIpaNa prANa AmAMthI mukta nathI. hA, je mahAnubhAvo jJAna, tyAga ane tapanAM amRta vaDe aMtaramAM rahelA AsaktinA viSane dUra kare che te ja bhavabaMdhananI beDImAMthI mukti meLavI zake. jalaMdhara pradezanA rAjA candrabAhunI rUpavatI navayauvanA kanyA eka divase rAjabhavananA upavanamAM AvelA kRtrima sarovaramAM pitAnI sakhIo sAthe jaLavihAra karI rahI hatI. | JSma Rtuno prAraMbha hatA. kRtrima sarovara pharatAM vividha prakAranAM vRkSe hariyALA durga samAM zobhatAM hatAM ane A jaLAzaya kevaLa aMtaHpuranA rAja parivAranI strIo mATe ja banAvavAmAM AvyuM hatuM. A sthaLe kaI puruSa jaI zakato nahote. sarovaranA rakSaNa bhAra paNa strI rakSikAone soMpavAmAM Avyo hato. AvA jaLAzayamAM rAjA candrabAhunI navayauvanA kanyA kanakAvalI pitAnI dasa sakhIo sAthe krIDA karI rahI hatI. jaLa ane nArIne parasparane cirakAlina sneha hoya che. nArI jyAre jaLAzayamAM snAna karavA paDe che tyAre te samayanuM bhAna gumAvI bese che. emAMya A te badhI navajavAna strIo hatI. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanakAvalI 31 jaLamAM mastI cagAvavI ane manane masta banAvavuM e yauvanAo mATe sahaja hatuM. jema grahamaMDaLamAM caMdra kadI chUpo rahI zake nahi tema, strIonA samUhamAM rUpavatI ramaNI chUpI rahI zakatI nathI. kanakAvalI mAtra rU pavatI nahatI paraMtu enuM UmatuM yauvana jANe seLe kaLAe khIlavA thanaganI rahyuM hatuM. enAM nayano vedhaka hatAM. enI kAyA sapramANa hatI... vahelI savArathI sarovaramAM jaLakrIDA karI rahelI kanakAvalIne bIjA praharanI mAtra be ja ghaTikA rahI tyAM sudhI samayano khyAla ja na AvyuM. | mukhya rakSikAe kinArA pAse AvIne viyAvanA bhAve kahyuM: "rAjakumArIjI, mahAdevI rAha jotAM haze..jarA AkAza tarapha nihALo...madhyAhna thavA Avyo che...' mane khyAla che. have A chellI ja ramata che. hamaNAM pUrI thaI jaze. " kanakAvalIe eka sakhIne pakaDavAno prayatna karatAM kahyuM. rakSikA zAMta bhAve UbhI rahI. " barAbara A samaye AkAza bhAge keTalAMka vimAne nIkaLyAM. e vimAne vidyAdharanAM hatAM.e vimAnamAM beThelA be vidyAdharanI najara A jaLAzaya tarapha gaI... puruSanI najara ! keNa jANe keTalAya pApane saMcaya karatI haze ! jaLakrIDAmAM masta banelI devAMganA jevI kanakAvalIne joIne baMne vidyAdharA pitAnuM gaurava vIsarI gayA. baMne sthira najare kanakAvalIne joI rahyA hatA. potAnI pAse rahelI vidyAnA baLe teo tarata samajI gayA ke jalaMdhara pradezanA rAjA caMdrabAhunI ekanI eka kanyA kanakAvalI jalakrIDA karI rahI che ! oha, kevI madabhara juvAnI che.kevuM rasabhara rU5 chenayane Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati vadane kevI mAdhurI che ! vimAno te cAlyAM gayAM, paNa be puruSonAM nayane ne haiya rAjakanyA kanakAvalIne joIne vIMdhAI cUkyAM. baMne vidyAdharoe manamAM nizcaya karyo...vaitADhaya parvata pradezamAM aneka vidhAdhArI yauvanAo che.. paraMtu A mAnavazekanI rAjakanyA jevI madabhara te che ja nahi...je AvI nArI prApta na thAya to jiMdagIne kaI artha nathI ! prApta karelI ke vidyA paNa sAva niSphaLa gaNAya! zuM karavuM? atyAre te teo badhA ekasAthe kArya nimitte jaI rahyA hatA. ane badhA vidyAdharo sAthe hoya tyAre eka manuSya kanyAnuM apaharaNa kavuM te paNa ucita nathI...vaLatI vakhate badhAne saMgAtha choDIne ahIM AvavuM ane kanakAvalIne uThAvI javI. A yojanA baMne vidyAdharoe vicArI strI eka ane mohAMdha be thaI gayA. nIce keIne nA ye na AvI ke vidyAdharonAM vimAne uparathI cAlyAM gayAM che. kAraNa ke vimAne adazya hatAM. vizeSa. jJAnI sivAya e vimAnane kAI na joI zake. jaLakrIDA samApta thaI gaI. vastronA thALa laI keTalIka paricArikAo sarovaranA kinAre UbhI hatI. vastra dhAraNa karIne kanakAvalI pitAnI dasa dAsIo sAthe bhavana tarapha vidAya thaI tyAre divasane bIje prahara pUro thaI gayo hato. nirdoSa AnaMdamAM magna banelI kanakAvalI bhavanamAM pAchalA bAra pAse pahoMcI tyAre mahAdevI-rAha jotAM tyAM ja UbhAM hatAM. kanakAvalI mAtAne joIne vaLagI paDI... mAtAe kahyuM: "kanaka, madhyAhana thaI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanakAvalI 3 gayo. ATalI badhI vAra kema thaI?" mA, DUbakI DoLanI ramatamAM samayane khyAla ja na rahyo." lADabharyA svare kanakAvalIe kahyuM. "beTI, jarA khyAla te rAkho ja joIe...tArA lIdhe huM paNa hajI sudhI bhojana laI zakI nathI." mAtAe kahyuM. "mA, mane kSamA kare... sahuthI prathama bhajanagRhamAM ja cAle." nAhyA pachI kSudhA khUba lAgI haze, kema, kahI AchA hAsya sAthe mahAdevI kanyA ane tenI sakhIo sAthe bhojanagRhamAM gayAM. e ja rIte mahArAja caMdrabAhu zayanagRhamAM AvyA tyAre mahArANI pitAnI be sakhIo sAthe vAta karatAM beThAM hatAM. baMne sakhIo mahAjane namana karIne khaMDa bahAra nIkaLI gaI. mahArAjA caMdrabAhue mugaTa, hAra, vagere kADhIne eka thALImAM mUkatAM kahyuM : "kema priya, tAro saMdeze..." vacce ja mahArANIe kahyuM, "meM saMdeza na meka heta te kadAca Apa madhyarAtrie ja Avata." hA.. Aja paMDitajI sAthe rasabharI carcA thaI rahI hatI... tAre saMdeza na maLyo hato te avazya madharAta thaI jAta." kahetAM rAjA caMdrabAhu eka Asana para besI gaye. mahArAja, Apa eka navayauvanA kanyAnA pitA che e kema bhUlI jAo cho ?' "devI, e kaMI bhulAya evI vAta che ?" te pachI Ape have kaI suyogya rAjaputranI tapAsa karavI joIe. Aja kanaka jaLakrIDA karIne AvI rahI hatI, tyAre ene jotAM ja mane thayuM hatuM ke kanyA have nAnI nathI...prathama yauvanamAM, ja lagna thaI jAya te zreSTha gaNAya che." caMdrabAhu vicAramagna nayane patnI sAme joI rahyo. tyAra pachI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati eH "devI, A prazna nAnosuno nathI. rUpaguNanI draSTie ApaNI kanaka apUrva che. paraMtu muzkelI e che ke ApaNI AsapAsanA koI rAjyamAM kanakane egya pAtra maLI zakavuM durlabha che." "Ape eka divase niSadha dezanA mahArAjA vIrasiMhanA putra aMge kahyuM hatuM.." "ati uttama pAtra che.. navajavAna che. kanakane dareka rIte yogya che. eTaluM ja nahi paNa, yuvarAja naLa tejasvI, suMdara ane devAMzI paNa che." te pachI Ape prayatna karavo joIe ne?" prayatna karavA mATe mana taiyAra che. paraMtu eka saMza," saMzaya ?' "hA priye, mahArAjA virasena vizALa rAjayanA svAmI che... game tema toya huM enA tAbAne rAjA chuM...teo vAta mAne ke kema e prazna mane mUMjhavI rahyo che." svAmI, kanyAnAM mAbApe A badhuM bhUlI javuM joIe ane pitAnI kanyAne yogya je pAtra hoya tenI samakSa vAta to mUkavI ja joIe. kanyAnAM bhAgya haze te ApaNI mAgaNIne avazya svIkAra thaze... ane kanyA levAmAM nAnA moTAne koI prazna ADe Avata ja nathI." caMdrabAhu vicAramAM paDI gayo. rANIe svAmIne hAtha pakaDIne kahyuM: "Ape kanakanI chabI aMkita karAvI hatI ne ?" hA..e taiyAra ja che.." "te pachI purohitane kAI suyogya divase niSadhanAtha pAse mile. mane te zradhdhA che ke kanakanI chabI jeIne niSadhapati pitAnA yuvarAja mATe saMmata thaze." Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanakAvalI te bhale AvatI kAle ja maMtrI sAthe carcA karIne purohitane mokaluM." rAjA caMdrabAhue kahyuM. - "bhUlI jatA.' "tAre svAmInA zabdo para vizvAsa nathI ?" tIrachI najare joIne caMdrabAhue kahyuM. rANIe kahyuM : "svAmInA zabdo para mane mArI jAta karatAM ye vadhAre vizvAsa che. paraMtu rAjAnA zabdo para vizvAsa nathI vasate." oha! paNa tArI pAse huM kadI rAjA nathI rahyo...' rANIe madhura hAsya sahita kahyuM: "eTalAM mArAM sata che... paraMtu mArAthI dUra jatAM ja Apa..." rAjA banI jAuM chuM, kema ? " kahI caMdrabAhue priyAne pitA tarapha kheMcI. chaThThA divase savAre rAja purohita eka sevaka sAthe nipadhA nagarI tarapha javA vidAya thayo. pravAsamAM koI prakAranI vipatti na Ave eTalA khAtara rAjAe uttama avALo ratha Apo hate. ane rAjapurohitanI gaNatarI hatI ke, pite dasame divase niSadhA nagarInA pAdaramAM pahoMcI jaze. paraMtu mAnavInI AzA-kalpanAo kayAre veravikhera thaI jAya che te keIthI jANI zakAtuM nathI. savAre purohita niSadhA tarapha vidAya thayo ane te ja divase rAtrinA caturtha prahare pelA be duSTa vidyAre mane eka pitAne vimAna sAthe rAjA caMdrabAhunA rAjabhavana para AvI pahoMce. vimAna AkAzamAM ja rAkhIne te sIdho rAjabhavananI agAzI para Utaryo. deSa karanAra mAnavI game teTale nIDara, sabaLa ane mAMtrika zaktivALe heya chatAM, tenA haiyAmAM kAMI agocara bhayane thAkAra Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSaSati te thate ja heya che, rAjakanyA kanakAvalIne jaLakrIDA karatI joIne jenA haiyAmAM kAmAnala pragaTI cUkyo hato te vidyAdhara rudrAMga Aje pitAnA sAthIothI vikhuTA paDIne ekale potAnA vimAnamAM nIkaLI gayo hato... ane kanakAvalI para pAgala banelo bIje AdheDa vidyAdhara ratimohana paNa Aje ja vikhuTA paDIne rAjakanyAnuM apaharaNa karavAnuM vicArI rahyo hato. agAsI para Utarele rudrAMga potAnA vidyAbaLa vaDe thoDI ja vAramAM rAjakumArI kanakAvalInA zayanakhaMDamAM pahoMcI gayo. kanakAvalI eka palaMga para pAchalI rAtanI mIThI nidrAmAM lapeTAI gaI hatI. rudrAMga cheDI paLe rAjakanyA sAme joI rahyo. teNe joyuM, nIce be dAsIo paNa bharanidrAmAM sUtI che. dAsIo jAgI na jAya eTalA khAtara prathama teNe baMne dAsIo ane rAjakanyA para nidrAkarI vidyAno upayoga karyo. - tyAra pachI teNe gulAbanA phUla jevI kanakAvalIne baMne hAthe uThAvI ane paLane ye vilaMba karyA vagara jharUkhA vATethI te sIdhe AkAza mArge pitAnA vimAnamAM pahoMcI gaye. vimAnamAM bichAvelA eka Asana para rAjakanyAne saMbhALapUrvaka goThavI dIdhI. rudrAMganuM haiyuM bhAre caMcaLa banI gayuM hatuM.AvI suMdara nArInA upabheganI IcchA tIvra banI hatI. paraMtu pitAnA sthAne pahoMcyA pachI kanakAvalIne potAnI priyatamA banAvavAne teNe manathI saMka9pa karyo ane vimAna AkAzamAge gatimAna thayuM. mAMDa adhadhaTikA vItI haze tyAM vidyAdhara ratihana pitAnA vimAna sahita rAjabhavananI vizALa agAzI para Utaryo. teNe vidyA vaDe rAjakanyA kyAM che, te jANavAne prayatna karyo ane vaLatI ja paLe tenuM haiyuM phaphaDI UThayuM. rudrAMga thoDI vAra pahelAM ja rAjakanyAne uThAvI gayAnuM te jANI zakyA ane manamAM bhAre krodha khaLabhaLI Uo. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 kanakAvelI eka paLane ye vilaMba karyA vagara teNe pitAnA vimAnane rudrAMganA vimAna pAchaLa vahetuM karyuM. rudrAMga khUba ja khuzamijAja mAM hatA. tene e kalpanA nahotI ke nimehana paNa kanakAvalI para mugdha banyo che ane te tenA apaharaNa mATe pAchaLa paDe che. rudrAMge prathama te sIdhA potAnA mathake javAno ja vicAra karyo hatuM. paraMtu vimAnamAM kanakAvalIne mUkyA pachI tenA manamAM thayuM ke, eTale dUra jatAM rAta paDI jaze. ane AvuM sukumAra yovana bAjumAM paDyuM hoya ne haiye rAkhavuM paDe e mUrkhAI ja kahevAya... Ama vicArIne teNe viMdhya parvatanI eka guphAmAM javAnuM vicAryuM, ane teNe vimAnane e tarapha vALyuM... vaLatI ja paLe manamAM bIje vicAra Avyo. viMdhyanI guphAmAM pahoMcatA pahelAM je rAja kanyAnuM mana jItI zakAya te baLA-kArane Azraya na le. Avo vicAra AvatAM ja teNe nidrAkarI vidyA pAchI vALI lIdhI .. pUrva gaganamAM upanuM hAsya jhaLahaLI rahyuM hatuM. nidrAkarI vidyAne prabhAva dUra thatAM ane ati zItaLa samIra laharIne sparza thatAM rAjakanyA kanakAvalIe netro khelyAM. netro khUlatAM ja te saphALI beThI thaI gaI..kyAM potAnuM rAjabhavana . kyAM pitAnI zayA , jyAM A gaganavihAra... zuM koI svapna to nathI ne? kanakAvalI AMkho ceLIne Azcaryacakita najare jovA mAMDI...sAmenA ja Asana para eka AdheDa puruSa beThe hato...puruSa kadAvara hato.. tenI mULa bharAvadAra hatI. tenA mastaka para mugaTa hate...tenA kaMThamAM maNinI mALA jhUlatI hatI...tenA hAthamAM caLakatAM ratnonI mudrikAo hatI. teNe lAla raMganuM pItAMbara paheryuM hatuM ane lIlA raMganuM kauzeSa uttarIya dhAraNa karyuM hatuM...teno cahere kaMIka vikarALa jaNAte hato. rAjakanyA be paLa tenI sAme joIne punaH AMbe Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati mIMcI gaI. A zuM banyuM svapna te lAgatuM nathI...te Ama bane kevI rIte ? A koNa haze? mane zA mATe ane kayAM uThAvI ja haze ? | mugdha najare nihALI rahelA rudrAMge kahyuM, "suMdarI, ciMtAnuM koI kAraNa nathI. huM eka vidyAdhara chuM. tArA navayauvana para mugdha banIne tane mArI priyA banAvavA laI jAuM chuM.." "oha." krodhabharI najare kanakAvalIe vidyAdhara sAme joyuM ane kahyuM, "tuM vidyAdhara che ke keI dAnava che?" "vidyAdhara chuM. huM tane anaMta sukhanA sAmrAjyamAM laI jAuM chuM..." paraMtu teM mane.." kanakAvalI vizeSa bolI zakI nahi. rudrAMge pitAne kaThera svara kaMIka mulAyama karatAM kahyuM, "suMdarI meM tane tArI zayAmAMthI mArI vidyAzakti vaDe uThAvI che." tuM vidyAdhara nathI, paNa koI duSTa pApI ane datya lAge che. vighAne svAmI kaI divasa abaLAnuM apaharaNa kare nahi." rudrAMga khaDakhaDATa hasI paDe ne hasatAM hasatAM bolyoH "suMdarI, apaharaNa karIne managamatI rUparANane uThAvI javI e kSatriyenI maradAnagI gaNAya che...tuM jarAye saMkeca na rAkha. huM tane pRthvInAM ati manahara sthaLoe pheravIza... atyAre huM tane viMdhyAcaLa parvatanI eka guphAmAM laI jAuM chuM, tyAM pahoMcyA pachI tArA rUpayauvana vaDe mArI pyAsa bujhavIza ane tArAM saghaLAM aramAne pUrAM karIza... kanakAvalI, tuM devakanyA karatAM ye AkarSaka che. huM mArI tamAma saMpatti ane zakti tArAM caraNamAM bichAvIne tAro dAsa banI rahIza." pApI ! Aya kumArikAone zuM teM pyAsa bujhavanArAM ramakaDAM jevI ka9pI che? pitAnA prANa karatAM ne AzAo karatAM paNa Arya kanyA ziyaLane mahAna mAne che. tuM mane satvare mArA rAjabhavanamAM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanakAvatI mUkI jA." kanakAvalIe jussAbharyA svare kahyuM. rudrAMge eka bhayaMkara aTTahAsya karyuM. kanakAvalI kaMpI UThI..ane rudrAMga kaMI uttara Ape te pahelAM ja tenA kAna para eka avAja AvyeH "rudrAMga, mArI cIja tuM mUkI de. nahi to huM tAro nAza karIza." A avAjathI rudrAMga camakyo. teNe bahAra najara karI te ratimohananuM vimAna sAva najIka AvI pahoMcyuM hatuM. sUryodaya thaI gayo hato. ratimohanathI khyA rudrAMge pitAnA vimAnanI gati vadhArI mUkI. e ja vakhate ratimohane sthaMbhana maMtrano prayoga karIne rudrAMganA vimAnane thaMbhAvI dIdhuM. kanakAvalIe nIce joyuM....eka suMdara sarovara dekhAtuM hatuM. A kayo pradeza haze ? rudrAMge paNa sthaMbhana maMtra vaDe ratimohananA vimAnane thaMbhAvIka dIdhuM. prakaraNa 5 muM: : AkAzI saMgrAma? ane ratidehane ekabIjAnA vimAne maMtrabaLe sthira karI nAkhyAM. rati mehane tarata pitAnuM khaDaga bahAra kADhIne kahyuM, "rudrAMga, tuM pApI, narAdhama ane saMtAna che. te Aja sudhI ghaNI navayauvanAone pAyamAla karI nAkhI che, paraMtu bAja te mArI priyatamA para hAtha nAkhIne tArA matane ja nimaMtraNa ApyuM che...!' ratimohana, tAruM kalyANuM Icchato he te bakavAda baMdha Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 niSadhapati karIne ghara bhego thaI jA. mAruM bhujabaLa badhA vidyAdharAmAM jANItuM che. tane chellI cetavaNI ApuM chuM ke tuM cAlyo jA...mArA bhAga vacce AvavAmAM sAra nahi kADhe." ratimohane uttaramAM khaDaga sAthe pitAnA vimAnamathI kuda mAryo ane havAmAM tarate rudrAMganA vimAna tarapha dha. A joIne rudrAMge paNa hAthamAM khaDaga lIdhuM ane paDakAra karIne te paNa rati mehananI sAme havAmAM taratA nIkaLI paDayo. baMne krodhathI dhamadhamatA hatA ane baMnenAM tejadAra khaDage ekabIjAne prANa levA ghUmI rahyAM hatAM. | kanakAvalIe be paLa paryata havAmAM jAmele be duSTone saMgrAma jeyo. tyAra pachI teNe nIce najara karI. tenA manamAM thayuM. A be duSTamAMthI game te eka jItI jaze ane mane uThAvI jaze... mAre nasIbe te UlamAMthI cUlamAM ja paDavAnuM banaze. e karatAM A takane lAbha laIne sarovaramAM kudI paDavuM zuM khoTuM ? ziyaLa jAya te karatAM prANa jAya e vadhAre uttama che. prANane bhaya kaMI nAnosUno nathI. maravuM koIne gamatuM nathI. paraMtu pitAnA AdarzanI rakSA karavA khAtara prANanuM balidAna ApanArA mANaso saMsAramAM hoya ja che. kanakAvalI nIce nihALI rahI hatI...ekAeka tenI najara sovaranA kinAre gaI..kinArA paranA eka vRkSa nIce be munivaro zAMtithI beThA hatA...ane teo vidyAdharanuM yuddha joI rahyA heya ema lAgatuM hatuM. kanakAvalI tarata vimAnanA Asana parathI UbhI thaI ane manamAM traNa navakAramaMtra gaNIne vaLatI ja paLe sarovaramAM kudI paDI. baMne duSTAtmAo ghera saMgrAma khelI rahyA hatA. rudrAMganA AghAtathI ratimohana chaTakI jato ane ratihananA dhAmAMthI ruvAMga Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzI saMgrAma? chaTakI jato. jenA khAtara baMne duSTo saMgrAma khelI rahyA hatA te kanakAvalI sarovaramAM kudI paDI hatI e vAtane khyAla baMnemAMthI koIne nahete rahyo. kanakAvalI sarovaramAM khAbakI. tene bAlyakALanI ja taratAM AvaDatuM hatuM eTale UMDA jaLamAMthI thoDI ja vAre te upara AvI gaI..sarovaranA kinAre ati dUra nahato. jyAM be munivare eThA hatA te sthaLa tarapha rAjakanyA kanakAvalI taratI taratI javA mAMDI. vimAnamAMthI khAbakelI rAjakanyA tarapha baMne munivaranuM dhyAna gayuM hatuM ane teo taratI taratI AvI rahelI rAjakanyA tarapha joI rahyA hatA. AkAzamAM addhara sthira thayelAM baMne vimAno pAse baMne duSTa -jIvasaTosaTane saMgrAma khelI rahyA hatA. baMnemAMthI koInuM palluM jaya ke parAjaya tarapha hajI sudhI DhaLyuM nahotuM. - have te sUryano prakAza paNa sArI rIte vistarI cUka hato. cauda pUrvanuM jJAsa dharAvanArA zreSTha ane samartha munavara mahAtmA zrIdhara potAnA ziSya sAthe tIrthayAtrA nimitte zrI sametazikharajI tarapha jaI rahyA hatA ane rAtrikALa vyatIta karavA nimitte teo A sarovaranA kinAre eka vRkSanA othe rahyA hatA. savAre prAtakArya ane dharmakaraNIthI nivRtta thaIne baMne mahAtmAo vidAya thavAnA hatA. tyAM ja upara AvI caDelAM baMne vimAne emane dekhAyAM. baMne munivaro vizeSa jJAnI hovAthI temanI draSTie A vimAno adrazya rahI zakyAM nahetAM. vimAnamAM kANuM haze ? e prazna manamAM jAge te pahelAM ja baMne vidhAdhara vacce saMgrAma cheDA. ane baMne munivare ema ne ema besI rahyA. sarovaramAM tarI rahelI rAjakumArI kanakAvalI kinAre AvI gaI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapatI ane sarovaramAM sikatavasane bahAra nIkaLI ane baMne munivaro sAme vinayAvanata bhAve be hAtha joDIne bolI: "mahAtmana, mAruM rakSaNa karo. huM jalaMdhara dezanA rAjA caMdrabAhunI kanyA kanakAvalI chuM. Aje pAchalI rAte upara yuddha khelI rahelA vidyAdharomAMne eka mane UMghatI uThAvIne potAnA vimAnamAM mUkI A tarapha lAvyo che. ane pAchaLathI bIje kaI vidyAdhara enI pAsethI mane laI javA mATe vimAnamAM AvI pahoMce che. mArA nimitto baMne ghara saMgrAma khelI rahyA che. baMne duSTo che. je kaI chataze te mane punaH uThAvI jaze eTale Apa kRpALunuM huM rakSaNa mAguM chuM.' caudapUrvadhArI munizrI zradhara munie zAMta svare kahyuM, "bhadra jenA haiyAmAM dharma pratye bhAva hoya che. tenuM rakSaNa dharma pote ja kare che. tuM nizciMta thA. A vRkSanA othe UbhI rahe." sikatavasanA suMdarI kanakAvalI vRkSanA thaDa pAse UbhI rahI gaI, zrIdhara munivare UbhA thaI jAMgulI nAmanI vidyA vaDe rAjakanyAne rakSita karIne kahyuM, "bhadra, bhaya rAkhIza nahi. bemAMthI koI vidyAdhara tane aDakI zakaze nahi. vidyAno prabhAva tAruM rakSaNa karaze.' makAvalInA haiyAmAM A zabdothI ghaNuM ja baLa maLyuM. teNe pharIvAra bhAvapUrvaka namana karyuM. upara yuddha karI rahelA baMne vidyAdharo vividha vidyAnA prayoga vaDe sa grAmane cagAvI rahyA hatA. divasane prathama prahara samApta thAya te pahelAM ja timohana hArI gayuM ane potAnA vimAnamAM besI gayo. rudrAMge vAtAvaraNane khaLabhaLAvI mUke evuM vijayasucaka adahAsya karIne kahyuM, "jA.. tane jIvato choDuM chuM. bhaviSyamAM ke I divasa mArA jevA mahAbali sAme paDakAra karato nahi.' rudrAMge ratimohananA vimAnane chUTuM karyuM. rati mehane paNa rudrAMganA vimAnane sthaMbhana maMtrathI mukta karyuM. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzI saMgrAma ! hArele ratimohana lohIluhANa hAlata sAthe pitAnA pradeza tarapha vidAya thaze. | vijayanA garvathI malakAte rudrAMga pitAnA vimAnamAM Avyo. ane kanakAvalIne na jotAM Azcaryacakita banI gaye. yuddhanA kAraNe rudrAMganI kAyA paNa lehIluhANu banI gaI hatI ane tethI te vadhAre bihAmaNuM lAgatuM hatuM. teNe nIce najara karI vidyA vaDe joyuM. ane vaLatI ja paLe. te havAmAM tarato tarato baMne munio pAse AvI pahoMcyo. paraMtu puNya vagarane mAnavI bhaMDAramAM paDelI lakSmIne sparza karI zakata. nathI, te rIte rudrAMga kanakAvalIne sparza karI zako nahi...enI pAse jatAM ja tenA deha para lAkhalAkha vIMchInA DaMkha jevI pIDA thavA mAMDI. vidyA vaDe jotAM ja te badhuM samajI gayo ane zrIdharamuni sAme AvIne bolyo, "alyA muMDa! tArI vidyAnuM rakSaNa pAchuM khecI le. tArA jevA munie saMsArIonA mArga vacce na AvavuM joIe." - mahAjJAnI munivara AchuM hasyA ane zAMta bhAve bolyA: "bhAI, saMsArIonA mArga mATe munio kadI bAdhaka na bane. paNa enA. kumArga vacce te jarUra Ave. tuM eka vidyAdhara che. tArI pAse vividha vidyArUpI saMpatti zakita che ene durupayoga karIne tAruM kalyANa thaze, ema mAne che? eka nirdoSa kumArikAnuM apaharaNa karIne teM kevaLa tArI jAtane nathI zaramAvI paNa tArI vidyAne ya. zaramAvI che. Arya kanyAo ke strIone te vidyAvaMte taraphathI rakSaNa maLavuM joIe.' tapa ane sAdhanAthI maLelI vidyAne upaga huM mArA sukha khAtara karI zakuM chuM..tuM satvara mArI priyatamAne mAtra rakSaNathI, mukata kara. nahi to mAre tane paNa camatkAra batAvavo paDaze !' vidyAdhara, jIvananA saMzodhananI tame A taka maLI che. e Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapatI takano sadupayoga karIne tArA deSane guNamAM palaTAvI le.jemAM pitAno svArtha bharyo hoya te sukha kevaLa mananI eka nAzavaMta kalpanA ja hoya che. AvA kSaNika sukha khAtara vidyAvaMta puruSo pitAnI vidyAne kadI upayoga karatA nathI. he bhadrajana, rAjAe ApelAM rakSaNa kadAca tUTI zake..paNa munie ApelAM rakSaNa kadI niSphaLa jatAM nathI. tuM kanakAvatIne bhaginI mAnIne cAlyo jA..tArA kalyANane mArga prazasta banAva.' duSTa mAnavIne sumArganAM darzana thatAM nathI.rudrAMga bhAre krodhita banI gayo hato. eka te yuddhamAM te ghavAyo hate. ane jenA khAtara ghera saMgrAma khelyo hato te suMdarI chaTakIne maMtrAzrayamAM surakSita banI gaI hatI. te lAla netre muni sAme joIne beH "have huM samajI gayo.A madabharI navayovanAe tArA cittane paNa vAvyuM lAge che...paNa huM rudrAMga, kALa karatAM ye bhayaMkara chuM. mAruM bagADanArane huM kadI sudharavA deto nathI.' pramANe kahIne teNe vidyA vaDe e ja paLe mahAmuni zrAdharane stha bhita karI dIdhA. tyAra pachI te vikarALa hAsya karatAM belyo : "sUryAsta sudhImAM je tuM mArI sthaMbhana vidyAthI mukta nahi thaI zake te sUryanAM aMtima kiraNe vidAya leze te vakhate tuM sadA mATe jaDa banI jaIza." ATaluM kahIne rudrAMga AkAza mArge pitAnA vimAna tarapha cAlyo gayo... zrIdhara muninA ziSya avApha banIne A badhuM jotA UbhA hatA. zuM karavuM te temane sUjhatuM ja nahatuM. rudrAMge pitAnA nivAsa tarapha vimAnane vAyuvege vahetuM karyuM. kanakAvalInAM nayane sajaLa banI gayAM hatAM te be hAtha joDIne olI : mahAtmana, mArA khAtara ApanA para bhayaMkara vipatti AvI paDI. AnA karatAM..." te vAkaya pUruM karI zakI nahi. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzI saMgrAma ! AvatAM svara rUMdhAI gayo. zrIdhara muni sthira banI gayA hatA. temanI vANuM sthaMbhata banI gaI hatI. temanA ziSya kahyuM : "bhAgyavaMtI, tuM jarAye kheda karIza nahi. munio mATe to vipatti e AzIrvAdarUpa hoya che. " karmanijAnuM kAraNa bane che." rAjakumArIe mahAmuninA ziSya sAme joIne kahyuM: "mahAtmana, zuM gurudevane vidyAnA A baMdhanamAMthI mukta karavAne keI upAya. nathI ?" * "che. paraMtu A nijana pradezamAM zuM thaI zake? kaI batrIsa lakSaNo puruSa kyAMthI AvI caDe?" mahAmuninA ziSya nirAza bhAve kahyuM. mArAthI kazuM na thaI zake?" rAjakanyAe bIjo prazna karyo, "nA, bha...paNa upasargane mArA mahAna gurudeva karma nirjarAmAM palaTAvI deze.. emanA sAme najara kara.. teo netro baMdha karIne dhyAnamagna banI gayA che..." kanakAvalI munipuMgava sAme sthira najare nihALI rahI. tenA manamAM thayuM, are huM kevI pApinI chuM...mArA khAtara eka mahAna tyAgI mahAtmAne maMtra baMdhanamAM jhakaDAvuM paDayuM...huM sarovaranA taLiye ja kheMcI gaI hatI te kevuM sAruM thAta...athavA koI jaLacara prANIe mArA grAsa karyo hato te paNa mArA nimitta A saMtapuruSa para vipatti na Avata...have zuM karavuM ? - ziSya muninuM hRdaya paNa gurudeva para AvI paDelI A vipattinA kAraNe vicalita banI gayuM hatuM. Ama chatAM teo zAMta bhAve sthira banI gayelA mahAmuni sAme besI gayA. temanA manamAM thayuM.. A nijana pradezamAM keI mAnavI Ave te paNa zuM thAya ? batrIsa lakSaNavALo mAnavI kyAMthI Ave ? Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | niSadhapati rAjakanyAnAM bhInAM vastro zuSka thaI gayAM hatAM. te paNa tyAM ne tyAM besI gaI hatI. tenA manamAM paNa batrIsa lakSaNe puruSa kayAMthI prApta thAya e prazna bhAre halacala macAvI rahyo hate. thoDI vAra pachI kanakAvalIe kahyuM: "mahAtmana, ATalamAM kaI grAma, nagara ke pahelI hoya to Apa mane batAvo. tyAM jAuM ane lekhakone ahIM bolAvI lAvuM." ziSya munie kahyuM, "bhadde A sarovaranI AsapAsa bhayaMkara vanapradeza Avelo che...nagarI ghaNI dUra che. tuM ekalI jAya te barAbara nathI.. kAraNa ke vana pradezanI vipattio sAmI Ave. huM paNa gurudevane choDIne jauM te barAbara nathI. have to bhaviSya para AdhAra rAkhIne ahIM besI rahevuM e ja eka upAya che. zAsadevanI kRpAthI vipatti dUra thavAnI haze te avazya thaze." zuM Apa A maMtra baMdhananuM nivAraNa karI zake ema nathI? "nahi bhadra, gurudeva pite karI zakavAne samartha che. paraMtu sattvavaMta puruSo pitAnA prANane meha rAkhatA nathI. prANunA svArtha khAtara teo kadI prayatna karatA nathI." te pachI saMdhyA vItI jaze tyAre ?' karmarAjAnI IcachA haze tema thaze. vidyAdhare milana vidyA nAmanI siddha vidyAno upayoga karyo che. enA nivAraNane koI vidyA prAga jANatA nathI. je jANuM chuM te mArAthI ke tArAthI tha zakaya nathI." zidhyamunie kahyuM. rAjakanyA kanakAvalI bhAre manovyathA anubhavatI besI rahI ane manamAM navakAra maMtranuM smaraNa karavA mAMDI. tene zraddhA hatI ke je mahAmaMtra bhavabaMdhananI jALamAMthI zAzvata sukha arpaNa karavAnI zakita dharAve che, te mahAmaMtra sAmAnya vipattione te avazya naSTa kare ja che. ziSyamuni potAnA gurudeva pratye khUba ja bhakti rAkhatA hatA. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzI saMgrAma ! teo samajatA hatA ke AvA mahAna guru puNaya heya te ja sAMpaDe che... ane AvA gurunA pratApe ja mukitane mAga saheja bane che. teo gurudeva sAme ciMtAbharI najare jotA besI rahyA. eka te A bhAre aTavI vaccenuM sarevara hatuM, vaLI, ATalAmAM koI nagarI, grAma kaMI hatuM nahi, koI mAnavI paNa dekhAte nahato. vaLI vIMchI, sarpa, hiMsaka prANuo ke evA pazuone pUrato saMbhava hatuM. saMdhyA pahelAM je pratikArane upAya na thaI zake te gurudeva eka ja rAtrimAM jaDatva dhAraNa kare. arthAta emane prANa kAyArUpI gaDhamAMthI cAlyo jAya, have zuM karavuM ? ziSyamuni vAraMvAra UbhA thatA ane cAre tarapha najara karI letA. paraMtu pharatI aTavI sivAya kazuM nahetuM dekhAtuM. eka mAtra A prAkRtika sarovara zobhAyamAna lAgatuM hatuM. gaI rAtre temaNe gurudeva sAthe A sthaLe vizrAma lIdho hato. paraMtu koI durghaTanA nahotI. hiMsaka jAnavaronA avAjo saMbhaLAtA hatA. keTalAka bhayaMkara sarSe paNa AsapAsa dekhAyA hatA. eka te maNidhara sarSa nIkaLyA hato ane tenA maNine prakAza cAMdanI rAtanuM bhAna karAvI gayo hato. aTavI bhayaMkara hovA chatAM rAtri nividate pUrI thaI hatI. dharmakriyA karIne pravAsa zarU karavAnuM hatuM. tyAM vimAna dekhAyuM. be vidyAdharone saMgrAma thayo. AvA vicAro karI rahela ziSya munie pharI eka vAra UbhA thaIne cAre tarapha najara karI. koI manuSya dekhAtuM nahotuM. kayAMthI dekhAya? A te eka virATa aTavI hatI. aTavImAM kaI rAjamArga hate nahi ke jethI vaTemArguo athavA sArthavAhanenI vaNajhAro AvajA kare ! A mArgethI pravAsa karavAnuM eTalA mATe vicAryuM hatuM ke mahAtIrtha sametazikharajIne paMtha TUMke thaI jAya ane cAreka divasa pahelA tyAM pahoMcI zakAya. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ' niSadhapati zikhyamunie vRkSanA othe beThelI rAjakanyA sAme joyuM. muninA hadayamAM bhAre karuNa UbhI thaI. je koI sugya mAnavI nahi maLe to A kanyAnuM zuM thaze? meM te nizcaya karyo che ke je devagurune maMtrabaMdhanamAMthI mukita na maLe te A ja sthaLe anazana karavuM ane A bicArI rAjakanyA yAM jaze? saMbhava che ke e paNa A sthaLe ja mRtyune bheTavA taiyAra thAya! eha, kamarAjanI lIlA kevI vicitra che ! kharekhara, kamanI ramatane na samajanArAo ja parezAna thatA hoya che. sUryanArAyaNa bhadhyAkAzamAM birAjatA hatA. have mAtra be prahara sudhI ja divasa raheze, tyAra pachI saMdhyA ne rAtri. ane... ziSyamuni AgaLa vicAre te pahelAM ja aTavI tarapha kaMI avAja thata heya ema temane thayuM. teo tarata UbhA thayA ane aTavI tarapha jevA mAMDayA. kaMI dekhAtuM nahotuM. paraMtu koI azvane padarava heya evuM anumAna thaI zakatuM hatuM. grISmanA uttApathI bacavA paMkhIo vRkSanI DALIomAM kalarava karatAM vizrAMti laI rahyAM hatAM. keTalAMka nAnAM nAnAM pazuo ne paMkhIo tRpA chipAvavA sarovaranA kinAre paNa AvI caDyAM. sthira najare joI rahelA ziSya muninA vadana para ekAeka prasannatA nAcI UThI. eka azvArohI dekhAyo. are, A zuM? A paNa kamarAjAnI kaI lIlA haze ? azvArohI sarovara tarapha ja AvI rahyo hato. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6 ThuM: : naLanuM sAhasa gagA samI pavitra nadInA jaLa vaDe jenI dharatI maMgalamaya ane rogarahita banI che te AryAvatamAM AvelA niSadha dezanA mahArAjA vIrasena samagra rASTramAM mahApratApI, prajAvatsala ane udAratAnI mUti samA prasiddha thayA hatA. teonI niSadhA nagarI virATa hovA chatAM sukha, samRddhi ane saMtoSanI chabI samAna hatI. janatAne kaI pAMtInuM kaSTa nahatuM.... keI prakAranI phariyAda nahatI. je rAjA pitAne prajAne madada mAnato. hoya te rAjAnA rAjyamAM janatAne koI vAtanuM duHkha hetuM nathI. mahArAjA vIrasiMhane ghaNuM rANIo hatI..ema rUpavaMtI nAmanI guNavAna ane udAra hRdayA rANI mahiSI hatI. teNe eka putrane janma Apyo hato. putra sUrya samAna tejasvI ane Indra samAna rUpavAna hato. rAjaputranA aMga paranA cine, lakSaNo, ane janmarAha joIne jyotiSIoe nakkI karyuM hatuM ke, "A traNe lekamAM mahAna pratApI banaze. dhama khAtara arpaNa karAyeluM dhana A yuvarAja harI nahi le... paraMtu udAra hRdaye ApyA ja karaze." jotiSI AcAryonA AvA abhiprAya pachI rAja parivAre yuvarAjanuM nAma naLa rAkhyuM. tyAra pachI thoDA varase eka anya rANIe putrane janma A che. tenuM nAma kubera pADayuM. varasone vidAya letAM vAra lAgatI nathI. yuvarAja naLa navajavAna banI gayo. kAti keya samAna parAkramI naLakumAre cha aMgo, Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 niSadhapati cAra vedo paradazana, SaTa, rasazAstra, TabhASA tava, rAjanIti, vagere zAstrone abhyAsa karyo hovAthI tene vadana para jJAnanuM teja sthAyI banyuM hatuM. jJAnava ta puruSonAM nayana vadane jJAna prabhA vistaratI hoya che. naLakumAra jema jJAnI hatA, tema astravidyAmAM paNa ajoDa hate..kAraNa ke te yuvarAja hato ane bhaviSyamAM rAjyane bojo pitAne ja saMbhALavo paDaze e nizcita hatuM bhujabaLa vagarano rAjavI rAjyane be uThAvI zakatA nathI ane uThAve te tenA kamajora hAtha rAjyanuM rakSaNa karI zakatA nathI. gaI kAle savAre yuvarAja naLa potAnA sAthIo sAthe azva kIDA nimitte nagarInI bahAra nIkaLI gayo hato.. uttama azva heya, aMgamAM yauvana haya, azvacAlanane rasa hAya ane nizcita mana heya...pachI samayanI paribhASA AvI AvatI ja nathI. azvakrIDA karatAM karatAM teo khUba dUra nIkaLI gayA...eka sthaLe badhA sAthIo sAthe teNe sAthe rAkhelA pAMceyane madhyAhna bhojana tarIke uga karyo... paraMtu nagarI tarapha pAchA na pharatAM teo jarA AgaLa vadhyA. saMdhyA samaye sahu A virATa aTavImAM AvI pahoMcyA. ane yuvarAja naLakumArane azva ekAeka cama... ADedhaDa vAyu vege jate azva aTavInA madhya bhAgamAM pahoMcI gaye... bhayaMkara rAta hatI..hiMsaka prANIe, ghaNuM hatAMkoI spaSTa bhAga nahoto. badhA sAthIothI pite sAva alaga thaI ga hato... paraMtu yuvarAjane A aTavIna paricaya hate..kAraNa ke pitAnA ja rAjyanuM A mahAvana hatuM. chevaTe AkhI rAta azvane calAvatAM calAvatAM paNa te kaI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLanuM sAhasa mAga zodhI zakaze nahi. ghaNI vAra dizA bama thAya che tyAre pote kaI tarapha jaI rahela che tenI kalpanA AvI zakatI nathI. sudhAne saMtApa to sahI zakAya. paraMtu tRSAne saMtApa saha bhAre kaThaNa thaI paDe che. sudhA ane tRSAnI pIDA mAtra yuvarAja naLane nahatI... paraMtu abela pazu azvane paNa hatI. azva jAtavAna hato eTale pitAnA svAmInA IzAre cAlI rahyo hate. yuvarAja naLane A aTavInI khabara hatI...ane teNe ghaNI vAra e paNa sAMbhaLyuM hatuM ke A mahA aTavImAM eka ati nirmaLa, suMdara ane manohara evuM prAkRtrima sarovara che...sarovaranA kinAre uttama phaLa ApanAra vRkSo paNa che. je A sarovara maLI jAya to vizrAma laI zakAya ane tyAra pachI nirAMte nivadhA tarapha jaI zakAya. navajavAna yuvarAja naLane bIje te koI bhaya nahoto. tenI kamare talavAra khUlI rahI hatI ane tene pinAnA bAhubaLa para pUro vizvAsa hato...paraMtu kSudhAnA nivAraNa karatAM tRSAnA nivAraNane prazna bhAre viSama banI gayo hato. grISma Rtu hevA chatAM. vanapradeza ghaNe gADha hato.mArgamAM betraNa gaMdAM jaLAza maLelA .. paraMtu sarovaranI AzAe teNe pitAnA nizcayanuM parivartana karyuM ane cheka madhyAhe te sarovarane joI zake. ziSya munie azvArohIne joIne prasannatA anubhavI hatI te azvArohI anya koI nahi paNa niSadha dezane yuvarAja naLa hate. naLa sarovarane joIne harSamAM AvI gayo hato.. azva paNa raMgamAM AvI gayA hatA..naLanI najara kinAre UbhelA muni para nahotI gaI...te sIdhe azva sahita kinArA pAse AvI pahoMcyo. azva parathI nIce UtarIne sarovara kinArAnA vRkSa nIce azva parano sAmAna utAryo. sahuthI prathama teNe ane jaLapAna, karAvyuM. tyAra pachI azvane kinArA paranuM ghAsa caravA chUTo mUkat Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para niSadhapati dIdhe ane pite hAtha mukha joI thoDuM jaLapAna karI vastro kADhayA ane sarovaramAM sArI rIte snAna karyuM. tyAra pachI eka AmravRkSa parathI paripakava kerIo utArane sudhAnuM nivAraNa karyuM. ane ekAeka tene draSTi thaDe dUra UbhelA muni para paDI. te tarata vaMdana karavA utAvaLe pagale muni pAse gayo ane tyAMnuM samagra drazya jotAM ja te avAka banI gayA. eka navajavAna suMdara taruNa vRkSa nIce besIne kaMIka smaraNa karatI hoya tema lAgyuM. tenAM ne baMdha hatAM. chatAM sajaLa banI gayAM hatAM. naLanA hRdayamAM thayuM... A nArIne kaMI vipatti AvI paDI haze ? eka vRkSanA thaDa pAse mahAmuni dhyAna dazAmAM UbhA hatA. temanA netro nimilita hatAM... ane bIjA muni AzcaryabharI najare pitA sAme joI rahyA hatA.. yuvarAja naLe ziSya munine vidhivata namana karyA. ziSya munie gaMbhIra svare kahyuM : "dharmalAbha !' "mahAtmana, Apa AvA nirjana sthaLe ?" bhAgyavaMta, tyAgIone nivAsa te nirjana sthaLe ja heya... paraMtu mArA gurudeva ahIMthI vihAra kare te pahelAM ja eka bhayaMkara upasarga Ubho thayo." A pramANe kahIne ziSya munie AjanI bdhaTanA kahI saMbhaLAvI. A ghaTanA sAMbhaLatAM ja yuvarAja naLanAM romAMca khaDAM thaI gayAM. te vicAramAM paDI gayo. ziSya munie kahyuM, " juvAna puruSa, tane joIne mArA hRdayamAM AzA pragaTI hatI ke gurudevane upasarga avazya dUra thaI zakaze. kAraNa ke tuM batrIsa lakSaNethI yukta che..tArAM nayanemAM pRthvI para rAja karanArA cakravartI jevuM teja che...tAre cahere saumya chatAM nizcaya Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLanuM sAhasa aLavALo che... yuvarAje kahyuM, 'mahAtmana, AvuM kAryo je huM karI zakIza te. dhanya banI jaIza mane AjJA karo..." kanakAvalI navakAra maMtranuM ArAdhana pUruM karIne A navajavAna, tejasvI ane ati ziSTa lAgatA rAjakumAra sAme joI rahI hatI. ziSya munie kahyuM, "tAre zubha paricaya..." naLe namana karIne kahyuM, "mahAtmana, A bhUmi niSadha dezanA nAmathI prasiddha che...lagabhaga ahIMthI eka kosa dUra niSadhA nagarI che..niSadha dezanA svAmI mahArAjA virasiMha che. huM temane jyeSTha putra chuM. mAruM nAma naLa che...Apa koI prakArane saMkeca rAkhyA vagara mane AjJA karo." kumAra, puMDarIka nAmanA zAvatA parvata para bhagavAna AdinAtha prabhunuM eka bhavya jinAlaya che...e jinAlayanI 5 chaLa eka maMgalakArI rAyaNanuM vRkSa che...enI pAchaLa eka nAnuM upavana che.. A upavana siddhavananA nAmathI vikhyAta che. siddhavanamAM aneka divyaudhio thAya che. emAM mAryAnikUlinI nAmanI eka divyauSadhi che. A auSadhi be aDhI hAtha UMcI hoya che. tene pAMca pAMca zAkhAonA pAMca vibhAga vistare che. dareka zAkhAmAM pAMca pAMca pallavanA phaNagA hoya che ane dareka zAkhAmAM mAtra pAMca ja phUla hoya che. A puSpano raMga aruNAbha che... AvI eka zAkhA je koI batrIsa lakSaNA puruSa Aja sUryAsta pahelAM lAvI zake to vidyAdharanuM maMtrabaMdhana naSTa karI zakAya. je e na bane te rAtriALe caudapUrva dhArI gurudevanI kAyA haMmeza mATe jaDa-nizcata banI jAya. AvI divya auSadhi sattvazIla, sAhasika, samartha ane zreSTha puruSa ja lAvI zake che. evAM badhAM lakSaNo ane tArAmAM dekhAyAM che." naLamAre AkAza sAme najara karI madhyAhana vItI rahyo hato. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati ane saMdhyA sudhImAM kaI paNa upAye zatruMjayanA mahAparvata para jaIne AvI zakAya te azakaya hatuM jyAM jatAM AvatAM vIsathI vadhAre divaso lAge tyAM eka deDha praharamAM kevI rIte jaI AvI zakAya ? naLe be hAtha joDIne kahyuM "mahAtmana, A sivAya bIje koI upAya nathI ?' che... paraMtu e upAya gurudeva pite jANe che. huM nathI jANataane saravazIla mahAtmAo jIvavA khAtara kaze puruSArtha karatA nathI . vaLI, maMtrabaMdhananA kAraNe AvelI jaDatAnA aMge teo Atma darzana arthe dhyAnastha banI gayA che. rAjakumAra, je A kArya nahi bane te gurudevano deha DhaLI paDaze.. huM paNa guruviyoge A sthaLe ja anazana dhAraNa kare za ane A rAjakanyA paNa bacI zakaze nahi." Ama, traNa kAyAone aMta Avaze..tuM zakti saMpanna ane batrIsa lakSaNethI yukta che, eTale tuM kArya nirvidate karI zakIza." bhagavaMta, huM taiyAra chuM... paNa eka ja praharamAM eTale dUra pAchA pharavuM e mAnavI mATe zakya nathI. mAre azva uttama jAtine tejasvI che. huM paNa yamarAjathI bhaya na pAmuM e nIDara chuM. paraMtu huM zuM karuM eka praharanA gALAmAM eTale dUra javuM ne AvavuM mArA mATe ke mArA tejasvI azva mATe koI paNa draSTie zakaya nathI. je e duTa vighAdhara ahIM heta te huM enI sAme saMgrAma khelIne ene avazya parAjita karata...paNa.." ziSyanie prasanna svare kahyuM " naLakumAra, samayanI ciMtA karavAnI koI jarUra nathI, huM tane eka maMtra ApuM chuM...e maMtranA prabhAve tAro azva mAtra eka ghaTikAmAM tyAM pahoMcI jaze... "azvalA" nAmane e mAtra samayanI muzkelI dUra karaze. paraMtu siddhavanamAM jaI e divyoSAdha lAvavI te kAma bhAre kaparuM che. huM tane pharI vAra e divyauSadhine paricaya ApI dauM.' Ama kahIne ziSyA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa naLanuM sAhasa munie bhAyAnilinI nAmanI auSadhinuM pharI vAra svarUpa batAvyuM ane umeryuM , " bhadrapuruSa, e auSadhinI AsapAsa hiMsaka viSadhare. hevAne saMbhava che. sAhasika mANasa sivAya enI DALakhI lAvavI te sahaja nathI." mahAtmana, Apa mane azvakalAne maMtra Ape. huM avazya mAyAnimUlinInI eka zAkhA laI AvIza. mane koI vipatti ke kaI zaktine jarAye bhaya nathI. vaLI, Apa sama mahAtmAnA AzIrvAda mAruM rakSaNa karaze evI mArI aTala zraddhA che Ama chatAM mAruM kaMI aniSTa thaze te eka sahAya karavA jatAM thanAruM aniSTa mArA jIvanano saMteSa banI jaze." ziSya munie naLanA uttama vicAro para prasannatA pragaTa karI. ane "azvakalA' nAmane maMtra Apyo. maMtra prApta karyA pachI naLe munine namana karIne kahyuM, "Apa nizciMta raheje. huM saMdhyA pahelAM be ghaTikAe pAcho AvI pahoMcIza. Ama kahIne te dhyAnastha munivarane vaMdana karI pitAnA azva pAse gaye. azva eTalAmAM ja caratA hatA. azvanI pITha thAbaDI naLe tenI pITha para kAThuM vagere goThavI dIdhuM. ane munizrIe Apele. maMtra azvanA kAnamAM traNa vAra kahIne tarata te savAra thaI gayo. ziSyamuni ane kanakAvalI sthira najare naLa tarapha joI rahyAM hatAM. naLa azva sahita DI ja paLAmAM AkAzamArge adrazya thaI gayo. maMtrazakti mahAna che. maMtra vijJAna eka zreSTha vijJAna che. e vAta pratye yuvarAja naLane draDha vizvAsa hato paraMtu e zaktino tAdrazya paricaya thavAthI tenuM hRdaya atiprasanna banI gayuM. azvanI gati kalpI na zakAya evI vegavaMtI hatI..jANe thoDI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 niSadhapati ja paLomAM samagra pRthvInI pradakSiNA daI zakAze ema naLane lAgatuM hatuM... te mAtra adha ghaTikAmAM puMDarika girivara ghara pahoMcI gayo. zrI RSabhadeva bhagavaMtana virATa maMdira sAmenA bhavya prAMgaNamAM azva Ubhe rahyo. sauthI prathama yuvarAja naLa azva parathI UtarIne prathama jina patine vaMdanA karavA maNiratnathI zobhatA jinAlayamAM dAkhala thaye. je puNyazALI heya, bhAvika hoya ane nirbhaya citta hoya te mAnavI ja prathama jinapatinI A ranamaya pratimAnAM darzana pAmI zake. yuvarAja naLe bhAvabharyA hRdaye bhagavaMtanAM darzana karyA ane sUrya jevA tejasvI ratnamAMthI nirmANa karelI A divya pratimAne hRdayamAM sthApIne bahAra nIkaLyo. maMdiranI pazcime ja mahAmaMgalamaya rAyaNavRkSa hatuM. rAyaNa vRkSa nIce prathama jinapatinAM pagalAM hatAM. A pavitra sthaLane vaMdana karIne naLa pAchaLa AvelA siddhavanamAM ga..mAyAnimUlinI nAmanI divya auSadhine cAra choDa eka tarapha dekhAyA... naLe e paNa joyuM ke e auSadhanI AsapAsa lIlA raMganA zyAmala raMganA ane bhayaMkara viSadhare paDyA che. draSTi mAtrathI prANa harI le evA viSadhara paNa ArAmathI paDayA che... naLa dabAtA pagale te auSadhi pAse gayo ane kamare laTakatI -talavAra myAnamukta karIne e ja jhATake eka DALI kApIne uThAvI lIdhI. tyAM beThelA viSadhare saMcaLa banyA paNa te pahelAM ja naLa divya auSadhinI DALa laIne cAlato thaye. jinAlayanA prAMgaNamAM keTalAka mANase UbhA hatA. paraMtu naLa pAse koI sAthe vAta karavAne ye samaya nahotuM. te sIdho Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 naLanuM sAhasa pitAnA azva pAse gayo.. barAbara e ja vakhate zyAmala raMgane eka viSadhara naLanA pagale pagalAM dabAvate dhuMvApUvA thatA ane krodhAyamAna dekhAte AvI rahyo hate. viSadharane jotAM ja tyAM UbhelA mANasee kalarava karI mUka... ane viSadhara azva pAse pahoMce te pahelAM ja yuvarAja naLe avanA kAnamAM traNa vAra azvakalAne maMtra bolIne upara savAra thaI gayo ane adha vaLatI ja vipaLe nakSatra vege gagana mAge gatimAna thaye. krodhAyamAna thayela viSadhara AkAza sAme joIne je rIte Avyo hato te rIte siddhavana tarapha cAlyo gaye. A mahAna girivara upara yAtrAe AvavuM e bhAre kaThina gaNAtuM... chatAM kaI kaI yAtri puNyabaLe AvI pahoMcatA... prAMgaNamAM UbhelA yAtrika ane rakSaNa Azcaryacakita najare AkAza tarapha joI rahyA hatA. teo kazuM samajI zakyA nahi.... Avele navajavAna zuM kaI vidyAdhara haze, kaI deva haze ke koI divya puruSa haze...? mAnavI A rIte pravAsa kare te kaIne zakaya lAgatuM nahotu . naLane azva cheDI ja vAramAM adrazya thaI gayo. eka ralake kahyuM, "A deva hoya ke game te hoya paNa bhAre sAhasika hato emAM koI saMzaya nathI. siddhavanamAM jaIne eka pAna lAvavuM e paNa me tane bheTavA barAbara gaNAya che ane A tejasvI juvAna eka DALI laIne ca he gaye..AvuM bhAgye ja bane che. lokoe pharI vAra je dizAe naLane azva ga hatuM te dizA tarapha najara karI...paNa draSTinI maryAdA mAnavInI jijJAsAne tRta karI zakatI nathI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 7 muM : : lagna. varAja naLa dhAryA karatAM ghaNe vahelo AvI pahoMce. mAtra aDhI ghaTikAmAM. naLane Avela jeI kanakAvalIne caherA bhAre harSamAM AvI gayo ane ziSyamuni paNa utsula najare tenA sAme joI rahyA. azva parathI nIce UtarI naLe ziSya munine namana karyA ane bhAvAnilinI nAmanI divya vanaspatinI eka zAkhA. rajU karatAM kahyuM, "mahAtmana, dharmanI kRpAthI Ape maMgAvelI divya auSadhi ' "yuvarAja, tArA puNyane prabhAva paNa kAma karI gayA che. kahI zikhya munie DALakhI hAthamAM lIdhI. tyAra pachI traNa navakAra gaNane DALakhI jaLamAM jhaboLI ane kaMIka maMtroccAra sAthe mahAmuni para te DALakhI nakhazikha pasArI. sahunA Azcarya vacce e divyauSadhine prabhAva dekhAvo zarU thaye. munivara zrIdhara mahArAjanI jaDarUpa banI gayelI kAyAmAM saMcAra zarU thayo. vidyAdhara rudrAge mUkelI kilanavidyA naSTa thavA mAMDI ane thoDI ja paLamAM munizrIe sahunA sAme najara karI..kanakAvalI belI UThI, "bhagavAna, mArA nimitte Ape ghaNuM kaSTa sahana karyuM. huM e deSamAMthI kevI rIte chUTI zakIza ?' caudapUrvadhArI mahAmunie prasanna svare kahyuM bhadra ! duHkha, vipati, kaSTa, vedanA e sahuM amArA mATe amRta samAna hoya che tu manamAM jarAye saMtApa sevIza nahitAro koI doSa nathI. kartavya Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagna bajAvatAM kaI vipatti Ave che te hasatA heye pacAvI levI joIe. yuvarAja naLa be hAtha joDI, mastaka namAvIne Ubhe hato. ziSya munie kahyuM : "gurudeva, niSadhadezanA yuvarAja naLanuM ahIM Akasmika Agamana na thayuM hota to.." vacce ja mahAmunie kahyuM : "parama upakAra karavAnuM puNya prApta thavAnuM hatuM eTale ja naLane A sthaLe ekAeka AvavuM paDayuM... pachI naLa sAme joIne mahAmuni bolyAH "rAjakumAra ! paramAtmAnA samagra vizna pavitra karavAmAM asAdhAraNa zakti dharAvanArA zrI vitarAga caraNanI raja tane pavitra kare. vINApANinA vikAsa mATe haMsa samAna, haMsanI jevI ujajavaLa kAMti dhAraNa karanArA ane haMsa mAphaka nIrakSIrane nyAya karanArA, AtmajJAna ramaNatAmAM sadAya masta rahenArA zrI vitarAga paramAtmA hajAra varSa paryata tArA mATe harSanuM kAraNa bane. paropakAra karavAmAM prItivALA he rAjakumAra, mane lAge che ke A pRthvInI pITha para tArA samAna gauravavALo bhAgye ja koI thaze amArA jevA parigraha vagaranA sAdhu para teM ja bhakitabhAva. darzAvyuM che e ja tArA kalyANamAganuM pratIka che. vatsa, ame kalyANa hRdayamAM dharma sivAya keIne kazuM ApI zakatA nathI...tArA navajavAna hRdayamAM rahelI sadabhAvanA amane khUbaja prabhAvita karI gaI che. huM tane ahiMsaka daSTie saMmehana Adi jubhakAtro arpaNa karuM chuM... te tuM prasanna hRdaye svIkAra kara." yuvarAja naLe che: dharatI sudhI namIne mahAtmAnI caraNa raja : laIne pitAnA mastaka para mUkI. mahAtmA zrIdhara munivare saMmohana Adi divya maMtrAstro naLane. ApyAM. e ja vakhate naLane zodhatAM tenA sAthIo AvatA dekhAyA.. hajI sUryAstane ghaNu vAra hatI. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati naLa AmravRkSa tarapha gaye ane keTalAMka phaLa laI Avyo...tyAM te tenA sAthIo AvI pahoMcyA. naLanA sAthIo sAthe pAtheyanA DabarAo, jaLanI bataka vagere sAmagrI hatI. naLe baMne munivarane e zuddha sAmagrI vaherAvI. kanakAvalIne Agraha karIne bhojana karavA besADI. bhejanAdithI sahu nivRtta thayAM tyAra pachI zrIdhara munivare sahune dharmane upadeza Ape ane naLane kanakAvalIne sAthe laI javAnI tema ja tenA pitAne tyAM pahoMcADavAnI AjJA karI. naLa pitAnA sAthIo sAthe kanakAvatIne laIne vidAya thayA. baMne munivaro tyAM ja rahyA. bIje divase savAre teoe sametazikharajI tarapha vihAra karyo. rAtorAta pravAsa karIne yuvarAja naLa savAre niSadhAmAM pahoMcI gayo. mahArAjA vIrasena bhAre ciMtA sevI rahyA hatA. naLanI mAtA paNa AkhI rAta aniMdrAmAM sapaDAyelAM rahyAM hatAM...' acAlana gayele putra saMdhyA pahelAM ja pAchA AvavAnuM hatuM ane kayAM rahI gayo haze? zuM thayuM haze? vagere prazno temanAM cittane vyathita banAvI rahyA hatA. pitAnA bALaka mATe mAtAnuM hRdaya bhAre lAgaNI pradhAna hoya che. putra prApta thayo hoya chatAM mAtAne mana e nAne ja dekhAte hoya che. kharekhara, saMsAramAM mA jevI mamatA rAkhanAruM koI nathI hetuM. bhAI, mitra pitA, patnI, sattA, saMpatti, ke devasukha game te maLe, paNa mAnI mamatA nI tole ke I na AvI zake. kAraNa ke mAnA haiyAnI mamatA nisvArtha hoya che, jyAre anyanA prANamAM ochovato svArtha paDayo ja hoya che. ethI ja zAstrakAro pikArI pakArIne . kahe che ke mAtA pitAe karelA upakArane badale ke I saMtAnathI vALI zakAtuM nathI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagna sauthI prathama naLa mAnAM caraNamAM namI paDe. pachI pitAnAM caraNamAM. naLe pravAsamAM kema viMlaba thayo ane zI ghaTanA banI vagere vigatathI vAta kahI..mAtAe putrane haiyAsaraso laIne tene mastaka para hAtha pheravyo. kanakAvalIne mahArANIe pitAnI pAse rAkhI.ene mATe vastrAlaMkAranI vyavasthA karI ane e ja divase mahAjAe rAjA caMdrabAhune kanakAvalI sukharUpa pitAne tyAM hovAno saMdeza mokalI Ape ...sAthosAtha e paNa jaNAvyuM ke, ApanI kanyA dasa bAra divasa ahIM ArAma karaze. tyAra pachI ame tarata mokalI ApazuM...Apa ciMtA karazo nahi ! A saMdeza gativALI ke vAhanamake dUta dvArA mokalI Ape. je trIje divase jalaMdharanI rAjadhAnI pahoMcI jAya evI gaNatarI hatI. paraMtu niSadhAnA rAjabhavanamAM eka komaLa haiyuM navA ja svapna vacce vibhera banyuM hatuM. kanakAvalInA cittamAM, manamAM ane aMtaramAM yuvarAja naLanI mUrti kaI paNa kALe na bhUMsAya evI rIte aMkita thaI gaI hatI. gaI kAle sarovara kinAre naLanuM Akasmika Agamana, munio khAtara AkAza mArge javuM ane AvavuM, naLanuM nirmaLa ane masta yauvana, sudraDha zarIra ane udAra mana...naLanA nayanamAM raheluM bhavya teja...naLanI vivekabharI madhura vANIH A badhuM joIne kanakAvalInA manamAM eka ja gAMTha baMdhAI gaI hatI ke saMsAramAM naLa sivAya kaI mArA svAmI nahi naLanA haiyAmAM potAne sthAna maLaze ke nahi ? athavA yuvarAja bhAre ravIkAra karaze ke nahi? Avo koI prazna kanakAvalIe vicA ja nahotuM. te samajatI hatI ke nArI kAyAthI nahi paNa manathI paraNe che. nArInuM samarpaNa e enA aMtaranI saMpatti che ane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 niSadhapati pitAnA aMtaranuM samarpaNa kone karavuM e nArIne pitAne sahaja adhikAra che. samarpaNa karanAra je badalAnI AzA rAkhe athavA pitAnA svArthane AgaLa rAkhe te enuM samarpaNa e kevaLa daMbha che. daMbha sevanArI nArI kaI divasa pitAnuM gaurava jALavI zakatI nathI. kanakAvalInA hRdayamAM svAmIrUpe naLano svIkAra sahaja bhAve thaI gayo hato, paraMtu naLane ke rAjabhavananA koI sabhyane AvI 09panA paNa AvI zakI na hatI. mahArANI rUpamatI kanakAvelIne saumya svabhAvathI khUba ja prabhAvita banI gaI hatI. kanakanuM rU5 to AkarSaka hatuM ja. paraMtu enA svabhAvanuM rUpa apUrva hatuM. nArInuM sAcuM rUpa kAyAnuM nahi paNa aMtaranuM heAya che. kAyAnuM rU5 to game tyAre vidAya levAnuM ja yauvana paNa eka divase asta thavAnuM che. paraMtu aMtaranuM rUpa uttarottara vRddhi ja pAme che. e rU5 vaDe ja nArI amara che, mahIna che. naLanAM mAtAne kanakAvalI pratye khUba ja mamatA jAgI hatI. paraMtu yuvarAja naLe evo koI vicAra nahato karyo... kaI paNa rUpavatI nArIne joIne tenA pratye mugdha banavuM e puruSanI meTAmAM moTI pAmaratA che, ema navajavAna naLa mAnato hato. vaLI, tenA mitro sAthIo, maMtrIo, sahu saMsArapriya hatA. uttama vaMzamAM janma thavo e puNyodayanuM phaLa che, paraMtu uttama vaMzamAM janma lIdhA pachI saMskArI mitro maLavA, saMskArI sAthIo maLavA ane sadAcAranI maryAdAmAM rahevAmAM gaurava bhAsa e pujavalatAnI sAcI nizAnI che. naLa savArasAMja mAtAne namana karavA Avato hato. pachI te rAjakAryamAM ja rata rahe. maMtrIo sAthe carcA karavI, rAjasabhAmAM - hAjarI ApavI, vyAyAma karo, zastra saMcAlanamAM samaya Apo, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkha mitro sAthe vineda karavo, vagere kAryomAM tene divasa kema vItI jAya che tenI ja khabara paDatI nahatI. ane kanakAvalI naLanI A badhI pravRttithI manamAM khUba ja harSa anubhavatI. te samajatI hatI ke puruSe jIvananA puruSArtha pAchaLa ja tamaya rahevuM joIe. vaibhava, vilAsa ane vRttione saMva ApavA pAchaLa samaya veDaphI nAkhanArA puruSo nathI gaurava prApta karI zakatA ke nathI koInuM kalyANa sAdhI zakatA. vaLI, jenA mastake AvA vizALa rAjyano boja AvavAnuM che tene te jAgRta ane sAvadha rahevuM joIe. bIjA pAMca divasa vItI gayA.rAjA caMdrabAhue pAvela dUta nagarImAM AvI gayo. rAjyanA atithivAsamAM tene sahakAra karavAmAM AvyuM...AvatI kAle rAjasabhA maLavAnI nahatI. eTale parama divase rAjasabhAmAM jaIne kanakAvalInuM citra mahArAjA vIrasena samakSa raju karavuM ane rAjA caMdrabAhuno saMdezo A pa ema teNe manathI nakkI karyuM. bicArA purohitane kanakAvalInA apaharaNanI ke te ahIM AvI pahoMcela che te vAtanI koI mAhitI hatI ja nahi. saMdhyA pachI te nagarInI bajAramAM pharavA nIkaLyo ane tene yuvarAja naLanA parAkrama aMgenI keTalIka vAto sAMbhaLavA maLI. tAjetaranA parAkramanI vAta paNa eka sthaLe carcAtI hatI. e carcAmAM eTaluM ja samajAyuM ke sAta divasa pahelAM yuvarAja naLe koI vidyAdhare apaharaNa karelI rAjakanyAne choDAvI che ane be munionI navapatti dUra karI che. kadAca teNe kanakAvalInuM nAma sAMbhaLyuM hatuM te paNa pitAnA rAjAnI e putrI haze, evuM e na ja mAnI zakata. bIje divasa vItI gayo. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati - trIje divase te rAjasabhAmAM javAnI taiyArI karavA mAMDI. tyAM tene samAcAra malyA ke, jalaMdharanA rAjA caMdrabAhu pitAnI rANI ane rasAlA sAthe nagarI bahAra padhAryA che. rAjaparivAranA sabhya ane mahArAjA varasena emanuM svAgata karavA javAnI taiyArI karI rahyA che! A samAcAra sAMbhaLIne purohitajI bhAre AzcaryamAM garakAva banI gayA. rAjA caMdrabAhu ekAeka zA mATe Ave ? zuM rAjya para koI vipatti AvI haze ? huM tyAMthI nIkaLe tyAM sudhImAM to e koI banAva nahe ke rAjAne ahIM deDI AvavuM paDe ! Ama, saMzayane dera pakaDIne purohitajI paNa nagara bahAra pitAne rAjane maLavA eka rathamAM besIne vidAya thayA. mahArAjA vIrasena svAgatAthe garI bahAra Ave te pahelAM ja purohita tyAM pahoMcI gayA. teo sIdhA eka vRkSa nIce pitAnA maMtrI sAthe beThelA rAjA caMdrabAhu pAse gayA ane AzIrvAda ApIne bAlyA: "rAjana, Apa ekAeka ?" tame ahIM kyAre AvyA?" 'parama divase..." "zuM tame koI vAta nathI sAMbhaLI?' "nA, mahArAja... zuM rAjya para vipatti athavA...?" pararAjyanI koI vipatti nathI AvI..Ape mahArAjA samakSa rAjakanyAnI chabI rajU karI che?' nA..gaI kAle rAjasabhA maLI nahatI ...Aja huM javAnI taiyArI karato hato tyAM Apa padhAyo che evA samAcAha maLyA...." " have Apa amArI sAthe raheje..je vAta mUkavAnI che te pachI mukAze." caMdrabAhue kahyuM. tyAM te traNa cAra ratha AvatA dekhAyA. purahite kahyuM, "ApanA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAgata nimite niSadhanA pote AvI rahyA che." caMdrabAhu UbhuM thaI gayA. tyAM te cAra ratha najIka AvIne UbhA rahI gayA. rAjA vIrasena ane maMtrI tema ja rAjaparivAranA sabhyo nIce UtarI gayA. mahArAjA vIrasene caMdrabAhunuM svAgata karyuM rAjakanyA kanakAvalI rAjabhavanamAM ja hatI. yuvarAja naLa rAjabhavanamAM gayo hato. caMdrabAhune potAne rathamAM besADIne mahArAjA vIrasena rAjabhavana tarapha vidAya thayA. caMdrabAhunI rANI anya rathamAM be dAsIo sAthe beThI hatI. sahu mahArAjAnA ratha pAchaLa rahyA. mahArAjA vIrasene rAjabhavanamAM AvelA eka mahelamAM rAjA caMdrabAhune utAro Apyo. mahArANI rUpamatI kanakAvalIne laIne AvI pahoMcyAM. kanyAne jotAM ja tenI mAtAnAM nayane harSo thI sikata banI gayAM. mAdIkarI bheTI paDayAM. bIjA be divasa vItI gayA. trIje divase putrI pAsethI saghaLI vAta jANIne rAjA caMdrabAhue mahArAjA vIrasenane kahyuM, kRpAnAtha, Ape mArI eka prArthanA svIkAravI paDaze." Apa mArA atithi che... Apa prArthanA nahi paNa AjJA karo.. "kRpAnAtha, mArI putrI kanakAvalI manathI ApanA yuvarAjane varI cUkI che. gaI rAte ja tenI mAtAne A vAta jaNAvI hatI....Apa amArA rakSaka cho...amArA adhIzvara che. ApathI ame UjaLA chIe....mArI kanyAne vacce ja mahArAjA vIrasene ati prasanna svare kahyuM, "caMdrabAhu, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati ApanI sukanyA yuvarAjane megya che. emAM koI saMzaya nathI... mahAdevI ApanI kanyAnA svabhAvathI khUba ja prabhAvita banyAM che. huM ApanI bhAvanAne harSapUrvaka satkAra karuM chuM.' rAjA caMdrabAhunAM jyane harSathI sajaLa banI gayAM...te kazuM bolI zakayo nahi...teNe mahArAjA vIrasenanA baMne hAtha pakaDI lIdhA. e ja vakhate ceLa khAvAmAM Avyo.. ane mahArAjAe A zubha samAcAra rAjabhavanamAM pAThavI dIdhA. bIje divase rAjasabhA vacce jalaMdharanA purohite zAstrIya vidhi mujaba vAgdAnanI jAherAta karI ane teja mUrti yuvarAja naLanA bhavya lalATa para kumakumanuM tilaka karyuM. mahArAjA varasene pitAnA mahAmaMtrI sAlaMkAyanane lagna. savanI taiyArI karavAnI AjJA ApI. ane pAMcame divase ghaNuM ja ulAsapUrvaka yuvarAja naLanAM rAjA caMdrabAhunI kanyA kanakAvalI sAthe lagna thayAM. mahArAjAe potAnA jayeSTha putranAM lagna nimite dAnanI dhArA vahetI karI... ane lagna pachI trIje divase rAjA caMdrabAhu potAnA rasAlA sAthe vidAya thayA. kanakAvalInI bhAvanA saphaLa thaI.yuvarAja naLanA hRdayamAM teNe prathama rajanIe ja sthAna prApta karI lIdhuM hatuM. mahArAjA virasene navadaMpatInA nivAsa mATe eka bhavya prAsAda suparata karyo hovAthI navadaMpatI tyAM rahevA gayAM. divaso jyAre sukha ane saMtoSathI ubharAtA hoya tyAre kema pasAra thAya che enI kalpanA AvI zakatI nathI. niSadhanAtha vIrasena joI zakayA hatA ke yuvarAja have rAja. kAryamAM kurALa banI gayela che. prajAnuM pAlana karavAmAM kartavya samajI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagna zakela che ane sahunI prIti meLavI zakela che. yuvarAjJo kanakAvalI paNa pitAnA umadA svabhAvanA lIdhe samagra rAjaparivAranI cAhanA meLavI zakI che...ane yuvarAjanA kAryamAM bAdhaka na thatAM sahAyaka thavAmAM pitAne dharma samaje che. putra ane putravadhUnA saMskAra joIne mahArAjA vIrasenane eka vicAra Avyo. A vicAra temaNe mahArANI samakSa rajU karavAne niradhAra karyo. prakaraNa 8 muM : .: rAjyAbhiSeka nInavI duHkhathI bhAre akaLAI jAya che ane pikAra nAkhato hoya che ke he karmadeva, have A duHkhane boja haLavo karo ! paNa mAnavI sukhathI kadI dharAto nathI ke akaLAto nathI. jema jema sukha vRddhi pAmatuM jAya tema tema mAnavInuM mana vadhu ne vadhu sukha prApta karavAnI jhaMkhanA sevatuM ja rahe che. paraMtu jenA cittamAM jJAnarUpI cakSuo khUlyAM che tene vadhAre sukha prapta karavAnI lAlasA jAgatI nathI, tene duHkhanI akaLAmaNa thatI nathI. kAraNa ke jJAnI mANasa dIvA jevuM samajato hoya che ke A badhAM pApapuNyanAM ja phaLa che ! mahArAjA vIrasenanAM AMtaracakSu khUlI gayAM hatAM. teo kaI divasa duHkhathI thAkatA nahotA ane sukhathI chakI jatA nahotA. teonI sAme kartavya e mukhya hatuM. je rAjyanA pite svAmI che te rAjyanI janatAne kaI prakArane asaMtoSa na rahevo joIe ane janatAnA saMskAra tema ja dharmanI rakSA thavI joIe. rAjA tarIkenuM A kartavya teo barAbara bajAvI rahyA hatA. emane be putra hatA. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati yuvarAja naLadeva ane bIje kuberadeva. paraMparAnA niyama pramANe naLane rAjasiMhAsana prApta thavAnuM hovAthI pitAnA bIjA putra kuberane kaI prakArane asaMtoSa na rahe teTalA khatAra teoe eka pradeza tene kADhI Apyo hato. pradezanI je kaMI Avaka thatI te kubera ane tenI mAtAne maLe tevI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. ane niSadhane bhAvi karNadhAra naLa pitAnA ja paMthe pagalA pADanAra hatuM. A vAtanI khAtarI thavAthI mahArAjA vIrasena khUba ja harSita banyA hatA ane chellA keTalAka divasathI kaMIka vicAra karI rahyA hatA. pitAnA svAmIne vicAramagna joIne mahArANI rUpamatIe eka divasa kahyuM : "mahArAja, hamaNuM cAreka divasathI Apa kaMIka vicAramAM rahetA he ema mane lAge che... zuM Apane keI taraphathI du:kha athavA." mahArAjAe patnI sAme prasanna najare jotAM vacce ja kahyuM : rUpa, mane keInA taraphathI dukha thavAnuM ke manabhaMga thavAnuM kaMI kAraNa nathI, chatAM huM eka suMdara vicAramAM magna rahuM chuM e tAruM anumAna barAbara che.' suMdara vicAra?" priye, eka ati suMdara vicAra mArA manamAM jAge che." mane nahi kahI zake?' "tuM te mAruM aradhuM aMga che...tane zA mATe na kahuM ? ApaNe naLa rAjakAryamAM nipuNa banI gayuM che. ApaNA vizALa rAjyanI javAbadArI upADavAnI enAmAM zakti paNa che, svabhAva zAMta, premALa ane udAra che. enI patnI paNa uttama che. A badhuM joIne mane thAya che ke, huM ene rAjyAbhiSeka karuM ane javAbadArImAMthI mukta banuM.' uttama vicAra che. Ape ghaNe zrama lIdhuM che. have A Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyAbhiSeka javAbadArImAMthI mukta thavuM joIe.' mAtra javAbadArImAMthI mukta thavuM e ati suMdara na kahevAya." to ?' vaibhava, rAjasukha, strIsaMga, sattA, vagere bhegavavA pAchaLa jIvanane keTale virATa kALa cAlyo gayo che...! enI kalpanA AvatAM ja mane thAya che ke meM je kaMI puSArtha karyo che te kevaLa nAzavaMta sukha mATe ja karyo che...zAzvata sukha prApta karavA kaMI karI zako nathI. mane lAge che ke, jiMdagIne uttarArdha sahue sAcA mAge vALa joIe." rANI rUpavatI pati sAme joI rahI. mahArAjAe kahyuM, "tuM mane harSa pUrvaka rajA ApIza ne?" eTale..." naLane rAjyAbhiSeka karyA pachI huM satyAganA pathe cA javAne chuM." "svAmI!.." "hA priye, sAcI zakti saMsArane samRddha karavAmAM nathI paNa saMsArano tyAga karavAmAM che. mane vizvAsa che ke tuM tArA svAmInA maMgaLa mArgane avazya vadhAvIza." mahArAjAe bhAvabharyuM svare kahyuM. ApanI bhAvanAne huM virodha nathI karI zakatI ..paraMtu prArthanA karavAne mAro adhikAra che...ane...e draSTie huM eka prArthanA karavA IcchuM chuM.' 'kahe...' huM harSapUrvaka rajA ApavAmAM nathI mAnatI paraMtuM harSa pUrvaka sAtha ApavAmAM mAnuM chuM. Apa ApanA ardhA aMgane zuM zAzvata sukhanA paMthe javAnI preraNuM nahi Apo? mArI prArthanA eTalI ja che...svAmInAM sukhaduHkhamAM patnIe sAtha Apavo te Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapatI nArIne dharma che... AryanArInA AvA dharmanI Apa upekSA nahi ja karo.. ane A mane paNa zivapaMthanI yAtrAe..." vacce ja mahArAjAe kahyuM, "devI..." satya kahuM chuM..ghaNuM varase paryata A kSudra sukha bhogavyA karyuM che, nathI koI divasa manane tRpti maLI ke nathI kaI divasa sukhanI sImAne bhAsa thayo. A5 naLane rAjyasana para besADo ane sarva tyAganA mArge javAnI taiyArI karo. svAmI ! A kAyA jyAM sudhI svastha ane sazakta che tyAM sudhI ja muktine puruSArtha sAdhI zakAya che. vaLI, jIvanane kAI bharoso nathI. mAnavInA mAthe meta kayAre AvI paDe te paNa kalpI zakAtuM nathI. eTale uttara jIvananA A maMgala mArgamAM vilaMba na thAya te Apa lakSamAM rAkhajo." A zabdo sAMbhaLIne mahArAjA vIrasena ati prasanna banI gayA. teo patnI tejasvI vadana sAme joIne belyA, "tArA taraphathI mane preraNA ja maLaze e mAro vizvAsa hato. tuM paNa je taiyArI karavI ghaTe te karI leje... AvatI kAle huM mahAmaMtrIne A aMge vAta karIza." patnIe kahyuM... "huM te harapaLe taiyAra ja chuM...paNuM." zuM ? kahetAM kema acakANI?" naLane Ape samajAvavuM paDaze. sarva tyAganA mArge janArAo parivAranA pratyeka sabhyanI prasannatA laIne nIkaLe e vadhAre uttama che." "ema ja thaze...naLane mahAmaMtrI samajAvaze...strI vargane tuM samajAvaje.puruSavargane huM samajAvIza. rAjAe kahyuM. . bIje divase prAtaHkArya ApyA pachI mahArAjAe mahAmaMtrI sAlaMkAyanane bolAvyA. thoDI ja vAramAM mahAmaMtrI AvI gayA. mahApratihAra mahAmaMtrIne bhatraNagRhamAM laI gayA. mahArAjA rAha jotAM tyAM ja beThA hatA. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyAbhiSeka mahAmaMtrIe eka Asana para beThaka letAM kahyuM, "zI AjJA che, mahArAja ?' mahArAjA vIrasene mahAmaMtrI sAme joIne kahyuM, "maMtrIzvara, Apa te dharmanA jJAnI che. jJAnI ane tejasvI paNa che..Ape mAruM eka kArya karavAnuM che." * "kRpAnAtha, Ape bAMdhelI bhUmikA sAMbhaLIne mane lAge che ke Apa koI gaMbhIra prazna..." vacce ja mahArAjAe kahyuM : "maMtrIzvara, e kaI gaMbhIra prazna nathI. sahaja ane Avazyaka prazna cheApa te joI zakayA che ke prajAnI rakSAnuM kArya karatAM karatAM mArA ghaNe kALa vItI gayo che. jIvananA uttara kALane prAraMbha thaI gayA che ane mAre mArA kalyANanuM arthAt Atma sAdhanAnuM kArya karavuM joIe." mahArAja..." "zuM Apane A Avazyaka kArya nathI lAgatuM." lAge che. paraMtu haju yuvarAja...' vacce ja mahArAjA vIrasene kahyuM : "maMtrIzvara, naLa navajuvAna che. dhanurvidyAmAM niSNAta che, mahA parAkramI che ane svabhAvamAM dareka draSTie uttama che. vaLI, prajA pratye udAra che, rAjakAryamAM pravINa che. eTale A vizALa rAjyane bhAra vahana karavAnI enAmAM zakti che. te te javAbadArI uThAvIne mane mukti Ape e rIte Apa ene samajAvo." sAlaMkAyane mahArAjAnA bhavya vadana sAme joIne kahyuM, "bhale mahArAja, huM ApanI AjJAnuM pAlana karIne yuvarAjazrIne avazya samajAvIza." A kAryamAM vilaMba na thavo joIe naLanI mAtA paNa saMmata thayAM che..." Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kinArAnI uttama vicAra che, mahArAja....Aya sannArIo uttama vicArone haMmezAM vadhAnI rahI che.' kahI mahAmaMtrI UbhA thayA ane mahArAjane namana karIne vidAya thayA. mahAmaMtrI bhavanamAMthI bahAra nIkaLIne sIdhA yuvarAjanA mahele gayAyuvarAjanuM bhavana bAjumAM ja AvyuM hatuM. yuvarAja naLa eka khaMDamAM beTho hato ane patnI sAthe zirAmaNa karI rahyo hato. eka paricArikAe AvIne vinayapUrNa svare kahyuM, "yuvarAjazrIne jaya thAo! maMtrIzvara Apane maLavA padhArmI che.' maMtrIzvara padhAryA che? kayAM che?" nIcenA khaMDamAM." tuM emanuM svAgata kara. huM thoDI ja paLamAM AvuM chuM" naLe kahyuM. paricArikA namana karIne cAlI thaI. kanakAvalIe svAmI sAme joIne kahyuM, "mahAvanA kArya vagara maMtrIzvara na padhAre..." hA priye, saMbhava che ke koI pravAsanI yojanA taiyAra karI heya!" kahI naLe prAtaHbhojana samApta karyuM...ane tarata nIcenA khaMDamAM javA vidAya thaze. naLa beThakamAM dAkhala thatAM ja mahAmaMtrI pitAnA Asana parathI UbhA thaI gayA...naLa tarata temanI pAse Avyo ane caraNa sparza karIne belyo : "dAdA, Ape zA mATe takalIpha lIdhI? saMdeze kahe heta to huM ja Apane tyAM AvI jAta." mahAmaMtrIe naLanA mastaka para hAtha mUkI AzIrvAda ApyA ane kahyuM, "Apa Asana para birAje. huM Apane mahatvanI vAta kahevA Avyo chuM." Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyAbhiSeka naLa bAjunA eka Asana para besatAM be, "zuM kaI pravAsanI yojanA visara che " nA yuvarAjazrI...pravAsanI keIjanA nathI... paraMtu bIjI rIte vicArIe te eka mahApravAsanI ejanA laIne huM Avyo chuM. Apa prajAnA AdhArarUpa che, pravINa, pApakAra vRttivALA, jJAnadI, gaMbhIra ane uttama guNavALA che...vaLI, Apa Adarza pitRbhakta paNa che.. ApanA jevuM yogya ane tejasvI putraratna hovA chatAM ane uttarAvasthAnA kinAre pahoMcyA hovA chatAM mahArAjA Aja paNa rAjabhAra vahana karI rahyA che. e gya na gaNAya." vacce ja naLe kahyuM, "dAdA, ApanI vAta..." sahaja ane samajAya tevI che. mahArAjA Icche che ke Apa rAjyasana para birAje ane pRthvInuM pAlana kare..eTaluM ja nahIM paNa, eka mahAna pitAnI bhAvanAne sAkAra banAvavA e putra tarIkenuM kartavya bajA." mahAmaMtrIe bhAvabharyA svare kahyuM. dAdA, Apa A zuM kahe che? huM to hajI bALaka chuM. mAtApitAne Azraya e ja mAruM rakSaNa che. AvI javAbadArIne bejo..." yuvarAjazrI, kartavya e ja nathI..! Apa UbhA thAo ane mArI sAthe mahArAjA pAse padhAre. mahAmaMtrIe kahyuM. "cAle" kahIne naLa Ubho thayo. DI ja vAramAM baMne mukhya rAjabhavanamAM AvyA. mahArAjA varasena nIcenA khaMDamAM ja beThA hatA. teo pitAnA khAsa mitro sAthe vAto karatA hatA. mahAmaMtrI ane yuvarAja khaMDamAM dAkhala thayA eTale mahArAjAne baMne sAthIo UThIne vidAya thayA. naLe pitAnA caraNakamaLamAM mastaka namAvI, caraNasparza karIne Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati ati lAgaNIbharyA svare kahyuM, "pitAjI, mArAthI ApanI koI avagaNanA thaI hoya te mane prAyazcitta Ape. paraMtu mAre tyAga zA mATe kare che ?" "vatsa, pitRbhakata putranA hAthe svapna paNa pitAnI avagaNanA thAya nahIM. prAyazcitta ApavAne koI prazna ja nathI. kharuM prAyazcitta te mAre levAnuM che...patnIo, putra, parivAra, sattA, vaibhava, vagere bhogavavAmAM jiMdagIne meTo bhAga vahI gaye. je kadI sAthe AvI zake ema nathI tene ja vaLagI rahyo ! vatsa, prAyazcitta mAre karavAnuM che. huM tAro tyAga nathI karato, paraMtu je vastuo kalyANa saNanI bAdhaka che tene tyAga karavA IcchuM chuM. tuM have navajavAna che. guNavAna che ane niSadha dezanI prajAnI AzA che. AvA A Asana para besI jA.' : be paLa naLa ema ne ema Ubho rahyo, tyAra pachI karuNa svare bolyoH "pitAjI..." * "beTA, urAma putro mAtapitAnA kalyANa mArgamAM sahAyaka thAya che. huM anyAya tema nathI karate ne?' naLa mauna rahyo. mRtyu kyAre Avaze enI te keIne ya khabara nathI. zarIra draDha hoya tyAre ja zivapada prAtine puruSArtha karI zakAya che... bhoga vilAsamAM dehane DUbele rAkhIne jJAnanI ArAdhanA karavI e pitAnA aMtarane chetaravAne moTAmAM meTo daMbha che. A daMbha AcarIne huM deSamAM paDuM evuM te tuM nathI Icchatone ?" AchA hAsya sahita mahArAjAe putra sAme joyuM. "pitAjI, huM kalyANa mArgane bAdhaka thavA nathI Icchate.. paraMtu haju huM bALaka chuM !" beTA, mAbApanI najare te tuM sadAya bALaka rahevAno. paraMtu Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyAbhiSeka lAgaNInA taraMgathI dUra rahIne vAstavadarzana karavuM ja joIe, have tuM A Asana para besI jA" naLanuM hRdaya jatuM hatuM. e ja vakhate tene mAtA khaMDamAM AvI ane madhura svare bolIH "naLa, tArA pitAnI AjJAnuM pAlana karatAM zA mATe. acakAya che?" "mA..' kahIne naLe mAtAne vaLagI paDayo. mAtAe tenA mastaka para hAtha pheravIne kahyuM : "naLa, udAratAne artha kevaLa dAna karavuM e nathI. pitAnI priya vastune tyAga kare e paNa bhavya udAratA che ! Ava..ahIM besI jA." mahArAjAe khAlI karelA Asana para naLa ati saMkoca sahita besI gayA, eka paricArikA suvarNanA thALamAM puSpamALA, kaMkAvaTI, sAcAM. metI, vagere laIne AvI pahoMcI. mahArAjA vIrasene naLanA bhavya lalATa para tilaka karatAM kahyuM, "vatsa, IvAku vaMzanI zobhA banavAnuM tArAmAM teja pragaTe e mArA AzIrvAda che." mAtAe putrane sAcA motIe vadhAvyuM. mahAmaMtrIe puSpanI mALA paherAvIne kahyuMH "niSadhapatine jaya thAo!" tyAra pachI trIje divase rAjasabhA vacce yuvarAja naLane vidhivata rAjyAbhiSeka karavAmAM Avyo. tIrthodaka vaDe seMkaDo naranAre niSadhanAthane abhiSeka karyo. maMtroccAranA maMgala dhvani vacce rAjapurohite rAjamugaTa dhAraNa karAvyo, rAjabhAnA pratyeka sabhya harSadhvani sAthe niSadhapati rAja. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyati sajezvara mahArAja naLadevane jayanAda pikA. mahAmaMtrIe dAnano pravAha vahevaDAvyuM. ane barAbara A samaye AkAzavANI thaI he rAjezvara ! tArI himadhavala tAre tejomaya pratApa ane tAruM anupama baLa sadAya cirasthAyI banI rahe." ghaNuM ja ullAsapUrvaka naLane rAjyAbhiSeka thaI gaye. cAraNa stuti karavA lAgyAM. baMdIjanee aMtarnA bhAva ubharAvavA zarU karyA. kArAgAramAM rahelA badhA kedIone choDI mUkavAnI jAherAta thaI. sArAye dezamAM kaI paNa prajAjanane vipatti na rahe te aMge yogya karavAnI mahArAjA naLe maMtrIone sUcanA ApI. Aja te utsavano divasa hato: nata ane nRtyAMganAo, gAyikAe, vAghakAre, vageree pitapotAnI kalA dvArA prasannatA relAvavA mAMDI. traNa divasa ane traNa rAtri sudhI dAnanI dhArA vahAvIne cethA divase mahArAjA vIrasena, mahArANI rUpamatI ane anya rANIo - tyAganA mArge javA rAjabhavananA prAMgaNamAM AvyAM. e ja vakhate mahAmaMtrI sAlaMkAyane potAnA putra zratazIla sAthe AvI pahoMcyA ane jenI AMkhamAM samAtAM nathI evA niSadhapati mahArAja nI pAse jaIne belyA mahArAja, A mArA tejasvI putra zratazIla ! ApanI sevA mATe sepuM chuM." - " Apa ? " "kRpAnAtha, huM paNa rAjarSinI sAthe jauM chuM. A vaye je -vastu chevI jarUrI che te huM paNa choDuM chuM.' naLa sajaLa nayane niSadha rAjyanA mahAmaMtrI sAme joI rahyo. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyAbhiSeka 77 kaI paNa prakArano parigraha rAkhyA vagara mahArAjA, mahAmaMtrI ane aMtaHpurane strIvarga vidAya thaze. nagarI bahAra te hajAro leke, raDatA hRdaye vidAya ApavA. UbhA hatA mahAtmA vIrasene sahunI kSamA yAcanA karIne sarvatyAganA paMthe prayANa karyuM. cAra pAMca kesa sudhI . mahArAjA naLa, kanakAvalI, vagere temanI sAthe ja cAlatAM rahyAM. chevaTe mahArAjA vIrasene pitAnA putrane haiyA saraso laIne kahyuM, "vatsa, A mAruM chelluM AliMgana che...have tuM vidAya thA. ...tane mArA segaMda che. mohanAM baMdhana teDIne kartavyanI mazAla dhAraNa karaje..." A zabdo sAMbhaLIne hajAro loko raDI paDayA. mAyAnAM baMdhano toDIne mukita mArga para yAtrAthe nIkaLelAM mahArAjA, mahAmaMtrI, mahAdevI ane anya panIo mukta mane sahita cAlavA mAMDayAM.. jemaNe kadI dharatI para paga paNa nathI mAMDayo.evI kemalAMginI rAjarANIo ughADA page jatI hatI. sava tyAgane kaThina mArga! baLavAna AtmAo sivAya e mAge keNa kadama mUkI zake? niSadhapati, mahArANu kanakAvalI, rAjabhavananAM sekaDa dAsadAsIo, rAjyanA seMkaDe maMtrIo, zreSThio ane hajAre prajAjane mahArAja varasena tarapha sajaLa nayane jotAM UbhA rahyAM. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 9 muM : tIrthasthaLanI maryAdA...! nadvAyatana jinAlaya! AvuM bhavya maMdira vizvamAM anyatra haze ke kema e prazna pratyeka dazakanA aMtarane sparzI jato.samagra jina prAsAda suvarNa ane ratnonI kArIgarIthI zobhI rahyo hato. sapAnazreNIo, dIvAle, chata, , talapradeza, zikha, vagere pratyeka aMga suvarNamaya hatuM ane emAM vividha AkRti darzAvelAM rana citro doravAmAM AvyAM hatAM. siddhAyatana jinAlaya! garbhadhAra sAmenA raMga maMDapamAM hajArathI paNa vadhu bhAvike besI zake evI enI vizALatA hatI. ane garbhagRhamAM koI divya ratnamAMthI katarelI zrI jina pratimA bhAre teja varasAvI rahI hatI. A siddhAyatana jinAlayamAM samakitI devatAo, gAMdharvo, vidyAdhare, vagere bhakti arthe AvatA hatA. A sthaLa manuSya mATe bhAre azakya gaNAtuM. Aja kAvya, kalA ane jJAnanI preraNAdAtA devI sarasvatI zrI jinezvara bhagavaMtanI bhakti nimite utsava karavA AvavAnAM hevAthI pUrva taiyArI athe apsarAo, gaMdha, vidyAdharo, vagerenuM eka jUtha agAuthI AvI gayuM hatuM. ane aparAhna pachI zrI. hI, kIrti, kAMti, vagere devIe sAthe devI sarasvatI pitAnA maMgalamaya vAhana bAlacaMdra nAmanA haMsa para virAjamAna thaIne AvI pahoMcyAM. A utsavane ullAsa mANavA anya keTalAka devahaMsa paNa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthasthaLanI maryAdA....! 79 AvI pahoMcyA hatA. jemAM sAmAkalA nAmanI haMsinI je bAlacaMdra haMsanI priyA hatI te paNa AvI hatI. devI sarasvatI devIo sAthe zrI jinamaMdiramAM gayAM.bhAva ane zradhdhA sahita sahue anaMta jJAnanA svAmI zrI jinezvara bhagaMtanI ratna pratimAnAM darzana karyA. devI sarasvatIe khUba ja bhAvabharI smRti prakAzI...kaI paNu ArAdhaka pitAnA ISTanI ArAdhanA kare che tyAre tenuM hRdaya pitAnA ISTamAM keTaluM tadAkAra banI gayuM hoya che te sahaja bhAve joI zakAya che. devI sarasvatInuM hRdaya te zraddhA, bhAva ane bhaktithI bharapUra hatuM. temaNe karelI stuti sAMbhaLIne anya sarva devIonAM aMtaramAM apUrva bhAvollAsa pragaTI gayo hato. A | darzanAdithI nivRtta thaIne devI sarasvatI anya devIo sAthe thoDe dUra AvelA eka prAsAdamAM gayAM. kAraNa ke utsavano prAraMbha rAtrinA prathama praharanI be ghaTikA pachI thavAno hato. devI sarasvatI eka khaMDamAM AvIne beThAM...e vakhate bAlacaMdra haMsa tyAM Avyo. ane namana karIne eka tarapha Ubhe hyo. - devI sarasvatIe potAnA priya haMsa sAme joIne kahyuM: "bAlacaMdra, bhagavaMtanAM darzana karyA" hA mahAdevI darzana nimitte eka hajArathI paNa vadhu haMso atre AvyA che." uttama... zeSa rAtrie ApaNe javAnuM che." jevI AjJA." kahIne bAlacaMdra namana karI vidAya thayo. rAtrinA prathama praharano prAraMbha thayo ke tarata gAMdha pitapatAnAM vAdyo sAthe zrI jinamaMdiranA raMga maMDapa tarapha cAlavA mAMDayA. apsarAonuM eka jUtha paNa uttama vastrAlaMkAra dhAraNa karIne raMga maMDapa tarapha gayuM. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidhapati devI sarasvatI paNa anya devIo sAthe raMgamaMDapamAM AvI pahoMcyAM sauthI prathama devI sarasvatIe bhagavaMtanI AratI utArI.tyAra pAchI anya devIoe AratI utArI. jyAre AratI utArAtI hatI tyAre apsarAnAM vaMde bhadra kalyANa nAmano rAga upADe hatuM ane e rAgamAM bhagavaMtanA prabhAvane varNavyA hatA. ane nRtyotsavane prAraMbha thayo. apsarAoe bhagavaMtanI saumya bhavya pratimA sAme sAtvika bhAva darzAvatuM vaMdanA nRtya zarU karyuM. sarvocca prakAranI nRtya kalA ! sarvazreSTha vAdyakArone sAtha! ane kalAkAronAM aMtaramAM zraddhA bhakitane bhAlAsa kharekhara, nRtya ane saMgIta mananAM vikAronuM parama auSadha che. manane sthira madhura banAvavAmAM e khUba ja sahAyaka bane che. chellA keTalAka samayathI devI sarasvatI sAthe pravAsa kheDI rahelA navajavAna haMsa bAlacaMdra manamAM patnI viyeganI vedanA pacAvI rahyo hate... sevakane ghaNIvAra mananI IcchAne mAravI paDe che, urabhAvane dabAvavA paDe che ane hasatA hRdaye dardane pacAvavuM paNa paDe che, ethI ja dAsatva bhAre vasamuM gaNAya che. paraMtu karmaphaLa te sahue bhogavavAM ja paDe che. dAsa banIne ke svAmItva prApta karIne! pravAsamAM tenI priya patnI semakalA anya haMsa parivAra sAthe AvI hatI. patnIne sAthe AvelI joIne bAlacaMdranuM mana adhI banI gayuM hatuM. utsavano prAraMbha thayA pachI bAlacaMpanIne IzAro karyo ane baMne raMgamaMDapamAMthI bahAra sarakI gayAM. rAtrinA bIjA praharane prAraMbha thaI gayo hato. apsarAonuM nRtya bhAvanAnAM puSpo bichAvatuM darzanIya banI gayuM hatuM. vAghakAranA urabhAva vAdyo para UpasI rahyA hatA. devI sarasvatI ane zrI Adi devI bhAgavatanI pratimA sAme Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIyasthaLanI maryAdA...! taya banI gayAM hatAM. teonA manamAM paNa thatuM hatuM ke, pudaSanA prabhAve uttama koTInI devagati prApta thaI che. devagati prApta thavA chatAM AtmAnA sArivaTa bhAva praphulla rahyA che ane samakitane preraNA ja maLatI rahI che. devapaNAmAM prApta thatuM sukha anaMta hovA chatAM he nAtha ! Ape janma, jarA ane mRtyu para vijaya prApta karIne je zAzvata sukha meLavyuM che te mahAsukha AgaLa amane prApta thayelA sukhanI kaI visAta nathI.avinAza sukha samakSa nAzavaMta sukhanI zI kiMmata che? he devAdhideva, ApanI bhaktimAM amAre jeTale samaya pasAra thAya che, teTale samaya dhanyatA anubhavI rahyo che. bhAgavaMtanI saumya zAMta pratimA sAme AvI bhAvanA bhAvI rahelI pratyeka devI bhagavaMtanAM rU5-guNamAM tanmaya banI gaI hatI. gaganamaMDaLamAM pUrNacaMdrane prakAza patharAI gayA hatA...ane e prakAza jANe samagra vizvane amRta vaDe bhIMjavato hoya ema lAgatuM hatuM. zrIsihAyatana jinAlayanI dakSiNe e ati raLiyAmaNuM upavana AvyuM hatuM...A upavanamAM sphaTika maNi vaDe bAMdheluM eka suMdara sarovara hatuM. samagra upavana vividha phUlachoDa, vakSe velIo, latA keje, latAmaMDapa, vagere vaDe samRddha banyuM hatuM. A upavanamAM avAranavAra devadevIo AvatAM ane bhagavaMtanI pUjA mATe uttama, puSponuM cayana karatAM. bAlacaMdra potAnI priyA sAthe A upavananA sarovara tIre AvI pahoMcyo. semakalAe madhura svare kahyuM, "notsavamAM rokyAM heta to?" priye, uttara rAtrie te pAcho pravAsa zarU karavAnuM che... ahIMthI devI potAnA nivAse to javAnAM nathI. pachI ApaNe kayAre maLIe?" bAlacaMdra Ama kahIne potAnI pAMkha vaDe priyAne AzleSa AyA. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapatI baMne navajavAna hatAM. keTalAka divasanA viyoganA kAraNe baMne ekabIjAne jhaMkhI rahyAM hatAM...naranAra pachI game te jAtinAM heya ... paraMtu emanA prANamAM chupAyelI milana jhaMkhanA jANe kadI tRpta thatI ja nathI. zuM mAnava, zuM deva, ke zuM tiryaMca prANI mAtra kAmarAga AgaLa lAcAra banI jatAM hoya che. DAhyA mANaso samajatA hoya che ke kAmarAga e atRptinI bhayaMkara ArAdhane che. jyAM sudhI cita kAmarAgathI sabhara baneluM che tyAM sudhI mukti ne maMgaLa gItane AnaMda prApta thaI zakato nathI. tyAM sudhI janma maraNanA viSacakrano aMta lAvI zakAtuM nathI. A nirmaLa satya samajavA chatAM DAghA gaNAtA puruSo ne devadevIo paNa atRptinI ArAdhanA karatAM ja hoya che. bicAro bAlahaMsa! pitAnA manane kayAMthI nivArI zake? bhale te devakane nivAsI hato, chatAM tiryaMca hate...samajadAra hovA chatAM navajavAna hatuM ane kAmarAganI ArAdhanAmAM mAtra navajavAno ja agrapade hoya che evuM nathI. proDhe ane vRddho kadAca A dizAe vadhAre vyAkuLa banatA haze! priyA ane priyatama ekabIjA sAme joI rahyAM hatAM. sAme divya savaranI pALa hatI. avakAzamAM caMdranuM amRta patharAI cUkyuM hatuM. nIrava ane madabharI rAtri hatI. bAlacaMdra priyAnA ujajavaLa deha para pitAnI cAMca pheravIne kahyuM: "cAla, ApaNe jaLavihAra karIe.' semakalA paNa evuM ja IcchatI hatI...chatAM nArI potAne manebhAva meTe bhAge avyakta rAkhe che. te belIH "keI AvI caDaze ?" badhA utsavamAM tanmaya banI gayAM che. cAla.." baMne savAramAM paDayAM. baMne cAMdanI jevAM saumya zrata hatAM... Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthasthaLanI maryAda baMnenAM mana milananI mastI mANavA talasI rahyAM hatAM. - haMsa ane haMsI sarovaramAM ekabIjAne hUMpha ApIne ghUmavA mAMDayAM... rAtrinA bI je prahara pUro thaI gayo...samayanI kalpanA dUra cAlI gaI hatI. kAmarAgathI raMgAyelAM prANIo samaya, sthaLa, paristhiti ane kartavya bhUlI jatAM hoya che. bIjA zabdomAM kahIe to jema unmAdagrasta prANI kazuM vicArI zakato nathI, tema kAmAsakata prANuo paNa vicArahIna banI jatAM hoya che. kharekhara, saMsAramAM vismRtinAM vAdaLa aneka rIte sajatAM hoya che. paraMtu kAmarAga vaDe sarjAtAM vAdaLada vikherAvAM bhAre kAThana banI jAya che. bAlacaMdra ane somakalA kinAre AvyAM. haMse priyatamAnI cAMca para potAnI cAMca sthApIne mRdu madhura svare kahyuM : "tuM Aja na AvI hatI te mArI vedanA mArA mATe asahya banI jAta." "mArI paNa e ja dazA hatI. badhA hasI nRtsavanI AzAe ahIM AvavA taiyAra thayA eTale huM paNa teonI sAthe nIkaLI paDI." dhIre dhIre vAto karatAM karatAM baMne upavanamAM cAlI rahyAM hatAM. samaya te pitAnuM kAma karato ja hato... utsava tarapha A baMnenuM lakSa paNa nahotuM. upavananA madhya bhAgamAM AvatAM ja bAlacaMdra patnIne kahyuM : "sAmene latA maMDapa keTale sohamaNo che? amara velathI vIMTaLAyele ane amaravelanAM puSponI saurabhathI sohato latAmaMDapa madhura milanane sAkSI bane che." haMsI be vacce ja kahyuM: "eka madhura smaraNa ApaNA manamAM aMkita banI jaze." baMne latA maMDapamAM dAkhala thayAM. rAtrine trIjo prahara vItI gayo hato. haMsa-haMsI gela karatAM karatAM latA maMDapamAM ja nidrAdhIna banI gayAM hatAM. siddhAyatana jina prAsAdamAM nRtsava pUro thaI gayo hato ane Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati badhI devIe samasvare stuti gAI rahI hatI. dhIre dhIre sahu raMga maMDapamAMthI bahAra AvavA mAMDyAM. vidyAdhara, gaMdha ane kinAre devI sarasvatIne namana karIne vidAya thavA mAMDayA. asarAnuM vRMda paNa vidAya thayuM. anya devIo pitapatAnAM vAhana para birAjamAna thaI gaI. kItie devI sara. svatIne kahyuM: "mahAdevI, Apa naMdIzvara dvIpa tarapha padhAravAnAM chene ?" hA... paNa bAlacaMdra dekhAtuM nathI.." kahI devI sarasvatIe. tyAM UbhelA haMsa parivAro tarapha najara karI. pUrva gaganamAM uSAe darzana dIdhAM. zrIe kahyuM. "mahAdevI, Apane bAlacaMdra te ghaNo ja samayasAvadha che. kyAM gayo haze ?" devI sarasvatIe punaH cAre tarapha najara karI. barAbara A samaye makalA svAmInI sevAmAM jAgRta thaI ane pUrva gagana tarapha najara karatAM ja bolI UThI, "svAmI, pUrva gagana tarapha najara te karo. hamaNuM sUryodaya thaze." he' kahIne bAlacaMdra saphALe jAgRta thayo. pUrva gagana tarapha AchI najara karIne priyAne vaLagI paDatAM belyo. "priye tArA jevI suMdarI jyAM hoya, tyAM samayanuM bhAna kene rahe ?" punaH eka AzleSa puna...cuMbana ane baMne UDatAM UDatAM maMdire AvI pahoMcyAM. | devI sarasvatI zAMta bhAve prAMgaNamAM UbhAM hatAM. bAlacaMdrane tenI priyA sAthe Avate jotAM ja teo paristhiti samajI gayAM. semikalA haMsanA TeLAmAM gaI..bAlacaMdra devI sarasvatI pAse Avyo. devI sarasvatI svabhAvathI ja saumya, zAMta ane udAra hatAM. teo bAlacaMdra sAme joIne ja kahyuM. "bAlacaMdra, pUrva gagana tarapha najara to kara., sUryodaya samaye te ApaNe naMdIzvara pahoMcI javuM hatuM.' mahAdevI, huM kSamA mAguM chuM...zItaLa cAMdanInA sparzathI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthasthaLanI maryAdA...... nidrAdhIna thaI gayo hato." devI sarasvatI AchuM hasyAM ane belyAM. "samakalA paNa tArI hatI. hatI.. bAlacaMdra, A pavitra sthaLanI maryAdA tA rAkhavI ja joIe, tuM kaMI mAnava lekano haMsa nathI . deva." le che... kAmarAgamAM DUbele mAnavI paNa sthaLanI pavitratAne khyAla rAkhate ja heya che..tuM te devakane haMsa che. AvA mahAna tIrthasthaLanI maryAdAne paNa khyAla na rAkhI zakyA ?" bAlacaMdra nIcuM joIne Ubho rahyo...pitAnA hAthe bhUla thaI gaI che e vAta tene samajAI hatI. paraMtu ghaNA divase priyAnAM darzana thayAM hatAM. priyatamAnA milana vakhate te saghaLuM visarI gayo hato. bAlacaMdrane mauna joIne devI sarasvatIe evA ne evA zAMta svare kahyuM. "bAlacaMdra, huM samajuM chuM ke prANI mAtra kAmaje charathI jhakaDAyelo hoya che. tane yAda che. AgaLa paNa te AvI ja bhUla karI hatI ? " kSamA mAguM chuM..." te divase paNa teM kSamAyAcanA karI hatI. bAlacaMdra, kAryarata dazAmAM ke mAthe javAbadArI hoya tyAre pramAdI banavuM e meTAmAM moTuM dUSaNa che...ane tIrthabhUmi para kAmenmatta banavuM, ratikrIDAmAM magna rahevuM e mahAna pApa che. mane lAge che ke zikSA vagara sAcI draSTi tane sAMpaDaze nahi." "mahAdevI..." vinamra svare bAlacaMdraolI UThe. devI sarasvata e evA ne evA zAMta ane svastha ravare kahyuM, bAlacaMdra, tuM mArA mATe zreSTha vAhana che. emAM kaI saMzaya nathI. paraMtu tAre Avo doSa sahI le e have ucita nathI. eTale huM tane zikSA karuM chuM ke svarganI bhUmi parathI tAro vAsa pRthvI para thAo." Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati bAlacaMdra turata bolI UTha. "mahAdevI, mane kSamA karo. Apa udAra citta che. huM eka bALaka chuM. Apa samAM mahAjJAnI pAse rahevA chatAM huM Aja aMdha banI gayo hato...mA, mane kSamA karo.... ApanI sevAthI vaMcita na karo." kArtidevIe kahyuM, "mahAdevI, bAlacaMdra pratye kRpAdraSTi rAkho." dUra UbhelA badhA haMsa parivAro bhAre vedanA anubhavI rahyA hatA. sahu devI sarasvatInI prArthanA karavA mAMDayA. bAlacaMdranAM nayane sajaLa banI gayAM. devI sarasvatIe bAlacaMdra sAme joIne prasanna svare kahyuM, bAlacaMdra, tArI bhUla tane samajAI e jANIne mane harSa thayA.. paraMtu tuM jANe che ke mArI vANI mithyA thatI nathI. tAre mAnava lekamAM te javuM ja paDaze. tyAM jaIne deva, dAnava ane mAnavane AzcaryamAM mUkI de evuM kaMI kArya tuM karIza tyAre mArA zApathI mukata banIza. tuM punaHsvargamAM AvI zakIza.e vakhate huM tAre avazya svIkAra karIza." ATaluM kahIne devI sarasvatIe haMsanA ToLAmAMthI eka anya haMsane lAvyo ane enA para beThaka laIne anya devIo sAthe AkAza mArge gamana karyuM. A abhizApathI makalA bhAre vedanA bhegavI rahI hatI. te paNa samajI zakI hatI ke, tIrthasthaLanI maryAdAne bhaga thayo che ... ane A eka akSamya aparAdha che. paraMtu mehanI mAyAjALa jJAnIne paNa thApa ApI detI hoya che. bAlacaMdra patnI pAse AvyA. patnIe kahyuM. "svAmI." "priye, devI sarasvatIe je zikSA ApI che te jogavavI ja paDaze. teo kadI koI zApa ApatAM ja nathI... chatAM ApaNe vaka karmanA doSe emanA mukhamAMthI zApa nIkaLI gayo che....e Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 tIrthasthaLanI maryAdA miththA banaze ja nahi. ApaNe have svarga sukhane tyAga karIne pRthvI para javuM ja paDaze." - svAmI, mahAdevInA zApanuM nivAraNa nahi thAya tyAM sudhI...." vacce ja bAlacaMdra kahyuM.. sema, mahAdevIe nivAraNa sUcavyuM ja che.. ane mane zraddhA che ke jarUra huM deva, dAnava ane mAnavane Azcaryamugdha banAvI de evuM kaMI kArya karIza. ApaNe ApaNuM bhavana para jaIe. tyAMthI mArA keTalAka mitro sAthe tarata pRthvI pITha para vidAya thaIe." badhA haMsa parivAra sAthe bAlacaMdra ane semakalA paNa vidAya thayAM. prakaraNa 10 muM : : rAjAnuM kartavya saMsAramAM rahelA AsurI baLo koI paNa divase satvazIla baLano prabhAva sahI zakatAM nathI. anAdi kALathI A saMgharSa cAlato ja rahyo che.. AsurI baLee satvazIla zakitane khatama karavA mATe koI maNa nathI rAkhI...paraMtu AsurI zakitane kadI vijaya sAMpaDayo nathI. AsurI zakti vividha rUpe pitAnuM paribaLa darzAvatI hoya che... kaI vAra e vijyI banelI hoya ema dekhAya che...ane sattva caraNa taLe cagadAyAne harSa anubhave che... paraMtu e harSa amuka samaya pUrato ja maryAdita hoya che... satvazIla baLo punaH jAgRta thAya che. punaH jana haiyAmAM amRtanI dhAre varSAve che ane AsurI baLathI pAyamAla banelI pRthvIne punaH pallavita ane kalinI banAve che. AsurI baLa Icche che prakRti para ane prakRtinA ArAdhake para Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 niSadhapati pitAnI ekacakrI sattA! enI bhautika tAkAta kSaNabhara mAnava hRdayamAM aMdhakAra phelAvI de che. paraMtu satvazIla baLa je kevaLa adhyAtma bhAva para racAyeluM che te kadI kacarAI jatuM nathI..navA navA svarUpe jAge che ane mAnavInA aMtaHkaraNamAM divya gIta gajavI mUke che. A saMgharSa dareka yuge evo aMze cAlyA ja kare che.... ene aMta kadI Avyo nathI....Avaze paNa nahi. niSadha dezamAM Avela eka vana pradezamAM bhautika mAyAjALathI dUra rahelA ane AtmadarzananI zedha pAchaLa tanmaya banelA tApasa parivAranAM keTalAka Azrame AvyA che. A AzramamAM prakRtinI ArAdhanA thatI hoya che ane prakRtine anurUpa jIvana jIvavAnI bhAvanA comera prasaratI hoya che, krodha, kAma lobha, meha, vagere mAnava jIvanane zatruo sAme tyAga, zAMti, saMyama, vizvaprema ane akiMcana bhAvano ullAsa ubharAte rahe che. tApasa parivAranA AzramamAM sadAya zAMti ane saMtoSa ramatAM rahe che. nathI thatI ke rAjakhaTapaTa, nathI thatA keI jAti kaleSa ke nathI thatI jIvananI athaDAmaNa, Atma darzana, prakRtinuM svarUpa ane muktinI ArAdhanA pAchaLa tApasa gaNe pitAne puruSArtha bichAvI rahyA hoya che. emanI pAse jJAna sivAya koI vastune saMgraha nahoto. tapa sivAya koI vilAsa nahato. saMyama sivAya koI baMdhana nahatuM. zraddhA ane bhakita sivAya koI saMpatti nahatI. AzramamAM rahetAM tApasa naranAra khUba ja sAdAIthI rahetAM. paheravAnAM vastro te pite ja nirmANa karI letAM ekasa prakAranAM vRkSonA resAomathI valkala banAvatAM... Ama sAdAI, saMskAra, sadAcAra e ja jIvananI zebhA che, e satyane teo barAbara anusaratAM. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAnuM kartavya tApasa nArInA hAthamAM zaMkhanI cUDIo rahetI ane puSpanA alaMkAra vaDe emanA aMga zebhatAM. svarNa, rajo ke evA mUlyavAna : alaMkAro pratye koInA manamAM AkarSaNa sarakhuMya nahotuM. vana pradeza raLiyAmaNo hato ane temAM vahetI gaMgA nadInA taTa pAse A badhAM Azrama yuthe AvyAM hatAM. e sivAya, tApanI ArAdhanAnuM eka maMgaLamaya tIrtha paNa na hatuM. e tIrthane tAmaha tIrthanA nAme sahu oLakhatAM hatAM, bharata -mahArAjAe pote A mahAtIrthanI sthApanA karI hatI ane nalinI gulma nAmanuM bhavya jinAlaya banAvyuM hatuM, A bhavya jinAlayamAM prathama tIrthapati zrI RSabha jina prabhunI pratimA pratiSThita karI hatI ane AzramavAsI tApasagaNo parama bhakti sahita prathama jinapatinI ArAdhanA karatA hatA. Ama, tAmaha tIrthanA Azramo saumya jIvataranI chabI samA zobhatA hatA. badhA AzramavAsIo nirupadravI, saMteSI ane zAMta jIvana gaLatA hatA. evA nirupadravI ane sAtvika bhAvanAnA upAsaka AzramavAsIo para ekAeka eka vipatti AvI paDI. kacakarNa nAmano eka duSTa prakRtino rAkSasa A AzramanI zAMti jIravI zako nahi. tenA haiyAmAM bharelA AsurI baLane - tApasagaNonI adhyAtma ArAdhanA khUMcavA mAMDI ane te AzramamAM AvI caDayo. prathama te teNe AzramavAsIonuM zAMta ane nirupadravI jIvana joyuM. tyAra pachI vananA saumya vAtAvaraNa vacce vavanArA tApasa gaNana haiyAmAM rahelI saMtoSanI bhAvanA joI; nalinI guma nAmanuM divya bhavya jinAlaya jevuM, satvazIlanI ArAdhanA nihALI, naranAra sarvanAM nayanomAM prasannatA joI. Ama, guptapaNe A badhuM nirIkSaNa Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 niSadhapati karIne kauMcakarNane pitAnA vatananuM smaraNa thayuM. vaitADhaya parvata para pite eka vidyAdhara hate..aneka kuvighAonI sAdhanA karIne pite mRddha banele... paraMtu anya vidyAdhara uparanuM varcasva prApta na thaI zakyuM..AthI teNe sarasAI prApta karavA upadrava zarU karyo. paraMtu tenuM zuM cAlyuM nahi. jJAti bhAIoe tiraskAra karyo. chevaTe vaitADhaya parvata parathI tagaDI mUke ! pRthvI para te ghaNe sthaLe bhamavA mAMDaze... pitAnI mAyAjALa mAraka vidyAnA prabhAve te nirdaya banI gayA hovAthI pitAnuM varcasva, pitAnI sattA ane pitAnI zakita sthApavA vividha prakAranA atyAcAra gujAravA mAMDe.... paraMtu sattvazIla baLo tane pasaMda karavAmAM kartavya samajatAM. AdarzathI bhraSTa thavAmAM jarAya rasa nahetAM dharAvatAM. AsurI zakita jema jema parAjita bane che tema tema vadhAre pAgala batI jatI hoya che. koMkaNuM potAnA vatanamAMthI pheMkAI gaye hato ane haju sudhI pitAnuM svataMtra rAjya karI zake nahe. A suMdara ane zAMta Azrame joIne kaoNMcakarNanA manamAM thayuM, je A vanapradeza para mArI sattA sthApI zakuM ane A badhA vanavAsIone mArA gulAma banAvI zakuM te sAme dekhAtA vizALa jina prAsAdamAM ke mArI mUrtinI pUjA kare mArAM caraNa cUme ane dhIre dhIre mArI ANa vistAra pAmatI jAya ! saMsAramAM sattAnI lAlasAe aneka utpAta rAjya che. sattAnI bhUkha pAchaLa ja AsurI baLa raheluM che. eka prajA bIjA prajA para pitAnI sattAnI mahora mAravA prayatna kare che tyAre tenAmAM AsurI zakti ja udaya pAme che. e ja rIte vyakti, pakSa, jUtha ke jAti jyAre jyAre sattAnI lAlasA pAchaLa doTa mUke che tyAre tyAre tenAmAM AsurI baLa jAge che ane vinAzanI AMdhI cagAve che. kacakaNe prathama te vividha prakAranAM prabhane bichAvavA mAMDayAM. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAnuM kartavya. AzramavAsIonAM prAMgaNamAM teNe adrazya rUpe suvarNa ane ratnanA alaMkAre mUkyA. paraMtu AzramavAsIoe enA pratye najara sarakhIye na karI. Ama, lebha ane lAlacanA saghaLA prayogo niSphaLa jatAM teNe bhaya dekhADavAnI ramata AdarI...hiMsaka pazuonuM rUpa dhAraNa karIne tApasa parivArone gabharAvavA mAMDayA paraMtu tapAsa parivAre potAnA kaI durbhAgyano udaya bhAnane zrI. jinezvara bhagavaMtanI ArAdhanAmAM vadhAre sthira banyA. A joIne kauMcakaNuM vadhAre ke dhAyamAna thayo. jyAM AsurI baLa che tyAM dedha hoya ja che. te pragaTa thayo ane bhAre u pAta macAvavA mAMDayo. keTalAka tApasa maMtra vidyAmAM niSNAta hatA. teoe rAkSasanA utpAtane maMtrabaLa vaDe thaMbhAvavA prayatna karyo paraMtu kauMcakarNanI AsurI maMtrazakti prabaLa hatI. tApasa munionI zakti sAttvika hatI. teo thAkI gayA. paraMtu zraddhA ane AdarzathI. rajamAtra calita na thayA. - koMkaNe badhA tApasane eka mahinAnI mudata ApI ane kahyuM jo tame mAruM dAsatva svIkAraze ane mane tamArA ArAya mAnazo. te huM A AzramabhUmine svargabhUmi banAvI daIza...tamArI samakSa aDhaLaka saMpatti bichAvIza....ane je mArI A vAta nahi svIkAro. te tamArA saghaLA parivArone mArA reSAgni vaDe khAkha karI nAkhIza. huM tamane eka mAsanI mudata ApuM chuM...tyAM sudhImAM tamAre mota athavA jiMdagI bemAMthI eka para pasaMdagI utAravAnI che.' kaucakanI A cetavaNuM sAMbhaLIne tApasa parivAre kaMpI UyA. badhAe ekatra thaIne nirNaya karyo, "ApaNe eka pratinidhi ma DaLa laIne niSadhapati mahArAjA naLa pAse javuM ane koMcakarNanA upadravanI vAta karI emanI sahAya meLavavI mahArAja naLa navajavAna. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati che, dhArmika ane satvazIla che.emanI bhujAmAM dasa hajAra hAthInuM baLa che. teo jarUra ApaNane sahAya karaze." vaLate ja divase agiyAra tApasa munio je vRddha, jJAnavRddha ane tapasvI hatA te niSadhA nagarI tarapha vidAya thayA. kacakaNa cetavaNI ApIne anya pradeza tarapha cAlyo gayo hato. tene khAtarI hatI ke, prANImAtrane jIvatara game che....mRtyu nathI gamatuM eTale tApase avazya zaraNAgati svIkAraze. navajavAna mahArAjA naLe cheDA samaya pahelAM ja pitAnA bAhubaLa vaDe digvijaya karyo hate....tenA rAjabhaMDAramAM aDhaLaka saMpatti ekatra thaI hatI. ghaNA durdIta rAjAone vaza karIne teNe puSkaLa suvarNa prApta karyuM hatuM paraMtu rAjA naLane uddeza saMpatti vadhAravAno nahote...saMpattino sadupayoga karavAnuM hatuM ane e Adarzane siddha karavA teNe dAnano pravAha cAlu rAkhyo hate. varSARtune prAraMbha thaI gayo hato. medharAjanuM gajana puthvIne ati sukhada jaNAvA mAMDayuM...mayenA nAdathI jANe pRthvI pitAnA priyatamane bheTavA Atura banI gaI... ane naranAranA haiyAmAM milananI mAdhurI racanArA kAmadeve virahiNI strIo mATe bakula vRkSane cakra samAna, caMpaka vRkSane bhalla jevuM ane ketakI vRkSane kaNa bANa jevuM banAvyuM...arthAta A traNeya vRkSo virahiNI strIo mATe pitAnA svAmInI gerahAjarInA kAraNe zalya samAM bhAsatAM hatAM. varSonA prAraMbha kALamAM mahArAjA naLa potAnA rAjabhavananA beThaka khaDanA jharUkhA pAse ratna jaDita Asana para beThA hatA. paMDitajane mitro, vIrAMganAo, chaDIdAra, pratihArIo, bhATe. vidUSaka, mahAmaMtrI zratazIla, anya maMtrIo, vagere mahArAja naLanI sAme beThA hatA. vividha prakAranI vAta cAlatI hatI. barAbara A samaye tApasanuM pratinidhi maMDaLa rAjabhavanane Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAnuM kartavya cokamAM AvyuM. teonI kAyA bhasma vaDe coLAyelI hatI..jANe. bhabhUtinuM vastra dhAraNa na karyuM hoya! teonI pILI ane UMcI jaTA mugaTa samAna zobhatI hatI. rAjanA tamAma karmacArIone mahArAjAnaLanI eka AjJA hatI ke keIpaNa tApasa, muni, sAdhu, saMta ke tyAgI rAjabhavanamAM Ave tyAre temane bahumAnapUrvaka satkAra kare ane game tevA kAryamAM huM heluM te paNa teone mArI pAse laI AvavA." dvArarakSake e vRddha tApasane namana karyA ane bahumAnapUrvaka Adara : sahita satkAryA. thoDI ja paLomAM mahApratihAra AvI pahoMcyo ane badhA tApane namana karIne beThakagRha tarapha laI gayo. beThaka khaMDa ghaNuM vizALa hatA. pAMca mANaso ArAmathI, besI zake evI vyavasthA A khaMDamAM rAkhavAmAM AvI hatI. tApasa pratinidhio naLa rAjAnuM rAjabhavana jaIne khUba ja prasanna banI gayA hatA. IndranuM bhavana paNa ATaluM suMdara, samRddha ane zreSTha haze ke kema e prazna ApoApa jenAranA manamAM Ubhe thato. mahApratihAra agiyAra vRddha tApasane laIne beThaka khaMDamAM dAkhala thayo. vayovRddha ane teja mUtasamA tApasene jotAM ja mahArAjA naLa Asana parathI Ubho thaI gayo ane hAtha joDIne bhAvapUrvaka namana karavA mAMDaze. tApasae mahArAjA naLanA mastaka para puSpane abhiSeka karIne AzIrvAda ApyA. mahAmaMtrI zrutazIle ghaNuM ja Adara sahita badhA tApasone uttama Asana para birAjamAna karyA. tApase Asana para beThA eTale naLa paNa pitAnA Asana para beTho ane vinamra bhAve belyo : "Apa samA tapasvI ane jJAnI puruSanAM darzanathI huM dhanya banyA. tapa, jJAna ane cAritranI ArAdhanA karanArA mahApuruSo, Apa sahu ApanA ziSya parivAra sahita kuzaLa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati che ne ? ApanA AzramamAM koI prakAranI vipatti te nathI ne ? ApanA AzramavALA vana pradezamAM hiMsaka prANIone ke zikArIone keI upadrava nathI ne ? prakhara tApa veLAe sUrya ADe vAdaLuM Ave ane vaTemArgu saMteSa anubhave, e rIte ApanA AgamanathI huM khUba ja saMteSa anubhavI rahyo chuM. he mahAtmAo, mAru rAja, pRthvI, saMpatti, vagere ApanuM ja che...ApanI caraNarajathI A bhavana Aja pavitra thayuM che. kRpALu, mArA lAyaka je kaMI kArya heya te saMkoca rahita darza." naLanI vinayayukta vANI sAMbhaLIne tApasa munio khUba ja prasanna banI gayA, eka munie kahyuM, "duzmanone parAjita karanArA rAjana, tArI bhAvabharI vANI sAMbhaLIne amArI vedanA ApaApa haLavI banI gaI che. he niSadhapati, tuM caMdra samAna sukha ApanAra ane sarva mATe kalpavRkSarUpa che e jANIne ame amArA jIvatara para AvI taDelI eka vipattinI vAta kahevA AvyA chIe." naLe duHkhada svare kahyuM, "ApanA jIvatara para vipatti ?" bIjA munie kahyuM, "hA rAjana, kacakaNa nAmano eka duSTa prakRtine asura amArA vana pradezamAM Avyo hato. teNe amArA para bhAre julmo varasAvavA zarU karyo.ene mAyAmaMtronI jALa vacce amArA parivAra phasAI gayA che...e duSTAtmAne ame kaI paNa upAye samajAvI zakyA nathI... chelle teNe amane eka mahinAnI mudatamAM zaraNAgati svIkAravAnI mahetala ApI che. je ame e daSTane ArAdhya rUpe na svIkArIe te te saghaLA tApasa parivArone khatama karaze. ame sahu zrI. jinezvara bhagavaMtanA ArAdhaka chIe, satyane tyAga karavAnI amArI keInI IcchA nathI. je kacakaNa nahi samaje te ame dharmane jato na karatAM jIvatarane jatuM karavAmAM kartavya mAnIe chIe..." Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAnuM kartavya mahAmaMtrI zratazIle kahyuM, "pUjyazrI, e duSTa rAkSasa zuM ApanA tapovanamAM che ?" amane cetavaNI ApIne cAlyo gayo che..Aja enI cetavaNI para dasa divasa vItyA che. have vIsa divasa bAkI rahyA che." Ama kahIne vRddha tApase mahArAja nI sAme joIne kahyuM, "rAjana, tAruM bAhubaLa vizva vikhyAta che. alpa vayamAMja digvijaya prApta karIne teM apUrva kIrtiprApta karI che. rAjA dharma ane saMskRtine rakSaka che eTale ame A duSTanA uddhavamAMthI muktinI AzA prApta karavA tArI pAse AvyA chIe." mahArAjA naLe tarata kahyuM, "pUjyazrI, Aja huM dhanya banI ga. Ape mane evuM kArya batAvyuM che ke je kSatriyanA dharmane zobhA ApanAruM che. Apa nizciMta rahe. huM mArA prANanA bhAge paNa Apane surakSita karavAne puruSArtha karIza.Apa sahu dIrtha pravAsa karIne padhAryA che ..becAra divasa vizrAma le pachI huM ApanI sAthe ja ApanA tapovanamAM AvIza." tyAM beThelA sarva lakoe harSanAda karyo. munioe AzIrvAda ApyA. mahApratihAra sAme joIne mahArAjA naLe kahyuM, "sarva mahAtmAone atithi bhavanamAM laI jA...ane emanI pratyeka IcchA pUrI thAya tema vyavasthA karaje.' mahArAjAne A AjJA sAMbhaLIne eka vRdhdha tApasa munie kahyuM : "rAjana, ame nagarImAM rAtrikALa rahI zakIe nahi. eTale nagarI bahAranA keI upavanamAM rahevuM amane anukULa thaI paDaze." ema ja thayuM. nagarInI dakSiNe rAjyanuM eka suMdara ane virATa upavana hatuM. tyAM sarva tApasane laI javAmAM AvyA. cothe divase mahArAjA naLa pitAnAM divya zastro sahita ene Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati. ceDA ja sAthIone sAthe laI tApasa munio sAthe vanapradeza tarapha vidAya thayA. uttama azvo sAthe hovA chatAM tApasa munio pagapALA ja cAlatA hatA. AthI rAjA paNa teonI sAthe pagapALe cAlavA mAMDayo. munioe azvArohI thavA mATe ghaNe Agraha ryo paraMtu rAjAe vinamra bhAve kahyuM, "mahAtmA, bhogapabhoga vacce to DUbele. ja chuM...vAhana vagara dharatI para paga mUkavAnI taka maLatI ja nathI... Aja mArA puNyodaye mane A apUrva avasara prApta thayo che te mane e lAbha levA de....' munio rAjAnI bhakti para mugdha banI gayA. niSadhane svAmI jyAre paga pALo cAle tyAre tenA mANase. vAhana para kema besI zake? sahue prasanna hRdaye pagapALA vihAra zarU karyo. prakaraNa 11 muM : : kroMcakarNane vadha Ama , gaMgAtaTe AvelA vanapradezanA AzramamAM pahoMcatAM ATha divasa thaI jAya...paraMtu mArgamAM AvatAM gAmenI janatA pitAnI priya rAjavInuM svAgata karyA vagara kema javA de? pravAsa pagapALo hato. tApasa munioe mahArAjA naLane vAhanamAM besavAne khUba ja Agraha karyo hato. paraMtu vinaya ane bhakitanI maryAdA sAcavavA khAtara naLa rAjAe pagapALA ja cAlavAnuM pasaMda karyuM. ane teo AzramanA vanapradeza pAse pahoMcyA tyAre AThane badale cauda divasa vItI gayA. A tarapha eka mahinAnI mudata ApIne bahAra nIkaLI gayelA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koMkaNane vadha pheMcANuM rAkSasa aDhArame divase pAcho AvI gayo hate...eka mAsanI mudata ApI hovAthI te uttaranI AzAe vana pradezamAM ja ghUmate rahyo. vividha prakAranAM haraNa ke evAM prANIo ne pakaDIne te kAcAM ne kAcAM cAvI jato. ane te jANI zako ke 11 vRddha tApase niSadhapatinI sahAya meLavavA gayA che. A jANyA pachI tenA haiyAmAM bhAre roSa vyAkhyuM ane teNe AzramavAsIone kahyuM, "11 tApasa naLanI sahAya levA gayA che, kema? naLa ! eka mAnava magataruM ! sAruM thayuM che. naLa navajavAna che. enuM madhura masa mane tRpta karaze...paNa tamArA sahunA pratinidhirUpe gayelA vRddha tApasanA mAMsa karatAM raktamAM mane vadhAre AnaMda paDaze... tyAra pachI tamArI sAme eka ja mArga raheze..mArA dAsa banIne apAra sukha meLavo...mArI zakitane baLe A vana pradezamAM eka suMdara nagarI racIza. emAM tamArA sahu mATe ekaeka bhavana haze.. dareka bhavanamAM vikAsanI pracura sAmagrI haze.. tamAro deva banIza..tamArI pratyeka IcchA pUrI karIza.tame badhA mArA bhakata banajo..pUjArIo banajo...mArI A udAratAne tame asvIkAra karaze te nAnA meTA badhA AzramavAsIone mArA udaramAM homI daIza." rAkSasanI A kALavANI sAMbhaLIne AzramanAM naranAra kaMpI UThayAM. paNa koIe kazo pratyuttara na Ape. pratyuttara che Ape ? dharma ane kartavyane tyAga karavA karatAM motane bheTavuM uttama ema mAnanArAo pitAnA AdezathI kadI DagatA nathI. e ja mANaso baLAtkAra ane atyAcArane tAbe thatA hoya che, jenAmAM pitAnA Adarza pratye zraddhA nathI hotI athavA jIvatarano meha hoya che ! tApasa parivAro saMsArathI dUra rahIne prakRtinA khoLe vasatA hatA. ane dharma, satya, tapa ane sadAcArane ja jIvananuM sAcuM satva samajatA hatA. je jIvanamAM A so na hoya to e jIvatara kevaLa eka Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati be ja heya che. A be upADavA karatAM hasatAM hasatAM tane bheTavuM sAruM. Ama samajanArA rAkSasanI kALavANu sAme mauna UbhA rahyA. badhAne mauna joIne rAkSasa be; "11 tApasa ane naLanuM. svAgata karavA huM A vanamAM ja ghUmI rahyo chuM. tamAre jIvana ke mRtyu bemAMthI ekane pasaMda karavAnuM che." tApasa parivAra manamAM zrI. jinezvara bhagavaMtanuM smaraNa karI rahyA...kazuM bolyA nahi. rAkSasa kauMcakarNa huMkAra karate karate ane vanapradezane khUdato khUdate cAlyo gayo. 11 tApasa ane navajavAna rAjA naLa potAnA keTalAka subhaTo sAthe vana pradezanA kinAre AvI pahoMcyA, tyAre eka vRdhdha tApase kahyuM, "rAjana, A vana pradezamAM ja amArA nAnA nAnA Azrame patharAyelA che. krauMcakaNe ApelI mudata AvatI kAle savAre pUrI thaze eTale te AvI pahoMcaze.' - naLa rAjAe kahyuM, "Apa sahu nirbhaya rahe. huM jayAM sudhI jIvato chuM tyAM sudhI e narAdhama ApanuM kaMI ahita karI zakaze nahi." saha vana pradezamAM dAkhala thAya te pahelAM ja eka bhayaMkara aTTahAsya vaDe AkhuM vAtAvaraNa khaLabhaLI UThayuM. navajavAna naLa samajI gayo ke kauMcakarNa AvI pahoMcyo lAge che. teNe potAnA sAthIone sAvadha rahevAnuM jaNAvyuM ane potAnA azva para rAkhelAM zastro paLanAye vilaMba vagara dhAraNa karI lIdhAM. tyAM te bIjI vAra aTTahAsya guMjI UThyuM. je dizAethI aTTahAsya AvI rahyuM hatuM, te dizA tarapha sahu joI rahyA. ane koMkaNa sahunI sAme dekhAyo. tenA vALa vikharAyelA hatA ne gUMcaLAM vaLI gayAM hatAM. mAthAnA vALa svaccha rAkhavAnI kALajI kaI divasa Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhoMcakarNane vadha nahIM rAkhI hoya tema saheje kalpI zakAtuM hatuM. enI kAyAmAMthI manana kaMpAvI de tevI vicitra durgadha nIkaLI rahI hatI. te potAnA karavata jevA dAMta vaDe potAnA ja ekhane kacaDI rahyo hato. tenAM nayane saLagatA aMgArA jevAM hatAM. tApasa, naLa ane tenA subhaTane jaIne vana pradezane kaMpAvI mUke evuM bhayaMkara aTTahAsya karIne te ucca svare be, "alyAM mAnava pazuo, tyAM ja UbhAM rahI jAo. alyA naLa, tApasanI sahAya mATe ramakaDAM dhAraNa karIne tuM Avyo che te huM jANuM chuM. paNa tane tArA mRtyu e ja ahIM mekalyo che ! Aja mArA harSano pAra nathI. tArA ane tArA subhaTonA snigdha madhura mAMsa vaDe Aja mAro jaTharAgni tRpta thaze." | naLa rAjAe potAnA sAthIo ane tApasagaNane tyAM ja UbhA rahevAnuM kahyuM. tyAra pachI te pagapALo ja agrasara thayo. naLane nirbhayapaNe potA tarapha Avato joI kauMcakaNa khaDakhaDATa hasavA mAMDayo. navajavAna naLe tenI sAme joIne kahyuM, "e duSTa AcaraNavALA adhama rAkSasa ! brAhmaNa, strI, garbha, gAya ane tyAgIone vadha kara e tAre kuLadharma lAge che. tArI kAyAmAMthI chUTI rahelI durgadha asahya hovA chatAM tArA mRtyune IcachanArAonA saMteSa khAtara huM tAro vadha karIza." tuM mAro vadha karIza ?" " tArA jevA duSTono vadha karIne lekene bhayamukta karavAM e mAruM kartavya che. mArAM zastro vaDe tArI kAyA naSTa thaI jAya te pahelAM huM tane eka taka ApavA mAMguM chuM. tArAmAM tAkAta hoya eTalI ajamAvavA khAtara pahelo prahAra tuM karI le" ghaNuM ja zAMta ane gaMbhIra svare mahArAjA naLe AchA hAsya sahita kahyuM. A zabda sAMbhaLIne krauMcakaNuM bhAre kopAyamAna thaze ane paththaranI eka virATa zilA UMcakIne bolyA : "teM mane taka ApIne Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 niSadhapatI tArA matane ja nimaMtraNa ApyuM che...joI le mAruM bhujabaLa." Ama kahIne rAkSase te virATa zilA eka bhayaMkara garjanA sAthe naLa para phekI. paraMtu navajavAna naLa taiyAra ja hato. teNe karelA dhanuSa TaMkArathI samagra pRthvI jANe thaDakI gaI hatI. teNe choDelA bANe krauMcakaNe pheMkelI zilAnA TukaDe TukaDA karI nAkhyA. A joIne atyaMta roSe bharAyelA rAkSase virATa kSe mULamAMthI ukheDI ukheDane naLa para phekavA mAMDayAM. paraMtu iMdrAdi devo jenA hata lAghavanI prazaMsA karatA hatA te navajavAna naLanAM bANothI eka paNa vRkSa najIka AvI zakayuM nahi. "oha, Aja mAMkaDane mUcha AvI lAge che ! meM vicAryuM hatuM ke, mAre mArAM zastrone upayoga na kare. paNa mAre tArA garvane ne tAre nAza kare ja paDaze..." kahI dIMcakaNe pitAnI vidyAzakti vaDe eka virATa dhanuSa hAthamAM lIdhuM..ane ulakAnuM patana thatAM jevo avAja thAya te avAja tene dhanuSa kArane thayo. te belyo: "alyA bALaka sAvadha raheje... teM Aja metane chaMcheDayuM che !" paraMtu krauMcakarNanuM dhagadhagatuM dhanuSa naLa tarapha chUTe te pahelAM ja naLanA eka ja bANathI rAkSasanA vizALa dhanuSanI dorI tUTI gaI. koMyakaNuM bhAre kopAyamAna thayo ane banne vacce saMgrAma macI gayo. nArAca, surajha, ardha caMdrAkAra, vagere bANane varasAda varasavA mAMDayo. dhanurvidyAmAM naLarAjA niSNAta hato. teNe pitAnA aMga para eka paNa bANane sparza na thavA dIdho ane potAnAM cheDelAM ghaNuM bANa rAkSasane cUmI gayAM. kauMcakarNanA manamAM thayuM, mArI kalpanA karatAM ye naLa vadhAre capaLa lAge cheAma vicArI teNe naLa sAme joyuM ane te bhAre Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'krocakane vadha 1 cakita banI gayo...naLanA aMga para eka paNa bANa sparza karI zakayuM nahotuM ane pote ghaNe sthaLe viMdhAI gayo hato. AthI bhAre reSamAM AvelAM kauMcakaNe pracaMDa ane agnibANa veratI eka zakti jamaNA hAthamAM dhAraNa karI . tyAra pachI samaya vanapradezane jAvI mUke e siMhanAda karIne kahyuM, "alyA chokarA, mArI A maMtrasidhdha zakita tAro prANa lIdhA vagara nahi rahe. A zakita evI che ke kaI pahADane paNa cUrecUrA thaI jAya. pRthvI para pheka te pRthvI phADIne pAtALamAM pahoMcI jAya.. mArI A zakita AgaLa IMdrAdi devo paNa lAcAra banI jatA hoya che... sAvadhAna ! " naLa sAvadhAna ja hato. teNe eka bANa abhimaMtrita karIne dhanuSa para caDAvI dIdhuM hatuM. kacakaNe pracaMDa vegathI zakita uolita karIne naLa para jhIkI. naLe paNa eka ja bANa pheMkyuM...ane adhavacce baMne zastro TakarAyAM... rAkSase ke kelI zaktinA traNa TukaDA thaI gayA. rAkSasa dhUvAMpUva thaI gayo. teNe trADa nAkhI ane naLanuM mastaka kApI levAnA saMkalpa sAthe kAtIla, tejadAra, vicitra ane hajAra kiraNe varasAvatuM eka bANa ke kayuM... naLe hasatAM hasatAM te bANane kApI nAkhyuM. cha cheDAyelA nAga jevA rAkSase pitAnA mukhamAMthI pracaMDa agnizikhA pramaTa karI... ane naLe meghAstra pragaTa karIne rAkSasanuM AvA baLa khatama karI nAMkhyuM. vaLatI ja paLe krauMcaka mAyA yuddhane saMkalpa karyo ane netrAvALI, vizALa jaghana pradezavALI, unnata urojavALI, kRSNakAMtivALI mAyAvI strIo pragaTAvI A trIo bhayaMkara zastra jevI hatI. mahArAja naLa rAkSasanI mAyA samajI gayA ane teNe saMmohAstrano prayoga karIne te saghaLI strIone mUrNita banAvI. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 niSApatI strIonI mAyA saMkelAI gaI. kauMcakaNe vividha rUpa dhAraNa karavA mAMDayAM. ghaDIka AgaLa, ghaDI upara, ghaDIka pAchaLa, ghaDIka paDakhe : Ama te huMkAra karate karate zastro pheMkavA mAMDayo. navajavAna naLe paDakAra karatAM kahyuM : "e duSTa, Aja mArA hAthe tAruM mRtyu thAya te pahelAM tuM A tApasanI kSamA mAne haMmeza mATe cAlyo jA....je tane tAruM jIvatara vahAluM hoya te ! huM yuddhamAM kadI pAchA pharate nathI...tane huM svAmI chuM. Aja sudhI mane kaI chatI zakyuM nathI.' to pachI sAmI chAtIe na laDatAM kAyaranI mAphaka saMtAkukaDI kema khele che ? tane tArA bhujabaLanuM aramAna hoya to e aramAna. huM avazya pUruM karIza...' naLe kahyuM. ane vAraMvAra adrazya thate cakaNa eka vizALa pharasI sAthe sAme AvyuM... agni kaNa veratI pharasI teNe UMcakI.. paraMtu naLanA eka tejadAra bANe rAnA hAthamAM ja pharasInA TukaDA karI nAkhyA ane eka sAthe eka hajAra bANa phaTakArIne kacakarNane vIMdhI nAkhe. kau cakarNanuM haiyuM dedhathI prajaLI rahyuM hatuM. te naLane eka mAnava magataruM mAtra mAnato hato, paNa mukAbalAthI te joI zako ke UgIne Ubho thato naLa khataranAka che..enuM hastalAghava camakAvI de tevuM ajoDa che. AvA capaLa bANAvaLI zAstrayuddhathI jItI zakaze nahi, Ama vicArI kacakaNe pitAnuM rUpa mAyAnA baLe bhayaMkara banAvyuM. kAyA paNa virATa karI...thoDI ja paLomAM te eka pahADa je virATakAya banI gayo... ane gaganamAM UDe. navajavAna naLa enI cAla samajI gayo. teNe mAyAbaMdhananA maMtra vaDe eka bANa abhimaMtrita karIne kahyuM, "kauMcakarNa, tArI mAyA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koMkaNane vadha 103 saMkelIne maradAnagIthI sAmI chAtIe mukAbalo karI le... marada ane baLavAnanI zobhA paTa yudhamAM nathI." kauMcakaNe kara aTTahAsya karIne kahyuM, "o magatarA, mAyA, e ja amAruM baLa che. have tuM joI leje. tArI AMkha sAme samagra vanapradezane huM dATI daIza." - naLe vaLatI ja paLe abhimaMtrita bANa cheDayuM...sanasanITa kastu e bANa kauMcakarNanA udaramAM samAI gayuM. ane maMtrasAdhita bANane prabhAva paNa tarata ja thaze. krauMcakarNa vaLatI ja paLe pitAnI ja mAyA vaDe baMdhAIne nIce AvI gaye. enI virATa kAyA hatI tevI saMkocAI gaI. enI samagra kAyA eka ja bANanA prahArathI jANe tIvra agninA taNakhA vacce dAjhI rahI hatI. krauMcakarNanI vedanAne pAra nahoto...naLe kahyuM, "hajI tane eka taka ApavA mAguM chuM...tu A vanamAM kadI paNa na AvavAnI pratijJA karIne tApasa gaNonI kSamA cAhIne cAlyo jA... jo bANa pAchuM vALI lau chuM. "Ama kahIne naLe mAyA baMdhanathI rAkSasane mukta karyo. krauMcakarNane thayuM. A navajavAnane pahoMcI zakAya ema nathI.. motane bheTavA karatAM jIvatarane bacAvavuM te vadhAre ucita che... Ama vicArI teNe tarata varAhanuM rUpa dhAraNa karyuM ane te nAsavA mAMDayo... vaLatI ja paLe pitAne azva para savAra thaIne naLa paNa tenI pAchaLa paDayo. kau cakaNuM vAraMvAra pAchaLa jete jAte... paraMtu naLane pote thApa ApI zakyo nathI evI khAtarI thatAM te bhAre gabharATa anubhavate... naLe A duSTano nAza karavAnA AzayathI azvane vAyuvege dekAvIne kahyuM, "krauMcakaNuM sAvadha thaI jA...AtatAyI, pApI ane akalyANakArIne jIvato javA de te dayA nathI, paNa dayAne parihAsa che...' Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 niSadhapatI koMkaNe potAnAM daMtazULe vikasAvyA..ane pAchaLa pharIne naLane azva sahita cIrI nAkhavA khAtara doTa mUkI...paraMtu no ke kelI eka ja zaktie kauane dharatI bhege cAMpI dIdho.... naLanI zakti tenA mastakane phADIne pRthvImAM kheMcI gaI hatI... rAkSasanuM mAyArUpa naSTa thaI gayuM ane aMtima zvAsa choDato koMkaNu vaLatI ja paLe motane mahemAna banI gayo. navajavAna naLa azva parathI nIce utaryo. cakanA prANu cAlyA gayA hatA. teNe AsapAsa najara karI. pite gADha vanamAM AvI gayo hate...be paLa vizrAma laIne te punaH azva para pasAra tha. najIkamAM ja khaLakhaLa vahetuM eka jharaNuM tyAM hatuM tyAM jaIne naLe azvane jaLapAna karAvyuM. tyAra pachI pote hAtha mAM dhoI jaLapAna karyuM. sthaLa ghaNuM manahara hatuM. zItaLa samIra vihArI rahyo hato. khUba deDIne thAkI gayela azvane jharaNuM pAse ghAsa caravA che. eka ghaTikA paryata pitAnA azvane vizrAma ApIne naLa Ubhe thayo. e ja vakhate tenI zodha mATe pAchaLa paDelA azvArohI subhaTa AvI pahoMcyA. cakarNanI nijIva kAyA dharatI para paDelI joIne badhA subhaTae niSadhapatino jayanAda karyo. badhA subhaTe pitAnA priya mahArAjA pAse pahoMcI gayA. naLane kuzaLa joIne sahue AnaMda vyakta karyo. eka navajavAna subhaTe kahyuM. kRpAnAtha, Ape varAha rUpI rAkSasane naSTa karyo e khUba ja uttama thayuM. Ape e mAyAvI pAchaLa ekalA jaIne ochuM sAhasa nathI karyuM.' naLe AchA hAsya sahita kahyuM. "mitra, kSatriyanA lohImAM ja sAhasa bharyuM hoya che ane kartavya bajAvanAra sAhasa te kheDavuM ja Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krocakarNane vadha 15 - joIe. paraMtu tame badhA mArI pAchaLa kevI rIte AvI pahoMcyA ?" - bIjA subhaTe kahyuM: "kRpAnAtha, Apa te thoDI ja vAramAM dekhAtA baMdha thayA hatA. AthI amane bhAre ciMtA thavA mAMDI. vaLI, vRddha tApasIe kahyuM ke, kauMcakarNa bhAre mAyAvI che; saMbhava che ke teNe koI mAyAjALamAM mahArAja naLane sapaDAvavAne saMkalpa karyo hoya !" AthI ame tarata a para savAra thaIne ApanI pAchaLa paDyA. Apa te gADha vananA kAraNe dekhAtA nahotA; paraMtu ApanA sagaDa spaSTa hatA eTale ame ApanI pAse AvI pahoMcyA." tyAra pachI naLa pitAnA surTo sAthe tApasamaNe tarapha vidAya . vRdha tApase bhAre ciMtA sevatA tyAM ja UbhA hatA. naLane kSemakuzaLa jaIne sahunAM haiyAM nAcI UThyAM. vRdhdha tApasIe AzIrvAdanAM amRta varasAvavA mAMDayAM. naLe ava parathI nIce UtarI vRdhdha tApasane namana karIne kahyuM. mahAtmana, Apane AzIrvAdathI duSTa krauMcakarNa haMmeza mATe naSTa thaI gayo che. enI nirjIva kAyA dharatI para paDI che. have ApanA badhA Azrame sarvathA nirbhaya banI gayA che." vRddha tApase cakita najare navajavAna rAjA sAme joI rahyA. sahunAM hRdaya ati prasanna banI gayAM hatAM. - tyAra pachI badhA tApa sAthe naLa ane tenA sAthIo eka AzramamAM gayA. tyAM badhA tapAsa parivAro ekatra thayA hatA. sahune A zubha samAcAra maLatAM ja samagra vAtAvaraNa AnaMdamagna banI gayuM. tApasajananA Agrahane mAna ApIne naLe eka rAta AzramamAM gALI. bIje divase savAre nAnAdi prAtaHkarmathI nivRtta thaI saTTa bharata mahArAjAe pratiSThita karelA zrI jinapAsAdamAM gayAM. naLe prathama jinapatinI ratna jaDita pratimAnI bhAvathI pUjA Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 niSadhapati karI, bhakti karI, stuti karI. tApasajananI bhAvanAne sAkAra karavA khAtara maLe tyAM bhejanA lIdhuM ane bhayaha radhI ArAma karyo. tyAra pachI te pitAnA sAthIo sahita sahune namana karIne rAjadhAnI tarapha vidAya thayo ? prakaraNa 12 muM : aNadIThInuM AkarSaNa? potAnA sAthe sAthe rAjadhAnI tarapha jaI rahelA naLane mArgamAM be rAta vitAvavI paDe tema hatI. badhA ane pANIdAra hatA. dhAre te ATha praharamAM pahoMcI #kAya tema hatuM. paraMtu evI utAvaLa karIne herAna thavuM ane azvone parezAna karavA e vAta naLanA. hRdayane ruci nahi eTale pahelI rAta eka nAnakaDA gAmanA pAdaramAM AvelA AMbAvADiyAmAM vitAvI, ane bIjI rAta eka madhyama nagarInA. pAdaramAM AvelI saritAnA kAMThA paranA upavanamAM vitAvI. ahIthI mAtra be praharane ja raste hatuM eTale vahelI savAre pravAsa na kheDatAM nAnAdithI nivRtta thaI sahu eka vRkSa nIce beThA, naLa upavanamAM pAdacArI karavA mAMDe. kAraNa ke eka sAthI nagarImAM mIThAI vagere levA gayo hato. te Ave eTale sahue sAthe besIne zirAmaNa karavuM ema nakakI karyuM hatuM. A upavanamAM eka bhikSAcAra paNa moDI rAte vizrAma levA Avyo hato ane prAtaHkAryathI nivRtta thaIne eka vRkSanace beThe hato. tenI kAyA dubala hatI. teNe mAtra eka laMgoTa dhAraNa karyo hato. tenA khabhA para eka kAmaLI hatI. bAjumAM daMDa po hato. ane sopArInI chAlanA raMga jevuM bhaLagugaLuM kamaMDaLa paDayuM hatuM. naLanuM A bhikSAcara tarapha dhyAna nahotuM...te te mAtra eTalAmAM Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 aNadIThInuM AkarSaNa! pAdacArI karI rahyo hato... paraMtu bhikSAcAranI najara naLa para sthira : banI gaI hatI. rAjAnuM uttama ane tejasvI zarIra joIne tenA manamAM thayuM, A koI rAjA che... navajavAna hovA chatAM tenA vadana para tejasvI ane prabhAvotpAdaka gAMbhIrya dekhAya che. tenI calAvAnI rIta, ghaNI ja manamohaka che. tene svAbhAva zazAMka jevo zAMta ane nirmaLa lAge che... A navajavAna kharekhara saMga karavA lAyaka che. tenA kapALa para, kAyA para uttama koTinAM lakSaNo che. jarUra, A keI batrIsa lakSaNo rAjA ja hovo joIe. AvA rAjAonAM darzana paNa durlabha hoya chehInabhAgIne evA puruSanAM darzana thatAM nathI. AvA uttama puruSa sAthe meLApa thAya te sabhAgyanI nizAnI che. Ama vicArIne bhikSAcara Ubho thaI gayo ane vinayabharyA svare bolyo, "he kSamAvaMta, he pRthvI pati, he dIrghabhujAvALA, he guNarUpIranA bhaMDAra samAna, he AnaMdapreraka rAjA, vizvamAM asAdhAraNa maNi mAphaka je dedIpyamAna che te zrI sarvajJa bhagavaMta tamAruM maMgala kare." AzIrvAda ApanAra bhikSuka sAme naLa prasanna najare nihALI rahyo. tyAra pachI teNe kahyuM, "he tIrthayAtrI, Apa kuzaLa che ne? Apa kayAMthI padhAre che ? Ape kayAM kayAM tIrthonAM darzana karyA che?" "rAjana, ApanuM kalyANa thAo !dharmanI sahAyathI huM kuzaLa chuM.' naLe najIka AvI kahyuM, "mahArAja, ApanA jevA dharmayAtriko ja pRthvI paranI apUrva vastuo nihALI zakatA hoya che. e rIte Apa dhanya che. mAre ne Apane meLApa kadI thayo nathI. chatAM mArI eka prArthanA che ke Ape yAtrA daramyAna je kaMI nUtana nihALyuM hoya te jaNAvavAnI mArI para kRpA karo....ane Apane kaMI harakata . na hoya te ApanA paricayathI mane kRtArtha kare." naLane Avo vinaya bhikSukanA hRdayane sparzI gayotenuM aMtaHkaraNa A navajavAna rAjA pratye prasanna banI gayuM. bhikSuke: Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 niSadhapati ghaNA Adara saha kahyuM, "he sarva vidyAomAM vicakSaNa! meM ghaNuM ja zreSTha ane sarvottama tIrtho joyAM che. huM dakSiNa bhAratamAM AvelA zakya nAmanA bhavya nagaramAM gaye hatuMtyAM aSTakamane nAza karanAra ane nAma evA ja tejayukta AThamAM zrI caMdraprabhunAM darzana karyo. tyAra pachI hiMsaka prANIothI vyApta parvata, nadIo ane citra vicitra guphAovALA daMDakAraNya nAmanA mahAna pradezamAM dAkhala thayo. kharekhara, A araNya bhAre vikaTa hatuM. pUrve rakaMda nAmanA tejasvI AcAryanA zApathI A daDakAraNya bhayaMkara banI gayuM hatuM. Ama chatAM daMDakAraNyamAM be mahAna tIrtho AvyAM che. baMne tIrthonAM darzana karIne huM mArA deza pratye pAcho vaLato hato...mArgamAM kAMti nAmanI suMdara nagarInA pAdaramAM mahAlakSmInuM uttama maMdira che. krAMti nagarImAM be divasa rokAI huM cAlI nIkaLyo... bhAgamAM eka vaDa nIce visAmo levA beThe. he rAjana, te vakhate meM je kaMI joyuM hatuM, te jIvanamAM kadI joyuM ke sAMbhaLyuM nahotuM." "Ape zuM joyuM. hatuM ?' he rAjana, A pRthvI vividha prakAranAM AzcaryothI bharelI che. te vakhate jANe ro bhAgyodaya tha hoya tema bhIla lekenI senA vaDe zobhatI, seMkaDe kaMcukIothI viMTaLAyelI, khIlatA yauvananI saumyagaMdhAnAM sadya praphuTitapuSpa samI jaNAtI e ka ati rUpavAna suMdarI hAthaNa para beThI hatI tenA mastaka para eka paricArikAe ratnajaDita chatra dhAraNa karyuM hatuM...aMbADInI baMne bAjA beThelI be cAmaradhAriNIo cAmara vIMjhI rahI hatI. mane A koI rAjakanyA lAgI teNe thoDI vAra tyAM vizrAma lIdho. koI gAmaDiyA mAphaka utkaMThita banIne ane atRpta mAnavInI jema e rAjakanyA tarapha sthira najara joI rahyo. he navajavAna rAjana, Azcaryamugdha kare evI vastu to meM e joI ke te rAjakanyAnA kapALamAM rAkRtika tilakanuM Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNadIThInuM AkarSaNa! 109 nizAna hatuM. A vAta koIne kahIe te paNa vizvAsa na kare... paNa huM satya kahuM chuM... AvuM aruNa jevuM tejavI ane rUpayauvananI chaDI pokAratuM tilaka meM koI strInA lalATamAM kadI joyuM nathI." Azcarya kahevAya." rAjana ! kharekhara, A pRthvI ratnagarbhA che. te puruSa mahA bhAgyavaMta banaze. jene A rAjakanyA panIrUpe prApta thaze. apalaka ne huM tenA tarapha jaI rahyo hato. e vakhate eka tApasa vaTemArgue te rAjakanyA sAme AvI bhAvapUrvaka namana karIne uttara dizAnA keI rAjAnI vAta karI. te bolyo, "he rAjakumArI, Apa te sobhAgyarUpa amRtathI bharelA sAgara samAna che...ane e navajavAna rAjA paNa sauMdaryarUpI amRtathI hileLA letA sAgara samAna che. tamArA baMnene gya samaye samAgama thAya evI ApanA para bhAgyadevInI kRpA varaso. AvA AzIrvAda ApIne tApasa cAlato thayo... he rAjendra, te manahara rUpavALI rAjakanyA cAlI gaI...chatAM huM abhibhUta banI tyAM ne tyAM besI rahyo. Apa A upavanamAM pharI rahyA hatA e vakhate Apane joIne mane thayuM, tApasanA kahevA mujaba Apa ja sauMdaryanA amRtathI chalakatA sAgara samAna che. rasika puruSomAM zreSTha jaNAtA he rAjana, mane jotAM je Azcarya lAgeluM te meM Apane kahyuM." e ja vakhate nagarImAM khAdyasAmagrI levA gayela subhaTa AvI pahoMce. naLe AgrahapUrvaka bhikSukane zirAmaNa karAvyuM ane suvarNanI ratnajaDita eka mALA ApI. tyAra pachI bhikSuka AzIrvAda ApIne prasanna hRdaye vidAya thaye. naLa rAja paNa pitAnA sAthIo sAthe zirAmaNa patAvIne rAjadhAnI tarapha agrasara thayo. tenA hRdayamAM bhikSAcaranI vAta satya lAgatI hatI. ghaNI vAra Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 niSadhapati mAnavInuM mana sAMbhaLI vAtamAM bhAre AkarSita banI jatuM hoya che. pate rAjakanyAne joI nathI, te kayA rAjAnI putrI che tenI paNa khabara nathI, chatAM naLanuM citta vyAkuLatA anubhavI rahyuM hatuM. pravAsa vakhate naLane azva sahuthI AgaLa hate... paNa tenuM citta bhikSuke kahelI vAtamAM ramI rahyuM hatuM. jenA nAmanI paNa khabara nathI tevI rAjakanyAnI vAta sAMbhaLIne naLanA haiyAmAM ema ja thavA mAMDayuM ke e rAjakanyA sAthe jANe pote gADha paricayamAM na AvI gayo hoya ! jANe aMtaHkaraNamAM sanehanuM koI nizva jharaNa na pragaTayuM heya ! kharekhara, A jagatamAM ekabIjA mAnavane karmajanya saMbaMdha bhAre citravicitra hoya che ! mAtra eka bhikSukanA moDhe vAta sAMbhaLIne hRdayamAM AvuM AkarSaka jAgavuM e jarUra koI karmasaMbaMdhanI ja lIlA lAge che. pravAsanI jhaDapa sArI hovAthI madhyAhna pahelAM ja naLa bhupALa rAjadhAnamAM AvI pahoMce. rANI kanakAvalI patinI rAha joI rahI hatI. eka rAkSasa sAme laDavA gayelA svAmInA vijayanI manamAM prArthanA karI rahI hatI. ane svAmIne rAjabhavanamAM dAkhala thayelA jotAM ja tenAM nayanavadana harSa praphula banI gayAM. uSNa jaLa vaDe snAna karI, uttama vastro dhAraNa karI, naLe bhojanakArya patAvyuM. tyAra pachI te virAmagRhamAM gayo. kanakAvalI paNa tenI pAchaLa gaI. te rAkSasa sAthenA yuddhanuM zuM pariNAma AvyuM te jANavA mAgatI hatI. svAmIne rahala najare joIne te belI, "mahArAja, e rAkSasa zuM thayuM ?" naLanuM citta bhikSAcare kahelI vAtamAM ja ramatuM hatuM. te bhojana karavA beTho tyAre paNa tenuM mana e rAjakanyA pAchaLa UDatuM hatuM. jene kadI joI nathI, jenA nAmanI paNa khabara nathI tene pratye Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 aNadIThInuM AkarSaNa! AvuM AkarSaNa kema jAgyuM haze? e savAlane ke I javAba naLane maLato nahate. kanakAvalIe karelo prazna te barAbara samajI zakaze naheAte eTale tenI sAme joIne bolyo : "zuM kahyuM, priye ?" rAkSasa sAthenA yuddhanuM pariNAma jANavA..." oha!' vacce naLa AchA hAsya sahita bolyo : "kanaka, e atyAcArIne aMta Avyo, tApasa parivAro bhayamukta banI gayA." e rAkSasa kevo hato?" "ati bhayaMkara.' kahIne naLe TUMkamAM AzramanA vanapradezamAM rAkSasa sAthe thayela yuddhanI vAta karI. AkhI vAta sAMbhaLIne kanakAvatI Azcaryamugdha banI gaI. potAno svAmI A vIra ane mahAna che evuM jANanArI patnI keTale ullAsa anubhave che! enuM haiyuM garvathI canaganI UThe ! kanakAvalIe svAmIne jarA ArAma levAnuM jaNAvyuM. paNa palaMga para ADe paDakhe thaye... paraMtu tenA cittane vAraMvAra aNadIThI rAjakumArInA vicAro AvatA hatA. teNe AMkha baMdha karI hatI paNa nidrA nahetI lAdhatI...kayAMthI lAdhe ? koInA manamAM najare nihALIne anurAga pragaTe che. koI svapna suMdarI jeIne vyAkuLa bane che, kaI chabI nihALIne paravaza bane che, to koI vAta sAMbhaLIne ka9panAnA jhUle jhUlavA mAMDe che. kanakAvalIne thayuM, svAmI peDhI gayA lAge che. eTale te mudda caraNe khaMDa bahAra nIkaLI gaI. bIjA cAra divasa pasAra thaI gayA. paraMtu naLanuM citta bhAre vyAkuLatA anubhavI rahyuM hatuM. savAra hAya, sAMja hoya, madhyAhna hoya ke madhyarAtri heya, sabhAmAM hoya ke upavanamAM heya krIDAparvata para hoya ke koI atithi sAthe carcAmAM hoya paraMtu naLa cittanI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 niSadhapati vyAkuLatA uttarottara vRddhi pAmatI hatI. pAMcamA divasa rAtrikALe kanakAvalIe ghaNA ja premabharyA svare kahyuM : "mahArAja, bhayaMkara rAkSa koMkaNune vadha karIne Apa padhAryA che. paraMtu ApanuM citta-mana kema vyAkuLa lAge che? ghaNI vAra te Apa jANe khovAI gayelA che evuM mane lAge che. svAmI, ApanA manamAM kaMI ciMtA hoya te mane avazya jANuM. game te upAye tene dUra karavA prayatna karIza." kanaka, mArA manamAM evuM kaMI nathI !' "te pachI Apa khovAyelA kema dekhAo che?" priye, eka aNadIThI vyaktinI vAta sAMbhaLIne mAruM cita bhAre vyAkuLa rahe che." aNadIThI vyakti ?' hA kanaka, jene meM jIvanamAM kadI joI nathI. mAtra eka bhikSuke mArI samakSa enI vAta karI hatI. e vAta sAMbhaLIne huM jANe parAdhIna banI gayo haiuM ema lAge che.' e vyakti keNu che ?" enI mane ja khabara nathI. dUra dezamAM rahenArI e vyakitanI vAta sAMbhaLIne huM kema baMdhAI gayo chuM e ja mane samajAtuM nathI." e vyakti keNa che? strI che ke puruSa ?" puruSanA manamAM koI puruSa pratye Avo meha nathI jAgato. bhikSake mane eka rAjakanyAnI mAhitI ApI hatI. priye, kharekhara! sakaLa kAryorUpI vRkSane deSa karanAra ane kevaLa saMtAparUpI phaLane ApanAra kAmadeve mArA majabUta hRdayamAM kayA prakArane dAvAnaLa saLagAvyo che, te huM jarAye samajI zakatA nathI." kanakAvalI patinA vadana sAme joI rahI. be paLa pachI bolI, e rAjakanyA koNa che, e kaMI Apa jANI zakayA nathI " Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 aNadIThInuM AkarSaNa! "te te ATalI ciMtAne prazna ja kayAM hato? jema Azraya lenAra vyakti pitAnA AzrayasthAnane ja naSTa kare che, te ja rIte mAnasika vikArarUpI kAmadeva pitAnA AzrayasthAnane ja pIDI rahyo che.' naLe kahyuM, kanakAvalIe svAmInA cittane zAMta karavA khAtara kahyuM, "kharekhara, kAmadeva e niMdAne pAtra evA Amoga je ja kahevAya che. zaMkara jevA mahAyegI paNa bhIlaDInuM vadana joIne paravaza banI gayA hatA te ApaNA je sAmAnya mAnavo pIDA bhegave emAM zI navAI ? Apa manamAM ne manamAM vyathA bhego te barAbara nathI." te huM zuM karuM ?" "e bhikSuke te rAjakanyAnuM kaMI viziSTa varNana karyuM hatuM ? "hA priye.e rAjakanyAnA kapALamAM prAkRtika tilaka zebhI rahyuM che..enuM rUpa tribhuvanamAM ajeya che..." "to Apa badhuM jANI zakaze...ApaNa vRddha maMtrIone belAvIne hakIkata pUchaze to mane vizvAsa che ke e rAjakanyA kayAM che, te mAhitI prApta karI zakaze." kanakAvalIe kahyuM. naLa pitAnI patnI sAme prasana najare joI rahyo... tyAra pachI bolyo, "priye, mArA A vicArathI tArA hRdayamAM koI prakAranuM vacce ja svAmInA baMne hAtha pakaDIne kanakAvalIe kahyuM, svAmI, AmAM dardane kaI prazna ja nathI. ApanA jevA samartha rAjAo te sekaDo patnIone karatA hoya che...vaLI, huM ApanI patnI chuM.. ApanuM citta prasanna rahe e ja mArI prasannatA gaNAya....patnInuM sAcuM sukha patinA saMteSamAM ja raheluM hoya che." naLa kanakAvalIne eka madhura AleSa Apyo. bIjA be divasa pachI rAjA naLe pitAnA vRddha maMtrIone Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 niSadhapati rAjabhavanamAM belAvyA. naLanA mitra same navajavAna mahAmaMtrI zrutazIla paNa Avyo hate. vAtane prAraMbha kRtazIle ja karyo. te be: "kRpAnAtha, Apa kayA prazna para maMtrazuM karavA Iccho che te ame kaI kalpI zakayA nathI. haLavA hAsya sAthe naLe kahyuM: "keTalAka prazno evA hoya che ke koIthI kahI zakAtA nathI. mAre Apa samakSa eka rAjakanyAnuM varNana rajU karIne te keNu che te jANavuM che." badhA maMtrIo Azcaryacakti najare rAjA naLa sAme joI rahyA. A te sAva no ne vicitra prazna hato..kaI rAjakArebArane prazna hoya, sarahadanA jhaghaDAno prazna hoya ke prajAjIvanane prazna hoya...paNa A to navAInI vAta kahevAya zratazIle kahyuM, 'mahArAja. e rAjakanyA koNa che?" "e jANato nathI. meM mAtra enA rUpaguNanI vAta sAMbhaLI che. e rAjakanyA rUpamAM tribhuvanamahinI che. guNamAM sAgarasamI che. prathama yauvananA prAMgaNamAM UbhelI e rAjanya apUrva che. enA kapALamAM prAkRtika tilaka che." eka vRddha maMtrIe kahyuM, "oha kRpAnAtha! e rAjakanyAne janma thayo tyAre ame AvA prAkRtika tilakanI vAta sAMbhaLI hatI... enA janma sAthe ja tilakanuM nizAna hatuMe rAjakanyA kharekhara tribhuvanasuMdarI ja che...enuM nAma che damayaMtI, ane vidarbha dezanA rAjA bhImanI te putrI che. "barAbara...te bhikSukanI vAta satya lAge che.' mRtazIle kahyuM, "huM samaje nahi." mitra, bhikSuka daMDakAraNyamAMthI nIkaLIne kAMti nagarImAM Avyo hata...kAMtinagarI vidarbhanI ja eka nagarI che.barAbara che... Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNadIThInuM AkarSaNa! 115 damayaMtI ! bhuvanamohinI damayaMtI !" A paricaya pAchaLa Apane Azaya zuM che?" bhikSuke karelA varNanathI huM e rAjakanyA para mugdha banI gayo hato...." " te pachI ApaNe eka dUta mekalIne mAthuM nAkhIe." eka vRddha maMtrIe kahyuM kuMnipuranA mahArAjA bhImadeva samakSa tenI kanyAnI yAcanA karavI te barAbara nathI..." naLe kahyuM. mahArAja. A rIte mAgaNI karI zakAya che. sutazIle kahyuM. nahi mitra, dInatAne vaza thavuM e mArA lohImAM nathI." te te mahArAjA! ApaNe tapAsa karavI joIe." haM...e aMge huM vicAra karIne jaNAvIza. mAre kevaLa e rAjakanyA kANu che te ja jANavuM hatuM..." kahI naLa Ubho thayo. maMtraNA pUrI thaI. prakaraNa 13 muM : : udyAnamAM.. (AlacaMdra haMsa pitAnI priyA samakalA sAthe pitAnA nivAsasthAne thoDA divasa rahyo. svarganA sukhane tyAga kare kema game? paraMtu bAlacaMdra mATe anya koI upAya nahote. devI sarasvatIe ApelI zikSAthI anya haMse paNa bhAre duHkha anubhavI rahyA. samAlA patiparAyaNa hatI. patinA sukhamAM sukha ane duHkhamAM duHkha svIkAravuM joIe evA satI dharmane te mAnatI hatI... Ama chatAM svarganAM agaNita sukha choDatAM duHkha thAya ane ciMtA Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 niSadhapati thAya te svAbhAvika hatuM. svargamAMthI vidAya levAnI AgalI rAte te semakalA bhAre vyathita banI gaI. enuM aMtara valovAI rahyuM hatuM.. aMtarane valopAta AMkhanI pAMpaNa para UpasI Avato hoya che. patnInI mauna. vyathA joIne bAlacaMdra kahyuM : "priye, bhUlanuM pariNAma te mAre bhogavavuM ja joIe. emAM tuM dukhI zA mATe thAya che ?" svAmI, svargamAM sukhane A rIte tyAga karavo...' vacce ja bAlacaMdra patnIne AzleSa ApatAM kahyuM : "samA huM ekale jauM to tane zo bAdha che ? devIe zikSA mane karI, che..tAre zA mATe svargane tyAga karavo joIe ?" patinI chAyA banIne rahevuM e patnIno dharma che... ane ApanA gayA pachI svarganAM saghaLAM sukho mArA manane zalya jevAM ja thaI paDe. huM te ApanI sAthe ja AvIza." te manamathiI vyathA dUra karIne prasannacitta banI jA." bAlacaMke kahyuM. mAruM mana levAya che mAnava lekanI kalpanAthI. tyAM keTale. kALa rahevuM paDaze? devInA zApanuM kayAre nivAraNa thaze ? kayAre ApanA hAthe Azcarya ghaTanA banaze ? A badhA prazno manane valavI rahyA che." patnInI A vAta sAMbhaLI bAlacaMdra khaDakhaDATa hasI paDaze ane belyo " priye, A bAbatamAM tuM sAva naciMta rahe..buddhizALI chuM, zarIra chuM ane devInI kRpAthI jJAnI paNa chuM je mArAmAM AvA guNa na hota to huM devI sarasvatInuM vAhana banI zake na heta. mAre mArI buddhine camatkAra batAvavAne eka prasaMga mAnavalekamAM banavAnuM che. e aMge huM sahune stabdha karuM evuM kAma karI zakIza.mane lAge che ke A kArya nimite ja devIe mane Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyAnamAM 117 mAnavalokamAM javAnI zikSA karI che...devI koI divase keIne paNa zikSA na kare evAM dayAmaya che. mane to ema lAge che ke devanI maherabAnI mane maLe e zubhAzayane lakSamAM rAkhIne mane zikSA karI che. sema, AryAvatanA dakSiNa bhAgamAM vidarbhanAmane eka samRddha deza che. e dezanA rAjA bhImadevanI mRganayanI suputrI damayaMtI navajavAna banI che. priye, saubhAgyazAlinI e rAjakanyAnuM rUpa traNe lekamAM kAI nArI pAse na hoya tevuM atula che. enA lalATamAM janmathI ja eka ati suMdara ane tejasvI tilaka che AvI asAmAnya suMdarI rAjakanyA damayaMtIno svayaMvara thaze. e svayaMvaramAM mAtra manuSyo ja bhAga leze ema nahi..deva, dAnava bhuvanapati, vagere paNa bhAga leze. svayaMvara bhAre Azcaryajanaka banaze. A svayaMvaramAM bhAga levA AvelAonuM manoraMjana karavA nimitte devI sarasvatIe aneka nATake taiyAra karIne, gIti nATake nAradamunine ane bAkInAM bharata munine zIkhavyAM che. A sivAya, krauMcaka rAkSasane vadha karIne je navajavAna rAjA naLa Aje devakamAM paNa pitAnA bhujabaLanI kIti pAmI rahyo che, te tejasvI ane ati suMdara naLanA hRdayamAM damayaMtI pratye AkarSaNa jAgyuM che... ADakatarI rIte damayaMtInA kAne paNa niSadhapatinA bAhubaLanI vAte pahoMcI che. A eka e prasaMga Ubho thaI rahyo che ke jemAM mAruM kArya sarva mATe AzcaryakAraka haze..." tamArI vAta to kharekhara rasabharI che. paraMtu AmAM ApanI AzcaryakAraka bhUmikA mArA manane besatI nathI." bAlacaMdra AchuM hasyo ane potAnI cAMca vaDe priyAnA aMgane paMpALatA bolyo : " prasaMga rasamaya che ema te tane lAge che ne ?" "hA, svAmI." to pachI haiye dhAraNa kara. pRthvI pITha para pahoMcatAM ja huM mArI bhUmikA zodhI kADhIza. tane paNa mArI buddhi najare nihALa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 niSadhapati vAne suga prApta thaze." bAlacaMdra kahyuM. bIje divase bAlacaMdra ane samakalA devI sarasvatIne namaskAra karIne vidAyanI taiyArImAM paDI gayAM. bAlacaMdra pratye prema rAkhanArA bIjA ghaNA haMsa parivAro paNa tenI sAthe pRthvI pITha para javAnI taiyArI karIne ekatra thaI gayA hatA. bAlacaMdra ane somakalAe devI sarasvatIne jayanAda gajavIne hasenAM virATa jutha sAthe pRthvI pITha tarapha UThavA mAMDayuM. zaradaRtune prAraMbha thaI gayo hato. pRthvI pITha para cAre dizAe vane, upavane, khetara, vagere vividha vanazrI vaDe, dhAnya vaDe ane hariyALA ghAsa vaDe darzanIya banI gayA hatA. nAnAmoTA saravare hileLA laI rahyAM hatAM. saritAo potAnA priyatama sAgarane bheTavA mATe lajajAnI oDhaNuM aLagI karIne malapatAM nayane gati karI rahI hatI. zaradaRtunI sumadhura chAyAmAM samagra dharatI jANe kIlaeNlinI banI gaI hatI. jema zaradaRtunAM caMdrakiraNonuM pAna karIne samagra sRSTimAM nUtana teja, nUtana preraNuM ane nUtana zaktino saMcaya thAya che. tema niSadhanAtha naLa paNa navA teja-rUpane svAmI banI gayo hato. Ama chatAM tenA haiyAmAM vaselI virahavyathA agnisamI banI gaI hatI. caMdananuM vilepana tenA dehane dAkAraka jaNAtuM. cAMdanI paNa tenA pramodane paMpALavA asamarthinI gaI hatI. aNadIkI damayaMtInA rUpavauvananI mAdhurInI.. aneka vAte tene jANavA maLI hatI. paraMtu e saghaLI vAte tenA haiyAmAM pragaTelA virahAgni mATe IMdhaNarUpa banI jatI. cittane kaMIka zAMti maLe, manane kaMIka prasannatA prApta thAya ane aMtaradAha kaMIka haLavo thAya e AzAe naLa pitAnA kuzaLa ane manahara mitro sAthe nagarInI dakSiNe AvelA eka zreSTha udAnamAM gayo. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyAnamAM 119 A udyAna nAnuM nahatuM paNa eka nAnakaDA ne raLiyAmaNuM vana samuM hatuM rAjarAjezvarane upavanamAM AvelA jotAM ja udyAnanA mALInI kanyA mRNAlalatikA prasanabhAve svAgata karavA sAmI AvIne UbhI rahI ane mahArAjane jayanAda bolAvI mAlatInAM phUlanI taiyAra karelI ati suMdara ane saurabhabharI mALA naLanA kaMThamAM AropIne mRdumadhura svare bolI, "ratipati samAna suMdara he rAjarAjezvara ! Ama najara kare...A ApanuM krIDAvana svarganA naMdanavana samAna che. vRkSo ane paMkhIono niSNAta paNa A mahAudyAnanAM vRkSo paMkhIonA bhedane pAmI zakatA nathI. he kRpAvatAra, Apa apArijAta zatruone nAza karanAra hovAthI Apane pArijAtanAM vRkSothI zobhAyamAna, tema ja Apa niraMjana-niSkalaMka hovAthI aMjana vRkSanA samUhathI samRdhdha baneluM A upavana Apane zA mATe zAMti ApI zakatuM nathI ? ApanA vadana para vyathAnI chAyA kema dekhAya che? kRpAnAtha, Apa aMdara padhAre. upavananA anekavidha puSpacheDa ane puSpalatAo para khIlelAM vividharaMgI phUle ApanA svAgata arthe jANe prasanna banI gayAM che. A upavanamAM AvelA svaccha ane suMdara sarovara pAse bhamatAM hariNAdi pazuo ApanAM darzanathI dhanya banaze." mAnasapaTamAM ramI rahelI damayaMtInI kalpanA mUrti naLanA hRdayane khUba ja khaLabhaLAvI rahI hatI. mALIkanyA mRNAlatikAnA bhAvabharyA svAgatazabdo sAMbhaLavA chatAM tenuM citta viyeganA taraMgo vacce aTavAyeluM ja rahyuM. - naLanI sAthe AvelA mitroe mRNAla latikAnA bhAvabharapUra zabdone prasannatApUrvaka vadhAvI lIdhA. paraMtu naLabhUpAla evA ne evA vyathita mana sAthe upavananI madhyamAM AvelA sarovara pAse javA dhIre dhIre cAlavA mAMDayo. sarovara hajI dekhAtuM paNa nahatuM. dUra hatuM. paraMtu sarovaranA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 niSadhapati jaLane spazIne AvatA samIra zAMta zILe hevA chatAM naLanA aMtaradAhane jarAya asara karI zakatA nahotA. thoDe dUra jatA naLanA mitro ekAeka camakI UThayA.eka kahyuM, "mahArAja ! AkAza tarapha najara to karo ! zuM zaMkaranuM adahAsya pragaTI nIkaLyuM che ke himAlayanA agaNita zikharonuM patana thaI rahyuM che ?' naLe AkAza tarapha najara karI. zuddha rana javA seMkaDo hase jANe vetAbanI mALAo jevAM jUtha racIne AvI rahyA hatA. mRNAla latikA vinayAvanata bhAve belI: "kRpAnAtha, ApanA AgamananA prabhAve ja A Azcarya joI zakAya che. oha, A te divya haMsane samUha che. mahArAja, A badhA kaMse ApanA upavanamAM ja AvatA hoya ema lAge che. mAruM anumAna che ke, A divya haMsa upavanane sarovara kinAre ja Utaraze. Apa e tarapha satvare padhAre." naLa ane tenA sAthIo Azcaryacakita banIne joI rahyA hatA. mALInI kanyAnuM anumAna sAcuM lAgatuM hatuM...hima jevA vAdaLA joI zakAtuM hatuM. naLa ane tenA sAthIo mRNAla latikAne mArgadarzana rAkhIne tenI pAchaLa jhaDapI gatie cAlavA mAMDayA. sahu sarovara kinAre pahoMce te pahelAM ja svargamAMthI AvelA badhA haMsa sarovara taTa pAse UtarI gayA hatA ane pRthvInI zobhA nihALavA Amatema vicArI rahyA hatA! naLa ane tenA sAthIo eka tarapha mAM rahyA. hasanuM rUpa, teja ane mAdhurya nihALIne naLanA manamAM thayuM...mAnavAmAM AvA haso saMbhave ja nahIM. A koI devahaMsa che athavA haMsanA rUpe mAnavakanI zobhA nihALavA devatAo AvyA lAge che ! Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyAnamAM 1ra1 jotAM jotAM naLanI draSTi ratnAbharaNathI zebhatA eka haMsa para paDI...A zuM ? haMsane AvAM mUlyavAna ratnAbharaNe ? jarUra, A koI zApita deva ja lAge che.. ane A badhA haMsAmAM A eka ja haMsa vadhAre tejaravI ane AkarSaka lAge che... sahu avAka banIne haMsonA mukta bhAve thatA vicaraNane joI rahyA hatA. aNadITha damayaMtInA virahanI vyathA je AThe prahara rahetI hatI te paNa zAMta banI gaI hoya ema lAgatuM hatuM, ratnAlaMkArathI zobhato haMsa anya koI nahIM paNa devI sarasvatInI caraNaraja vaDe samRddha banela bAlacaMdra ja hatuM. teNe naLa sAme joyuM... ane A badhA tarapha AvavA lalacAyo... naLanA manamAM thayuM, rUpaparivartana karIne Avele A kaI deva che ke vidyAdhara che ke kharekhara haMsa che enI khAtarI karavI joIe. manamAM Avo vicAra AvatAM naLa asara thayo. naLanA mitro avAka banIne joI rahyA. - bAlacaMdra paNa nibharyatApUrvaka AvI rahyo hoya ema lAgatuM hatuM... - naLa rAjAe ka9panAmAM paNa na Ave evI capaLatAthI ratnAbhUSaNa dhAraNa karelA haMsane pakaDI lIdhe tarata bAlacaMdra madhura ane divya vANI vaDe bolI UThayo : " kumudanA hAsyane hasI kADhanAra, yaza-kIrti vaDe samagra jagatane stabdha banAvanAra, sarva zatruo para prApta karelA jayarUpI ratnane mugaTamAM zobhAvanAra he vIrazreSTha mahArAja naLa, Apane sadAya jaya thAo ! he rAjendra, ApanA upavananI A vanazrI aMjana sarakhA thAma kezavALI koI rAjakanyA samAna zobhI rahI che." haMsanI AvI madhura, arthagaMbhIra ane vidyuta vANI sAMbhaLIne naLanuM Azcarya anekagaNuM vadhI gayuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 niSadhapati dUra ubhelA tenA mitro paNa Azcarya vimUDha banI gayA naLanA manamAM thayuM, A divya haMsa keNa haze ? haMsanA mukhamAM AvI manohara vANI kyAMthI ? pakSIonI bhASA te AvI heya ja nahi...A te devabhASA ja lAge che. te zuM A koI deva haze ? are, haMsane pakaDI rAkhanAro mAro jamaNo hAtha pharake che zA mATe ? jarUra, mArA mananI icchA TUMka samayamAM ja pUrNa thavAnI hoya enuM ja A sucana lAge che... mAruM citta prasanna banI gayuM che...mAruM pratyeka aMga ullAsita banI rahyuM che. naLa manathI kaMI nakkI karIne haMsane uttara Ape te pahelAM ja kaMIka bhayabhIta banelI samakalA AvI pahoMcI ane vinamrasvare bolIH "he mahArAja, Ape AvuM anucita zA mATe karyuM?" naLe praznabharI najare hasI sAme joyuM. semikalA belIH "sarva rAjAomAM Apa siMha samAna che. Ape "puNyaka'nuM biruda prApta karyuM che. AthI ame ApanA pratye draDha vizvAsa rAkhIne dUra dezathI ahIM Azraya nimite AvyAM chIe ane zuM Apa mArA svAmIne pakaDavA Iccho cho ? Ama karavAthI Apane vizvAsaghAtanuM pApa nahi lAge? arere, amArA upara A zI vipatti AvI paDI ? rakSaka taraphathI bhaya Ubho thAya te saMsAra cAle kevI rIte ? mahArAja, koI kALe caMdramAMthI aMgArAnI vRddhi thAya kharI ? nI kSIranuM pRthakkaraNa karavAmAM je kuzaLa che te mArA ravAmane Ape zA mATe paDayA che? mArA svAmIne Apa takALa chUTA karo. he niSadhanAtha ! mArA para ATalI kRpA kara !" naLa AchA hAraya hita haMsI sAme joI rahyo... kAraNa ke tenA. manamAM Avo koI IrAde nahato. mAtra haMsa koNa che, e jANavA khAtara ja teNe tene pakaDayo hate. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyAnamAM 123. somalA evA ne evA vinamra svare belIH "kRpAnAtha, je. Apane mArA svAmIne prANu levo hoya to tenA badale mAro prANa le. Apane sASTAMga praNAma karuM chuM. vaDIle pratye AjJAMkita bhAva, zatruo pratye parAkrama bhAva ane dInajane pratye dayA bhAva rAkhavo e mahAna puruSanAM traNa lakSaNo hoya che. mahArAja, mArA svAmI A haMsa samUhanA nAyaka che...enA vagara mAre te prANa jaze ja. sAthe sAtha, badhA haMse pitAnA prANa visarjana karaze.' - somalAnA vilApano naLa uttara Ape te pahelA ja barAbara A samaye AkAzavANI thaI : "he rAjA, mehavaza thayA vagara A haMsane tuM choDI de...e haMsa tArA cittanI vyathA zAMta karaze.' naLa semakalA sAme joIne kahyuM: "he bhaLI strI, mArA pratye Avo saMzaya rAkhavAnuM tane prema sUjhayuM ? tArA manamAM jAgelI kuzaMkA dUra karaje. mArA taraphathI koI paNa prakArano bhaya rAkhyA vagara tuM tArA svAmI sAthe sukhathI vije. meM to kevaLa mananA kutUhala khAtara tArA svAmIne pakaDela che...mAro ke I malina hetu che ja nahi. mane te tamArA jevA uttama ane pavitra honA saMyogathI ghaNe ja AnaMda thayo che.priyadarzinI haMsI. le tArA priyatamane ! mArA pratye koI prakArano roSa ke saMzaya na rAkhIza." Ama kahI naLe ratnAbharaNathI zobhatA haMsane pitAnA paMjAmAMthI mukta karyo. mukata thatAM ja bAlacaMdra ati prasanna svare be, "he svAmina, A mArI patnI ApanA vAtsalyabharapUra hRdayane jANatI nathI...tethI ja anya rAjavIonI krUratA teNe ApanAmAM ka9pI lAge che. traNa jagatanAM prANIone abhaya ApavAmAM samartha evA naLabhUpAla anya rAjAo jevA zikArI hoI zake ja nahi. paraMtu mahArAja, nArInuM hRdaya ati lAgaNIpradhAna hoya che. pitAnA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 niSadhati pati pratyene tene prema eTale agAdha hoya che ke ghaNIvAra te premavaza banIne bhaLatuM ja ka9pI le che." naLe haMsa sAme joIne kahyuM: "haMsarAja, ApanI patnInA koI vacanathI mane jarA paNa duHkha thayuM nathI. kAraNa ke strI pitAnA priyatamane bhayamAM paDele jotAM ja bhAre vyAkuLa banI jatI heya che. Apane harakata na hoya to Apa keNu che, Apa A tarapha zA mATe AvyA che te jaNAvo." bAlacaMdra tarata vinayabharyA svare pitAno paricaya Apyo ane kahyuM : "mahArAja, thoDI vAra pahelAM ja thayelI AkAzavANI ApI bhUlI te nahIM ja gayA che ! ApanA aMtaramAM aNadITha rahelI damayaMtI nAmanI rAjakanyA pratye je bhAva jAge che ane tenA aMge je vyathA janmI che te devI sarasvatInI kRpAthI avazya dUra thaze. ane bharatavaMzane samRddha karavA rAjakanyA damayaMtI ApanI sahadharma, cAriNI banaze...emAM mane koI saMzaya nathI lAgato. e kAryamAM Apane sahAyaka banIza. he rAjana, damayaMtI saMsAranuM zreSTha ratna che... A ratna pAmanAra kharekhara mahAna bhAgyavaMta gaNAze. ane e bhAgyanA svAmI Apa ja banazo." haMsanI A vAtathI naLanuM citta ati prasanna banI gayuM. prakaraNa 14 muM : : haMsadUta svarganA haMsa bAlacaMdranI vAta sAMbhaLIne naLarAjA pitAnI manovyathA ghaDIbhara vIsarI gayo. paraMtu thoDI ja vAramAM te gaMbhIra banI gayo. ane eka UMDe nizvAsa nAkhIne bolyo, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "priya bAlacaMdra, damayaMtInA rUpayauvananI vAta mane eka bhikSAcare karI hatI. e vAta sAMbhaLyA pachI huM moharUpI sAgaramAM aTavAI paDayo hato. paraMtu te te Aja mane emAM DUbADI ja dIdho. A. aMge mAre zuM karavuM e mane sUjhatuM ja nathI. mArA rAjakuLanI prathA anusAra huM damayaMtIne prApta karavA yAcanA karI zakato nathI... tema, ene eka vAra nihALavAnI mArA manamAM bhAre tamannA jAgI. che. mArI kAyA jANe jalI rahI hoya ema lAgyA kare che..." A. pramANe kahIne mahArAja naLa UMDA vicAramAM paDI gayA. haMse utsAhapreraka ravare kahyuM, "mahArAja, Apa ciMtAthI mukta bane. damayaMtI ApanA mATe duSpAya che ja nahi.Apa ema ja mAnI le ke te prApta thaI gaI che. huM pakSI hevA chatAM ApanuM kArya avazya pAra pADI. damayaMtInA cittamAM ApanA pratye anurAga jagADavo e kAma mArA mATe sahaja che. jema maMtrasiddha capaTI dhULa sapane vazIbhUta banAve che, tema huM eka pakSI hovA chatAM A kArya saMzaya vagara pAra pADIza. mArI sAthe AvelA A badhA haMsa bhale tamArA A upavanamAM AnaMdathI rahetA. rAjana, Apa mane kuMDanapurA javAnI rajA Apo. je te rAjakanyA mArA samajAvyA chatAM ApanA sivAya anyane pasaMda karo. te Apa mArI A priya haMsI semakalA mane pAchI na pheMpavI." prasana svare navajavAna naLe kahyuM, "mitra, tAre mArA pratyene A nisvArtha AdarabhAva joIne huM dhanya banI gayo chuM.. kharekhara, mArA keI puNyodayanA lIdhe ja mane tAre paricaya thayo che. te nizciMta hRdayejA... tArA badhA sAthadAre Aupavanane potAnuM ja mAnIne rahI zakaze. mitro vaccenI zaratamAM patnIne kadI na. kheMcavI joIe. sAmakalA ahIM mArI bhaginI mAphaka raheze.... paraMtu..." Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati vAta kahetAM kema acakAyA?" meM sAMbhaLyuM che ke damayaMtI jevI rUpavatI kanyA traNeya lekamAM bIjI eka paNa nathI. tuM ene joIne mAruM kArya vIsarI na jato.. huM hRdayathI IcchuM chuM ke mArgamAM tane kaI vina na Ave ane tAruM kArya siddha thAo. mahArAja Ape mane mitra mAnIne mAruM gaurava vadhAryuM che..." tyAra pachI teNe pitAnI patnI sAme joIne kahyuM, "priye, tuM ahIM ja raheje...mArA badhA sAthIe tArI AjJAnuM pAlana karaze." Apa pAchA kayAre Avazo?" samakalAe sAme prazna karyo. bAlacaMdra prasanna svare kahyuM, "traNe lekamAM jenA bAhubaLanI prazasA thAya che evA naLa bhUpALane viyAga dUra karavAnA kAryamAM samayanI maryAdAne bAMdhavI te barAbara nathI. tAre eka ja vAta manamAM rAkhavAnI che ke A kArya pAra paDyA pachI ApaNuM kArya paNa pAra paDI jaze." tyAra pachI bAlacaMdra badhA sAthIone maLe ane keTalAka sAthIone teNe pitAnI sAthe AvavAnuM jaNAvyuM. tyAra pachI punaH eka vAra naLane maLI naLanI rajA laI bAlacaMdra keTalAka haMsa sAthe kuMDanapura javA AkAzamAge UDavA mAMDayo. navajavAna naLa, tenA mitro ane ahIM rokAyelA haMse bAlacaMdra tarapha sthira najare joI rahyA. semikalA paNa patine vidAya thata joI rahI hatI, jyAM sudhI bAlacaMdra draSTi maryAdAthI dUra na thayo - tyAM sudhI samakalA AkAza tarapha jotI UbhI rahI. mahArAja naLanA sAthIo dUra UbhA hatA te najIka AvI pahoMcyA. naLe somakalA sAme joIne kahyuM, "sama, tane A upavanamAM na game te amArI sAthe rAjabhavanamAM cAla." Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 haMsadUta nahi mahArAja, A upavana svargane naMdanavana jevuM ja che... vaLI, A sarovara ghaNuM ja svaccha che. ahIM ja rahIza. semakalAe kahyuM. naLe mRNAlalatika sAme joI kahyuM, "mRNAla, A badhA haMsa ahIM ja raheze. badhA mArA atithio che eTale emanI kALajI rAkhavAnuM tArA mAthe che." kRpAnAtha, AvA pavitra ane nirmaLa haMsanI saMbhALa rAkhavAnuM kArya Ape mane soMpIne mAruM gaurava vadhAryuM che. Apa nizciM ta mane rAjabhavana tarapha jaI zake che." rAjA naLa pitAnA sAthIo sAthe nagarI tarapha vidAya thayo. bAlacaMdra ane tenA sAthIo kaI sAmAnya haMse nahotA... svarganA devahaMse hatA. teo mananI gatie game te sthaLe jaI zakavAne samartha hatA. lIlA mAtramAM badhA haso asaMkhya parvate, vane, upavana, sarovara, nadIo, nAnAmeTAM nagaro, vagere vaTAvIne kuMDanapuranA pAdaramAM pahoMcI gayA... bAlacaMdra AkAzamAMthI cetarapha najara karI..damayaMtI pitAnI keTalIka sakhIo sAthe krIDA mATenA rAjyanA eka upavanamAM vividha ramato ramI rahI hatI. damayaMtInI sakhIo cAre tarapha vakSa pAchaLa ke kaI kuMja pAchaLa chupAI gaI hatI ane damayaMtInA hAthamAM kamaLanuM phUla laIne sakhIone pakaDavA Amatema doDI rahI hatI. paraMtu cAlAka sakhIo barAbara chupAI rahI hatI. ane eka vRkSanA ethe UbhelI sakhInuM uttarIya dekhAI gayuM. damayaMtI anya tarapha vaLatI hoya te rIte jhaDapathI doDI...paNa tarata pAchI vaLIne eka sakhI para kamaLanuM phUla aDakADI dIdhuM. palabhara kalarava macI gayo. hAsyanI laDerIe A vATikAne mukharita karavA mAMDI. bAlacaMdra haMsa potAnA sAthIo sAthe sthira banIne navayutI o nI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 niSadhapati A ramata joI rahyo hato. paraMtu damayaMtIne joI te Azcarya--mugdha banI gayA. damayaMtIne teNe joI nahatI, mAtra tenA rUpanI prazaMsA ja sAMbhaLI hatI. paNa Aja tene pratIti thaI ke, A rAjakanyAnuM rUpa sAMbhaLyA karatAM anaMtagaNuM che. A rUpanuM varNana karavA. mATe kavio pAse paNa zabdasaMcaya he azakya che ! ramatamAM maLelA vijayathI damayaMtI harSita banI gaI hatI. paraMtu ramata ghaNI lAMbI cAlI hevAthI te kaMIka thAkI gaI hatI. badhI sakhIo tene gherIne UbhI rahI gaI hatI. eka sakhIe kahyuM, "rAjakumArIjha, Apa thAkelAM lAge che. thoDIvAra eka tarapha vizrAma le. ame eka navI ramata karIe chIe...te jovAmAM tamane AnaMda paDaze." damayaMtI saMmata thaI. sakhIoe navI ramatane prAraMbha karyo ane damayaMtI jarA dUra saMgemaramaranI eka beThaka para besI gaI... bAlacaMdranA manamAM thayuM, atyAre maLavuM uttama che. Ama vicArI te paNa vAdaLadaLa vadhate pitAnA sAthIo sAthe A tarapha AvavA mAMDayo. acAnaka damayaMtInI najara e haMsa para paDI ane haMsanA divya svarUpa joIne palabhara avApha banI gaI. tyAM te bAlacaMdra damayaMtIthI thoDe ja dUra pRthvI para AvI gayA.. ane enA sAthIo vividha vRkSa para besI gayA. ratanajaDita alaMkAravALo Avo divya haMsa damayaMtIe kadI ja nahato. tenA manamAM hasane pakaDavAnI IcchA thaI. te jarAya avAja na thAya tevI rIte UbhI thaI ane ati mRdu caraNe haMsa tarapha cAlavA mAMDI. bAlacaMdra tene manabhAva kaLI gayo hato eTale te paNa anya dizA tarapha moDhuM rAkhIne nirbhayatApUrvaka Ubho rahyo. damayaMtI najIka AvI pahoMcI... ane haMsa jarA AgaLa vadhI gayo, tyAM te sakhIoe kalarava karI mU, eke kahyuM. rAja Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 kumArIjI, haMsa suMdara che... paNa, tamArAthI pakaDAya nahi." damayaMtIe badhI sakhIo sAme joIne kahyuM, "tame A rIte kalarava karo che ethI ja haMsa chaTakI jAya che. tame je zAMta nahi rahe te mAre roSa tamArA para ThalavAze." sakhIo punaH hasI paDI. damayaMtI Aste Aste haMsanI pAchaLa javA mAMDI. haMsa paNa damayaMtIne sakhIothI dUra kheMcI javA Icachata hate...ane lagabhaga eka ghaTikA pachI bAlacaMdra potAnA IrAdAmAM saphaLa thayo. damayaMtI tenI sakhIothI vikhuTI paDI gaI hatI. haMsane pakaDavAnI heDamAM te zramita banI gaI hatI ane tenA kapALa para pradabiMduo metI mAphaka khIlI UThayAM hatAM. damayaMtInI A sthiti joIne bAlacaMdra damayaMtI tarapha pharyo ane madhura svare bolyo : "he catura rAjakanyA, mane pakaDavAne mithyA prayatna zA mATe kare che ? he mugdhA, A araNya jevI vATikA joIne tArA manamAM bhaya nathI thatuM? he maMgalamayI, pRthvI para vasanArAM amArAM jevAM paMkhIo tuM kevI rIte pakaDI zake? tuM tArI A bAla ceSTAthI nivRtta thA...kAraNa ke tuM yauvanavatI banI che." haMsanA meDhethI mAnavI jevI spaSTa vANI sAMbhaLIne damayaMtI avAk banI gaI hatI...te bolI : " tuM koNa che ? kaI chadmavezI che ke kharekhara haMsa che ?" he rAjatanayA, tuM koI prakArane saMzaya na rAkhIza..huM chadmavezI nathI paraMtu puNyazlokanA biruda vaDe je rASTramAM prakhyAta che te navajavAna mahArAjA naLano hu krIDAhaMsa chuM. rAjahaMsane koI paNa sthaLe javAmAM bhaya hoto nathI. he priyadarzinI, jenI sAthenA yuddhamAM manuSyone rAkSase TakI zakatA nathI te mahAbAhu pRthvIpati mahArAja naLa, ke je ati catura puruSa che, tene huM prema Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 niSadhapati pAtra mitra chuM. pratyeka dizAmAM banatI hakIkatene jANanAre huM eka pakSIrAja chuM... rAjakumArI, mArA jevA aneka hase emanA mahA udyAnamAM rahelA che. teo potAnI pAMkha vaDe vAyu vIMjhe che. te keI kamala patra lAvIne tenI zayyA nirmANa kare che. keTalIka haMsIo tenI priyAne gati vilAsanI rIta zIkhave che. A paMkhIone koIne saMkeca paNa heya nahi. rAjabhavananI strIo ratikrIDAnA prasaMge paNa amane bAjumAM rAkhe che. paMkhIothI keNa zaramAya ? he suMdarI, devI sarasvatIe prasanna thaIne amane rAjA naLanI sevAmAM sepyA che. ame haMso sAmAnya mAnava sAme najara karatA nathI ane maMdabuddhivALA leke amane joI paNa zakatA nathI. he caturA, tuM saMsAranI sarva kumArikAo vacce mukuTa maNi samAna che...tuM mahArAjA bhImanI kanyA sAmAnya vyakti nathI. AkAzamAM UDatAM UDatAM meM tane joI ane huM tane maLavA nIce Utaryo... paraMtu te sarakhIonA chaMdathI gherAyelI hatI eTale tane Ama dUra sudhI kheMcI lAvyo chuM...kAraNa ke mAre tArI sAthe keTalIka ucita vAta karavI che he maMgalakAriNI, tuM sarva zAstromAM paMDitA che te huM jANuM chuM. eTale tuM kaI paNa subhASita kahI zake che. athavA je kaMI pUchavuM hoya te saMkoca vagara mane pUchI zake che. te komalAMginI, tuM mArI pAchaLa pAchaLa khUba doDI che. kharI rIte meM ja tane doDAvIne zramita karI che te tenA badalAmAM huM tAruM zuM priya karuM ?" haMsanI AvI madhura ane bhAvapUrNa vANI sAMbhaLIne damayaMtI khUba ja prabhAvita banI gaI. Azcarya, harSa, Urmi ane AnaMdanA bhAvo tenA haiyAmAM ghUmavA mAMDayA. tenA manamAM thayuM, Ajane divasa mArA mATe dhanya banI gayo che. A uttama pakSIrAja mane anAyAse maLI gayo; paNa mAre A haMsane mArA mananI vAta kevI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM sadUna 11. rIte kahevI? mananI A mUMjhavaNa mAre kevI rIte dUra karavI ? ke naLarAja, tAre sadAye jaya thAo ! kAraNa ke tArAM pakSIo mahAmA karatAM ye catura ane buddhimAna dekhAya che. A haMsa mArA udyAnamAM zA mATe Avyo haze? zuM naLa rAjAe pote ja mArI pAse mekalyo haze ? oha, maMdabhAgyavALI ! evAM tArAM puNya kyAMthI hoya? ane naLarAjA pratye mArA manamAM Ugele prema te 3yAthI jANe ? AvA vicAramAM bevAyelI damayaMtIne mane joI haMse madhara svare kahyuM: "kRzodarI, koI prakArano saMzaya rAkhIne mane anyAyana karIza. tAre je kaI pUchavuM hoya te vagara saMkoce pUje.. vicAramagna damayaMtInA manamAM thayuM...ema ja thAo, teNe haMsa sAme joyu...be paLa pachI te mRdumaMjula svare bolI, he saumya suMdara rAjahaMsa! tAre dIrghakALa paryata jaya thAo !tuM zreSTha dhanurdhArI mahArAja naLane pakSI mitra che ane tArI vANI parathI tuM paMDita paNa lAge che. mArA manamAM eka vAta jANavAnI tIvra IcachA che...tuM mArA manane zAMta karI zakIza ?" rAjakumArI je kaMI jANavA IcchatAM, he te mane pUche..huM yathAzaya uttara avazya ApIza." hasadUte kahyuM: he paMDita zreSTha, saMsAramAM jenI kIrti saumyagaMdhAnI saurabha mAphaka vistarelI che te tArA mitra naLarAjAnA vakhANa meM khUba sAMbhaLyAM che. paraMtu temanI vizeSa mAhitI mArI pAse nathI. mahArAjA naLa koNa che, kevA che, tenI mane pUrepUrI vAta kahe." - "he mRganayanA, jenAM rUpa, guNa ane zauryanuM varNana sarasvatI sivAya kaI karI zake tema nathI. chatAM tArA mananA kautukanI zAMti khAtara huM prayatna karI jouM... huM tane pUrepUrA vRttAMta na saMbhaLAvI zakuM te mane kSamA karaje.' bAlacaMke madhura svare kahyuM. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra niSadhapati haMse madhura vANI vaDe naLanAM mAtApitAno paricaya Ape. niSadhA nagarI paricaya Apo, naLe karelAM parAkrama, zrIdhara muninI rakSA nimitte naLe karele prayatna, kanakAvalI sAthenAM lagna, tApasenA. rakSaNa nimitte kacakaNuM nAmanA bhayaMkara rAkSasane karele vadha bhAtapitAne saMsAratyAga, naLe bAhubaLathI karele digvijaya vagere vAtA bAlacaMdra kahI saMbhaLAvI. damayaMtI mugdha bhAve sAMbhaLI rahI hatI. hase kahyuM: "he sunayanA,A zreSTha ane navajavAna rAjA naLa atyAre niSadha dezane saMbhALI rahyo che. mahAsAgaranuM jaLa khAruM che. zazAM kya pAmato hoya che IndrasthAna bhraSTa bane che, kAmadeva deha vagarano che, kRSNa zyAma che, zeSanAga viSayukta che, brahmA vayevRddha che. kalpavRkSa. eka jaDa kASTha che. A badhI uttama vastuomAM kaMI ne kaMI deSa rahita che. kaliMga,baMga, magadha, cauDa, gauDa, karNATaka, kAviThAdi dezonA rAjAo, devatAo, nAgakanA zreSTha gaNutA nAgarAjo, vagere koI mahArAja naLanA rUpanI harIphAI karI zake ema che ja nahi.... bhaviSyamAM koI thaze paNa nahi. he maMgalamayI, naLanA hRdayamAM dharma, prema, udAratA, vinaya, mArdavatA, dayA, nirmaLatA, vagere aneka guNo saMpattirUpe zobhI rahyA che. ciMtAmaNi ratna jaDa che. jyAre naLarAjA ciMtAmaNi ratna samAna hovA chatAM gautanya yukta che, kAmadeva azarIrI che, paraMtu naLarAjA kAmadeva karatAM ya rUpavAna ane dehadhArI che. devI sarasvatI strIrUpa che, jyAre naLarAjA puruSarUpe sarasvatI samAna che. kharekhara, naLarAjA mAnava lAkamAM Indra samAna che...he damayaMtI ! naLa rAjAnAM rUpaguNanuM varNana karavuM mArI zakti bahAranI vAta che.jema tArAonI gaNanA na thAya. jema meghanI jaLadhArA gaNuM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM sadUta 13 na zakAya, tema mahArAja naLanI guNanA gaNane thavI zakya nathI. te rUpavatI, meM ATale paricaya kevaLa tArA mananI IcchAne tRpta karavA khAtara ja ApyA che. ane te paNa eka aMzarUpe..." damayaMtI prasanna ne haMsa sAme joI rahI. haMse punaH kahyuM : he zaMkhagrIvAvALa, mane ghaNo samaya thaI . have javA mAguM chuM. kahe, huM tAruM zuM kalyANa karuM?" "he pakSIrAja, AvA puNyavAna puruSanuM caritra sAMbhaLatAM kone tati thAya? A caritra te vAraMvAra sAMbhaLavuM game paNa tuM mAruM eka kArya kara. je tArAthI banI zake to mahArAja naLanI eka AkRti mane AlekhI de. damayaMtIe kahyuM. devI, huM eka pakSI chuM. chatAM A dharatI para kAmadevathI ye suMdara evA naLarAjAnI AkRti AlekhavAno prayatna karuM chuM...kevaLa tArI kAmanA tRpta karavA khAtara.' Ama kahIne bAlaca ke potAnA nakha vaDe naLarAjAnI hUbahu AkRti eka ravaracha sthaLe dorI ApI - naLanI AkRti joIne damayaMtI mugdha banI gaI. tenAM nayanamAM harSAzra camakI UThayAM. teNe pitAnA kaMThamAMthI eka ranahAra kADhIne AkRti rUpI naLanA kaMThamAM AropI dIdho ane manathI kahyuM: Apano sadAya jaya thAo ! jaya thAo " | damayaMtI tarapha joIne hase kahyuM : "A zuM karyuM?" harSathI bhInA banelA svare damayaMtIe zarama saM kecane tyAga karIne kahyuM "pakSIrAja, A joIne te Azcarya pAmavAnuM kaI kAraNa nathI. A hAra have tuM grahaNa kara. ane jene A hAra che tene samarpaNa karaje. he suMdara haMsa! tuM kAryamAM saphaLa thA. A mArI ceSTA che tevuM tuM mAnIza nahi...tuM muSAvAdI nahi bane. priya haMsa huM tane kaI rIte kahuM ? mAruM mana ane mArI vANuM abhinna che. kalpAMta zAne paNa mAruM vAkaya mithyA bananAra nathI. huM tane vadhAre zuM Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 niSadhapati kahuM? tuM catura che, paMDita che, buddhivaMta che, eTale mAre manobhAva samajavAmAM tane kaI aMtarAya nahi Avyo hoya. he mane hara haMsa, mAro mane ratha tArA dvArA ja siddha thAo ! meM naLarAjA aMge ghaNuM sAMbhaLyuM che. huM naLarAjA mATe ja jIvana dhAraNa karI rahI chuM. mAruM sarvasva A mALA dvArA meM temanAM caraNamAM samarpita karyuM che. A vAta kadI mithyA nahi bane, huM tane namana karuM chuM." tArAthI ja mAre mane ratha tupta thaze evI zraddhA sAthe huM tane namana karuM chuM.' bAlacaMde bhAvabharyA svare kahyuM: "he sUvadanA, tAre A nirNaya jANyA pachI mAruM mana ati harSita banyuM che. have huM paNa eka vAta karuM chuM. naLarAjAe ja mane ahIM mokalyo che. he capaLA, mArA mitranI sthiti huM zabdomAM kahI zakatuM nathI. tArA mRtyuthI teo mRtyu pAmaze ane tArA jivitathI atyAre teo virahAgnimAM prajaLI rahyA che. tArA priya naLarAjA paNa bhATa cAraNe, bhikSAca, vagere dvArA tArI vAta jANIne tane ja jhaMkhI rahyA che. tArA vagaranI eka eka paLa tene yuga samAna thaI paDI che. sumaMgalA, te mane ratha sAMbhaLIne naLanA hRdayamAM avazya navacetana pragaTaze. huM paNa tamArA baMnenA milanane maMgala banAvanAre lagna saMbaMdha sAdhavAmAM jarAye vilaMba nahi karuM." A pramANe kahI damayaMtIne AzvAsana ApI bAlacaMdra gaganamArge UDI gayo. tenA sAtha e paNa tenI pAchaLa gatimAna banyA. damayaMtI haMsadUtane nihALI rahI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 15 muM : : svayaMvaranuM nimaMtraNa ha sadUta gagana mArge jato hato. te jyAre pitAnA sAthIo sAthe dekhAte baMdha thaze tyAre damayaMtInuM hRdaya bolI UThayuM, "zaradanAM vAdaLa samA veta kAMtivALA he vicakSaNa haMsa, kharekhara devI sarasvatIe vAhananI pasaMdagI karavAmAM khUba ja budha darzAvI che. jema ke I mukatAtmA bhavazreNIne tyAga kare tema te atyAre mAro tyAga karyo che...pharIthI huM tArAM darzana kayAre karI zakIza ? tArA mukhethI puNyaloka rAjA naLanA guNa kyAre sAMbhaLI zakIza ?" manathI A rIte bolI rahelI damayaMtI sthira najare AkAza sAme joIne UbhI hatI. tyAM tene zodhatI zodhatI saghaLI sakhIo AvI pahoMcI ane vicAramagna banelI tathA vananA cheDe gaMbhIra bhAve UbhI rahelI damayaMtIne gherI vaLI. eka sakhIe kahyuM: "rAjakumArI ApanI kAyA dhruje che zA mATe ?" bIjIe prazna karyo : "Apane koI bhaya lAge evuM che nahi. chatAM Ama zA mATe ?" - trIjI sakhIe kahyuM, "Apa A ekAMta sthaLe kevI rIte AvI cayAM? Apa ATalAM gaMbhIra kema banI gayAM che ? ApanuM mana aMdarathI raDatuM hoya ema kema lAge che ?" damayaMtIe eka paNa praznane uttara na vALyo. sakhIoe kahyuM : "Aja dhAryA karatAM moDuM thaI gayuM che...padhAre have rAjabhavanamAM jaIe." Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 niSadhapati thaDI ja paLe pachI sarakhI sahiyAthI vIMTaLAyelI damayaMtI haMse karelA naLane varNanane manamAM smaraNa karatI karatI rAjabhavana tarapha vidAI thaI. madhyAhanA sUryathI jANe dizAo uNuM banI gaI hatI. rAjA naLa pitAnA ArAmagRhamAM ekalo beTho hato. gRhanuM dvAra aTakAveluM hatuM sahune ema hatuM ke, mahArAja ArAma karI rahyA che...paraMtu naLane nidrA AvatI ja nahotI, haMsa tyAM pahoMcI gayo haze ke nahi? pahoMcIne te damayaMtIne ma haze ke nahi? tyAM jaIne tarata Ave paNa kevI rIte ? nA...nA. A te svargane devahaMsa che..mananI gatie game tyAM thoDI paLomAM ja jaI zake evI enAmAM labdhi rahelI che. AvA vicAra manamAM ghoLAtA hatA .. sAmene vizALa jharUkha khule hatuM. temAMthI uSNa vAyunI lahere koI vAra khaMDamAM AvI jatI..paNa naLanuM dhyAna te haMsa ane damayaMtInA vicAramAM ja magna banI gayuM hatuM. ekAeka jharUkhAmAM kaMIka saMcara thaye heya ema naLane lAgyuM ane teNe mIMcelAM nayane jharUkha tarapha khelyAM...AkAza vATethI bAlacaMdra jharUkhAmAM ja dAkhala thaI rahyo hato. naLa camA. A svapna te nahi. heya nete ekadama UbhuM thaI gayuM. ane AzcaryabharI najare bAlacaMdra sAme joI rahyo. bAlacaMdra aMdara AvIne kahyuM: "mahArAja, Azcarya pAmavAnuM kAraNa nathI. ApanA AzIrvAdathI huM mArA kAryamAM sArI rIte saphaLa thayo chuM.' priya bAlacaMdra-tuM vidarbhamAM jaI AvyA?" "hA mahArAja. traNe lekamAM je ajoDa che te rAjakumArI damayaMtIne paNa maLe.' mitra, AvA jhaDapI ane lAMbA pravAsathI tuM thAkI gayo Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja vagara mane evI na se dama svayaMvaranuM nimaMtraNa 137 haIza. Ava, A gAdI para mArI bAjumAM besa huM tane ArAma levAnuM kahI zakato nathI. kAraNa ke mAruM mana tArI vAta sAMbhaLavA Atura banyuM che. mananI AturatA eTalo caMcaLa hoya che ke sAmAne vicAra karavAnuM sUjhatuM ja nathI. ethI tuM mArA A vivekahIna vartanane lakSamAM lIdhA vagara mane vigatathI vAta kahe.' hase damayaMtI sAthe thayelI saghaLI vAta kahI saMbhaLAvI ane naLanI AkRti para damayaMtIe kareluM mAlAropaNa paNa kahI saMbhaLAvyuM. - tyAra pachI teNe damayaMtIe arpaNa karelI mALA naLanA hAthamAM mUkatAM kahyuM: "rAjana ! rAjA bhImanI sukanyA damayaMtI paNa ApanA guNane jANe che...ApanA zaurya-yazanI ghaNI vAta teNe sAMbhaLI che ane e parathI te paNa aNadIThayA Apane aMtaramAM sthAna ApI rahI che. mahArAja, Apa kharekhara puNyavaMta che. mane vizvAsa che ke Apa baMnenuM milana avazya thaze ja... pUrvanA puNyodayanA kAraNe ja Apa enA manamAM vasyA che, te ApanA manamAM vasela che.' - haMsanI A vAta sAMbhaLIne naLanuM haiyuM adhIra banyuM...teNe damayaMtIe samarpita karele hAra pitAnA haiyA para dha raNa karyo. paraMtu viraharUpI samudra kinAro hajI kyAMya dekhAto nahoto. jyAM sudhI milana na dekhAya tyAM sudhI virahane dAvAnaLa karato nathI. bAlacaMdra naLane uttama zabda vaDe AzvAsana ApyuM. tyAra pachI te naLanI rajA laIne upavana tarapha UDI gayo. cAracha divasa naLa pAse rahIne eka divase bAlacaMdra pitAnA saghaLA sAthIo sAthe tIrthayAtrA nimitta naLane kaMI paNa kahyA vagara cAlyo gayo. je naLanI rajA levA jAya te naLa koI paNa saMjogomAM rajA Ape nahi...ane ema thAya to pote je kArya vaDe devane AzcaryamAM garakAva banAvavA Icche che, te kArya pAra paDe nahi, AthI A vAta anya koIne kAne na paDavI joIe ane eTalA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 * niSadhapati khAtara tarthayAtrAmAM keTalAka samaya pasAra karavo joIe. tethayAtrAne vicAra sAMbhaLIne badhA haso ullAsamAM AvI gayA hatA. kAraNa ke mAnavanAM tarthone lAbha puNya vagara pAmI zakAya nahIM. kuMDanapuranA rAjabhavanamAM damayaMtInI dazA paNa bhAre vicitra banI gaI hatI. haMsanI vidAya pachI damayaMtInA cittamAM divasa ne rAta naLanA ja vicAra AvatA hatA. strI svabhAve ja sahanazIla ane dauryanA pratIka samI hoya che. Ama chatAM damayaMtIne saMgIta vinoda, ramatagamata ke kazAmaya rasa paData nahe. hase dorelI naLanI rekhAkRti damayaMtInA haiyAmAM aMkita banI gaI hatI ane te aneka kalpanAo vaDe naLanI AkRtine manathI nihALyA karatI ane maDhayA karatI. milananI prarachanna jhaMkhanA mAnavIne vivaza banAvI de che ane e vivazatA eka aMgArA jevI thaI paDe che. damayaMtInI sakhIo hAsya, vineda ane mastInI aneka vAto karatI. paraMtu damayaMtInuM mana jANe sAva badhira banI gayuM hatuM. te koI vAtamAM rasa letI nahatI. | mAnI draSTi jeTalI premALa hoya che, teTalI vedhaka paNa hoya che. damayaMtamAM AveluM A parivartana joIne tenI mAtA samajI gaI ke putrI navayauvanA banI che. ene bAlyakALa vItI gayo che. enA aMtaramAM patinI jhaMkhanA jAgI che. sahuthI prathama mahAdevIe damayaMtInI saMo mAraphata mayaMtInA manamAM zuM che te jANavA prayatna karyo. paraMtu damayaMtIe mananI vAta sakhe ene paNa na kahI. ane pariNAma viparIta AvyuM sakhIonA praznathI tenuM mana vadhAre muMjhavaNa anubhavavA mAMDayuM ane Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avayaMvaranuM nimaMtraNa 139 te mUrNita banI gaI. AthI sakhIo gabharANI. zItopacAra vaDe badhI sahiyaroe damayaMtane mUchamAMthI jAgRta karI...paNa rAjakanyAne AvelI mUchanA samAcAra samagra rAjabhavanamAM prasarI gayA hatA. damayaMtInI mAtA ane mahArAjA bhIma bhAre ciMtA sahita putrInA khaMDamAM AvyAM. mAtAe pitAnI priya kanyAne vahAlathI pUchyuM : zuM thayuM hatuM, beTI ?" nahi, mA.. mana jarA mUMjhAtuM hatuM...' ahIM koI vAtanuM duHkha nathI. pachI mana zA mATe muMjhAya ? koIe tAruM apamAna te nathI karyuM ne ?" nA, mA..." te tArA manamAM koI vastu prApta karavAnI..." vacce ja mAtAnA baMne hAtha pakaDI laIne parANe mukha para: hAsya lAvatAM damayaMtI belIH "mA, evuM kaMI nathI." paraMtu catura mAtA badhuM samajI gaI hatI ane teNe A aMge mahArAjAne vAta paNa karI hatI. mahArAjA bhIme putrI sAme joIne prasanna svare kahyuM: "beTI, tuM uttama pati prApta karI zake e draSTi rAkhI ne meM svayaMvara mahatsava racavAnuM nakkI karyuM che... A aMge meM Aja rAte badhAM maMtrIone bolAvyA che. tuM manane saMkoca dUra karIne ati prasanna banI jA." mAtAe damayaMtInI sakhI sAme joIne kahyuM : "tame sahu damayaMtIne svayaMvaranA mahotsava mATe khUba ja prasannacitta banAvaje... mahArAjA pitAnI priya kanyAne ati bhavya ane zreSTha svayaMvara racavAnA che." A sAMbhaLIne damayaMtInI sakhIo ullAsamAM AvI gaI. damayaMtInA manane paNa kaMIka AzvAsana maLyuM. e ja rAte rAjA bhIme potAnA badhA maMtrIo ane parivAranA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 niSadhapati vaDIla puruSone pitAnA bhavya ane vizALa beThaka khaMDamAM ekatra karIne svastha bhAve kahyuM : "Aje meM Apane eka mahattvanA kArya nimitta belAvyA che. Apa sahu jANe che ke rAjakanyA damayaMtI navayauvanamAM pravezI che. kanyA game teTalI priya hoya te paNa te parAyuM dhana che. kAraNa ke enA jIvanane A sathavArA zarU thatuM hoya che. AvA sAMskRtika AcAranuM rAya ke raMka dareke pAlana karavuM ja paDe che. Apa sahu sahamata thAo to svayaMvaranI taiyArI karIe." rAjapurohite UbhA thaIne tarata kahyuM: "rAjarAjezvarane jaya thAo ! Apane vicAra dharmadraSTie uttama che. svayaMvara racavAthI rAjakanyA pitAne anukULa evA patinI varaNI karI zakaze ane ema thatAM enuM jIvana dhanya banI jaze. vaLI, ApanA mahAna vaMzamAM svayaMvaranI prathA cAlI ja Ave che." mahAmaMtrIe kahyuM, "svayaMvarane prasaMga UbhuM karavAthI ApaNuM rAjyanI paNa zobhA vadhaze. kuLadharmane ane kSarI dharmane zobhe evo ja A vicAra che." bIjA eka maMtrIe kahyuM, "svayaMvaranA vividha prakAra hoya che. Ape karyo prakAra pasaMda karyo che, kRpAnAtha?" "mane to pracalita prathA ja sarvottama lAge che. ApaNe rASTranA nAnA moTA rAjAo ne yuvarAjone nimaMtraNa ApIe. rAjakanyA e badhAmAMthI sugya jIvanasAthInI pasaMdagI karI le kaI prakAranI hAya, zarata ke mukAbalAnI prathA rAkhavAmAM kalaha thavAno saMbhava rahe che ane samaya paNa ghaNe vItI jAya che...vaLI, ema karavA jatAM kaI vAra aNagamatA pAtrane svIkAra karavo paDe che. Avo koI deva na thAya eTalA khAtara pracalita rIta ja mane uttama lAge che. badhA maMtrIo, rAjapurohita ane parivAranA vaDIle mahA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svayaMvaranuM nimaMtraNa 14. rAjAnA A vicAramAM sahamata thayA. rAjapurohite e ja vakhate svayaMvaranI kumakuma patrikA mekala vAnuM ane yaMvaranA maMDapanuM khAtamuhUrta karavAnuM zubha muhUrta zodhI ApyuM. pAMcame divase baMne muhUrtI hevAthI rAjabhavananA pAchaLanA bhAgamAM AvelA eka medAnamAM maMDapa nirmANanuM vidhivat sthApana karyuM ane rAjapurohite svayaMvaranI kumakuma patrikAne eka musaddo karI Apo. svayaMvaranuM nimaMtraNa pAThavavA saMkhyAbaMdha dUtone taiyAra karavAmAM AvyA ane eka zubha divase saghaLA dUtoe gauDa, caula, karNATaka, lATa, draviDa, cedI, aMga, baMga kaliMga, tilaMga, vagere deza tarapha prayANa karyuM. - uttaranA rAjAone nimaMtraNa ApavA devavrata nAmanA vRddha dUtane pasaMda karyo hato.tenI nIce bIjA sATha dUto rahevAnA hatA. A khabara damayaMtIne paDatAM teNe pitAnI sakhI sAthe kahevarAvyuM: pUjyazrI, uttara dizAnA badhA rAjAone AmaMtrita karavAmAM Ave eka kALajI avazya rAkhavAnI che. niSadhanAtha mahArAjA naLa svayaM. varamAM bhAga levA satvara Ave e rIte Ape prayatna karavAnuM che.' devavrata dUte uttaramAM kahevarAvyuM; "rAjakumArIjha, Apa nizcita raheje...niSadhapatine nimaMtraNa ApavA anya koI dUtane na mekalatAM huM pite ja jaIza." devavratanA uttarathI damayaMtIne saMtoSa thayo. tenA manamAM eka bhaya Ubho thayo hate. haMsanI vAta sAMbhaLyA pachI ane haMse dorelI naLarAjAnI AkRti joyA pachI pote naLane svayaMvara pahelAM ja mAlAdAna karyuM hatuM. Ama, pite manathI naLane varI cUkI hatI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 niSadhapati A saMgAmAM naLa svayaMvaramAM bhAga levA na Ave te kevI paristhiti UbhI thAya? A bhaya tenA manamAM jAgyo hato ane devavratanA uttarathI tenA manane zAMti prApta thaI gaI. rAjA bhIme dareka dUtane vAyuvegI azva Apyo hato. kAraNa ke dareka sthaLe nizcita samayamAM nimaMtraNa maLI javAM joIe... ane ema thAya te ja ghaNuM rAjAo AvI zake ane damayaMtI paNa yogya sAthInI pasaMdagI karI zake. uttara dizA tarapha prayANa karI cUkelA devavrate pitAnI sAthenA anya sATha dUtone vividha rAjyamAM nimaMtraNa ApavAnI vyavasthA samajAvI dIdhI hatI ane pite niSadhAnagarImAM javAnuM nakkI karyuM hatuM. vAyuvegI azvo ekadhArI gatie jatA hatA. mArgamAM jyAM jyAM pitAnA sAthIone mArga phaMTAte tyAM tyAMthI teo anya rAjyo tarapha vaLI jatA. Ama, pravAsa kheDate kheDate devavrata dhAryA karatAM be divasa vahele niSadhAnagarInA pAdaramAM AvI pahoMce. haju sUryodayane thoDI vAra hatI. devavrate nadI kinAre prAta:kAya nimitte azva Ubho rAkhyo. tenA sAthIe eka vRkSane othe baMne azvone bAMdhyA. devavrata zaucAdi kArya nimitte gaye. tenI sAthe sevaka tyAM ja Ubho rahI gayo. devavratanA Agamana pachI sevaka paNa zauca arthe cAlyo gayo. devavrate kinArA paranuM ghAsa caravA mATe baMne azvone chUTA karyo. ane sevakanA Agamana pachI baMnee daMtadhAvana, snAna, pUjana, Adi kArya patAvyuM. sUryodaya thaI gayuM hatuM. devavrata pitAnA sevaka sAthe nagarImAM javAnI taiyArI karato hato. tyAM ja tenI najara sAme kinAre dhanurvidyAnA prAge karI rahelA eka navajavAna para paDI. tenAthI thoDe dUra Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savayaMvaranuM nimaMtraNa 143 keTalAka sevako ane maMtrIo paNa UbhA hatA. devavratanA manamAM thayuM, jarUra, A pite ja mahArAja naLa lAge che. enAM rUpa ane tenAM je varNana sAMbhaLyAM che te karatAM paNa A navajavAna ghaNuM ja suMdara ane tejomaya lAge che. devavrata sthira najare navajavAna dhanurdhArI tarapha joI rahyo.... vAha re vidhAtA ! puruSamAM AvuM teja ane rU5 kadI joyuM nathI. strIomAM vidhAtAne pakSapAta hoya che... paraMtu A puruSa te apUrva che ! jarUra, A naLarAjA ja che....ghaNuM rAjAo, rAjakumAra ane yuvarAjene joyA che paraMtu kayAMya AMkha karI nathI. rAjakanyA damayaMtI mATe A naLarAjA dareka daSTie egya lAge che. devavrata Ama vicAra karato Ubho...ane dhanurvidyAnI AvRtti pUrI thaI. sevakoe mahArAjA naLane jayanAda gajavyo. devavratane khAtarI thaI ke A navajavAna pote ja naLa che. naLa rAjA ane tenI sAthenA mANasa thoDe dUra UbhelA rathamAM besavA mAMDayA. devavrata paNa pitAnA sevaka sAthe nagarI tarapha vidAya thayo. te vidarbha dezano dUta hato eTale rAjyanA atithigRhamAM tene ghaNuM ja Adara sahita satkAra karavAmAM Avyo. AtathigRhanA niyAmake vidarbha dezanA dUtanA AgamananA samAcAra mahAmaMtrIne tarata mokalI ApyA. vastra parivartana karIne devavrata pitAnA sevAka sAthe rAjasabhAmAM javA vidAya thayo. mahArAja naLanI rAjasabhA IndranA darabAra jevI ja zobhatI hatI. haMsanA ekAeka cAlyA javAthI ane damayaMtInA smaraNathI naLanuM citta bhAre vedanA sahI rahyuM hatuM...Ama chatAM teNe rAjasabhAmAM Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati AvavAne krama jALavI rAkhyo hato. mahArAjA naLanA Agamana pachI rAjasabhAnA kAryane prAraMbha. thayo. svasti vAcana, AzIrvAda, cAraNanAM gIta, vagere patI gayA pachI rAjasabhAnA niyama pramANe anya rAjyanA dUtone sAMbhaLavAmAM AvatA. Aja vidarbhane dUta devavrata Avyo hato. te zAMta, karela, vRddha, buddhimAna, jJAnI ane vatA hatA. teNe UbhA thaI rAjya taraphathI mokalavAmAM AvelI bheTa mahArAja naLanAM caraNamAM dharI. e bheTamAM pAMca rane hatAM ane te ghaNAM tejasvI hatAM. naLanI pAchaLa UbhelI eka pratihAriNIe bheTa svIkAra darzAvyo. devavrate pAMca kaleke kahIne AzIrvAda ApyA ane suvarNanI eka bhUMgaLI....jemAM damayaMtInA svayaMvara aMgenuM nimaMtraNa patra hatuM te mahArAja naLanA hAthamAM mUkIne kahyuM; "jemanAM yazagAna svarganA de paNa gAtA hoya che, puNyaka niSadhapati mahArAja naLane jaya thAo! kRpAnAtha, vidarbha dezanA mahArAjA bhImadeve pitAnI sarvazreSTha kanyAnA svayaMvaramAM padhAravAnuM Apane nimaMtraNa pAThavyuM che. he pRthvIpati ! tAla ane hitAlanAM vRkSothI raLiyAmaNuM banelA ane mayUronA samUhathI kalAtmaka thayelA kuMDinapuranA pAdarane Apa jarUra bhAvaje. he svAmI! amArA rAjakanyA damayaMtI rUpa, guNa ane jJAnamAM ajoDa che... Apa zrImAna A5nI caturaMgI senA sAthe avazya padhAravAnI kRpA karaje..kAraNa ke kuMThinapuranAM naranAra Apane nIrakhavA mATe ane ApanA satkAra mATe khUba ja Atura banelAM che." naLarAjAe pitAnA maMtrIne saMketa karyo. turata mRtazIla belyoH "he AdaraNIya data, janmathI jenA bhAlamAM tilaka che te rAjakanyA damayaMtInA rUpaguNa aMge ame paNa sAMbhaLyuM che. ravayaMvara mahesavamAM e trileya mehanI rAjakayA damayaMtIne prApta karavAnI AzA sAthe. niSadhapati avazya pitAnI senA sAthe padhAraze." Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svayaMva2nuM nimaMtraNa svayaMvaranI vAtathI bhAkhI rAjasabhA harSita banI gaI hatI ane mahAmaMtrIe jyAre nimaMtraNa patra vAMcyuM tyAre AkhI rAjasabhA AnaMdamAM magna banI gaI. be divasa devavratane rokIne trIje divase uttama prakArano sarapAva ApIne naLarAjAe tene vidAya ApI. A tarapha naLarAjAe paNa svayaMvaramAM javAnI taiyArI zarU karI. devavrata ghaNA ja harSa sAthe kuMDinapura pahoMcI gayA. ane teNe rAjakanyAne gUDha arthavALo saMdeza mokalyAH "uttara dizAnA saghaLA rAjAone tathA naLa mahArAjAne kuMThinapura AvavAnI utkaMThAvALA banAvavA jatAM mane suvarNanI eka zaMkhalA prApta thaI che.' damayaMtI samajI gaI...naLa avazya Avaze ne maLaze. tenuM hRdaya prasanna banI gayuM. devavrate mahArAjA bhImane paNa potAnA pravAsanI vAta jaNAvI. prakaraNa 16 muM : : azakaya kArya ? samagra rASTranA nAnA moTA rAjAo vidarbhanAthanI kanyA damayaMtInA svayaMvaramAM bhAga levA mATe jhaDapI taiyArIo karavA mAMDayA. saMsAranI zreSTha suMdarI prApta karavAnuM mana kone na thAya! ane damayaMtInAM rU5-guNanI vAta te lagabhaga gharagharanI banI gaI hatI. yauvanane sAme kinAre pahoMcelA rAjAonA manamAM paNa damayaMtI prApta thaze evI AzAnI eka raMgALI khIlI UThelI. kharekhara, mAnavI vRddha bane che paNa mana vRdhdha banatuM nathI. eka rUpavatI nava10 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 niSadhapati yauvanA potAnA kaMThamAM kaMI AzAe varamALA Apaze e prazna kaI rAjAnA haiyAmAM jAgatA ja nahote..kayAMthI jAge ? je kaMI devazakti saMsAramAM cira yauvanane upahAra devA AvI caDe te sahuthI pahelAM pahoMcavAne puruSArtha vRddho ja kare paDatA AkhaDatA ne dhakkAmukkI karatA teo ja AgalI haroLamAM pahoMcavAnI peravI kare.. kANuka ke mAnavI vRddha bane mana kayAM vRdhdha bane che, ! nAnAM meTAM rAjyanA rAjAo vidarbha dezanI rAjadhAnI tarapha pitAnA mitro, rakSaka ane dAsIonAM daLa sAthe prasthAna karavA mAMDayA. niSadhapati naLa paNa priyatamAne nihALavA ane prApta karavAnI ane svargamAM munivara zrI nAradajI pahoMcI gayA ane indra samakSa devene paNa durlabha evI rAjakanyA damayaMtInA rUpanI ane svayaMvaranI taiyArInI vAta kahI. vAta sAMbhaLIne Indra eka nizvAsa nAkho. nAradajIe kahyuM: "vajI jevA mahAna zastranA svAmI ane svarganI apAra saMpattinA bhoktA he Indra, pRthvI pITha para te Aje virATa meLe jAmI paDe che. bhAratavarSane koI mArga evo nathI ke, je mArgethI damayaMtInA svayaMvaramAM bhAga levA koI na jatuM hoya ! vRddho, prauDha, juvAna, kavio, kalAkAro ane vyApArIo rAjA bhImanI kanyAnA yaMvara utsavanAM darzana karavA jaI rahyA che. vRtrAsurane vadha karanArA he mahAbAhu, tuM pRthvIpITha najara te karI je..mAtra pRthvI para nahi paNa, traNeya lekamAM eka paNa kanyA evI nathI ke je damayaMtInI haroLamAM UbhI rahI zake. meM kaI paNa devAMganAmAM damayaMtI jevuM rUpa nihALyuM nathI. A mahAna utsava nihALavAne yoga bhAgye ja prApta thatuM hoya cheA rIte IndranA hRdayamAM eka A zAnI cinagArI verIne mahAmuni nAradajI Indra bhavanamAM cAlyA gayA. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 azakaya kArya? IndranA manamAM thayuM...saMsAranI zreSTha suMdarI vagara mArA vaibhavanI paNa koI kiMmata nathI..Ama vicArI Indra mAnavAmAM prasthAna karavAnI pitAnA sAthIone AjJA ApI. tyAM to agni, varuNa ane yama nAmanA traNeya digdhAle paNa kutUhalane vaza thaIne Indra sAthe mAnavakamAM javA taiyAra thayA. mahArAja Indra mAnavakanI eka rAjakanyAne prApta karavA jAya che e samAcAra samagra alakAmAM vyApta banI gayA. A samAcAra sAMbhaLIne IndrANIne bhAre Azcarya thayuM...tAcI nAmanI asarAe te nAkanuM TeravuM ya caDAvyuM, maMjughoSA nAmanI asara to IndranI baddhi para AkSepa karavA mAMDI. raMbhA te A samAcAra sAMbhaLIne jaDavata banI gaI ane menakA paNa avAk thaI gaI. yauvanamadathI sadAya 'Urmila ane raMgabharI rahetI IndranI cAra-yauvanA asarAonAM citta bhAre kSobha pAmyAM. Indra mahArAjane zuM vargamAM su darI-nArIono te che? svargamAM te cira yauvana vatI ramaNIo che ane mAnava nArInuM yauvana kSINa hoya che...caMcaLa hoya che...rAga ane jarAthI mAnavIo gherAyelAM hoya che. jyAre svargamAM e duHkhane paritApa nathI. te pachI Indra mahArAja zA mATe pRthvIpIThanI suMdarIne prApta karavA jatA haze ? Ama, strIvarga bhAre vimAsaNa vacce gherAI gayo ane eka uttama divase Indra mahArAje anya devonA rasAlA sAthe kuMThinapura javA prayANa karyuM. A tarapha, kAmadevanAM rUpane paNa jhAMkhuM pADanAra niSadhanAtha naLa pitAnA maMtrIo sAthe caturaMgI senA laIne jhaDapI pravAsa kheDate cheka zivA nadInA taTa pAse pahoMcI gaye.revA-narmadAne raLiyAmaNe kinAre.. ane vividha prakAranI vRkSarAjI, viMdhyAcala parvatanI apUrva bhA! arekhara, nayanamanahara pradeza nihALIne naLanA cittane khUba ja harSa Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 niSadhapati thaye thatazIla maMtrIe sthaLano paricaya ApatAM kahyuM, "mahArAja,devAsa vRkSanI sIdhI DALIo para beThelAM zAkhAmRma ane vAnara keTalA darzana che ! uttama auSadhio, uttama khanIjo ane yuvarNa, ratna adithI. bharapUra gaNAte A viMdhyAcalane zreSTha pradeza che." A pradezanuM varNana sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM naLanI najara ekAeka cAra hasothI gherAyelI eka cakravAkI tarapha gaI ane te bolI UThyAH "are zrutazIla, A tarapha najara te kara..! haMsa mATe cakravAkI yogya na hovA chatAM A haMsa parAI patnI cakravAkInI kema AzA rAkhI. rahyA che? jema kudinI sUryanAM kiraNo tarapha anurAga zakhavatI nathI tema A cakravAkI paNa cAre haMso pratye jarAye prema dAkhavatI nathI. maMtrIvara, tuM barAbara je.. araNyamAM rudana samAna, gagana, maMDaLamAM chupAvela vastu mAphaka, rAkhamAM hema karavA jevuM athavA tyAgI jana pratye prIti rAkhavA jevuM ane moranAM pIMchAM jevA eka tarI suMdara evA aghaTita ane anucita snehane dhikkAra che kAraNa sivAya koI paNa vyakti vijAtiya pratye Asakata banatI nathI...! A dazya joIne mane te zubha zukanane khyAla Ave che ane mane thAya che ke mAruM kArya jarUra siddha thaze. sAthosAtha, svayaMvara prasaMge koI paNa navAI pamADanArI ghaTanA bane ema samajAya che." A rIte, mitra samAna mahAmaMtrI sAthe vAta karate karate naLa kaMDinapura tarapha jaI rahyo hato ane e vakhate AkAza mArgethI AvI rahelA IdrAdi devonI najara naLanA rasAlA para paDI, ane naLane jotAM ja badhA devonAM vimAne sthabhita banI gayAM. sahunA manamAM prazna thayo? eka mAnava jAtinA puruSanuM AvuM rUpa! badhA devo naLa sAme sthira najare nihALI rahyA. jenA rUpaguNanI vAta sAMbhaLI che te A navajavAna naLa bhUpALa pote ja che. dareka devanA manamAM thayuM. Indra, varuNa, yama ane agni damayaMtIne Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azakaya kAya? 149 varavA mATe moTI AzAe jaI rahyA che. paraMtu kamalinInuM citta jema sUrya sivAya ane gaMgAnuM mana jema samudra sivAya anyamAM umaMgabharyuM banatuM nathI tema, damayaMtI paNa naLa sivAya anya koIne pasaMda nahi kare. A navajavAna naLa to devarUpane paNa jhAMkhuM pADe te prabhAvazALI ane suMdara che. bhagavAna zaMkarathI dAjhele kAmadeva bhale aMgahIna bane. paraMtu kharI rIte te te AvA suMdara puruSathI dUra rahevA khAtara ja apaMga banyo hoya ema lAge che ! jema anya denA manamAM Avo saMzaya jAgyo hato te ja rIte IndrAdi lokapAlanA haiyAmAM paNa vimAsaNa pedA thaI hatI. kuMDinapura javuM ke ahIMthI pAchI svargamAM paravaravuM ? A praznane samAdhAnakAraka ukela Avato ja nahato. paraMtu kUTanItimAM kuzaLa evA Indra pitAnA mahApratihAra naitramerIne bolAvIne keI na sAMbhaLe tevI rIte eka sUcanA karI naitrameSI namana karIne ekale vidAya thayo ane azvArohI naLa pAse pahoMcI gayo. svarganA deva jevA tejasvI ane rUpavAna natramelIne jotAM ja naLanA manamAM thayuM, "ekAeka A koNa AvyuM haze ?" tyAM te naitrameSIe ja vinayabharyA prasanna svare kahyuM he rAjana, manamAM koI prakArane saMka9pa na karIza. tAruM citta prasana rAkhaje. Aja Indra mahArAja pite tArI sAme AvI rahyA che te tuM temanuM svAgata karavA taiyAra thA." naLanAM nayane ati prasanna banI gayAM...teNe prata karyo. ApanI vAta sAMbhaLIne huM dhanya bane. zrI. Indra mahArAja kayAre padhAraze ?" AchI hAsya sahita navameSa deve kahyuM: "sAme najara kara... A tarapha ja AvI rahyA che.' naLe joyuM...divya vimAno nIce UtarI rahyAM che... te pitAnA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 niSadhapati azva parathI ekadama nIce UtarI gayo ane harSabhera sAme deDo Indra pAse pahoMcatAM ja aMjalibaddha banIne naLe kahyuM: "mahArAja ApanAM darzanathI huM dhanya banya.... ApanA A sevakane koI paNa kArya mATe AjJA kare." niSadhanAthano A vinaya najare nihALavA chatAM InDe pitAnA phUTa vicArane tyAga karyo nahi. kAraNa ke mAganArA kadI potAnA deSa nihALanArA nathI hotA. indra samajAte hato ke, naLa rUpavAna ane tejasvI che. mAnavAmAM te zuM devalekamAM paNa A sudarzana puruSa maLa durlabha che. Ama hovA chatAM InDe pitAnA svArthane vicAra aLago na karyo ane teNe manamAM goThavelI baMdhAIbharI janA jatI na karI. eka ja suMdarI para AkAyelA be puruSamAM zuM IrSAne agni UbharAto haze? anyane utkarSa sahavo e sajajane mATe paNa bhAre kaThina heAya che. Indra navajavAna naLane Adarabharyo satkAra karyo ane khUba ja suMdara vaco vaDe tenI prazaMsA karI. kharekhara, haiyAmAM je hoya te na dekhA khAtara devane paNa abhinaya karavo paDe che ! I madhura svare kahyuM: "rAjana, tArA guNanI ane bAhubaLanI prazaMsA ame svargamAM paNa sArI rIte sAMbhaLI che. gAMdharve ane cAraNa munie dvArA tArI guNagAthA sAMbhaLIne ame paNa khUba ja harSita thayA hatA tArA jevA guNavAna puruSathI A pRthvI zebhI rahe che." "mahArAja, huM to Apane dAsAnudAsa chuM...Apa samartha che eTale mArA aMge AvI.." vacce ja Indra kahyuM: "nahi rAjana, ame je joyuM jANuM che. te ja kahyuM che... ane ethI ja amArA eka kArya nimitte tArI pAse AvyA chIe je, A che varuNa ! A che tejasvI agnideva ! ane A che mahAbalI yamarAja... ame cAreya eka mahatvanA kAryanI. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azakaya kArya ? 151 siddhi arthe ja tArI pAse AvyA chIe. je tuM e kAryane svIkAra kare to ame e kAryane bhAra tArA para mUkavA mAgIe chIe. kAraNa ke tArA jevA suyogya sivAya anya keIthI e kAma thavuM zakya nathI." IndranA A zabdo sAMbhaLIne naLanA manamAM pramoda te thayo paNa sAthe sAthe vicAra Avyo ke, "A kapale mATe koI kArya azakya nathI to pachI e kAma mArAthI kevI rIte zakya banI zake kArya kayA prakAranuM che te jANyA vagara nA..nA..nA. kArya jANyA pachI te sahuM karavA taiyAra thAya che. mukhao paNa karI zake che. kahyA vagaranA kAryane svIkAra karavAmAM ja zobhA che. lepAlenuM kArya game te hoya...te jANyA vagaranuM kArya karatAM kadAca, dhana rAjya ke jIvanane bhega Apavo paDe te paNa zuM ? damayaMtIno prazna to nahi hoya ne ? manathI tene huM mArI banAvI cUkyo chuM. lekapAlo mArI pAse mAgaNI kare te A eka ja vastu huM ApI zakuM ema nathI. paraMtu AvI behUdI mAgaNI AvA mahApuruSo kadI karI zake nahi. mAnavI kIti meLavavA khAtara jIvanane paNa jokhamamAM mUkIne prayatna karato hoya chete pachI prANathI paNa adhika evI kItine mArAthI nAza kema karI zakAya barAbara che. emanI IcchA pUrI karavI e ja mAruM kartavya che." Ama vicArI naLe prasannabhAve ane madhura vANu vaDe kahyuM, "kRpAnAtha, manamAM koI prakArano saMzaya rAkhyA vagara ApanI IcchAmAM Ave te kAryanI javAbadArI Apa avazya mane soMpI. zake cho. Apa mane AjJA karo..dhana, rAjya ke prANanA bhoge paNa huM ApanuM kArya avazya karIza." naLanA A zabdo sAMbhaLIne anya devonAM citta ati prasanna banI gayAM. sahunA haiyAmAM "sAdhu, sAdhu" zabda guMjI UThyo Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 niSadhapati I joyuM ke sAtvika ziromaNi navajavAna naLa barAbara vAjALamAM sapaDAI gayA che. paTanA sAgara samA Izva mahArAjAe prasanna svare kahyuM, " naLa, tArI pAse meM AvI ja AzA rAkhI hatI. tuM dareka prakAranuM kaSTa sahevAmAM ane kArya karavAmAM kuzaLa che e vAta Aje ame satyarUpe joI zakayA chIe. rAjana, tAre kevaLa vANIvilAsa dvArA ja amAruM kArya sAdhavAnuM che. tuM te jANe che ke kuMThinapuramAM rAjA bhImanI trileya suMdarI damayaMtIne svayaMvara thavAne che. damayaMtI paNa svayaMvaramAM yogya patine varavA Atura che. tAre e kAma karavAnuM che ke tuM kuMbinapara jA ane damayaMtIne samajAva ke te amArA cAramAMthI game te ekane pasaMda kare! he naLa ! Ama kAmapIDita lempalene tuM dUta banIne jA." tIrNa vA jevuM IndranuM A vacana sAMbhaLIne naLarAjA kaMpI UThayo. tenA manamAM thayuM, Idra rAjA kharekhara kaI pizAcarUpa banI gayela che. naLe kahyuM : "mahArAja, Apane praNAma karuM chuM ! Ape je kArya batAvyuM te aMge huM Apane kaMIka kahevA mAguM chuM. Apa te jANo cho ke haMmeza savAre zrI jinezvara bhagavaMtanI pUjAthI nivRta thaIne huM ApanI ArAdhanA karato hato ane ApanI samakSa mAgaNI karate ke, damayaMtI mane prApta thAya! Aja Ape mArI pAse tenI mAgaNI karI che. jene prApta karavA mATe huM jaI rahyo chuM, tene mATe huM ApanuM dUtakAya kevI rIte karI zakIza? ApanA bhakto ane ArAdhakone kaSTa ApavAnuM zikSaNa Apane koNe ApyuM ? Ama chatAM meM ApanuM kArya bajAvavAnuM kahyuM che eTale mArA mATe ati priya evI damayaMtIne manamAMthI huM dUra karIza. kAraNa ke svarga zIla puruSo vacana khAtara pitAnA prANane paNa tyAga kare che ! pAmarajane paNa jenI niMdA kare evuM. saMbaMdhI dUtakArya huM kevI rIte karI zakIza? e vanavAsI paNa khIjaDInAM phUlane suMghato nathI. te nAgarika Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 azakya kArya? tene kevI rIte satyAre? vakIlanAM vacanamAM kRtya ane akRtya baMne heya che, paraMtu gurujana pite ja jayAre akRtyane Adeza Ape tyAre ziSya mATe bIjo ko mArga? mahArAja, huM dUtakArya mATe damayaMtI pAse ekale kevI rIte jaI zakIza? aneka rakSaka vaDe rakSAyelA tenA bhavanamAM mArAthI praveza karavo zuM sahaja che? kadAca huM badhA rakSakone nAza karIne tenI pAse pahoMce che te mArAM vacane para vizvAsa kevI rIte mUkaze ? he Indra, damayaMtI e mane varavAne manathI nizcaya karyo che. mane joIne te lajita banI jaze ane Apane varavAne kadI paNa vicAra nahi kare. A sthitimAM bhAre premaniSphaLa jaze, ane ApanuM kArya paNa niSphaLa banaze, eTale mArI Apane vinaMti che ke Apa barAbara pariNAma Ave ema dekhAya che. varuNadeve tarata kahyuM : "he rAjana, kanyAo to seMkaDe puruSanuM nirIkSaNa karatI hoya che...tuM eka zreSTha devabhakta che ane tAruM sarvasa devane arpaNa karavAmAM tuM kartavya mAne che...vaLI, tuM prabhAvazALI che. tArI vANu sAmAnA hRdayane sparza kare evI suMdara che ane tuM jitendriya che. damayaMtI pAse javAmAM tuM ja vadhAre yogya che... ethI ja Indra mahArAjAe tane A kArya mATe vinaMtI karI che." agnideve kahyuM: "rAjana, Indra mahArAjAe tArA sivAya anya keIne yAcanA karI nathI ..tuM ja emanI najare sarvazreSTha jaNAya che. ane tArAmAM e zakti paNa che ke tuM tane potAne atipriya thaI paDelI evI damayaMtI pratyene meha avazya dUra karI zakIza ..he naLa, tuM eka vAra tane prApta thanArI kIrtino te vicAra karI che. tArI kIti kalpAMta kALa paryata rahevAnI che. tuM manamAM jarA ye kSobha na rAkhIza. dUta tarIke kArya bajAvavA chatAM paNa je amAruM kAma siha nahi thAya te kartavya bajAvanAra evA tane keNa deSa daI zake?" Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 niSadhapati tarata yamarAje kahyuM, "agnideva, tame Avo vicAra na kare... mahApratApI naLa je kArya grahaNa kare che te kAryamAM saphaLatA ja prApta kare che. " tyAra pachI naLarAjA sAme joIne kahyuM : "rAjana, tArA nAma mAtrathI kArya sidhdha thatuM hoya te tuM te jAya tyAre te saMzayanuM koI kAraNa ja kayAMthI rahe ? he rAjendra, tuM nirbhaya banIne jA. nabaLA vicAro dUra kara. damayatI pratyene meha pAcho ThelI deane amara kIrtirUpI mAMtAne prApta karavAmAM prayatnazIla thA. Ama te, A jIvana caMcaLa che. kSaNa mAtramAM aneka vAra Ave che ne jAya che... prANIonuM jIvita dharmAdhIna hovAthI dharmanuM AcaraNa karavAmAM palabharane vilaMba kaI karI zake? yAcakanI mAgaNI pratye je upekSAbhAva rAkhe che athavA harSita nathI banate te mAnavI samagra kalaMkanuM sthAna bane che. tuM kaI prakArane saMzaya rAkhyA vagara devakArya karavA tatpara thA... he naLa, damayaMtI pAse jatAM tuM IcchIza tyAre adrazya banI zakIza. adrazya thavAnI zakti prApta thatAM tane keAI. rakSaka ke mAnavI joI zakaze nahi." kevuM azakaya kArya ! je damayaMtI pratye mahinAothI premabhAva keLavyo che. jenI kalpanAbI manamAM aMkita karI che, jenI viraha. vyathAmAM ane rAtrio pasAra thaI che. ane je rAjakanyAe mAtra mArI AkRti ja joIne mane varavAno nizcaya karyo che. AvA premabhAvane kevI rIte deha daI zakAya? jene maLavAnI manamAM tIvra AkAMkSA ramI rahI che tenI pAse jaIne dUtakArya kevI rIte zakaya banaze ? kevuM azakaya kArya! naLane vicAramagna banelA joI Indra mahArAjAe kahyuM ke rAjana, mana para jaya prApta thaI zakatuM nathI?' mana para vijya meLo devA mATe paNa azakya che.... Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azakya kAya? 155 chatAM huM mAruM kartavya bajAvIza.bahAranI muzkelIo karatAM mananI muzkelIo bhAre vicitra hoya che... paraMtu huM ene pahoMcI vaLavAne. prayatna karIza..eka ArAdhaka pitAnA ArAdhyanA kAryamAM jarAye kartavyavimUDha nahi banehuM Ape sepelA kAryane svIkAra karuM chuM." leka pAse prasanna banI gayA ane vaLatI ja paLe adazya thaI gayA... naLa emane ema nata mastake ghaDIbhara Ubho rahyo. tyAra pachI ghavAyelA mana sAthe AnaMdaviheNuM haiye naLa pitAne rasAlA tarapha cAlato thayo. prakaraNa 17 muM : damayaMtInA AvAsamAM huM hinapura have kevaLa daza kesa dUra hatuM... sAMja pahelAM ja tyAM pahoMcI zakAya evI zakayatA hatI... paraMtu sAthe AvelA rAjapurohite AvatI kAlanuM pravezamUhUrta ApyuM ane mahAmaMtrI zrutazIle paDAva nAkhavAnI AjJA karI. DI ja vAramAM zibiraracanA thaI gaI. sUryAsta pahelAM bhojana karavAno niyama hovAthI pAkazAstrIo bhojananI taiyArImAM paDyA, Indra mahArAje sepelA kAryanI javAbadArI saMbhALIne naLanuM citta bhAre kSobha anubhavI rahyuM hatuM. tenA manamAM thatuM, pite manathI damayaMtIne banI gayo che ane damayaMtI paNa manathI pitAne varI cUkI che... Ne haMsa dvArA varamALA paNa mekalI ApI hatI. A sthitimAM damayaMtInA manane Indra pratye kevI rIte vALI zakAze ? nA..nA.. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati nA. mAre ja mArA mananI durbaLatA dUra karavI joIe. damayaMtIne svargamAM apAra sukha, samRddhi ne vilAsa prApta thavAne pUro saMbhava che . damayaMtI Indrane pasaMda karaze te tenAM kuTuMbIjane paNa bhAre harSa anubhavaze nahi, mArA svArtha khAtara mAre kartavyathI calita na thavuM joIe manamAM ane kavanamAM jene virodha hoya che te daMbhI ane kapaTI ja gaNAya che. A deSa vaherIne jIvatarane kalaMkita karavA karatAM damayaMtI bhale kapAlanI bane. AvA vicAre vacce naLa potAnA taMbumAM vizrAma lete eka gAdI para ADe paDakhe paDayo hato. be pratihAriNIo vAyuM vItI UbhI hatI, e ja vakhate mahA pratihAre taMbumAM praveza karIne madhura svare kahyuM: "kRpAnAthane jaya thAo ! kuMDinapuranA eka maMtrI Arya puSkarAkSa Apane maLavA padhAryA che.' A zabdo sAMbhaLatAM ja naLa beTho thaI gayo ane mahA pratihAra sAthe taMbunI bahAra gaye. kAmadevanA avatAra samA naLane jotAM ja pukharAze be hAtha joDIne mastaka namAvatAM kahyuM : "zrImAna niSadhapatine sadAya jaya thAo !" naLe khUba ja Adara sahita maMtrIne satkAra karyo ane taMbumAM dAkhala thaI maMtrIne eka Asana para besADatAM kahyuM : "vidarbhapati mahArAja bhIma kuzaLa che ne ?" bhakitabhAva bharyA svare puSkaraNe kahyuM, "kRpAnAtha, kuMDinapuranA svAmI bhImarAja kuzaLa che. ApanA AgamanathI sahunA harSamAM vRddhi thaze. mahArAja, huM rAjakanyA damayaMtInA kahevAthI Apane maLavA Avyo chuM.' naLanAM nayane harSita banI gayAM. puSparANe kahyuM: "amArAM rAjakanyA kuzaLa che.. Apa zrImAne Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtInA AvAsamAM 157 je divase niSadhAnagarIthI A tarapha AvavA prasthAna karyuM, te divasathI amArA dUto ApanA samAcAra rAjakanyAne ApatA rahe, che ane rAja kanyA paNa pitAnA mahelanA uttara dizA taraphanA. gavAkSe UbhAM rahIne te dizAethI AvatA vAyune paNa ati sukhakara, mAnatAM hoya che. rAjakanyAe Apane svayaMvara maMDapamAM nizcita samaye padhAravAno Agraha karyo che... ane ApanA manoraMjana arthe kinnaranA eka yugalane ApanI sevAmAM me kahyuM che je bahAra UbhuM che.' damayaMtInI keTalI kALajI che ! naLanA hRdayamAM bhAre ullAsa pragaTayo. paNa vaLatI ja paLe tenA manamAM thayuM....AzA, IcchA. ane manane mAre vazamAM ja rAkhavAM joIe. Ama vicArI teNe rAjakumArInA kuzaLa pUchayA ane puSkarAkSa sAthe te kinnara yugalanA svAgata nimite taMbunI bahAra gayo. ati suMdara ane pavitra evuM kinnara yugala saMgItanA sAjasahita UbhuM hatuM. tenI pAchaLa cAra paricArikAo hatI. naLe A zreSTha kalAkAra daMpatInuM bhAvabharyuM svAgata karyuM ane mahA pratihArane A badhA atithionA ArAmanI vyavasthA karavAnI AjJA karI. sAyaM bhajana ane saMdhyA patAvIne naLa pitAnI beThaka zibiramAM AvI gaye. beThakane taMbu ghaNuM vizALa hatuM. cAre tarapha makhamalanA gAlIcA bichAvyA hatA ane dIpamAlikAo jhaLahaLI rahI hatI. sAme ja eka Asana para gAdI bichAvI hatI.naLa tyAM jaIne beThe. dhIre dhIre maMtrIo, senAnAyake ane mahAmaMtrI zrutazIla atithi puSkarAkSane laIne AvI gayA. pravAsanI carcAo thavA mAMDI. dAsIoe dhUpadAnIo cAre tarapha pheravavA mAMDI. rAtrinA Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 niSadhapati prathama prahAranI ekAda ghaTikA bAkI rahI haze tyAre mahAI vaNa ane mRdaMga sAthe Dinara yugala AvI pahoMcyuM. sabhAkhaMDanI madhyamAM ja tenuM Asana goThavyuM hatuM. naLane - namana karIne baMne Asana para besI gayA. naLanI sAthe rahelA seka jeTalA rAjAo ane rAjakumAra paNa dhIre dhIre AvI pahoMcyA. kinnara suMdarIe vINuM hAthamAM lIdhI. tenI sAthenI be paricArikAoe mRdaMga lIdhAM bIjI be paricArikAoe supivara vAgha lIdhAM. ane kinara navajavAne divya saMgItane prAraMbha karyo, saMgItane AnaMda asAmAnya hoya che. samaya kayAre vItI jAya che tenI kalpanA gAnAra ke sAMbhaLanAra koIne rahetI nathI. lagabhaga madhyarAtri thavA AvI ane saMgItane kAryakrama pUro karavAmAM Avyo. kinnara yugalanuM divya saMgIta sAMbhaLIne sahune zrama haLavo phUla banI gayo hato ane sahu prasannacitta banyAM hatAM. naLe kinnara kaMpanI saMgItakalAne biradAvI ane dhIre dhIre sahu potapotAnA taMbu tarapha javA vidAya thayAM. naLa paNa zayanagRha tarIke oLakhAtA pitAnA taMbumAM gayo ane damayaMtInA vicAra karate karate meDI te nidrAdhIna thayo. vahelI savAre keDinapura tarapha prayANa karavAnuM hatuM. naLa prAtaHkALa pahelAM ja jAgI gayo. e vakhate kinnara yugalanuM divya saMgIta samagra zibirane jANe jAgRti rasa pAI rahyuM hatuM. niSadhapati mATe eka hajAra azvo joDele ratha taiyAra thaI gayA hatA. vyavasthApake zibirane saMkelavAnA kAryamAM paDayA hatA. mahAmaMtrI zrutazIla, puSkarAkSa ane rAjapurohita sAthe naLa rathamAM besI gaye. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtInA AvAsamAM 15 pravAsa kucanI bherI gAjI UThI. eka ja praharamAM sahu kuMThinapuranA pAdaramAM pahoMcI gayA. e vakhate kuMThinapuranA rAjA bhIma, maMtrIo, anya rAjAo ane mAnanIya nagarajane harSavani karatAM karatAM svAgata nimite AvI pahoMcyAM. temanI sAthe dama, damana ane dAna nAmanA traNeya putro paNa hatA. mahArAja bhImane svAgata nime AvatA joI naLarAjA temanI sAme gaye...mArgamAM ja bane bheTI paDayA. paraspara kuzaLavArtA pachI rAjA bhIme kahyuM: "Apane joIne mArAM netro saphaLa thayAM.... Ajano divasa dhanya banya... kAraNa ke ApanI kIti to cAre dizAe vyApta ja banelI che... IvAku vaMzanA ratnarUpa evA Apane huM bhAvabharyA hRdaye satkAra karuM chuM.' " "Apa gurujana che...ApanI kRpAdraSTi ja mArA mATe AzIrvAdarUpa banI gaI...ApanA milanathI huM paNa dhanya banI gayo." tyAM te traNeya rAjakumAra, maMtrIo, vageree naLane praNAma karyA.ane cAraNa, bhATa, kavio, vageree biradAvalI gAvI zarU karI. rAjA bhIma ghaNuM ja Adara sAthe naLarAja ane tenA rasAlAne eka vizALa mahelamAM utAra Apyo. tyAra pachI rAjA bhIma vidAya thayA. naLe ane tenA maMtrIoe snAnAdithI nivRtta thaI zrIjinezvara bhagavaMtanI pUjA karI. tyAM to rAjA bhImanI seMkaDe dAsIo bhejananA thALa laIne AvI pahoMcI. AjanI rasoImAM eka vAnagI damayaMtIe pote banAvI hatIe vAtanI eka dAsIe naLanA mahA pratihArane vAta karI. naLarAjAe bhajana karatA pahelAM rAjA bhImanI dAsIonI Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 niSadhapati IcchAne sa teSavA tenI samakSa AvIne dareke dAsInuM yegyA upahAra vaDe sanmAna karyuM ane tyAra pachI naLa potAnA senApati, maMtrIo, pitAnI sAthenA rAjAo, vagere vacce bhejana karavA beTho. bhojanAdithI nivRtta thayA bAda thoDI vAra vizrAma laIne naLe. muMja nAmanA pitAne maMtrI sAthe damayaMtIne bheTa ApavA mATe ratnAbharaNane eka dAbaDa meka ...muMja maMtrInI koI rokaToka na kare eTalA khAtara rAjA bhImane maMtrI puSkarAkSa paNa sAthe gayo. damayaMtI Aja khUba ja ulAsamayI banI gaI hatI. naLa mahArAjanA AgamananA samAcAra sAMbhaLI tenA cittanI sarva vyathA jANe vidAya laI cUkI hatI ane e vyathAnuM sthAna talasATe laI lIdhuM hatuM. puSkarAkSa sAthe gayelA muMja maMtrIe damayaMtInA suMdara ane uttama bhavanamAM Adarabharyo satkAra meLavyo. tyAra pachI damayaMtInI mukhya paricArikAne mahArAjA naLadeve pAThavelI bheTa raju karI. mukhya. paricArikAe bane maMtrIone eka khaMDamAM besADIne naLarAjA taraphathI AvelA suvarNa Dabbe rAjakanyA samakSa jaIne arpaNa karyo ane vigatathI mAhitI ApI. dAbaDe joIne jANe naLa pote ja Avyo hoya eTale harSa damayaMtInAM nayanemAM nAcI UThayo. teNe dAbaDa . dAbaDAmAM zreSTha ranothI jhaLahaLatA keTalAka alaMkAra hatA. damayaMtInA manamAM naLanA hastasparzathI maya banelA alaMkAra dhAraNa karavAnI tIvra IcchA thaI ane te dAbaDo laIne tarata eka paricArikA sAthe vastrakhaMDamAM gaI. tyAM eka tarapha goThavelA vizALa darpaNa sAme UbhI. rahIne damayaMtIe priyatamanA bheTarUpe AvelA alaMkAra eka thALamAM sajAvaTapUrvaka mUkyA ane paricArikAne pote paherelA alaMkAre utArI levAnI AjJA karI. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mayaMtInA AvAsamAM thoDI ja vAramAM damayaMtI naLe bheTa ApelA alaMkA vaDe alaMkRta thaI gaI...ane darpaNamAM jotAM ja tenuM mana ati prasana thaI gayuM. oha, mananA mAnelA svAmInA sparzathI premarUpa banelA alaMkAre keTalA divya, suMdara ane tejasvI lAge che damayaMtIe prasanna svare dAsIne kahyuM: "A zukanavaMto upahAra lAvanArane eka ranamALA vaDe satkAje. ane niSadhapatinA kuzaLa pUchaje. jI.." kahIne dAsI cAlI gaI. muMja jyAre utAre pAchA AvyA tyAre naLa tenI AturatAbharI najare rAha jete Ubho hato. muMje naLane praNAma karIne rAjakanyAe pUchelA kuzaLa samAcAranI vAta kahI. naLanA *vAmAM thayuM... oha, jIvanamAM AvI kaparI paLo zA mATe AvatI haze ? meM to niSadhapati tarIke opacArika bhAve upahAra mokalyo hato. priyatamarUpe nahi... chatAM damayaMtIe te mArA upahArane priyatamane ja upahAra mAnIne satkAryo lAge che. have zuM karavuM ? nahi. saMzaya ke nabaLAIne koI sthAna nathI. je kAyameM svIkAryuM che te mAre pramANikapaNe ja karavuM joIe. Ama vicArI naLa rAtrikALanI rAha jovA mAMDayo. paNa Aja te ekale rahI zake ne manane samajAvavA mATe ekAMta meLavI zake evI sthiti tenA mATe rahI nahatI. nagarInA ne rAja bhavananA seMkaDe mulAkAtIo AvatAjatA hatA. naLanAM rUpane nihALIne sahu ema ja kahetA ke je ApaNI rAjanyA niSadhapatinA kaMThamAM varamALA Aropaze te samagra pRthvI dhanya banI jaze... A tejasvI, surUpa ane vinayI rAjA A pRthvI pITha para maLa dulabha che. bhojana, saMdhyA AdithI nivRtta thaI naLa rAjakumArInA bhavana 11 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 "niSadhapati tarapha javAnI taiyArImAM paDaze. teNe muMja maMtrI pAsethI e bhavananA mArganI mAhitI meLavI lIdhI hatI....bahu dUra nahatuM... rAjabhavananA virATa upavananA eka bhAgamAM ja AvyuM hatuM. IndranA kAryathI koIne vAkepha karavA tene ucita na lAgyuM...eTale pitAnA mitra samAna mahAmatrI zrutazIlane paNa teNe kaMI na jaNAvyuM ane upavanamAM pharavAnA bahAne te dhIre dhIre bahAra nIkaLI gayo. thoDI ja vAramAM te rAja bhavananA mukhya pravezadvAra pAse AvI paheze. mukhya dvAra pAse vIseka rakSake khullI talavAra sAthe UbhA hatA ane ratho, vAhano tema ja mANasenI avarajavara paNa khUba hatI. naLe InDe ApelI adrazya vidyAnuM smaraNa karyuM ane te paNa praveza dvAramAM dAkhala thayo. - hajI rAtrine prathama prahara pUre naheto thaye. jamaNe hAtha tarapha damayaMtIne mahela hato ane e taraphathI madhura saMgIta AvI rahyuM hoya tema jaNAtuM hatuM..... naLa adrazya hato eTale tene koI joI zake tema nahotuM.mahela pAse AvatAM ja te camake... cAre dizAe dIpamAlikAo prakAza verI rahI hatI...seMkaDe rakSake khullI taravAre pahero bharatA UbhA hatA ane mahelanA mukhya dvAra para paNa dAsadAsI enI AvajA dekhAtI hatI. naLane bIje te kaI bhaya nahote te koIthI bhaTakAI na eTalI kALajI sAthe mahelamAM dAkhala thaI gayo. traNa bhUmine mahela hato..pahelI bhUmi para damayaMtI nahatI.... naLa bIjI bhUmi para gaye..tyAM paNa damayaMta ' hevAnAM lakSaNo na maLyAM...eTale te trIjI bhUmi para gaye eka vizALa khaMDamAMthI hAsa parihAsane kaleladhvani naLanA kAna para athaDAyo...e khaMDamAM ja damayaMtI maLaze ema mAnIne te khaMDanA dvAra pAse gayo. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 damayaMtInA AvAsamAM khaMDamAM najara karIne jotAM ja te avAka banI gaye. khaMDanI madhyamAM ja eka Asana para damayaMtI beThI hatI. tenI AsapAsa priya sakhIo ane paricArikAonuM vRMda beThuM hatuM. khaMDamAM se se dIpakanI cAra mAlikAo prakAza veratI zebhI rahI hatI. khaMDanA dvAra pAse cAra rakSikAo khullI taravAra sAthe UbhI hatI. naLa khaMDamAM dAkhala thayo ane dvAra pAchaLanA khUNAmAM Ubho rahI gaye. e vakhate eka sakhI damayaMtIne kahI rahI hatI damayaMtI, Aja te tAre AnaMdano divasa che. mahinAothI jenI vATa jotI hatI... te tAre priyatama AvI pahoMce che." bIjI sakhIe kahyuM: "niSadhapatine nihALavA Aja koNa gayuM hatuM?" cArapAMca sakhIoe kahyuM: "huM, huM..." te vAta to kare...mAre jevA javuM hatuM paNa jarA meDI paDI...niSadhanAtha bhojana karavA cAlyA gayA hatA." sAruM thayuM ke, te naLane na joyA." joIne tuM tyAM ne tyAM ja cakarI khAI jAta...kAmadevanA rUpanI vAto ghaNuM sAMbhaLI che. paraMtu naLa kAmadeva karatAM ye aneka gaNa suMdara ane tejasvI che..." bIjIe kahyuM. damayaMtI dhyAnathI A vAta sAMbhaLI rahI hatI. eka vyaMgapriya sakhIe tarata kahyuM: "kerI, ciMtA na kara.kAle savAre ja tuM tAra caMdranuM vadana joI zakIza.tArA ArAdhya prANavalabhanAM nayane joIne asthira na banI jatI..." naLanA kAnamAM A vAta jatI hatI... paraMtu tenAM nayane Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 niSadhapati damayaMtIne ja nihALI rahyAM hatAM. tenA manamAM thayuM...A rUpavatInuM varNana karavA koI zaktimAna nathI. haMse kareluM varNana ke bhikSA kareluM varNana jANe lAkhamAM bhAganuM ja lAge che ! A rUpa to mana ane vANInA samajanArA bRhaspati paNa sahelAIthI ka9pI zake nahi. he Indra mahArAja, Ape mane mAtra eka kArya nathI soMpyuM. paNa vajana prahAra karIne mArA haiyAnA cUrecUrA karI nAkhyA che...mArI bhAvanA, AzA ane aramAnanA bhukkA bolAvI dIdhA che...! he kapAle, A karatAM te Ape mane bALI nAkhyA hatA te vadhAre sAruM thAta ! have zuM karavuM ? nA..nA... nA nabaLAI khaMkherIne mAre mAruM kArya karavuM ja joIe. karI rahyo hato. damayaMtIne keza pAza sAcAM motIo vaDe zobhato hate. jANe A trIlekaya suMdarIe vAsukI nAgane nAthIne bAMgyo na hoya ! are, A te meM upahAra svarUpe pAThavela ratnahAra lAge che... A bAjubaMdha paNa...A mudrikAo, A dAminI...! huM A zuM joI rahyo chuM ? zuM teNe mArA upahArane ja.. vicAra karatAM naLa dhrujI UThayo... vaLatI ja paLe tenA cittamAM thayuM...nahi, mAre manane nabaLuM na paDavA devuM joIe... mana...!! saMsAranI aneka vipattio ane samRddhimAM mana sivAya koNa hoya che? manane koNa nAthI zake chebhagavAna zaMkara samA mahAyogI paNa bhIka DIne joIne caMcaLa banI gayA hatA. A te mArA manamAM vaselI priyatamA che...enA manamAM huM vasI cUkyo chuM. atyAre te pitAnI sakhIo vacce besIne mArAM ja rUpaguNanI carcA sAMbhaLavAmAM vibhora banI gaI che. enuM pratyeka aMga jANe pulakita banI Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtInA AvAsamAM gayuM hoya ema lAge che! eha! eha, mAre zuM karavuM ? mArA pratyene tene A premabhAva jANyA pachI mArAthI daye kevI rIte rAkhI zakAze? A rUpavibhAva ane A pavitra hRdayane joyA pachI huM dUtanuM kArya kevI rIte karI zakIza? oha, nabaLAIo dUra thAo ! dUra thAo ! ! ApelA vacananA pAlana khAtara kadAca mAre IndranuM kArya pUruM karIne AtmahatyA karavI paDe te bhale...hasatAM hasatAM huM tane jhIlI laIza...! paNa mAre vacanapAlananI maryAdA to rAkhavI ja paDaze ! Ama, naLarAjA vicArato hato tyAM vINuM jevA madhura svare damayaMtI belI UThI : "pramadA, mAruM vAmAMga kema pharake che?" e te ati zubha kahevAya ! kadAca ApanA priyatama Apane maLavA AvI gayA hoya ! " pramadA bolI, bIjI sakhIe kahyuM "sakhI, mAnavakane kAmadeva te A bhavanamAM kayAMthI Ave ? paraMtu vAmAMga pharakavAthI avazya ApatI manecchA pUrI thaze..." naLa dhrujI UTho hate have zuM karavuM ? game te thAo ! mAre mAruM kArya karavuM joIe..kSatriya pitAnA nizcayane vepAra kadI karatA nathI. mAre have rAjakanyA sAme pragaTa thaIne dUtanuM kArya karavuM ja joIe. prakaraNa 18 muM : : devadUta ! damayaMtInuM rUpa-yauvana nihALIne naLa pitAnuM bhAna bhUlI gayo hato, chatAM kaThera kartavya tene vAraMvAra jAgRta karI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati rahyuM hatuM. naLanA manamAM thayuM, damayaMtI zayanagRhamAM jAya ane tyAM mAre pragaTa thavuM te barAbara nathI. ahIM enI sakhIo beThI che. ane e mArA mATe kavarUpa che. Ama vicArI teNe manathI pragaTa thavAne saMka9pa karyo ane te tarata pragaTa thaI gayo. be kadama agrasara thayo ane badhI sakhIonI najara paDI. e sakhIomAM jeNe jeNe naLane joyA hatA. te badhI bhAre harSamAM AvI gaI. eka sakhIe to damayaMtInA gAla para TApalI mArIne kahyuM: rAjakumArI, je A pite ja che. niSadhapati!' damayaMtI naLane joI ne avApha banI gaI. kharekhara, kAmadeva karatAM ye ati manohara paruSane svAmI che. AvI sazakata kAyA ane prasanna juvAnI A pRthvI para kayAMya nahi hoya! damayaMtInI anya sakhIo paNa naLane eka ja dhyAne joI rahI hatI. sahune ema thayuM ke, Idrane te koIe joye nathI. paNa A puruSa Indra karatAM ye savAyo lAge che! zarama, saMkoca, lajajA, kutuhala, Azcarya ane AnaMda jyAre eka sAthe ubharAya che tyAre mAnavI pote ja stabdha banI ja hoya che. sakhIonA manamAM thayuM ke, gabharAI ne je bUma pADIzuM te bahArathI rakSikAo AvI pahoMcaze ane A priyadarzana naLane nihALavAne AnaMda luMTAI jaze. AvA bhayanA kAraNe koI sakhIe bUmAbUma na karI. chatAM eka caturAe UbhI thaI khaMDanuM mukhya dvAra aTakAvI dIdhuM. damayaMtI prasana madhura najare naLane nIrakhI rahI hatI. keInA manamAM e prazna paNa na thayo ke ATaATalA cokIpaherA vacce niSadhapati ahIM sudhI AvyA haze kevI rIte? | naLa ane damayaMtI paraspara nAkhI rahyAM hatAM.baMnenAM Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadUta hadayamAM jANe paMcazarane prahAra thaI rahyo hate kartavya najara samakSa rAkhIne manamAM jAgelI madhura Urmione naLa parANe kacaDavAno prayatna karI rahyo hato te ati saumya svare bolyo : "prathama to Apa sarvanI huM kSamA mAgI lauM chuM...ke meM ApanA vidamAM A rIte ekAeka AvIne vikSepa Ubho karyo. paraMtu eka mahatvanA kArya nimitto Avyo chuM. eTale..." damayaMtI naLane joIne khUba ja prasannamugdha banI gaI hatI. te mRdu maMjula svare belI, "mArAM netrane dhanya banAvanAra, prANathI paNa pUjya ane nUtana thirUpa evA ApanuM huM svAgata karuM chuM. saMsAranA lekene netranuM ApanArA he atithi, eka kanyAnA AyArathI te Apa ajJAta nahi ja he..prathama darzane ja amArAM cittane vaza karanAra evA Apa Asana para na birAjatAM dUra kema UbhA rahyA che? Apane paricaya ApavAmAM kupaNutA kema dAkhavo che? huM ne mArI sakhIo Apane nihALIne kharekhara AzcaryavimUDha banyAM chIe. koI paNa puruSane ahIM AvavuM te bhAre kaThina che. sazastra rakSako paNa Apane joIne pitAnuM bhAna bhUlI gayA haze ema ja mane lAge che...kharekhara, kAmadevane paNa zaramAve evuM ApanuM svarUpa joIne huM ne mArI sakhIo paNa dhanya banavA chatAM bramamAM AvI paDayAM chIe...." - he suMdarI, huM tArI sAme dUta banIne Avyo chuM. mArA nimiro koI vikanI jarUra nathImAruM dUtatva saphaLa thaze to mane khUba ja mAna maLyuM che eTale saMteSa thaze. he atithivatsala rAjakanyA vidabhI! Indra, yama, varuNa ane agni e cAreya lokapAlane dUta banIne Avyo chuM. prathama te huM tArA ane tArI sakhIonA kuzaLa pUchuM chuM.' 5. eka sakhI belI UThIH Apane joIne amArI kuzaLatA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 niSadhapati apUrva banI gaI che. paraMtu Ape Apano paricaya te na ja Apo." naLe damayaMtI sAme joIne kahyuM: "rAjakumArI, cAreya lokapAle tArAM rUpa, guNa ane yauvana pratye AkarSita banI gayA che. A cAreya mahApuruSe svarganA mahAna de che. svargamAM emanI pAse je samRddhi che te mahAna puNyanA phaLa samI che. svarganuM sukha akalpaniya heAya che. A cAreya mahApuruSo tArA pratye mugdha banyA che. kAraNa ke svargamAM paNa tArA jevA rUpiyauvanathI samRddha banelI koI nArI che ja nahi. eTale huM e kahevA Avyo chuM ke, svarganAM sukhathI samRddha banavA mATe tuM cAra lepAlamAMthI game te ekane pasaMda karaje. ema karIza te tAruM jIvana dhanya banaze, tAruM yauvana amara banaze ane tArI kIti samagra vizvamAM vyApta thaze. kAraNa ke traNeya lekamAM tArA jevuM zreSTha nArIratna che nahi. ethI ja cAreya lekapAla tane prApta karavA Icche che. eTale cAramAMthI game te eka kapAla, je tArAM netrone priya jaNAya tene tuM varamALA paherAvaje. Indra mahArAja, samagra devatAomAM zreSTha ane jagaprasiddha che.yamarAja sarvanA jIvitanA svAmI che. agni pite bhaMDArarUpa che ane varuNa saumya zItaLa che.. tArA manane je rogya lAge tene tuM tArI jIvana-sahacara banAvIne dhanya thaje." naLanA A zabdo sAMbhaLIne damayaMtI vicAramAM paDI gaI. be paLa pachI teNe naLa sAme vedhaka draSTi karIne kahyuM: "he devadUta ! AvAM vacana belatA ane devI sarasvatIe nakakI karelA mananuM gaurava na rAkhatA ApanuM nAma ane paricaya jANavA icchatI hatI. tyAM te hAthInI snAnakriyA jevI svachaMda vANI Ape vahetI karI...! Ape sAva yatha vANIvilAsa ja karyo. ApanA nAmane sAMbhaLavA IcchatI mane bIjuM saMbhaLAvavAne zuM artha ? jaLapAnanI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ revadUta IcchA rAkhanArane madhura evA madhathI tRpti thatI nathI." naLe vinayapUrNa ane madhura svare kahyuM, "he suMdarI, huM lepAlane dUta chuM e paricaya barAbara che. A haThAgraha zA mATe rAkhavo joIe? mAruM nAma ane vaMza jAvAnI IcachAne kaI artha nathI. zAstra kahe ke sajajane pitAnA mukhethI pitAnuM nAma na kahevuM joIe. praNAlikAno bhaMga karavAmAM huM bhIru hovAthI mAruM nAma nathI kaheto... chatAM he mugdhA, tArA AgrahathI huM eTaluM ja kahIza ke huM caMdravaMza chuM.' A sAMbhaLIne damayaMtI khinna banI gaI...be paLa pachI te -elIH "mahAzaya, je mAnavI vAta sAMbhaLavAnI tIvra IcachA rAkhe te mAnavIne adhUrI vAta kahevAmAM Ave eno artha e ja thAya ke jaLapAna karatA mAnavIne adhavacce jaLanI dhArA aTakAvavAmAM Ave ane te mAnavI tRpta na thaI zake. A rIte vaMzane paricaya ApIne nAma chupAvavAnuM aDadhI chetarapIMDI jevuM kArya Apa kenI pAsethI -zIkhyA ? je rIte varSA RtumAM ghaDIka dekhADIne adrazya thatuM caMdra vaDe jema cakravAka chetarAya che, te rIte ApanAthI mArA jevI bheLI kanyA bhAre kheka anubhavI rahI che. he devadUta, Apa nI vANI ghaDIka spaSTa, gUDha ane na samajAya evI jaTila paNa che. eTale mArAthI Apane spaSTa javAba kema ApI zakAya? kAraNa ke kulIna bALAo parapuruSa sAthe vAto kare te yegya na gaNAya." damayaMtInA AvA javAbathI naLa jarAye calita na thayo. meM prasana svare bolyo : "he suMdarI, tuM mane je kaMI pUchIza tene huM spaSTa uttara AvIza. kAraNa ke vANuM jene vyavasAya che evA tene belavAthI ja kArya siddhi prApta thAya che. mArA khAtara atyAre Indra mahArAja bhUmi para UbhA haze ! tAre uttara ApavAmAM saMkoca na rAkhavo joIe." Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1eo niSadhapati. " devadUta ! huM ApanI vyathA samajI zakuM chuM. kAle aMge Ape kahelI vAtane meM uttara Ape ene artha ema na samajaze ke mane lekapAlo pratye dhRNA che. huM te evA samarthone pUjya gaNuM chuM ane vaMdana karuM chuM. lekapAlanI pasaMdagI karavAne. Apane Agraha mAre mATe AzcaryarUpa che. jema haMse kAkaDInA velAnuM bhakSaNa karatA nathI, tema devAMganAo sAthe prIDA karanArA de zuM kadI mAnavastrInuM seva karavA taiyAra thAya ? deva ane mAnavanAM. baLa, buddhi teja, vaya ane samRddhimAM AkAza pAtALanuM aMtara heya na ane patha saMga saMbhavI zakato nathI. eka jha abUjha praharatI para ArohaNa kevI rIte ? zake ? devAMganAo samakSa mAnavastrI te sAva bicArI dekhAya che... Ama chatAM devone je rucikara hoya te jaNAvI zake che... ane vAmInuM kAyasevaka to karavuM ja joIe. e enI zobhA che? paraMtu siMha sAthe mRgane bheTavAne adhikAra heya nahi...vaLI, leka pAne pratimArUpe huM haMmeza pUjatI rahuM chuM. eTale e mArA ja che ! Apane khyAla to haze ja ke mArA pitAnI kuLaparaMparAmAM svayaMvara vidhi cAlyo Ave che. e prathAne jALavavA mATe ja mArA vaDIloe mane svayaMvara Apyo che. A tarapha mAre mArA vaDIlanI ane kuLa paraMparAnA vijayanI kALajI rAkhavAnI che, bIjI tarapha denI AvI prArthanA AvI paDI che...eTale A gemAM Apa ja mane salAha ApI ke mAre zuM karavuM ucita che ? huM to eka bAlikA chuM...devane uttara ApavAnI mArAmAM zakti kyAMthI hoya! je Apa mArA pratye dAkSiNya bhAva lAvIne pUjavA yogya lokapAlane teonI malina spRhAthI aTakAvo te vadhAre sAruM. he devadUta, ApanI hAjarImAM sajajana, puruSonI niMdA na thAya te vadhAre ucita lAge che. kAraNa ke jagatamAM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadUta - 17 sajajana puruSo anyane sadabuddhi ja ApatA hoya che. Apa mane mArga dazana Apajo." ATaluM kahIne damayaMtI zAMta bhAve UbhI rahI. tenA. manamAM to spaSTa thaI ja gayuM hatuM ke devadUta banIne Avela anya kaI nahi, paNa naLarAja pite ja che.. damayaMtInA uttathI prabhAvita thayele naLa prasanna svare pitAnA kartavya mArga para aTala rahIne be : "rAjakumArI, huM mahAna lokapAlane dUta chuM eTale tArA kahevA pramANe huM te mahApuruSone teonA vicAramAMthI rokI na zakuM te svAbhAvika che. IndrAdi kapAla tArA pratye rAgAdhIna banyA che, ane tuM e mahApuruSo pratye udAsIna banI heya tema lAge che...kharekhara, mArA mATe A eka Azcarya che. saMsAramAM svarganA sukhanI IcchA ke mAnavI na rAkhe! eka mAnavastrI devAnuM sukha na Icche evI vAta te meM tArA moDhe ja sAMbhaLI. prApta thayelA nidhino asvIkAra karavo e ucita kema kahI zakAya? tuM devane svAmI tarIke svIkAre ethI tArA kuLamAM kalaMka lAgavAne kaI saMbhava nathI. meru parvata para pahoMcI gayela vyaktine ema kema kahI zakAya ke te nIce rahela che ! he rAjadulArI, tArA prabhAvathI akulIna mAnavI paNa kulIna banI jAya emAM koI saMzaya nathI. ghaNI vAra uttama puruSo premane AdhIna banIne sAmAnya vyaktine svIkAre che, jevI rIte caMdra anurAganA kAraNe mRgane pitAnA ucharaMgamAM sthAna ApyuM che. tuM kumArikA cho. svayaMvaramAM Ameya tuM koI sAmAnya puruSane ja varamALA ApavAnI che, pachI lokapAle tane IcchatA hoya to tAre zA mATe anya vicAra karavo joIe? lepAle kaMI alpa zakitavALA nathI...mahAna ane samartha che. emAMthI koI ekane svIkAravAmAM tArI kuLa paraMparAne vadhAre gaurava prApta thaze mArI salAha tuM svIkAre te meghanA svAmI ane airAvata hAthInA vAhanavALA sarvazreSTha Indrane ja tuM svIkArI le...mahAtejavI agnideva pratye Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra niSadhapati tAruM mana rAtuM haiya te tene svIkArI le. dharma pratye asAdhAraNa mamatvavALA dharmarAja paNa uttama che. ane samudranA svAmI varuNa paNa uttama hRdayavALA che...A cAramAMthI tane je yogya lAge tene tuM svIkAra kara." vAraMvAra lepAlanA guNa sAMbhaLIne damayaMtI akaLAI gaI hatI. teNe potAnI priya sakhI kezinInA kAnamAM keI na sAMbhaLe te rIte thoDI paLe paryata kaMIka kahyuM tyAra pachI nIcI najare jotI che UbhI rahI ane kezinIe naLa sAme joI mRdumadhura svare kahyuM, he mahAbAhu, rAjakumArI damayaMtI pitAne javAba mArA dvArA ApavA mAge che te Apa sAMbhaLa ..taravane samajanArA de zuM kaI parastrI pratye Asakta bane kharA? eka pativratavALI huM te kAmapIDita lekapAlane kaMI rIte svIkArI zakuM ? jJAnIo ane sajajanee je dhamane ISTa mAnyo che, te dhama je roSe bharAya te vizvamAM pralaya macAvI mUke. he dUta, Indra karatAM ye zreSTha ane guNavAna evA naLarAjAne manathI meM mArA svAmI tarIke svIkAryA che ..e niSadhanAtha svayaMvaramAM bhAga levA Aje ja ahIM padhArela che ane mArA pratye khUba ja prIti rAkhe che. aMtaranI prItinA raMgathI zobhA pAmelA emanA ja pAThavelA alaMkAro me dhAraNa karyA che. AvA svAmIthI bevaphA banavuM te zuM Arya nArIne AcAra hoI zake? utama vaMzanI kanyAne kulAcAra saMbhavI zake? kRSNapakSamAM kSINa thayele caMdra zukala pakSamAM pUrNatAne pAme che..verAI gayele pArada paNa ekatra thaI zake che. paraM siMhaNa samI mArI jahavA anya kazuM kahI zakatI nathI. arthAta naLa sivAya huM koIne varI zakuM nahi. lokapAlene mAnavalejanI nArInA hRdayane paricaya heta te teo AvI duSTa IchA kadI karata nahi. vyavahAranI najare paNa eka thAMbhale be madenmatta hAthIone bAMdhI Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadUta 17 zakAya nahi. vIra puruSanA myAnamAM talavAra rahI zake nahi. gaganamAM be sUryabiMba sAthe dekhAtAM nathI...ane mukhamAM paNa be ja rahetI nathI. be devadUta, baMne tarapha aNIvALI seya taMtune kadI pakaDI -dhArI zakatI nathI. zuM koI paNa vyakti ekI sAthe be bhAga para vicarI zake? deva ane manuSya evA be svAmI zuM ucita gaNAya? he dUta, meM mAruM sarvasva mahAtejasvI niSadhanAthane ja arpaNa karela che... eka vAra apAyelI vastu bIjAne ApavI te moTAmAM moTo deSa che. kapAle pratye mArA hRdayamAM bhakti che..mArAmAM koI pratye roSa nathI, ke kaI prakAranI tRSNA nathI. mahArAjA naLa sivAya huM anya keIne pati tarIke svIkArI zakuM tema nathI. he devadUta, naLarAjAne huM pAMcamA lepAla ja mAnuM chuM ane emanAmAM IndrAdi lepAle birAje che... he dUta, AvatI kAle savAre svayaMvara maMDapamAM niSadhapatine varamALA AropavAno mAre nizcaya che. have Apa mane lekapAlane saMdeza saMbhaLAvazo nahi... mArA para dayA kare... krodharahita banI mArI bhAvanAne samaje. thoDA samaya pahelAM ja haMsa dvArA derAyelI AkRtine meM svAmarUpe svIkArela che. te AkRti naLarAjAnI hatI.... ApanA jevI ja hatI.' kezinI dvArA damayaMtIne bhAva sAMbhaLIne naLa khUba ja prasa thaze. paraMtu te kapAlenuM ja kArya karavA Avyo hato eTale manamAM koI prakAranI nabaLAI na praveze teTale sAvadha rahIne prasanna madhura svare belyo; "he suMdarI, tArA jevI catura ane jJAnamayI kanyAe sArAsArano viveka jANavo joIe. mATInA DhephAmAM ane ratnamAM jeTalo taphAvata che teTale ja taphAvata mAnava ane devamAM che. he damayaMtI, deva ane manuSyane saMgama azakya che evo bhramatuM dUra karaje pUrve AvuM bane ja che ane zAstramAM te vAta Ave che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati he suMdara netravALI, tAre dareka draSTie vicAra karavo ja joIe. tArA InkArathI je lokapAle krodhAyamAna thaze te zuM tAre svayaMvara zakya banaze? yamarAja kanyApakSamAMthI ekAda vyaktinuM mRtyu upajAvaze te svayaMvara ApoApa sthagita thaI jaze . athavA to lokapAle kopAyamAna banIne svayaMvara mATe AvelA saghaLA rAjAone naSTa karI nAkhaze. zuM tAre tArA svayaMvara maMDapane rAjAonI vadha bhUmimAM palaTI nAkhavo che? cAre ya kapAle roSe bharAya te sArAye vizva para bhAre Apatti AvI paDe...mATe tuM dIrgha draSTithI vicAra karIne tAre nirNaya pheravI le...emAM ja tAruM kalyANa che." naLanA A zabdo sAMbhaLIne tejasivanI damayaMtIe sthira gaMbhIra svare kahyuM : he devadUta Ape je kahyuM te barAbara che. emAM Apane keI doSa huM jeta nathI ane devonI zakti kevI che te paNa huM barAbara samajuM chuM. devo ajita che emAM mane koI saMzaya nathI paraMtu eka satya Ape samajI levuM joIe ke mAnava lekanI nArI svarganA sukha karatAM ye pitAnA dharmane, kartavyane ane Adarzane mahAna mAnatI rahI che. A rASTranArI e draSTie ja zreSTha ane preraNAdAyinI che. he mahAbAhu, prItinuM ugamasthAna hRdaya che. ane Arya nArInuM hRdaya jyAM DhaLyuM hoya tyAMthI tene kaI vALavA samartha nathI. Apa kahe tema kapAle AnaSTa UbhuM kare athavA yaMvara maMDapane rakatanA sAgaramAM pheravI nAkhe te paNa mArA aMtaramAM rahele naLa pratyeno prema jarAye khaMDita nahi bane ! mahArAja vIrasenanA putra sivAya mAruM hRdaya anya kaI tarapha DhaLI zake ema nathI... ane je mahAvinAzanuM Ape sUcana karyuM che te mahAvinAzane aTakAvavo te paNa mArA hAthanI vAta che. svayaMvara maMDapa vadhasthAnamAM pheravAya te pahelAM ja huM mArA prANa tyAga karIza paraMtu mArA hRdayamAM anya koI puruSane sthAna nahi ja ApI Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ revadUta 175 zakuM. A mAre aMtima nirNaya che. - damayaMtIne aMtima nirNaya sAMbhaLIne naLa pitAnA kAryamAM niSphaLa banyuM hoya tema anubhavavA mAMDayo...Ama chatAM, tenuM hRdaya damayaMtInI zraddhA nihALIne ati prasana banI gayuM. naLanA manamAM thayuM... A pRthvI pITha para damayaMtI jevI kaI strI nahi hoya, jeNe IndrAdi dene lakSyamAM lIdhA vagara pitAnA hRdayamAM vaselAne ja samarpaNa karavAno niradhAra karyo hoya! damayaMtInA AvA nirNayane kevI rIte keLava, e prazna naLa mATe bhAre kaThina banI gayo. te damayaMtI sAthe sthira najare joto Ubho rahyo. damayaMtInI badhI sakhIo naLa sAme sthira najare nihALI rahI hatI. prakaraNa 19 muM: : devadUta ! [2] -LanA haiyAne damayaMtInI vAta barAbara mathI rahI hatI, paraMtu pote kapAlenA dUta rUpe Avyo hato...naLarUpe nahi. tenuM kartavya eka ja hatuM ke, game te rUpe vANI dvArA damayaMtInA manamAM cAramAMthI kaI paNa eka lokapAlane paraNavAnI Urmi jAgRta karavI. atyAra sudhI lokapAlanAM guNagAna gAvAmAM teNe jarAye kacAza nahotI rAkhI. kartavya khAtara te pitAnA manabhAvane paNa vIsarI gayo hato ane kSaNa pUratI UbhI thatI nabaLAIne mane baLa vaDe ja dAbI de. vicAramagna banelA naLe damayaMtIne anya draSTie vAta karIne vALavAne prayatna karavAno manathI nirNaya karyo. teNe ati madhura svare kahyuM : suzrI rAjakumArI, tArI vAta sAMbhaLIne bhAre navAI sAthe duHkha Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati. paNa thAya che. mane lAge che ke maMtrataMtrane sahAre laIne rAjA naLe tane vaza karI che. je ema na hoya te, tArA jevI guNavatI ane hitAhita samajanArI kanyAne Indrane tyAga karIne naLa pratye prIti kayAMthI pragaTe ? meM kahyuM tema, jo tuM AtmahatyAno bhAga laIza te. devone kaMI kalaMka lAgavAnuM nathI. athavA teone pastA karavAnuM paNa kAraNa nathI. devone dIna prANIo pratye dayAbhAva heya naha. pitA para kudI paDatA pataMgiyA para zuM dIpakane dayA hoya che? je rIte sAgaramAM DUbatA vahANane kaI zaraNa hetuM nathI tema, lepAlathI gabharAyelAone A saMsAramAM AzrayanuM koI sthAna maLatuM nathI. tuM AtmahatyA karavAno prayAsa karIza te zuM tane Indra mahArAja nahi uThAvI jAya ema mAne che? tuM agni bhakSaNa karIza to tAre tArI jAtane agni devanA khoLe ja mukavI paDaze ane agni deva pote ja tane Azraya Apaze. he kamalAkSI, tuM kadAca jaLamAM kudIne AtmahatyA karIza te varuNa pite ja tane jhIlI leze ane anya koI upAye tuM tArA jIvanane aMta lAvavAne upakama karIza te tAre yamarAjane zaraNe javuM paDaze. Ama, game te paNa tuM lepAlanA hAthamAM ja paDavAnI che. eTale mArI vAta mAnya rAkhIne tuM naLane tyAga kara ane koI paNa dipAlane harSapUrvaka svIkAra kara. naLa pratye tAro je kaMI bhAva che, te kevaLa moha che. kAraNa ke naLane tuM pUrve kadI maLI nathI tema, naLa paNa tane maLyo nathI. eTale AvA mohane naSTa karIne tuM svarganA bhoga bhogavavA taiyAra thA. je tuM mArI A vinatIne sarvakAra nahi kare te prathama huM pite ja tAre dveSI chuM ema mAnI leje !" naLanA A zabda sAMbhaLIne damayaMtInI kAyA pravedathI bhIMjAI gaI. tenuM mana vikaLa banI gayuM. tenAM aMge dhrujavA mAMDayAM... tenI buddhi jANe zunya banI gaI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadUta ! [2] 17 ' A rIte dIna banI gayelI ane sakhIonI karuNa draSTie jovAI rahelI damayaMtI priyanA viyegane vicAra karavA mAMDI...sAthesAtha, tenAM nayane dvArA azruo jharavA mAMDayAM ane te hIbakAM bharIne, raDavA mAMDI te manamAM belIH "he pUjya pitAjI, ApanI lADakI kanyAnA svayaMvarane Indra niSphaLa banAvyo che...! jenI pAse pitAnuM sukha rahyuM nathI...te tamArI putrI Apane kevI rIte sukha Apaze ? he rAjA vIrasenanA putra naLa, tame lokapAlathI mArI rakSA kema karatA nathI? zuM ApanI zarama lepAlane nahi pahoMce ? svayaMvara maMDapamAM Apane joIne lokapAle zuM pitAnI duSTa vRttine kAyama rAkhI zakaze? mAre mana Apa ja mArA lekapAla cho.. Apane kadI joyA khAtara kadAca narkamAM jaze to paNa tenI apakIti to thavAnI ja nathI. vaLI, svargamAM sukha che ? tyAM janArA jIvo kevaLa pitAnA puNyane ja bhogave che. dharmanA navIna aMzane prApta karI zakatA. nathI.. tema ja, tyAM u khala svAmI ane kaThora haiyAvALA sevaka hoya che. AvA svargane te huM dUrathI namaskAra karuM chuM. he mAtApitA zaraNa viheNuM banelI huM atyAre konuM rakSaNa dhuM ?" pitAnI sAme dhrusake dhrusake raDI rahelI damayaMtIne joIne naLanuM hRdaya kaMpI UyuM. te pitAnA dUtapaNAne vIsarI gayo ane paLaneye vilaMba karyA vagara bolyo : "he priyatamA, tuM raDIza nahi... azru vaDe ujajavaLa vadane malina na thavA daIza. huM pote ja naLa chuM ane tArI sAme ja Ubho chuM. tuM zA mATe pIDA pAme che ? he. devI tuM mArA siMhAsananA ardhabhAganI zobhA banI jA...huM bhUlyo ! mArAthI zuM bolAI gayuM...? devI, mane kSamA karaje..." damayaMtIe sikata najare naLa sAme joyuM. naLane khyAla Avyo ke pite potAnA manane kAbUmAM rAkhI 12. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 niSadhapatI zakya nathI. te vagata belato heya tevA bhAve belyo. oha, meM mArI jAtane zA mATe pragaTa karI ? na mArAthI devanuM kArya thayuM ke na huM damayaMtIne vedanAmAMthI nivArI zako. kharekhara, huM pite ja chetarAyo chuM...IndranA manamAM mArA mATe zuM thaze? paNa nA e mane doSa nahi ApI zake. anucita kArya saMpanArA A lepAlane mAre have kaI rIte rijhavavA ? Ama kahIne naLa gaMbhIra vicAramAM paDI gayo. damayaMtInA prANane khAtarI thaI ke A navajavAna pote ja mAro priya naLa che. te Asana parathI UDIne naLa pAse AvI. tene vadane paranuM teja punaH prakAzI UThayuM. barAbara A samaye AkAzamArgethI Azcaryasama bAlacaMdra haMsa khaMDamAM AvI pahoMcyo. potAne maLelA zApanuM have nivAraNa thaze e AzAe tene cahero ati prasanna banI gayo hato "jaya... jaya..." zabda bela bAlacaMdra naLa ane damayaMtI sAme Ubho rahI gayA. badhI sakhIo haMsane joIne Azrayacakita banI gaI.. AvI rIte A haMsa kyAMthI ane kevI rIte Avyo haze ? bAlace harSabharyA madhura svare kahyuM: "rAjana, jema mAlatInI valane tuSAgni dajhADe che, tema te akAraNa rAjakanyA damayaMtIne dajhADela che, saumya AkRtivALA naLa, tAruM hRdaya kharekhara nirdaya jaNAya che. kAraNa ke kemaLa evA kamaLanI nALa kaThina ja hoya che.' tyAra pachI damayaMtI sAme joIne kahyuM : "he vaidabha, tAre naLanA kathanathI jarAye gabharAvAnuM nathI. kAraNa ke vANImAM kaThinatA dhAraNa karavI e dUtane dhama heya che. indrAdide balapUrvaka koI paNa kArya karatA ja nathI. strIonuM apaharaNa karavuM e te asuronuM kAma che tuM jarAye ciMtA na karIza." naLe bAlacaMda sAme joyuM. te kaMI paNa prazna kare te pahelAM ja Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadUta ! [2] 1ce hiMse kahyuM : "rAjana devadUta tarIkenuM kArya bajAvavAmAM te jarAya khAmI rAkhI nathI. have tuM mane vedanAthI duHkhI thayelI tArI priyatamA sAme je.virahathI dagdha thayelI damayaMtIne teM vadhAre dagdha karI che... -have tAre viramavuM joIe. jenuM hRdaya komaLa che tenI sAthe kemaLatAthI vartavuM joIe ane kaThera sAme kaThera thavuM joIe. bhramara lAkaDAne korI nAMkhe che, paraMtu kamaLa phUlane jarAye IjA pahoMcADatA nathI. he naLa, have tuM damayaMtInA dilane dardI na Apa... AvatI kAle savAre svayaMvara maMDapamAM bhale deva Ave..damayaMtIne pitAnA bhAgyane ajamAvI levA de. mArA hRdayanI bhAvanA che ke AvatI kAle yaMvara maMDapamAM tamArA baMnenuM maMgala thAo." ATaluM kahIne haMsa bAlacaMdra gavAkSa mArgethI cAlyo gayo... naLa ane damayaMtI baMne AzcaryavimUDha banIne svarganA A haMsadevane joI rahyAM. baMne eTalAM abhibhUta banI gayAM hatAM ke haMsane kazuM kahI paNa na zakyAM. devadUta tarIke AvanAra naLa pite ja che e vAtanI damayaMtIne haMsanA kathanathI soe so TakA khAtarI thaI gaI. teNe naLa sAme e hAtha joDIne namana karyuM. pitAnA manamAM dhArelA naLanuM bhAvapUjana karyuM. tyAra pachI naLa AvatI kAle savAre svayaMvara maMDapamAM maLavAnuM jaNAvIne vidAya thayo. adrazya banIne cAlyo gayo. damayaMtInI samagra vedanA jANe thoDI ja paLamAM naSTa thaI gaI hatI. tenI sakhIo paNa bhAre harSa mAM AvI gaI hatI. damayaMtIe AnaMdabharyA svare pitAnI sakhIo sAme joIne kahyuM : Aja huM tribhuvananI svAminI banI gaI... mArA jevI puNyavatI nArI keI nahi hoya...kAraNa ke Aja mArA mananA deva pote ja mAre AMgaNe AvyA...emane joIne huM tapta banI, dhanya banI Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 niSadhapati sakhI kezinIe kahyuM : "rAjakumArI, tArA aMtaranI AzA. have jarUra saphaLa thaze, emAM mane koI sa zaya nathI. priyadarzinI, savAre jAgIne tAre taiyArI karavAnI che. eTale nidrAdhIna thavuM khUba ja jarUrI che. ema ja thayuM. sakhIone sAthe laIne pitAnA zayanagRhamAM gaI. badhI sakhIo paNa vidAya laI potapotAnI zayA tarapha gaI. AvatI kAlanA sUryodayane have kayAM samaya lAgavAne have paraMtu mAnavInuM citta jyAre tRptine saMteSa anubhave che tyAre tenI sAme aneka madhura kalpanAo jAgRta thatI rahe che. AvI madhura ka95nAnI cAdaramAM chupAyelI damayaMtI gheDI ja vAre nidrAdhIna thaI gaI. A tarapha devadUtanuM kArya karIne manathI zramita thayele naLa paNa ane nitya niyamAnusAra naLanA vaitAlikavRMde prAtaHkALanA maMgalamaya samIra sAthebiradAvalI zarU karI. A biradAvalIne Azaya kevaLa guNakathana nahato paraMtu rAjAne jAgRta karI tenAM kAryone. nirdeza karavAne paNa hatuM ane guNenI, sadAcAranI ane vratanI, jhAMkhI karAvI emAM sthira rahevAnuM sUcana karavAno paNa hato. nanAM meTAM rAjyamAM vaitAlikAnAM vaMdo rAkhavAmAM AvatAM hatAM ane teo sadAya potAnA rAjAne bhAvasaMgIta vaDe jAgRta rAkhavAnuM kArya karatAM rahetAM. vaitAlikonI vANI sAMbhaLIne naLa zayAmAMthI beTho thaI gayo. Aja svayaMvara maMDapamAM javAnuM hovAthI tarata prAta:kAryamAM pravRtta thaye ane snAnAdithI nivRtta thaI, zrIjinapUjana karI, dAnadhArA vahAvI te pitAnA khAsa khaMDamAM gayo. jyAM uttama paricAra ane paricArikAo vastrAbhUSaNa dhAraNa karAvavA tenI rAha jotAM UbhAM hatAM. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadUta!rA 181 ane je sthaLe svayaMvara maMDapa racA hatA, te sthaLe te jANe mAnavamaherAmaNa ubharAyuM hatuM. janatA pitAnA kapriya rAjAnI kanyAne svayaMvara nihALavA Atura banI hatI ane hajAro rakSaka e aMgenI vyavasthA karI rahyA hatA. mahArAjA bhIme hajAro prekSako zAMtithI besI zake evI -vyavasthA te rAkhI ja hatI ane maMDapanA vyavasthApake AvI rahelA lakone yathAsthAne besADatA hatA. sUryodaya thatAM thatAMmAM te prekSako mATenuM sthAna bharAI gayuM ane yaMvaramAM bhAga levA AvelA nAnA moTA seMkaDe rAjavIonA rathe AvavA zarU thayA. rakSako pratyeka rAjAne Adara sahita svayaMvara ma DapamAM dorI jatA ane svayaMvara maMDapanA dvAra pAse UbhA rahelA mahArAjA bhIma bhAvapUrvaka sahunuM svAgata karatA ane maMtrIo dareka rAjAne teo mATe nakkI karelA ucita Asana besADatA. svayaMvaramAM bhAga levA AvelA rAjAonA manamAM to e ja AzA hatI kedamayaMtI mane ja varamALA paherAvaze...kharekhara, AzAne naze mahAna mAnavIne paNa draSTihIna banAvI de che. je rAjAono cahero dITho game e nahote athavA to vayamAM ghaNA meTA hatA te rAjAo paNa saMsAranI sarvazreSTha suMdarIne meLavavAnI AzAe navajavAna ane surUpa hovAnA abhiprAya sAthe AvyA hatA. keTalAka rAjA kRra paNa hatA. je damayaMtI varamALA na paherAve che tenuM apaharaNa karavAnI yojanA sAthe teo AvyA hatA. Ama, aneka rAjAe dhIre dhIre suvarNamaMDita svayaMvara maMDapamAM AvavA mAMDayA. maMDapamAM vyavasthA jALavanArA rakSako khullI talavAra sAthe cotarapha 'UbhA hatA ane seMkaDo paricArika ane paricArikAe pAna, jaLa, dUdha, vagerenAM pAtro sahita atithionA svAgata nimitte UbhAM hatAM. tejamUrti naLa paNa potAnA mahApratihAra ane maMtrI sAthe Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 niSadhapati AvI pahoMcyuM. - rAjA bhIme naLane bhAvapUrvaka satkAra karyo ane naLanuM rUpa nihALIne samagra sabhA cakita banI gaI. prekSaka samUhamAMthI te naLarAjAne jayakAra guMjavA mAMDyo. brahmAjI adrazyapaNe maMDapanI bahAra ja UbhA rahyA hatA.... teo mAtra A aditIya svayaMvara nihALavA AvyA hatA. bhagavAna viSNu lakSmIjInA hRdayamAM darda thAya ema mAnIne nahotA AvyA. ardhanArIzvara bhagavAna zaMkara paNa nahetA padhAryA... IndrAdi cAreya lekalee adazya rahIne eka nizcaya karyo. varuNe kahyuM: "damayaMtI naLamAM ja AzAkRta che ane naLa je tejavI navajavAna rAjA A maMDapamAM bIjo eka paNa nathI. eTale damayaMtI. naLane ja varamALA Aropaze ema lAge che.' agnideve kahyuM: "barAbara che. mane paNa ema ja lAge che... mAruM to evuM kathana che ke damayaMtInI AzAne tyAga karIne ApaNe cAlyA jaIe athavA azayapaNe rahIne A utsava nihALIe." Indra kahyuM "Ama nirAza thaye kema cAle? ApaNe AvyA chIe damayaMtI jevI apUrva suMdarIne prApta karavA. e mATe ApaNe naLane devadUta banAvyA. naLe prayatna karavAmAM jarAya kacAza nahotI rAkhI. teNe adbhuta mobaLa dhAraNa karyuM hatuM. chatAM naLa damayaMtIne samajAvavAmAM kAmayAba thaI zakyo. nathI...eTale ApaNe eka na ja mArga apanAvIe.' traNeya lekapAla Indra sAme joI rahyA. InDe kahyuM: "damayaMtI naLamAM raMgAyelI che. naLane ja cAhe che ane naLane ja pitAne, pati mAnI rahI che, A to barAbara che ne ?" dharmarAjA be kahyuM: "hA..." te ApaNe cAreya jaNa naLanuM ja rUpa dhAraNa karIne besIe." Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devA ! [2] te te sabhAkhaMDamAM pAMca naLa dekhAze." "emAM zuM vAMdho? damayaMtI avazya bhulAvAmAM paDaze ane ApaNuM cAramAMthI game tenA kaMThamAM varamALA paze. InDe kahyuM. IndranI A luccAIbharI jana sahune gamI gaI...ane teo potAnA svarUpanuM parivartana karIne svayaMvara maMDapamAM dAkhala thayA. | svayaMvara maMDapamAM eka haroLamAM devatAo mATe rAkhI hatI... rAjA bhame vicAryuM hatuM ke, AvA maMgalamaya prasaMge devatAo avazya yaMvara nihALavA Avaze. cAreya lokapAle AgalI haroLamAM naLanA ja svarUpe besI gayA. kinnaro, gAMdharvo ane dAnavo paNa AvyA hatA... kaI prekSakarUpe, te koI prAptinI AzAe. zrIkRtrAMga pradezanI pelI pAra rahetA dAnano rAjA paNa Avyo hata...damayaMtIne prApta karavAnI AzA sAthe. ane teNe mAyAthI pitAnuM rUpa eka tejasvI ane atisazakta navajavAna jevuM karyuM hatuM. mahAtmA nAradajI paNa AvyA hatA ane adrazya bhAve ja A badhuM jotA hatA. cAreya devone naLanA svarUpamAM jeIne nAradajI manathI AchuM hasyA.. paraMtu sabhAmAM te bhAre Azcarya phelAI gayuM hatuM. eka ja rUpanA pAMca naLa... A bhAre camatkAra kahevAya...! rAjA bhIma paNa bhAre saMzayamAM paDayo hato... pasaMdagIno prazna bhAre muzkelImAM mukAze ! paNa rAjAne khyAla naheto ke damayaMtI naLane manathI varI cUkI che ane baMne paraspara premarajajuthI baMdhAyelAM che. svayaMvara maMDapanI zobhA nihALIne rAjA bhImane AnaMda thata hato. A rIte deva, dAnava, gAMdharva, kinnara, vagere svayaMvaramAM Ave e eka Azcarya hatuM. chatAM Aja asaMbhavita gaNAtuM AMkha sAme Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "184 niSadhapati saMbhavita dekhAtuM hatuM. tenA manamAM thayuM kharekhara damayaMtI puNyazAlinI ane bhAgyavatI che. nahi te ATaATalA rAjAo ane devo Ave ja kevI rIte? paraMtu A badhAne paricaya Apo kaI rIte ? badhA rAjAo AvI gayA hatA... vividha vAdyone madhura svara prasArita thaI rahyo hato ane sahunAM manaraMjana mATe nATaya pravegane paNa prAraMbha thaI gayo. Ama chatAM rAjA bhImanI eka ciMtA evI ne evI rahI. A badhA rAjAono paricaya ApanAra uttama vyakti mAMthI prApta thAya? cAreya jokapAle rAjA bhImanI ciMtA jANI gayA ane teoe ja devI sarasvatInI mana vaDe prArthanA karIH "jema sAgara para varasatAM vAdaLAMo niSphaLa jAya che tema, ApanA sivAya koI paNa svayaMvaramAM upasthita thayelA rAjAdionuM varNana kareze to tenuM pariNAma sAruM nahi Ave. he devI, tame haMmezAM devanAM sahAyaka rahyAM che te A prasaMge avazya padhAre. ane abhUtapUrva sabhAmAM Apano prakAza vera, he paramezvarI, AvI divya sabhAmAM ApanA sivAya koI belavAne samartha nathI. vaLI, ame ahIM AzA sAthe ja AvyA chIe. te damayaMtIne Apa sivAya koI samajAvI zakaze nahi...mATe amArAM sahAyaka banavAnI kRpA kare ! he maMgalamayI Apa devonI prArthanAne sAkAra karI avazya padhAre ane rAjA bhImanI ciMtA paNa dUra karo." devonI A vinaMtI svIkArIne devI sarasvatInA manamAM thayuM, A avasara ghaNo ja ucita che. Ama vicArI caMdrakalAnI mAphaka pitAnI ujajavaLa deDakAMtinI prakAzadhArA pharamAvatI ane tavastrothI ati manohara jaNAtAM devI sarasvatI kapUralatAnI mAphaka AvI pahoMcyAM. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 20 muM : : pANigrahaNa vayaMvara maMDapamAM devI sarasvatI padhArelAM jaIne sahue jayanAda bolAvyo. mahArAja bhIma paNa A badhA rAjAone paricaya keNuM Apaze. enI ci tA sevI rahyA hatA. devI sarasvatIe rAjA sAme joIne kahyuM, "vaidabhInA pitA, ciMtA karavAnuM keI kAraNa nathI. atre padhArelA rAjAone paricaya huM ja tArI putrIne ApIza. tuM mane tArA svajanarUpe ja mAnaje.' rAjAe bhAvabharyA haiye devI sarasvatIne namaskAra karyo ane tyAra pachI senAne eka daMDa devI sarasvatIne arpaNa karyo svayaM varamAM bhAga levA Avela rAjAone kuLa paricaya ApanAre Avo daMDa hAthamAM rAkhavuM joIe evI prathA pracalita hatI. e ja vakhate turI-bherI, zaraNAI, dAmAM, kAMsyavAdyo. vagere gajavA mAM yAM. megha jevo gaMbhIra chatAM mana-mukarane nacAvanAre A vini damayaMtInA AgamananuM sucana karato hato. badhAnI najara maMDapanA mukhya taraNaddhAra tarapha gaI ..ane DI ja vAramAM sUryasamA tejasvI ratnanAM jaDataravALI eka zibikA ane keTalIka navayuvatI sakhAo-paricArikAonuM jUtha pravezadvAramAM dAkhala thayuM. zibikAmAM beThelI damayaMtInI rU5sajanI anekhI hatI... sabhAmaMDapanI dakSiNe AvelA maMca pAse zibikA mUkavAmAM AvI. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 niSadhapati. badhA rakSake sajAga banI gayA. IdrAdideva, dAnava, gaMdharvo, mAnavarUpa laIne AvelA nAga jAtinA de, vagere zibikAmAMthI bahAra nIkaLI rahelI caMdrakalAne paNa mahAta kare evI damayaMtIne sthira ne nihALI rahyA. devonA manamAM thayuM, AvA rana vagaranuM varga paNa sAva zabhAhIna ja che. devatAonAM mana A rIte caMcaLa banI jatAM hoya to mAnavonI zI gaNatarI ? dareka rAjA draSTi dvArA damayaMtInA ajoDa rUpanuM rasapAna karavA mAMDayA. prekSaka maha paNa pitAne dhanya mAnavA lAgyo. oha, jIvanamAM AvuM rUpa nihALavAnuM saubhAgya puNya vagara prApta thatuM nathI. zibikAmAMthI nIce UtarelI damayaMtIe sahu prathama pitAnAM mAtapitAne namana karyo. tyAra pachI tyAM UbhelAM devI sarasvatIne namana kayI. pAMca sakhIothI vIMTaLAIne damayaMtI ratnajaDita suvarNanA maMca para caDI ane cAre dizAe nAnA karIne tyAM bichAvelA tejasvI Asana para besI gaI. - keTalAka rAjA AzAnI pAMkhe UDatA hatA... paraMtu navajavAna naLane joIne teonI pAMkho jANe tUTI gaI hatI. naLanI harIphAI koIthI thaI zakaze nahi evI bhAvanA moTA bhAganA rAjAonA haiyAmAM jAgRta thaI cUkI hatI. jyAre naLa pite paNa bhAre saMzayamAM paDyo hato. Indra mahArAjAe ane anya lokapAlee naLanuM ja rUpa dhAraNa karyuM hatuM.. Ama, ekanA badale pAMca naLa svayaMvara maMDapamAM beThA hatA.. damayaMtI kayA naLane mALA Aropaze e kapanA keIthI thaI zakatI nahatI. Ama, svayaMvara maMDapamAM bhAga levA AvelI koI paNa Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANigrahaNa 187 vyakti damayaMtI pitAne varamALA arpaze evo draDha nizcaya karI zakatI nahotI. kharekhara A vizvamAM koI jIva sarva vAte sukhI nathI hote. khAsa karIne saMsAramAM ramato jIva, dhanavAna thavuM e paNa sarva vAtanuM sukha nathI. kAraNa ke kaMgAlo dhanavAnanI IrSA karatA hoya che ane dhanavAno zaTha lekAthI DaratA hoya che ...vaLI, jyAM dhana hoya che tyAM rAjabhaya ane carabhaya paDele ja hoya che. e ja rIte, koI paNa IcchA tRpta thavA chatAM enI pAchaLa atRptine cinagArI paDelI ja hoya che. pitAne sarva vAte sukhI mAnanArA rAjAo ane deve damayaM. tIne joIne bhAre 25 bhAva anubhavI rahyA hatA...kAmavaza banI rahyA hatA. sahune ema thatuM ke damayaMtI vagaranuM sukha e mAtra eka virATa boja che ! damayaMtInA maMca pAse UbhA rahelA rAjapurohite IzAro karyo eTale tyAM UbhelA cAra sevakoe zaMkhadhvani karyo. ane mahArAjA devI sarasvatI kara kamaLamAM zveta puSpane eka hAra mUkyo. devI sarasvatI maMca upara gayA ane madhura chatAM prabhAvazAlI svare bolyAM, tribhuvanarUpI AvAsanA sthaMbha samAna devagaNo, yajJa gaNe, asure ane rAjAo ! samagra saMsAramAM jenI joDa nathI evA mahArAja bhImarAjanI lADalI kayA suzrI damayaMtI Aja svayaMvarA banIne Apa sava samakSa Avela che. damayaMtInA hRdaya siMhAsana para Apa savamAMthI eka ja vyaktine sthAna maLavAnuM che ane sthAna jene maLaze te saMsArano zreSTha bhAgyavaMta gaNAze." sahue harSadhvani karyo. devI sarasvatIe damayaMtI sAme joIne kahyuMH "damayaMtI, * have tuM mArI pAchaLa pAchaLa Ava. huM tane niSpakSa bhAve sahuno paricaya ApIza." Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 niSadhapati ema ja thayuM. "devI sarasvatI jyAM yakSo beThA hatA te sthaLe damayaMtIsAthe AvIne UbhAM rahyAM. damayaMtInI pAchaLa pAMca sakhIo suvarNanA ratnajaDita thALa dhAraNa karIne UbhI rahI gaI. devI sarasvatIe yakSo tarapha hAtha laMbAvIne kahyuM: "he mRgAkSI, AdarabharI najare tuM A yakSone je teo tane prApta karavA Atura banelA che.yakSenI saMkhyA eTalI virATa che ke pratyekane paricaya ApatAM varSo vItI jAya. eTale tuM akSaya vaibhavavilAsanI kAmanA rAkhatI he to keI eka managamatA yakSane svIkAra karI le." damayaMtIe badhA yakSo tarapha draSTi doDAvIne sarvane namana karyA. kaI pakSa para pasaMdagI utArI nahIM ethI devI sarasvatI gAMdharvo tarapha vaLyAM ane gAMdharvone paricaya Apo. damayaMtIe dareka gAMdharvane namana karyA eTale devI sarasvatI nAgajAtinA Asano tarapha vaLyAM tyAM paNa damayaMtInA dilane kaI nAgarAja DolAvI zako nahi eTale devI sarasvatI vidyAdharone paricaya Apyo... tyAra pachI asurono paricaya Apyo. tyAra pachI te rAjAo tarapha vaLyAM ane kahyuM : "he caMdravadanA, pRthvIpITha para vasanArA A rAjAo samartha ane samRddha che. je A sAmene siMhAsana para beThA te sUryavaMzanA bhUSaNasamA ayodhyA pati rAjA RtuparNa che...teo... bhAratavaSa ne eka zreSTha rAjavI che." damayaMtIe temane namana kya. devIe eka pachI eka anya rAjAono paricaya ApavA mAMDayA. aMgadeza, takSazilA gujaradeza, mAlavadeza vagere ghaNA rAjAone paricaya Apo. paraMtu damayaMtInuM mana keIne svIkAra karI zakayuM nahI. damayaMtIne mane bhAva jANanArAM devI zAradA jyAM pAMca naLanAM rUpa hatAM te tarapha vaLyAM, pAMcepa sAme najara paDatAM ja damayaMtInuM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANigrahaNa 149hadaya kaMpI UThayuM. zarama, bhaya, prema, Azcarya ane sAhasa jANe rUMdhAvA mAMDayAM. damayaMtIne sAme UbhelI joIne drAdi devo paNa kSobha pAmI gayA. badhAnA manamAM thayuM. devI zAradA A pAMce ya samarUpa jaNAtA rAjAonuM varNana kevI rIte karaze ? tyAM to Indra tarapha najara karIne devI sarasvatIe madhura svare damayaMtIne kahyuM: "he priyadarzanI, tuM mahAna bhAgyavatI che ke tane prApta karavA mahArAja Indra pote padhArela che...teo vadhArI hevAthI koI zatru temanI sAme TakI zakato nathI. vaLI, samarabhUmi. para rAjA vIrasenane prasanna karanAra naLane tuM varuNarUpe dhAraje te pazcima dizAne svAmI che. puNyahIna janone zikSA karanAra ane maraNa zaktimAM ajoDa evA ati dakSanaLane tuM dharmarAja tarIke oLakhI le...je sadAye udyamI ane durAcAra rahita che, asahya tejavALA ane vikasita kamaLa jevA mukhavALA naLane tuM agni tarIke oLakhI le...je dareka dizAonuM rakSaNa karavAnI zakti rAkhe che." dene na lAge ane damayaMtI bhrama na seve evA Azayane najara samakSa rAkhIne devI sarasvatIe karelA A paricaya-varNanathI niSadha pati naLamAM cAreya lokapAlonA guNe che ema damayaMtI samajI gaI. tyAM to devI sarasvatIe niSadhapati naLane paricaya ApatAM kahyuM"kamalanayanI damayaMtI, zuM tuM naLa rAjAne nathI oLakhI zakatI? zuM te enA viSe kazuM sAMbhaLyuM nathI? Aje pRthvI para naLa je anya koI rAjA che nahi. kAraNa ke Indra, varuNa, agni ane yama A cAreya devo deha vaDe naLanuM anukaraNa karI rahyA che.' A varNana sAMbhaLIne damayaMtIe pAMceya naLa sAme joyuM.. pAMceya samAna hatA. eka rUvAMDAne paNa pharaka nahatA...te bhAre Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 niSadhapati saMzayamAM paDI gaI..A pAMcamAM niSadhapati koNa haze? oha, have zuM karavuM? devI sarasvatIe kahyuM : "he sunayanA, tuM sthira kema banI gaI che ? suMdara, dharmanA jJAtA ane zakitamAna evA jokapAla (rAjA)ne tuM zA mATe varamALa pradAna karatI nathI ? je tuM tene svAmI tarIke nahi svIkAre to A pRthvI para tAre svAmI thavAne anya paNa yogya che? lajajAne tyAga karIne tuM svAmIne svIkArI le eTale sajajane prasanna thAya." paNa damayaMtI bhAre saMzayamAM paDI gaI hatI. A pAMcamAM naLa koNa ane lekapAla koNa e nakkI thaI zakatuM nahotuM. devI sarasvatIe karelA bhedayukta varNanathI damayaMtI kizo nirNaya karI zakI nahi...te koIne namI paNa nahi ane tyAM ne tyAM UbhI rahI. tenA manamAM thayuM, prathama te naLa eka ja hato ane pAMca thaI gayA... Ama, cAra chadmavezI che... kaI parakhAtA nathI. zuM karavuM ? gaI rAte ja meM naLane jayA te. nayana-mana ane aMtaranI najare nihALyA che...paNa atyAre A zuM thaI gayuM? zuM mane draSTivibhrama thayo haze ? cAra kapAlee naLanuM rUpa zA mATe dhAraNa karyuM haze ? mAre varamALA kone paherAvavI ? huM manathI taLane varI cUkI chuM ane kadAca anyanA kaMThamAM varamALA apAI jAya te zuM karavuM ? mArI sakhI mAraphata jANavA IcchuM te tarata devo sAthe kalaha thAya ane pariNAma bhAre viSama Ave. zuM karavuM...mAre zuM karavuM ? manamAM AvA vicAro vacce aTavAyelI damayaMtI kaMIka asvastha jaNAtAM tenA mAtApitA paNa bhAre nirAza banI gayAM. anya de. - rAjAo, yakSo ane prekSako paNa avAka banIne sthira najare damayaMtI sAme joI rahyA. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANigrahaNa 191 paraMtu thoDI paLa pachI ja damayaMtIe manathI kaIka nirNaya karyo ane manamAM ja dhyAna dharIne teNe leka pAne prArthanA karI, rahe, mahAna lepale ! Apane mArAM namana he! he deva, Apa A kanyA pratye sukomaLa banIne mArI IcchAne anurUpa bane ! he lokapAla, Apa mArA mATe zaraNarUpa cho pUjya che, maMgalamaya che. huM te eka sAmAnya mAnavI chuM...jema annane tyAga karIne havA vaDe jIvI zakAya nahi tema, huM jene manathI varI cUkI chuM te naLa vagara jIvI zakuM ema nathI. Apa mArA para dayA darzAve!" Ama, lekapAlanI stuti karatAM damayaMtIe meha ane premarUpI sAgarane pAra karanAra naukA samuM jJAna prApta karyuM. naLane kema eLakhe te tene Ape Apa samajAyuM. deva ane mAnava vacce eka taphAvata hoya ja che. deva maTakuM mAratA nathI ane mAnavanI pAMpaNa avAranavAra biDAtI hoya che. teNe pAMce ya naLane barAbara joyA ane te niSadhapatine oLakhI gaI. mAnavane rUvAMDAM hoya che, devane te hetAM nathI, devone parasevo -vaLe nahIM, tenA caraNa dharatIne aDake nahIM. A badhuM vicArIne teNe nirIkSaNa karyuM ane te sAcA naLane barAbara oLakhI gaI. devI sarasvatI zAMta bhAve UbhAM hatAM. damayaMtInuM mana teo -vAMcI gayAM hatAM. damayaMtIe devI zAradA tarapha najara karI... sara svatIe prasanna svare kahyuM : "suMdarI, jenI kRpAthI A badhuM banI rahyuM che te kapAle traNe jagata mATe pUjanIya che. teo pratye tuM udAsIna kema che! pramAda zA mATe dUra karatI nathI ?" A rIte preraNA maLatAM ja damayaMtI cAreya jokapAlanAM caraNamAM namI paDI tyAra pachI teNe sakhInA hAthamAM rahelA thALamAMthI divya puSpanI mAyA uThAvI ane niSadhapati naLanA kaMThamAM AropI.... duMdubhi vAgavA mAMDayAM. zaMkhanAda zarU thayo. vAdyo raNakI UThayAM Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati ...cAu dizAethI Avate harSavani jANe gaganane bhedavA mAMDayo. ane damayaMtIne koI paNa upAye prApta karavA IcchatA keTalAka rAjAonAM nayano lAlacoLa thaI gayAM. A rIte damayaMtI hAthamAMthI cAlI jAya e teo cAhatA ja nahotA..damayaMtInuM apaharaNa karavAnI paNa yojanA taiyAra rAkhI hatI ane damayaMtIne uThAvatA saMgrAma cheDavo paDe che te mATenI paNa keTalAka rAjAoe taiyArI karI hatI. A badhA rAjAo roSe bharAyA hatA ane UMcAnIcA thatA hatA... A joIne naLanA svarUpe beThelA Idra mahArAja pitAnA mULa svarUpamAM AvI gayA ane hAthamAM vajI dhAraNa karI UbhA thayA. niSadhapata naLa ane damayaMtIe bhAvapUrvaka namana karyA. Indra rAjAo sAme joI pitAnA hAthamAMnuM vaja UMcuM karI pracaMDa svare kahyuM, 'rAjAo, eka vAta barAbara yAda rAkhe. mahArAjA bhImanI suputrI damayaMtI svayaMvara banIne nyAyapUrvaka niSadhanAtha naLane varI che. have je koI rAjAnA matakamAM IrSo rUpI kI saLavaLato hoya te rAjA yAda rAkhe ke mAruM A vaja mAtra eka ja paLamAM tenuM mastaka cUrNavicUrNa karI nAkhaze. je banyuM che te vidhivata ane nyAyasaMgata banyuM che. A maMgala prasaMge huM damayaMtIne varadAna ApuM chuM ke sthira vAsamAM ke musApharI karatI vakhate jaLamAM ke sthaLamAM, rAtrakALe ke divasanA bhAgamAM, svapnamAM kenidrAvasthAmAM, vana upavanamAM ke bhavanamAM, sukhamAM ke duHkhamAM je kaI uddhata puruSa damayaMtIne bhegavavAno prayatna karaze te pApI A pRthvI pITha para baLIne khAkha thaI jaze." Ama kahIne Indra mahArAje naLa sAme joyuM ane prasana svare kahyuM, "he priya naLa, yugane pavitra karanAra be saMtAna tane prApta thaze. ane tuM pRthvI pITha upara rAjaya karIza te kALe megha tArI IcchA pramANe vRSTi karanArA banaze." Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANigrahaNa yamarAjAe UbhA thaIne prasanna svare kahyuM : "tArA rAjyamAM rahenArI prajA pUrNa AyuSya bhogavanArI ane rogarahita raheze.' varuNe UbhA thaIne varadAna ApyuM: 'priya naLa, vaibhavanI IcchAthI tane be bALa prApta thAo ane tArI IcchAnusAra jayAM jaLa hoya tyAM sthaLa ane jyAM sthaLa hoya tyAM jaLa thAo." agnideve UbhA thaIne prasanna svare kahyuM: "he rAjana, tArI, bhAvanA mujaba tane be saMtAne thAo, tema ja kadI paNa vikRti na pAmatAM evA mArA sUryanAM kiraNone viSe tArI IrachAnI sAdhanA mujaba saMkramaNa thaze jethI tuM mArA dvArA sUryapAka rasavatI banAvI zakIza." veta vastradhAriNI devI sarasvatIe prasanna najare naLa sAme joIne AzIrvAda ApatAM kahyuM "he rAjana, vArtA prasaMge, pravAsamAM, vadhUjonA vivAha vakhate, prAtaH samaya. saMdhyAkALe tAruM yazogAna pRthvIpIThanA mAno mATe kalyANakArI, saMtoSaprada ane siddhidAyaka banaze.' je rAjAo IrSAnI AgamAM jalI rahyA hatA te ApoApa zAMta banI gayA, ane AvAM zreSTha varadAnathI vibhUSita banelA, mahArAjA naLano jaya bolAvavA mAMDayA. eja vakhate bAlacaMdra haMsa AvI pahoMcyo...te ghaNo ja prasanna citta hate....zApamukta banI gayA hatA..devI sarasvatIe tenA sAme prasanna draSTi karI. kAraNa ke naLa-damayaMtInA aMtaramAM premabhAva pragaTAvanAra ane prema bIja vAvanAra A bAlacaMdra ja hate. anya devagaNae naLa damayaMtI para puSpavRSTi karavI zarU karI. IndrAdide adrazya thaI gayA. zrIdevI sarasvatI paNa pitAnA priya vAhana para besIne aMtara yAna banI gayAM. naLa ane damayaMtI baMnee rAjA bhIma ane rANI priyaMgu 13 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 niSadhapati maMjarIne namana karyA. vayaMvaranA niyama pramANe pANigrahaNane vidhi Aja sAyaMkAla ja ya joIe. eTale rAjapurohite sava rAjAone pANigrahaNanA maMgala prasaMgane zobhAvavAnI prArthanA karI. mahArAjA bhIme paNa sava rAjAone padhAravAnI vinaMti karI. dareka rAjAe A vinaMtine saharSa svIkAra karyo. ane sAyaMkALe zAstrIya vidhi mujaba, utsAhabharyA vAtAvaraNa vacce ane dAnanI anaMta dhArAo sAthe niSadhapati naLasaMsAranI zreSTha suMdarI damayaMtI sAthe lagna karyA. kanyAdAnamAM bhIma rAjAe mahArAja naLane dasa hajAra hAthI, eka lAkha azvo, ra, dAsa-dAsIo, puSkaLa sonuM rUpuM ratna, mANio, zastro, vagere ullAsapUrvaka arpaNa karyA. svayaMvara nimitte padhArelA sarva rAjAone ghaNuM ja bhAvabharyA Adara sahita satkAra karyo. A prasaMge jenuM bAhubala ajoDa che te niSadhapati naLa rAjAe eTaluM badhuM dAna ApyuM kelenArAo suvarNa AdinA bhArathI thAkI gAyA..zramita banI gayA.. A prasaMge dakSiNa dezanA anya rAjAoe potapotAnI kanyAo mahArAja naLanA mitra rAjAo ane zreSTha kuLamAM janmela rAjAo sAthe harSapUrvaka paraNAvI. eka hajAra avALA rathamAM navadaMpatIne besADIne virATa zobhAyAtrAne prAraMbha thayo. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 21 muH : kalinI pratijJA ! dIkarIne sAsare vaLAvavI e mAtApitA mATe bhAre karuNa ghaTanA banI jatI hoya che. jene varaso parvata lADakoDathI maTI karI heya, saMskAra ApyA hoya, AdarzathI madI hoya ..ane je samaye tene paraNAvIne vaLAvavAmAM Ave te samaye kaThora haiyAno pitA ane auryanI mUti samI mAtA bhAre vedanA anubhave che. mahArAjA bhIme niSadhapati naLane eka mahinA payata rokyA. eka mAsa sudhI naLa-damayaMtI sarakAra samAraMbhe vacce ja rokAI rahyAM. chevaTe vidAyaveLA AvI gaI. mahArAjA naLe pitAnA rasAlAne taiyAra thavAnI AjJA ApI.. . mAtAe ekanI eka putrI damayaMtIne zaNagArI ane mahArAjA bhIme putrIne rathamAM besADatA pahelAM AMsubharI AMkhe ane kaMIka ghA svare kahyuM : " damayaMtI, chellA traNa divasathI tuM raDI rahI che..paNa Arya nArIne sAco tyAga ja pitAnane choDIne parAyAMne pitAnAM banAvavAnAM che. tuM jJAnamayI che, samaju che, saMsAranA vyavahAranI jANakAra paNa che. tane zI zikhAmaNa ApavI ? chatAM caMdra para caMdananA vilepa rU5 DAM vyavahAru vacana kahuM chuM. dIkarI, uttama kuLamAM janmelI strIe ATaluM to avazya AMcaravAnuM hoya che.. pitAnA pati pratye niSkapaTa bhAva rAkha, vaDIlo pratye AdaramAna rAkhave, pitAnA kuLamAM mamatA rAkhavI, parijana varga pratye meTAI, ziya pratye udAratA, patinA zatru pratye roSa, svAmInA mitra pratye haSa rAkho. damayaMtI, Adaza kulavadhu vinamra vANI bele che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati pitAnAM baMne caraNa tarapha ja najara kare che, sevAmAM magna banIne parivArane prasanna rAkhe che ziSTa puruSono viveka sAcave che. pati pahelAM pate. sUtI nathI ane pati jAgRta thAya che te pahelAM jAgI jAya che." jenAM nayanamAMthI avirata aAo vahetAM hatAM te damayaMtI ptiAnA caraNamAM namI paDI..kazuM bolI zakI nahi. paNa pi mAnI zikhAmaNa pitAnA haiye UtarI gaI che evA bhAvanuM sUcana karatI heya tema tenAM AMsu kUla banIne pitAne caraNa bhaLane bhIjavI rahyAM. mAtAe putrIne haiyA sarasI lIdhI. damayaMtI koI paNa ume. rudana rokI zakatI nahatI... tyAM UbhelA tenA traNeya bhAIo paNa sajaLa nayane bahenane joI rahyA hatA. parivAranA anya sabhyo paNa raDI rahyA hatA. mAtAe rUMdhAtA svare kahyuM : "damu nArInuM jIvatara e ke mahAna tapazcaryA che...tane huM kazuM kahI zakatI nathI. mAtra eTaluM ja kahuM chuM...tArI tapazcaryA bhaviSyanI janatA mATe eka Adarza banI jAya eTalI jAgRta raheje !' tyAra pachI damayaMtIe pitAnA traNeya bhAIone haiyAsarasa lIdhA parivAranA vaDIlone namaskAra karyo, maMtrIone namana karyA rAjagurue AzIrvAda ApyA ane damayaMtI rathamAM beThI. mahArAja bhIma ane anya sabhyo damayaMtIne traNa paDAva sudhI vaLAvavA gayA. tyAra pachI niSadhapatinI rajA laIne sahu sajaLa nayane pAchA pharyA. pravAsane AnaMda apUva banavA mAMDayo ane mahArAja niSadhapati saMsAranA zreSTha nArIranane pitAnuM banAvI niSedha nagarInA pAdaramAM pahoMcI gayA. janatAe ghaNuM ja umaLakA sAthe potAnA rAjAne satkAra karyo, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalinI pratijJA ! 197 rAjabhavanamAM pahoMcyA tyAre naLanI prathama patnI rANu kanakAvalIe ghaNAja ullAsa ane harSa sAthe patino ane damayaMtIne satkAra karyo. A tarapha, IndrAdidevatAo mAnava lekanAM tIrthasthAnenuM paribhramaNa karatA karatA lagabhaga savA mahine svarga tarapha vidAya thayA. mArgamAM svargagaMgAnA taTa pAse teoe AvI rahelAM mAnava sa muhanA eka ToLAne joyuM. emAMnA keTalAka pADA para, keTalAka gadheDA para, keTalAka bhUMDa para ema vicitra vAhano para beThA hatA ane nAcatA kUdatA pagapALA cAlatA hatA. keTalAka niprayojana raDatA hatA. e ToLAmAMnA lekenA caherA ati krara ane nirdayatAnA pratIka samA hatA. IndrAdidevo A vicitra jaNAtI vaNajhArane AzcaryabharI najare joI rahyA...ane A ToLAmAM eka stutipAThaka jevo lAgato mANasa TeLAne uddezIne upadeza A pate hato. devagaNoe e upadeza sAMbhaLe. te kahetA hato - "tame badhA ajJAnano tyAga karIne addabhuta jJAnanA bhAge AvI jAo ane kAmadevanI AjJAne anusare. A saMsAramAM kAmadeva samAna anya kaMI satya nathI.. A satya sacarAcara jIvasRSTimAM vyApta baneluM che....nAza thaI janAre A zarIranuM kArya karI lo. kAmatRpti e ja kAyAnI preraNA che. yAda rAkhe, mUrkhAo ! mRtyu thayA pachI A vizvamAM pharI vAra keI AvI zakatuM nathI. sAgaramAM DUbI gayelA patharAo zuM pharIvAra upara AvI zake che ? nathI AvatA...nathI AvatA! nara-nArI e ja puruSa ane prakRti che.emAM bhedabhAva cheja nahi. ekaja jAti vacce varNavyavasthA e to kevaLa prapaMca che...UMcanIcanAM vatuM mAtra bhramajALa che . jema mAnavetara jAtiomAM kaI bheda hato naI tema, mAnavajAtimAM paNa ke I bheda rahI zakato nathI...je evA bheda kudaratI hatI te sUryanuM teja sahune samAna bhAve maLI zake nahi. he mujane ! pApapuNya, Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 niSadhapati sAruMnarasuM e badhuM eka vizvima che. kRtrima vAdaLa daLa che." janasamUhane upadeza ApI rahelA rastutipAThakanA A zabdo sAMbhaLIne IndrAdi devo kamakamI UyA. InDe pitAnA mahApratihAra nannameSa devane IzAre karyo. vaLatI ja paLe netrameSadeva te stuti pAThaka pAse pahoMcI gayo ane belyo : "alyA tuM koNa che? dhamadhura-dhara sadharmendra pote samarata vizvanuM rakSaNa karI rahyA che. chatAM dharma karmane nAza karavAnAM sUtro pikAranAra tuM koNa che ? e durAcArI ! tArI AyuSya maryAdAno aMta Avyo lAge che. huM hamaNuM ja tArI jIbha mULamAMthI kheMcI kADhIza A vizvamAM kRtya kRtyano viveka na hoya te prakAza ane aMdhakAra baMnenI samAnatA zA mATe na hoI zake? A saMsAramAM pApa ane puNyano vistAra te pratyakSa rahyo che...puNyavaMta che sukhI dekhAya che ane pApI prANuo bhAre duHkhI hoya che. je pApapuNya kevaLa zrama heAya te prANI mAtramAM samAnatA ja hovI joIe. koI sAmrAjya bhogave che to koIne dAsatva bhogavavuM paDe che. koInA bhavanamAM dhanano bhaMDAra ubharAte hoya che te koI peTa khAtara ghera ghera bhaTakatA hoya che bhavAnaramAM zubhAzubha karma je bAMdhyAM hoya tenuM pariNAma prANI mAtrane bhogavavuM ja paDe che... kAraNa ke darekanA kAma ekasarakhA hotAM ja nathI. he ajJAnI ! deha nAzavaMta che... paNa dehane dhAraNa karanAra AtmA avinAzI che...jema puSpanI saurabha draSTigocara thaI zakatI nathI, tema A dehamAMthI anya yonimAM gayela Atma paNa joI zakAtuM nathI. varNa avasthA e kaI kalpanA nathI. paraMtu vijJAna siddha vyavasthA che. buddhinA svAmIoe ane saMskRtinA purarakartAoe A vyavasthA dvArA sudraDha ane saMskArI prajA utpanna karavA khAtara eka maryAdA bAMdhI che tuM kAmadevane anusaravAnI lAkene vAta kahe che. paraMtu tArA kathana mujaba mAtra kAmatRti e siddha thaI zakatI nathI. kAraNa ke kAmane tRpti keIne Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalinI pratijJA! thatI nathI. jIvanamAM jhaMjhAvAta sarjanArI e vALAne maryAdAmAM. rAkhavA khAtara ja saMyamanI dIvAlo racavAmAM AvI che. maryAdAnI dIvAle teDavAne upadeza ApanArA tArA jevA duSTAtmAo vadhane ja yogya che. je AvA duSTAtmAone vadha karavAmAM na Ave te. sRSTi, jAti ane prakRtinuM saudarya naSTa thaI jAya..." Ama kahIne nitrameSa deve tarata AgacamakAre bichAvatI zakti hAthamAM dhAraNa karI... A joIne stutipAThaka bhayathI gabharAI gayA ane deva maitrameSamAM caraNamAM ALoTIne bolyo, "he svAmI ! mAruM rakSaNa karo huM mArA vaitAlika stuti pAThavuM chuM. sajajana puruSo aparAdhI evA dIna prANIo para sadAya kRpA dRSTi rAkhatA hoya che.' nitrameSIe kahyuM : "je leke dharma, saMskRti ane sadAcAranA virodhaka hoya che te loke vizva mATe mahAna bhaya samAna che." paNa kRpAnAtha, huM gunegAra nathI, sevake gyAyogyano vicAra na karatAM potAnA svAmInI AjJAne ja dhAraNa karatA hoya che...A eno dharma che meM je kaMI kahyuM hatuM te kevaLa kalinA sevaka tarIke ja kahyuM hatuM. A pramANe spaSTatA karIne stuti pAThake kaliyuganI mAyA darzAvI. triIe stutipAThakane jAte karyo. sarva devonA manamAM thayuM ke bhayaMkara vicAradhArAvALA kalinuM meTuM jovAlAyaka che ja nahi Ama vicArI teo AkAza bhAge dakSiNa tarapha meru parvatanI dizAe vidAya thayA. paraMtu IdrAdidevone anya mArge vaLatA joIne kalie bUma pADI H "he Indra mahArAja, UbhA raho... UbhA raho...mAre ApanI sAthe cheDI vAta karavI che." . A pramANe kahIne kali Indra pAchaLa do ane thoDI ja Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 niSadhapati vAramAM madamasta hAthI jevo zyAma raMgI kavi temanI sAme jaIne Ubho rahyo. paraMtu devatAo kaMI bolyA nahi. kavie prasanna svare kahyuM: " he IndrarAja, huM Apa sarvanI kuzaLatA cAhuM chuM. Apa jevA mahAna devonAM mane zakuna thayAM che. eTale mAruM kArya avazya siddha thaze. huM mahArAjA bhImanI rUpavatI kanyA damayaMtInA svayaMvaramAM jAuM chuM.' badhA devo khaDakhaDATa hasI paDyA. Indra mahArAjAe kahyuM kali, tuM damayaMtIne varavAnI IcachA rAkhatA hatA, te huM jANuM chuM. paraMtu pramAdI mANase kArya siddhi karI zakatA nathI. eka to tAruM rUpa evuM vicitra che ke mAnavakanI koI kanyA tane svAmI tarIke pasaMda kare ja nahi. damayaMtIne svayaMvara pUruM thayAne paNa Aja savA mahine vItI gayo che...' kali avAka banI gayo. Indra kahyuM : "ame badhAe svayaMvaramAM bhAga levA gayA hatA. svayaMvara maMDapamAM deva, yakSa, kinna, nAgake, vagere ghaNuM zreSTha ane samRddha puruSo AvyA hatA. paraMtu rAjakanyAe mAnavalokane ati tejasvI navajavAna rAjA naLane ja kaMThamAM varamALA ApI hatI...tuM bahu meDe jAge ! kayAM aTavAI gayo hato? atyAre to saMsAranI zreSTha suMdarI nArI devI damayaMtI pitAnA bhavanamAM kalela karI rahI che. vaLI, yogI puruSo tane naiSThika brahmacArI tarIke biradAve che, eTale A pramAda paNa tArA mATe AzIrvAda banI gayo che !' kalie kahyuM ke mArI IcchAne kaI zakita rUdhI zake nahi... huM kaI paNa upAye vaidabhIne meLavIne ja rahIza." devonI sAthe rahelAM devI sarasvatI madhura svare bolI UThayAM, "he kili, A nirmAlya vicAra karavAmAM have kAMI tathya rahyuM nathI. 61 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 kilinI pratijJA! damayaMtI naLarAjAnI dharmapatnI banI gaI che .naLarAjA jevo suMdara ane baliSTha puruSa mAnavakamAM prApta thavA paNa durlabha che. tuM pramAdanA aMdhakAra vacce phasAI gayo. Ama chatAM jo tuM yathA samaye tyAM AvyAM hatA te paNa yaMvara maMDapamAM tArA sAme kaI mAnava nArI najara sarakhIye na karata. pAgala kali, mAnava nArInA aMta:karaNamAM je bI bharyuM che tene devatAo paNa namana kare che. - have tuM punaH tArA sthAne cAlyo jA. amane paNa vilaMba thAya che." choDAyelA nAga jevo kali kapAle tarapha joIne belyo, haM. have huM samajyo ke damayaMtI naLarAjAne varI gaI ane tame badhA tyAMthI pAchA pharI rahyA che... paNa mane navAI lAge che ke tame badhA AvuM anucita kArya kevI rIte sahana karI zakyAM..? kharekhara, tame badhA nirbaLa ane nAhiMmata dene dhikkAra he ! tamArA badhAnI - hAjarImAM saMsAranI eka sarvottama mAnavasuMdarI eka mAnava jatunI banI gaI! A zuM tamArA mATe ochI zaramanI vAta che? badhA rAjAone tame cALI zakatA hatA ane damayaMtInuM apaharaNa karI svargamAM AvatAM tamane keNa rokI zake ema hatuM ? AvA sAhasahIna vartAvathI tame tamArI zakitane svarganA mahimAno khule tiraskAra karyo che. tame badhA atyaM hovA chatAM motanA jaDabAmAM rahelA mAnavIthI paNa nabaLA puravAra thayA che... tamArI vAta para mane duHkha thAya che. tema, hasavuM paNa Ave che. tame badhA naiSThika brahmacArInA birudano bhaMga kare che ..paNa strInA nitaMbamAM Asakata anelA tame svayaMvaramAM meTe upADe gayA hatA ! kharekhara kayAkAranI mAphaka A duniyA anyane ja upadeza ApatI hoya che ! - tame khulluM zA mATe nathI kahetA ke damayaMtIe tamane taraNu jevA tuccha gaNIne pheMkI dIdhA che...? haju paNa samaya che...Ava mArI sAthe -pRthvIpITha tarapha naLanA paMjAmAMthI damayaMtInuM apaharaNa karIne Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 niSadhapati. ApaNe maradAnagIthI pAchA cAlyA AvazuM." kalinAM AvAM vacana sAMbhaLIne badhA dee kAna ADA hAtha. mUkyA ane kahyuM, "AvuM na bola...kali, tuM zAMta thA... zAMta thA." kaliyuge garva pUrvaka kahyuM : "satya haMmezAM tIvra lAge che ' devI sarasvatIe tarata kahyuM, "are duSTa kali, tArAM kAjaLa sarakhAM vacana amArA kAna vATe pravezIne amArA AtmAne vilepI rahyAM che. he duSTa, zuM tuM ne tArA jevA kara ane ghAtakI, adhArmika ane anyAyI samaje che ? buddhi para baLAtkAra karI rahelA he mRDha ! A svayaMvaranI tane pUrI mAhitI nathI chatAM tuM Ama bole che ! te naLa rAjAne joyo ke nathI tenI priyA damayaMtIne nihALI! e baMnenI gerahAjarImAM AvuM bolavuM e tArA mATe zebhA spada nathI. tuM kaMIka gaMbhIra banI jA..pApa vRtti tyAga karIne gnane nirmaLa banAva. devone tuM hiMmata vagaranA kahI nAkhe che... paNa tane khabara nathI ke deva ke InuM akalyANa karatA nathI....dharma, nIti. nyAya ane saMskRtinI maryAdAne lepa karavAmAM devone kadI rasa paDato nathI. ethI ja de saMsAramAM ArAdhya banI zakayA che. A badhA de svayaMvara zebhA vadhAravA gayA hatA.. ane sahue naLa-damayaMtIne varadAna Apane smRddha karyA che. he kali, tuM damayaMtIne sAmAnya mAnava nArI na samajato. e che madhathI lepAyela talavAranI dhAra jevI ! tene IcchatA durAcArI puruSo dUrathI ja naSTa thaI jAya che. ane naLarAjA paNa sAmAnya mAnavI nathI eka rAjarSi che.. dharyavAna che. sarvaguNa saMpanna che. e baMnenI niMdA kara ne tuM tArA mRtyunI pejanA karIza nahi." devI sarasvatInAM AvAM vacanethI kali bhAre amarSamAM AvI gayo. te belI UTha, "sarasvatI,tuM naLanAM vakhANa na kara. tuM kevaLa vAtayiNa mAnavonA bhATa banavAnuM kAma kare che. devone kema game che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalinI pratijJA! . 203 e ja mane samajAtuM nathI. naLane tame game tevo mAnatA he. paNa e ratnacara che.. devone zatru che...pAmara mAnava che. tame badhAM yAda rAkhaje ke mArA jevA agnisvarUpa zatru vaDe pApI naLa ke I. kALe sukhI thaI zakaze nahi...huM ene sukhamAM rahevA nahIM dauM.. AjathI huM naLane duzmana chuM.. tame badhA devo. daze dipAle traNe lekamAM sughoSA ghaMTanAda karIne jAhera karI nAkhaje ke kali naLane zatru che...mane e aMgene kaI bhaya nathI damayaMtInuM satItva ke lekapAlanAM varadAne naLanuM kevI rIte rakSaNa karI zake che e huM barAbara joI laIza. yAda rAkhaje, tame badhA dharmanI maryAdAnA rakSako ! huM naLane vagaDe vagaDe rajhaLate karI za..enA ja hAthe enI priyAno tyAga karAvIzajo huM Ama na karI batAvuM te tamAre mane tamArI sabhAmAM Asana ApavuM nahIM. mArI sAtheno kaI divasamusApharI paNa na karavI...mArI sAtheno saghaLo vyavahAra toDI nAkhavo !. Indra mahArAjAe zAMta svare kahyuM: "he kali, tuM krodhane tyAga kara, tArA hRdayane prasanna banAva. aMdhajana mAphaka verachAe zA mATe avaLe raste jaI rahyo che? svayaMvara maMDapamAM ame gayAM hatAM ethI ame tArA krodhanA pAtra banI zakIe. paraMtu naLa pratye tAre zA mATe krodha karavo joIe ke A vizvanAM strI hoya ke puruSa heya dhanavAna . hoya ke garIba hoya, juvAna hoya ke vRddha hoya, paraMtu sahunuM AcaraNa zreSTha ane mahAna hovuM joIe. je kAI mAnavI sadAcArI che, te devone mAnanIya hoya che durjana puruSo kapUramAM zyAma raMga, caMdanamAM ugratA ane satsaMgamAM zapaNuM hoya ema mAne che... paraMtu durjana game te mAne ethI pavitra puruSonA guNamAM parivartana thatuM nathI. mahAdevI damayaMtI ane zreSTha puruSa naLanA guNa sAMbhaLIne tAre zA mATe akaLAvuM joIe ? dharmajJa naLa sAthe vera bAMdhavAmAM tane zo lAbha thavAne che ? naLane naSTa karavAnI IcchA rAkhanAre. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 - niSadhapati tuM kharekhara mane TIToDA jevA ja lAge che. TeDe koI kALe samudranA jaLanuM zoSaNa karI zakatA nathI.tuM e mithyA prayatna karIza nahi...ethI tuM manuSyamAM parihAsane pAtra banIza. mATe tuM naLadamayaMtI pratyene roSa choDI de." amarSamAM AvelA mANase sAnabhAna gumAvatA hoya che kavie ugra svare kahyuM, "tamArA sarva samakSa huM pratijJA karuM chuM ke naLane rAja bhraSTa karyA pachI ja huM svarga mAM AvIza A kArya nahi thAya tyAM sudhI huM pRthavIpITha upara ja rahIza..mArI zikhA mukata rAkhIza.' tyAM sudhI huM kaliyuge pitAne DAbe paga pachADayo. devo kazuM bolyA nahi. durjana puru hitavANIne paNa viSarUpa mAnatA hoya che. ghI vaDe siMcAyele agni jo zAMta thAya te ja khala pusava madhura vANItha zAMti pAme. prAraMbhika javaravALAne jalastAna vaDe javaranI vRddhi thAya che. tema, zAMta vacana vaDe mukhane ke vadhAre vegavAna bane che. Ama vicArI devatAo potAnA mArge cAlatA thayA. pratijJA laI beThele kali pRthvIpITha tarapha javA vidAya thayo. prakaraNa 22 muM : : kaline praveza! jayAM sudhI managamatI vastu maLe nahi, tyAM sudhI manane cena paDatuM nathI ane manapriya vastu prApta thatAM ja tRpti, AnaMda ane cetana bharAvA mAMDe che. emAMya saMsAranI sarvazreSTha suMdarI nArI patnI rUpe prApta thAya che tyAre mAnavI pitAne sarva -vAte sukhI ane saMpUrNa mAna banI jAya che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalina praveza: 20. naLa ane damayaMtIne praNollAsa eTalo masta banI gayo hato ke divasa ane rAta jyAre vidAya le che tenI jANe kalpanA ja. AvatI nahIM. saptAha nahi paNa mahinAo vItavA mAMDayA. rANuM kanakA.. valI ekAeka bImAra paDI gaI ane TUMkI madigI bheLavIne mRtyu pAmI. naLe pitAnI prathama patnInI sAravAra karavAmAM koI maNa na rAkhI.. damayaMtI paNa nAnI bahena banIne kanakAvalInI zayyA pAse ja besI rahI...paNa mRtyune koI rokI zakatuM nathI. svAmInAM caraNamAM mastaka rAkhIne navakAramaMtranuM smaraNa karatAM karatAM kanakAvalIe vidAya lIdhI. e vAtane paNa traNa mAsa vItI gayA. - naLa ane damayaMtIne prema kalela e ne e masta banI rahyo...Aga chatAM bane mohAMdha nahotAM banyAM. dharmakArya, devapUja, rAjakArya, prajAnA prazno, vageremAM baMne rasa letAM ane janatAne koI prakAranuM duHkha rahetuM nahi. ' kaI paNa yAcaka pAchA pharate nahi. koI paNa prajAjananuM duHkha dUra karavAmAM naLa ke damayaMtI pramAda sevatAM nahi. bIjI bAjue, kalie lIdhelI pratijJA devalokamAM bhAre rasaprada banI gaI hatI. devatAo naLa pratye mamatAvALA banyA hatA ane kalinA hAthe naLarAjAnuM akalyANa na thAya e mATe ciMtA paNa karatA hatA. duSTa kali eka hAtha vaDe tAlI bajAvavA Icchato hato. nirdoSa naLadamayaMtIne naSTa karavA mAgato hato. kAnamAM pravezelA macharathI jema hAthI parezAna thAya che tema chidramAM pravezela hInA vyaktithI samartha gaNAto puruSa paNa vyathA bhogave che. eka devanA hRdayamAM khUba ja bhAvanA jAgI hatI ane teNe mahArAjA vIrasenanA eka baMdhu, je naLanA kAkA thatA hatA teo mRtyu pAmIne pAtAlalekamAM kaTaka nAmanA nAgarAja thayA hatA. te Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 niSadhapati nAgarAjane saMdeza Ape, "ApanA priya baMdhu vIrasenane putra naLa dharmiSTha ane sadAcArI che. Apane mATe te prItipAtra che.. ApanA mahAnavaMzane kuLadIpaka che. kaliyuga enA pratye akAraNa roSe bharAyA che. ane naLa tathA tenI adhaganA damayaMtIne naSTa karavAne teNe saMka9pa karyo che. to he nAgarAja, pUrvabhavanAM snehabaMdhananA kAraNe Apa naLa rAjAnI buddhi bhraSTa bane te avasare tenI rakSA karo." A tarapha, kali pRthvIpITha para AvI pahoMcyo hato...sahuthI prathama te samagra AryAvartane nihALavA nIkaLI paDa. ane ahIM niSadhAnagarImAM devI damayaMtI sagarbhA banI. pitAnI priyatamA AvatI kAle mAtA banaze evuM jANIne naLa khUba ja -harSita banyo. damayaMtI svastha hatI chatAM tenI kALajI rAkhavAnI naLa yojanA karI. damayaMtInI pratyeka IcchAne pUrI karavA naLa sadAya tatpara rahevA mAMDayo. jema jema garbhanI vRddhi thatI jatI tema tema damayaMtI vadhAre tejasvI jaNAtI mAtRtvanuM maMgala teja tenA vadana para khIlI uThayuM hatuM, ane pUrA divase damayaMtIe be bALakane janma Apyo..eka putra hatuM. bIjI kanyA hatI. rAjabhavanamAM vadhAInI jhAlarI raNakI UThI. zubha saMdeza ApanArI paricArikAone naLa rAjAe ratnA- bharaNothI navAjI. ane dasa divasano janmotsava UjavavAnI maMtrIone AjJA karI. nagarInA tamAma maMdiramAM uttama dravyanA thALa mokalavAmAM AvyA. samagra janatA harSathI nAcavA mAMDI. naLe dAnane pravAha chUTe - hAthe vaheto karyo. vaLate ja divase A zubha samAcAra eka dUta dvArA mahArAjA bhImane ekalI ApyA. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2017 kalino praveza dasame divase baMne saMtAnone nAmakaraNa mahatsava thaze. IndranA -varadAnathI A saMtAno thayelAM hovAthI putranuM nAma pADayuM IsenA ane kanyAnuM nAma pADayuM Indrasena ! jema surya ane caMdrathI gagana maMDaLa zebhe tema A be bALake vaDe rAja bhavana robhI UThayuM. kharekhara, bALake bhavananI, vaMzanI ane jIvataranI zobhA che. jayAM bALakonA kalarava nathI tyAM saMpati ne sattA cAhe teTalAM prabaLa hoya te paNa sAva niSphaLa ane arthazUnya che. dhIme dhIme bALake moTAM thavA mAMDyA.baMne bALake mATe rAkhelI uttama dhAvamAtA pitAnAM priya saMtAna mAphaka baMne bALake pratye mamatA rAkhavAmAM kartavya samajatI hatI ane naLa ane damaya to te bALakanI pA pA pagalI joIne khIlI UThatAM . ane jyAre baMne bALako kAlI kAlI vANI vaDe besavA mAMDayAM tyAre samagra rAjabhavana harSanA kalela vacce ramavA mAMDayuM. ane AryAvartamAM vividha veze ghUmI rahele kali niSedhAnA pAdaramAM AvI pahoMcyo. tenI sAthe tenA keTalAka sAthIo hatA. kalie pitAnA sAthIone vidAya ApatAM kahyuM: "tame badhA have cAlyA jAo...ApaNe AryAvartanuM nirIkSaNa karI lIdhuM che.. samagra AryAvatamAM mArI ANa pheravatAM hajAro varSa lAge tema che. kAraNa ke jyAM jyAM ApaNe zuM tyAM tyAM dhama ane sadAcAcAranI avirata ArAdhanA thatI hoya che. A saMgomAM ApaNane hajI ghaNu vAra che.puNyane pAchI ThelavAnuM kArya karavA jatAM kadAca ApaNe ja bhIMsAI jaIe. AryAvartanAM puNyateja kaMIka haLavAM paDe tyAM sudhI ApaNe ApaNuM dhAmamAM ja rahIzuM. paraMtu naLa rAjAne naSTa karavAnI meM pratijJA lIdhI che...e pUrI karyA vagara mArAthI pRthvI pIThano tyAga thaI zake ema nathI. vaLI. naLa rAjA nirmaLa cittavALo, prajApriya, zakitasaMpana, sadAcArI, dharmAzrayI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 niSadhapati. ane tejasvI che. ene tejovadha karatAM mane thoDo samaya lAgaze eTale Apa sahu ApaNA nivAsa sthaLe cAlyA jAo.' "mahArAja, Apa te mahAna zakitavaMta che... Indra paNa ApanAthI bane che ane ame ApanI sevA mATe tatpara chIe." eka sainike kahyuM. tArI vAta sAcI che. paNa mAre te naLane parAjita kare che. ApaNe svarga mAMthI abhimAna laIne AvyA chIe...naLa sahelAIthI sapaDAya tema nathI. mAre chidra jevuM paDaze. mane jarA, doSa dekhAze eTale huM enA cittane khaLagAvI mUkIza ane tene haNavA sudhIne prayatna karIza. damayaMtI athavA naLa bemAMthI ekane nAza karyA pachI ja huM svargamAM pAcho AvIza. tyAM sudhI mAre koInI sevAnI jarUra nathI. kAraNa ke mArA kAma pAchaLa kadAca mahinAo vIte. varaso paNa vIte. ethI Apa sahu svargamAM jaIne mArI pratIkSA karaje. ane jarUra paDaze te huM tamane bolAvIza." sevake-sAthIone vidAya karI kali nagarImAM dAkhala thayo. prathama te teNe samagra nagarInuM nirIkSaNa karyuM. tyAra pachI jema koI cora pitAne chupAvAnuM sthaLa zodhe tema kali vizrAma mATenuM sthaLa zodhavA zerIo, mahellAo ane galIomAM ghUmavA mAMDe. paNa pitAne gya sthaLa tene kayAMya na dekhAyuM. pharI pharIne te thAkI gayo hato. naLa rAjAnI prazaMsA sAMbhaLIne tene sukha paNa thayuM hatuM. ane darada paNa thayuM hatuM. nagarImAM eka koI sthaLa nahatuM jyAM tene kaMIka nirAMta maLe...kAraNa ke samagra nagarI para dharma ane sadAcAranI chAyA hatI. ThekaThekANe dharmanAM jayagIta gavAtAM ane e sAMbhaLIne kalinA kAnamAM jANe dhagadhagatuM sIsuM DAtuM..te bhAre vidhavala banI ja. zuMgArathI sohAmaNI lAgatI vArAMganAone joIne te khuza thata. paraMtu e ja vArAMganAone Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaline praveza! devamaMdiranA raMgamaMDapamAM nRtya karatI je tyAre teno krodha aMtaravALA samuM banI jato. A rIte, vyAkuLa banelo kali nagarImAMthI bahAra nIkaLI gaye. ati manohara udhAne ghaNAM hatAM paraMtu tyAM devapUjA mATe vaparAtAM phUla choDe, lattA maMDapa ane vRkSo joIne kalinI aMtaraMvedanA vadhI paDI. naLarAjAnA rAjyamAM zuM pitAne rahevA mATenuM koI apavitra sthaLa rahyuM ja nathI AvA naLane bhAre naSTa karavo ja paDaze...e vagara mArA uttApane zAMti maLaze nahIM. mArA aMtarane prajALatI javALAne ThArI zakAze nahi. Ama vicArate kali kaI chUTA chavAyA vRkSanI zodhamAM ghUmavA mAMDayo...thAkelA kaline chevaTe bibhitakanuM eka vRkSa dekhAyuM..ekaluM, aTUluM ane pharaphara thatuM pallavavALuM baheDAnuM e vRkSa joIne kali manathI nAcI UThayo ane potAne jANe mahAna Azraya maLyo hoya tema te baheDAnA vRkSane vaLagI paDe ane cheka uparanI DALe besIne visAme levA mAMDayo. A vRkSa para rahIne teNe pitAnI adrazya kAyA eTalI vistRta banAvI che tyAM beThe naLanA rAjabhavanane ane nagarIne te barAbara joI zakato. Ama, eka AMkhavALA kAgaDAsame ane duSTa buddhithI bharelA kali mahArAjA naLanA doSa nihALavA kALajI rAkhavA mAMDayo. paraMtu be cAra nahIM, aneka varSo vItavA chatAM te naLamAM keI daSachidrajoI zakyo nahIM. . " kali jote ho ke naLa dharma, artha ane kAma e traNe puruSArthone samabhAve sevI rahyo che ! te kaI divasa prajAnI bahena dIkarI pratye duSTatAbharI najara sarakhI karato nathI. pitAnI priyA damayaMtIthI te mahAna sukhI che. baMnenA samarpaNabhAvamAM paNa uNapa AvatI nahatI... uttarottara meTAM thaI rahelAM baMne bALake AnaMda ane ullAsanI jIvaMta chabI samAM zetAM hatAM. naLa A 14 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 niSadhapati lakanuM sukhabhegavate hevA chatAM paralokathI bhaya pAmato hato ane tenA svabhAvamAM satya, pavitratA, nirdabha ane viyAdi guNa uttarottara khIlI rahyA hatA. A badhuM joIne kali bhAre visAmaNamAM paDI jate tenA manamAM thatuM, naLa snAnazuddha bane che te vakhate paNa enA aMganuM eka chidra sarakhuMce snAnahIna rahetuM nathI. kAle samajo hato ke enI kAyAmAM praveza karyA sivAya enA manabhAvane vikRta karI zakAze nahi ane manobhAvanI vikRti thayA vagara naLane parAjita karI zakAze nahi. rAha jotAM varase pasAra thavA mAMDayAM chatAM kalie jarAye daurya gumAvyuM nahi ane je paLanI te rAha joto hatuM te managamatI paLa AvI gaI. eka divasa naLa snAna karIne Ubho thayo. ane paganI madhyamAM aMgUlinuM eka chidra azuddha rahI gayuM. A takane kalie vagara vilA be jhaDapI lIdhI. tarata teNe e azuddha chidra vATe naLanI kAyAmAM praveza karyo. jema tIvra viSane prasaratAM vAra lAgatI nathI tema tIvra phaLa ApanArA kalie naLanI kAyAmAM praveza karIne sapta dhAtuomAM pitAnuM sthAna jamAvI dIdhuM. arthAta te rAmarAmamAM vyApI gayo. naLanI kAyAmAM praveza karIne naLane naSTabhraSTa karavAnI IchAvALA kalie joyuM ke kAyAmAM praveza karavA chatAM naLanA manobhAvane sahelAIthI vikRta karI zakAya ema nathI. A mATe kaMIka evuM karavuM joIe ke jethI naLa dharmakaraNImAMthI, rAjakAryamAMthI ane sadAcAranA kAryamAMthI kaMIka vicalita bane. A mATe zuM karavuM ? kaline eka upAya maLI Avyo. je naLa ghutakrIDAmAM rasa letA thAya te tenA mane bhAvamAM vikAra pedA karI zakAya. kAraNa ke jugArane nAda mAnavIne pitAnA maMgala kartavyamAMthI calita banAvI zake che, A vicAra Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaline praveza 211. AvatAM ja kalie jugAranA svAmI gaNAtA dUradara' nAmane devanuM smaraNa karyuM. corI, asatya, mAyA, luccAI, cugalI, vagere dUSaNethI samRddha banela dUradara vaLatI ja paLe kali samakSa hAjara thayo ane viyAvatana bhAve bAvyo. "zI AjJA che, mahArAja ?' A rIte dUradarane Alele joIne kalie harSabharyA svare Adeza Apyo: "tuM naLa rAjAnA jamaNA hAthamAM nivAsa kara." mahAparAkremI kalino Adeza maLatAM ja namana karIne dUrodare kahyuM : "jevI AjJA...!" ane tarata dUradare naLanI jamaNA hAthanI hatheLImAM sthAna lIdhuM. naLa pote paLa mATe paNa asAvadha raheto nahato. pitAnI kAyAmAM be duSTa devoe sthAna lIdhuM che enI paNa tene kalpanA AvI na hatI. paraMtu dUradaranA prabhAvathI naLa rAjAnA manamAM ghuta ramavAne bhAva jAgavA mAMDayo... ane cAra cha divasamAM te ghata krIDAnI eSaNa evI thaI paDI ke te pitAnAM kAryomAM kaMIka pramAda seva thaI gayo. jema kharajavA para mIThI caLa Ave tema teno jamaNo hAtha ghRta ramavA mATe saLavaLATa anubhavavA mAMDayo. mahAmaMtrI zratazIle eka divasa mahArAja naLa sAme joIne hyuM "mahArAja, chellA keTalAka divasathI Apa kaMIka asvastha athavA anyamanaska he ema mane Tuma dekhAya che ?" mitra, evuM khAsa koI kAraNa nathI...paNa manamAM eka tIvra IcchA kema jAgI che te mArAthI samajI zakAtuM nathI." kaI vastunI tIvra IcchA thAya che ?" manamAM thAya che ke manaraMjana khAtara ekAda vAra ghutakrIDA ramu" zratazIla A sAMbhaLIne hasI paDayo ane hasatAM hasamAM bolyA mahArAja, saMsAralakSI puruSoe ghutathI dUra rahevuM joIe. jema Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati maghapAna mAnavInI manovRttine bhraSTa kare che, tema jugAra paNa mAnavInA guNene bharakhI jAya che !' hu samajuM chuM chatAM manamAM AvuM thayA kare che.' paraMtu manaraMjana mATe te bIjA nirdoSa sAdhane aneka paDayAM che.' mahAmaMtrIe kahyuM. ' "e ja mArA mATe Azcarya banyuM che. ghaNA vicAro Ave che. chatAM jugAra khelavA mATe jANe hAyane caLa AvatI hoya ema lAgyA kare che. bIjI rIte vicAra karIe to manaraMjana e dUSaNa nathI. emAM lubdha banavuM e ja dUSaNa che." naLa kahyuM. chatAM doSa ja che nirdoSa bhAve svIkArAtAM dUSaNa paNa ghaNI vAra bhAre vedanAkAraka banI jatAM hoya che. mane lAge che ke Apa eka vAra...' zuM ?' mahAdevIne laIne beeka mAsanA pravAse cAlyA jAo..... pravAsane AnaMda ApanA manane avazya caMcaLa banatuM aTakAvaze." A vicAra uttama che." naLe kahyuM. paNa mahAmaMtrInA gayA pachI naLane thayuM. pravAsane AnaMda to ghaNe bhogavyo che. emAM majA jarUra che paNa jaya parAjayanA AMdolane jagADanArI zaktine emAM abhAva che. hArajItanA AMdalane aMtaramAM najAge tyAM sudhI badhuM sAva rasahIna hoya che. ane be divasa pachI naLe pitAnA oramAna bhAI kuvarane ghutaDA mATe nimaMtraNa pAThavyuM. kuMvara naLane oramAna bhAI hato ane naLanI kRpAthI khUba sukhI hato. pitAe tene sukhapUrvaka rahI zakAya evuM nAnuM rAjya paNa ApyuM hatuM ane naLe niSadhAmAM ja tenA mATe eka bhavya rAjaprAsAda baMdhAvI Apyo hato. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaline praveza: 213 meTA bhAInA nimaMtraNane kuMvare harSabharyA haiye svIkAra karyo. tenA manamAM thayuM ke mahArAja dyuta pratye kadI najara paNa na kare ne mane zA mATe bolAvyo haze ! saMbhava che ke nirdoSa AnaMda khAtara temaNe A nimaMtraNa ApyuM hoya. bIje ja divase kuMvara AvI gayo. naLanI AjJAthI rAjasabhAnA ja eka khaMDamAM ghutakrIDAnuM Ayojana thayuM. prakaraNa 23 muM : : jugAranI javALA manoraMjana jyAre vyasana banI jAya che, tyAre jIvananA Adarzo ApoApa kathaLavA mAMDe che. mane raMjana khAtara zarU karavAmAM Avelo jugAra paMdara divase paNa baMdha na thayo ane paristhiti evI sarajA ke jugAramAM Asakta banele naLa pitAnA nitya kAryamAM pramAda sevavA mAMDayo. japa, tapa, snAna, dAna, dhyAna, rAjakAya, bhejanakArya vageremAM te niyamita rahI zakato nahoto. sAyaM bhejanathI nivRtta thayA pachI tarata jugArano prAraMbha thatA ane te rAtanA trIjo prahara paryata cAlato. A paristhitimAM naLa pitAnI ati priya damayaMtIne paNa vadhu samaya maLI zakato nahi..a5darzana ApIne cAlyo jato. grahathI grasita thayele megha jema dhAnya nipajAvI zakato nathI, tema tathI grasita thayele naLa rAjakAryane sthira rAkhI zakato nahi. ane naLanI priya prajAmAM paNa potAne rAjA jugAranA chaMde caDe che ane rAtadivasa jugAranI ja ArAdhanA kare che evI vAte duHkhabharI carcAne viSaya banI gaI. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati mahAmaMtrI zratazIla ane anya maMtrIo jugAra jIvananI barabAdI thanAra che ema ADakatarI rIte avAranavAra samajAvavA mAMDavA. upadezAtmaka zAstrInI vAta kahevA mAMDayA paraMtu naLanA hRdaya para jugAranI ramate e adhikAra jamAvyo hato ke samajavA chatAM te jugArathI nivRtta laI zako nahi. pitAne prANAdhAra svAmI jugArarUpI viSanA Asakta banyA che e vAta damayaMtI jANI gaI hatI chatAM te ya rAkhI rahI hatI.... paraMtu mahAmaMtrI ane anya sajajana puruSoe mahAdevI damayaMtIne kaMIka karI chUTavAnI vinaMti karI. paraMtu damayaMtI prayatna kare kevI rIte? svAmI maLavA AvatA paNa alpa samaya mATe kuzaLa pUchI.* be premavacane kahI pAchA cAlyA jatA. eka divasa jharUkhAmAM beThelI damayaMtIe svAmIne bhavanamAM AvatAM joyA eTale te tarata dvAra pAse gaI ane bhaktibharyA bhAve patinuM pUjana karyuM. sadAcArathI bhraSTa thayele priyatama pati paNa kulina strIo mATe sadAya pUjanIya rahe che. naLe patnI sAme joyuM. patnI nA deha para alaMkAre nahotA vadana para ciMtAnI vAdaLAe vasI gaI hatI bhAre duHkhathI AMkhe karamAyelA kamaLa jevI banI gaI hatI. A joIne naLe zAMtasvare kahyuM : " priye, tuM ja kahe huM tane zuM prazna karuM ke tuM te mArI saghaLI vAta jANe che.. tArAthI kazuM gupta che ja nahi..chatA mAraka prANanI AdhArarUpa tuM ja che. AvI duHkhabharI avasthA kema banI gaI che ke mahArAjA bhImanI lADalI putrInuM AvuM ala kAra vinA svarUpa joIne mane bhAre dukha thAya che. priye, tAruM mana to prasanna che ne ? tAruM zarIra te nirogI che ne ? he kRzadarI, Ama kema banI gaI che? zuM koI tArA pratya kaeNpa rAkhe che athavA tArI, AjJAnuM ulaghana kare che ?' Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jugAranI jvALA damayaMtI mauna rahI nIcI najare jotI ema ne ema UbhI rahI. naLe premabharyA svare kahyuM: "priya, zuM tane keIne bhaya lAge che athavA koI pratye tArA manamAM roSa thayo che?" tuM ucca rAjavaMzanI kanyA che ne ucca rAjavaMzanI kuLavadhU che. Ama baMne pakSathI vizuddha ane ucca hovA chatAM tArA para mane glAni kema dekhAya che ? devI, tuM prasanna najare mArI sAme che ane tArI mane vedanAnuM je kaMI kAraNa hoya te mane kahe." damaya tI kazuM bolI nahi. ema ne ema UbhI rahI. naLe patnIno hAtha pakaDI che. tyAra pachI dhIredhIre pitAnA khaMDamAM priyatamAne laI gayA ane A udAsI zA mATe che e jaNAvavA mATe naLe pitAnA sogaMda ApyA. damayaMtIe svAmI sAme najara karI ane mastake baMne hAtha joDIne kahyuM: "zarIra para mAtra alaMkAre sahita mane haMmezA jenArA Apa zA mATe kheda pAmo che? bhAre bojArUpa evA ratnajaDita alaMkAranI mAre zI jarUra che? Apa pite ja mArA mATe alaMkArarU5 che. jema kamaLa vagaranI chatAM jaLathI bhalI vAva zobhe che, tema suMdara vastrAbhUSaNathI rahita, paraMtu svAmIthI prema pAmelI pa nI zobhe che. je parAkrama sAhasika karmothI rahita sainya daLano dAna vRthA che, te rIte jene pati pratikuLa che te strIone vastrAbhUSaNo paNa nirarthaka heAya che. mahArAja, ApanI kIrti thI samagra AryAvarta ujajavaLa banela che. tethI zRMgAra viheNI hovA chatAM ApanI kIrti ja mArA mATe prakAza che. svAmI, huM ApanI ardhaganA chuM e gauravathI svargane zebhAvanArI ane sukhamAM rahenArI IndrANI paNa mane tuccha che. ApanI kRpAthI sarva prakAre sukhI hovA chatAM paNa atyAre mArA bhAgyasvAmI vAdaLadaLa pAchaLa chupAvA mAMDa che ane durbhAgya rUpI aMdhakArane pUMja jAmato jAya che. kAraNuM ke Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati AnAthI mane alaga rAkhI rahelI chutakrIDA rUpI zakaya sAme AvIne UbhI che svAmI, vezyAnI mAphaka nirlajaja ane dhanane nAza karanArI chutakrIDA kone naSTa nathI karatI ? jene zAstravettAo, sajjane ane nItizAstrIo sadAya virodha karatA rahyA che. te ghutakrIDAnA sevanathI mAtra dhanahAni thAya che ema nathI paraMtu saghaLAM sukhe vilaya pAme che. jugAramAM sapaDAyelo mAnavI zubha kAryo pratye zithila banato jAya che ane pitAnA priya parivArane paNa visarato jAya che. jugArInuM kuLa paNa apakIti thI kharaDAya che. nAtha, nAnAM moTI game te prakAranAM vyasane aMte te ekabIjAthI saMkaLAyelAM ja rahe che ane jeNe eka vyasana satkAryuM hoya che tene anya vyasane ApoApa gherI le che. Apa jJAnI, catura ane sadAcArI hovA chatAM kema samajI zakatA nathI ke viSapAna karavuM uttama, parvata parathI ApaghAta kare sArA ane agnimAM kUdavuM paNa zreSTha che, paraMtu ghutakrIDAnA dAsa thavuM e sAruM nathI. jugAra evI vALA che ke be bhAIo vaccenA prema rajajune paNa bALI nAkhe che.mahArAja, purANa paNa ka6 ane vanitAne eka prasaMga Ave che te Apa bhUlyA nahi he. e baMne bahene vacce mAtra vANI pUra jugAra khelAyo hato ane pariNAma kevuM bhayaMkara AvyuM hatuM ?' naLa patnInI vANI sAMbhaLI rahyo. damayaMtIe punaH kahyuM, "svAmI, ati kaThora, kapaTanA AvAsa samAna, niMdanIya, sajajana hRdayane zunya banAvanAra ane pApanA pravAha jevA jugArano A5 tyAga karo ane puruSArthathI prApta karI zakAya evA nirmaLa dharmakAryamAM sthira bane...ATalI mArI prArthanA Apa svIkAre haMmezAM ApanI kRpApAtra chuM. te he Arya putra, mArI ATalI vAta mAnya rAkhe." Ama kahIne damayaMtI ane pariNAma ? gabhaLI rahyo. te jhAra, kapaTanA A Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -jugAranI jvALA 217 - svAmInAM caramAM namI paDI. naLe baMne hAtha vaDe patnIne pakaDI lIdhI ane haiyA sarasI letAM kahyuM: "priye, have huM jugAra ramuM to mane tArA sogaMda che tuM - zAMta thA .. prasanna thA ..mane priya hoya chatAM tene pasaMda na hoya tevA sukhathI mane zuM phAyade? tane je game te mane na gamatuM hoya chatAM tArI prasanatAne saMbhALI rAkhavI e mAruM kartavya che. -prItimatI, tArA vagara huM eka paLa paNa jIvI zake ema nathI . tuM ja - mAruM hAsya che, mArI preraNA che... mAruM baLa che, mAruM jIvana che.' damayaMtI priyatamanA aMkamAM lapAI gaI. naLanA manamAM thayuM, jenAthI mArI ardhAganAne saMtApa thato na hoya te dhutakrIDAne dhikkAra che naLa priyA pAse ja rokAI gayo. baMnee sAthe besIne sAyaM- * bhojana patAvyuM...baMne sAthe zrI jina maMdiramAM gayAM ane naLarAjA pitAnI priyatamA pAse ja rokAI gaye. aMta:puranI dAsIo mAraphata mahArAjAnA A parivartananI vAta sAMbhaLIne mRtazIla vagere maMtrIone bhAre AnaMda thaye. rAtri vItI gaI... savAre naLa prAtaH kAryamAM parovAI gaye. jugAranA nAma mAtrathI te rAma anubhavato hato. ATha divasa jugAra vagara pasAra thaI gayA. naLanA AvA parivartanathI kavi bhAre iMdhAyamAna thaI gayo, jema viSama jvara kapAyamAna thAya che tema teNe dUradUrane kahyuM. "dUradara, A te bhAre - thaI. mArI ne tArI zaktinuM A eAchuM apamAna nathI." dUrodare vinayapUrNa svare kahyuM "mahArAja, meM te ApanI AjJA mujaba naLa jugAramAM vadhu rasa letA thAya e rIte karyuM hatuM. je Ape AjJA ApI hatI te ene barAbara parAjaya apAvata." have tAre vilaMba karavAno nathI." paraMtu naLanA mananuM parivartana karavAnI mArAmAM zakti nathI. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 - niSadhapatri e kArya te Apa samA samartha ja karI zake" rAdare kahyuM. sAruM, enA manane huM pharI vAra caMcaLa banAvIza." kalie kahyuM bIjA pAMca divasa vItI gayA. kalinA prabhAvathI naLanA manamAM vAraMvAra ghutakrIDAnA AnaMdanI tamannA nAvA mAMDI. cha divase. teNe pitAnA eka aMgata sevakane AjJA karI, "tuM koIne khabara na paDe te rIte kuMvararAja pAse jA ane kaheje ke Aja saMdhyA pachI tarata Ave." sevaka kaI jIbhe prativAda karI zake ? te tarata vidAya thayo. jo ke ATalA divasonI ramatamAM baMne bhAIonAM pAsAM sarakhAM rahyAM hatAM.La mAtra pAMceka hajAra suvarNamudrAo hAryA hatA, jenI koI visAta nahatI. sAyaM bhojana patAvIne patnIe Apele mukhavAsa dhAraNa karIne te rAjabhavananA khaMDa tarapha ravAnA thaI gayA. patnIne te vizvAsa hato ke patideve mArA sogaMda lIdhA che eTale teo pharI vAra jugAra nahi rame... paraMtu saMsAramAM ghaNI vAra bhAvi prabaLa banI jAya che. je naLa koI divasa anyAya, anIti ke vyasana sAme najara paNa raheto karate...jenuM jIvane yauvana hovA chatAM nirmaLa, pavitra ane Adarza rahyuM hatuM. jenA bhujabaLathI devatAo paNa kaMpI UThe tema hatA...te naLa kalinI duSTa vRtti AgaLa lAcAra banI gayo ane potAnA oramAna bhAI kuMvara sAthe jugAra khelavA besI gaye. jugArInuM AcaraNa pitAnI pratibhA ane vyakitatva para AghAta karanAruM hoya che. Aja kalinI AjJAthI dUradara paNa raMgamAM AvI gayo hate mane naLa pratyeka dAvamAM hAra jato hato, kAmathI parAjita thayelA kAma puruSane jema kAmavAsanA pratye Asakita vadhatI jAya, tema jugA. rIne jugAramAM Asakti vadhatI jAya che. pitAnI hArane nivAravA mATe te bamaNuM dAva mUke che. are, ghaNI vAra te pAgala banIne Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra19 jugAranI javALA dAva mUke che. kharekhara, hAryo jugArI bamaNuM rame che. ramata te viSa jevI heya ja che...paNuM hArato jugArI pAchuM meLavavAnI durAzAne dAsa banIne sarvasva gumAvate jAya che. naLa rAjAe dAvamAM pitAne khajAne gumAvyo. hAthIo, azva, ratha, vArAMganAo, gAma, nagara vagere je kaMI dAvamAM mUkate gaye...te sava hAra gaye. amAtyo lAcAra banI gayA. bIje divase savAre samagra nagarImAM hAhAkAra macI gayo ane janatA naLarAjAne dhikkAravA mAMDI. | kuvara pite paNa naLane jugAra khelavAnI nA pADato hato.... paraMtu hAreluM pAchuM meLavavA khAtara maLe tenI vAta mAnI nahi. - leka te tyAM sudhI belavA mAMDayA ke niSidha AcaraNamAM Asakata banelo naLa badhuM hArI jAya to vadhAre sAruM jema vAnaranA hAthamAM motInI mALA TakI zakatI nathI, tema naLanA hAthamAM damayaMtI sukhapUrvaka kevI rIte rahI zakaze ? kharekhara, jyAre bhAgya vakra bane che tyAre pitAnuM ja hathiyAra pitAne vadha kare che. - kalinuM mana khUba ja prasannatA mANuM rahyuM hatuM... dUradara paNa harSamAM AvI gayo hate. haju naLanI samagra saMpatti dAvamAM cAlI gaI nahotI. bIje divase vahelI savAre baMne bhAIo ramavA besI gayA. - damayaMtIne paNa svAmInA hAranA samAcAra maLyA hatA ane te bhAre kheda pAmI hatI. amAtyo paNa eka vAra prayatna karavA damayaMtIne vinayapUrvaka vinavI rahyA hatA. - damayaMtI rAjabhavanamAM javA taiyAra thaI. be paricArikAe. sAthe te rAjabhavanamAM AvI pahoMcI. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara0 niSadhapati devIne padhArelAM joI badhA sevaka UbhA thaI gayA. amA paNa UbhA thaI gayA. bhAbhIne AvelAM joI kavara kSobha pAme e joIne naLa kahyuM: "kuvara, baMne hAthamAM pAsAo pakaDIne kema zAMta thaI gayo che? zA mATe samaya barabAda karI rahyo che? jaladI pAsA pheM..mArA vijayane vadhAvavA taiyAra thA." damayaMtI hetapUrvaka pati sAme na jotAM kuvara sAme joIne belI, "diyarajI, dyutakrIDAno have tyAga kare ane pitAnA kuLadhamane vicAra karo. tame baMne eka ja pitAnA putro..che tamArI hAra chatathI kone sukha thavAnuM hatuM ! saMbhava che ke mahArAjA naLa mArI vAta na svIkAre. paraMtu tamAro ye zuM matibhraMza thayo che? je rIte sthaLa para pANI sthira rahI zakatuM nathI te rIte anyAyathI prApta kareluM dhana jagatamAM koI pAse kadI TakI zakatuM nathI. tamAre vadhAre rAjya joItuM hoya ane e mATe jugAra khelatA he te mArA pitAnuM rAjya tame svIkAro, vaLI, mArI saMpatti paNa tamArI bane.diyarajI, tame je jugArathI nivRtta thaze te tamArA bhAI paNa ApoApa ramatA aTakI jaze." zratazIle paNa devI damayaMtInI bhAvanAne sAtha Ape ane kuvaranA cittamAM to A ramata have aTakavI joIe evI bhAvanA jyAranI jAgI hatI..eTale te bolyo "tame kahe che te barAbara che. huM paNa gaI rAte ja mArA vaDIlane jugAra na ramavA vinavate hate." kuvara vAkaya pUruM kare te pahelAM ja naLe kahyuM, "kuvara, lAgaNIveDA karavAnI jarUra nathI...damayaMtInI saghaLI saMpatti huM dAva mUkIne ja tane ApIza ane mArI saMpatti pAchI meLavavA khuda damayaMtIne paNa -dAvamAM mUkI chUkIza.' tyAra pachI tyAM UbhelA badhA maMtrIo sAme Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jugAranI jvALA joIne kahyuM: "tame badhA savara sabhAgRhamAMthI cAlyA jAo. amane rokavAno prayatna karavAnI kaI jarUra nathI. huM A pAsAo dvArA kuvarane tAga levA mAguM chuM. devI, Apa paNa rAjabhavanamAM cAlyAM jAo....yuddhanI jema ghutakrIDAmAM paNa tamane A bhaya zA mATe lAge che?" | naLanA A zabdo sAMbhaLIne damayaMtI vinamra svare bolI : Aryaputra, mane tathA mArI saMpattine Apa heDamAM mUkavA Icche che ethI huM kRtArtha thaIza. A jagatamAM nArIne satkAra karanAra vyakita vIrala ja hoya che ! he rAjendra, ApanI IcchAmAM meM kAI prakAranuM vina UbhuM karyuM hoya te mane kSamA Apajo." tyAra pachI maMtrIo sAme joIne kahyuM : "Apa sahu ahIMthI cAlyA jAo. mahArAjanI aprasanna najara sAme rahevAthI zuM lAbha che?" damayaMtI svAmIne namana karIne vidAya thaI. mitra jevA maMtrIo paNa vidAya thayA. jotAM ja te tene vaLagI paDI ane atyAra sudhI dabAvI rAkheluM rUdana bahAra nIkaLI paDayuM. ke mahAdevI damayaMtIne DI vAra raDavA daIne kezinIe ghaNuM ja premALa ane vinamra svare kahyuM : "sakhI, tuM zAna thA.. raDavuM tane bhatuM nathI. mahArAjA naLanA jIvanamAM A pahele aparAdha che. keI. paNa mAnavInA divase haMmezAM ekasarakhA jatA nathI ..tethI ja A vizvane parivartanazIla kahyuM che...he suhAsinI, tuM te dharmatattvanI jANakAra che...tane A zoka zobhA nathI Apato. tuM jarA vicAra te karI , A vizvamAM evuM kayuM sthaLa che ke jyAM karmane baMdha, " lAge che. tArA svAmI dharmatattva ane buddhimAM mahAna hovA chatAM, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vara niSadhapati Aje thApa khAI gayA che! mane te lAge che ke koI duSTa deve athavA vyaMtare naLarAjAnI kAyAmAM praveza karIne tenA manamAM vikAra pragaTAvyA che.e vagara AvuM bane ja nahi..zuM naLa jevo samartha ane pavitra rAjA satya, dharma ane nItinuM A rIte apamAna kare ? tuM zAMta thA mananI azAMti ghaNI vAra azubha vicArone janma Ape che !" damayaMtI dhrusake dhrusake raDI rahI hatI... kezinIe pharI vAra tenAM AMsu luchayAM ane eka Asana para besADIne kahyuM, "priya sakhI, kAnane kaDavAM lAge chatAM hitakAraka evAM mArAM keTalAMka vacane tuM sAMbhaLa. priyadarzanI, jyAre kALa karavaTa le che tyAre kalpanAmAM na hoya evuM parivartana thAya che. jema meTAM mAchalAMo nAnAM mAchalAMne gaLI jAya che tema prANIo pitAnI jAtine paNa khAvA mAMDe che. ! vastu pitAnA mULa svabhAvane tyAga karIne viparIta svabhAvavALI bane che ! agni vagara vALAo ke dhumADo thavA mAMDe che ! rAtrikALe dIvAo tejahIna dekhAya che ! varSa thavA chatAM dhAnyanI utpatti vikRta bane che! RtuonAM sthira svarUpamAM paNa parivartana thavA mAMDe che! hiMsA ahiMsArUpe pujAvA mAMDe che ! aMtarane prema mehamAM palaTavA mAMDe che ! AvAM prakRtinAM parivartana jyAre jyAre thAya che tyAre tyAre leke para vipatti AvavAnuM pUrvarUpa ja udaya pAmatA hoya che. tuM eka vAra darpaNamAM najara kara..tArI muktAmALA chUTIchavAI banI gaI che..tAro seMtho ekatra thaI rahyo che, tethI te vaidabhI, mane lAge che ke tAre tArA svAmI sAthe dezAMtara karavuM paDaze, kadAya tAre duHkhadAyI evo svAmIviraha bhogavavo paDaze !priya damayaMtI, dAbhanA agrabhAga jevI tArI buddhi tINa che, vicAra karavAmAM tuM catura che. vaLI, tArI kuzaLatA paNa asAdhAraNa che..tuM kAyara zA mATe banI - jAya che ? tuM badhA maMtrIone bolAva ane "have zuM karavuM te praznane vicAra kara...' Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chele dAva rara3 damayaMtI svastha banI gaI. game tevI vipatti Ave te paNa daurya na gumAvavAne manamAM vicAra karyo ane teNe rAjakulanA bhakta gaNAtA maMtrIo tema ja anya sajajanene belAvavA mATe sevakone vidAya karyo. prakaraNa 24 muM : : chelle dAva vIjapurohita, rAjanA hiMtaciMtaka maMtrIo, nagarazreSThI, vagere rAjabhavanamAM ekatra thayA. mahAdevI damayaMtIne nimaMtraNane koNa mAna na Ape ? mahAdevIe zA mATe bolAvyA che enI keIne khabara nahatI. paraMtu rAjanItimAM kuzaLa evA mukhya maMtrI eTaluM ka9pI zakyA hatA ke jugAranA kAraNe AvI rahelI paristhitinI carcA karavA ja lAvyA haze. badhA zubhaciMtake rAjabhavananA mukhya maMDapamAM beThA hatA. e vakhate dauryanI mUrti samI damayaMtI khaMDamAM dAkhala thaI, damayaMtI sahune namana karIne pitAnA Asana pAse AvI. vaDIlee AzIrvAda ApyA ane anyoe jayanAda pikAryo. paraspara kuzaLa pUchayA pachI damayaMtIe zAMta svare kahyuM : "Apa saDu rAjanA, prajAnA ane rAjaparivAranA hitaciMtaka che, zubhecchake che ane vipattikALe sAcI salAha ApanArA cho. Apa sahu jANe che ke jenI kIti svarganA deve sudhI pahoMcI che evA niSadhapati Aje jugAramAM lagabhaga saghaLuM gumAvI beThA che. jugArane nAda keTale ghAtaka ane viSama che e Apa sahu jANe che. have mukhya savAla e che ke rAja siMhAsananA bhAvinI vicAraNuM mahArAjA saghaLuM gumAve te pahelAM karavI joIe. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 niSadhapati A mATe Apa mane mArgadarzana Apo." rAjapurohite kahyuM: "mahAdevI, sahuthI prathama ApaNe mahArAjane jugAra ramatA aTakAvavA joIe.' mahAmaMtrI zrutazIle kahyuM "gurudeva, ema banavuM mane zakya lAgatuM nathI. mAruM mAnavuM che ke je rAjA svapnamAM paNa jugArane yAda kare nahi te rAjA jugAramAM ATalA DUbI gayA che. eTale A kaI pUrvanA kamanuM ja pariNAma che. vaLI, ame teozrIne samajAvavAmAM kaI vAtanI maNuM rAkhI nathI. je puruSa pitAnI vAta kadI pAchI na Thele te puruSa Aja pitAnI priyatamAnA segaMda paNa vIsarI gayela che ane kamanasIbI to e che ke je ati priya che evAM mahAdevIne paNa jugAramAM mUkavA taiyAra thayA che. A sthitimAM rAjasiMhAsananA kalyANane vicAra karavo te mane mahattvanuM lAge che." sahu vicAramAM paDI gayA ane vividha sUcane ApavA mAMDayA. badhAM sUcano sAMbhaLyA pachI zratazIle kahyuM: "mahAdevI, uttama mArga te e che ke rAjyanA sAcA vArasadAra yuvarAjazrI ane rAjakanyAne ahIMthI khasekIne emane mosALa mokalI ApavAM joIe." sahune A vicAra gamI gayo. putra ane putrIne nihALyA vagara jene ana paNa bhAvatuM nathI te damayaMtI paNa bhAvine AMkha sAme rAkhIne sahamata thaI. baMne bALake indrasena ane IndrasenAne savarakuMDinapura mekalI ApavAM e prakArano nirNaya karIne badhAM UbhAM thayAM. damayaMtIe e ja vakhate eka dAsane mekalIne jenuM bhujabaLa ajoDa gaNAtuM, jenI hiMmata apUrva lekhAtI ane je rAjyane pUrepUro vaphAdAra hato te senAdhipati bAhukane belAvyo. mAtra eka ghaTikAmAM bAhuka AvI pahoMcyo ane mahAdevIne namana karI viyAvanata bhAve belyoH "mahAdevI, zI AjJA che ?" Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ helo dAva "bAhu, tArA hAthamAM huM eka mahatvanuM kArya soMpavA. IcchuM chuM.' "huM dhanya banyo, mahAdevI. A5 je kaMI kArya soMpaze te huM mArA prANanA bhoge paNa bajAvIza." "je bhAI, niSadhapatinA mastaka para Aje kALa bhamI rahyo che. teo lagabhaga badhuM hArI gayA che. mane paNa jugAranA dAvamAM mUkavAne manasubo sevI rahyA che. paNa mane mArI ciMtA nathI. huM emanI chuM ane teo mAruM game te kare emAM virodha zobhe nahi. paraMtu jugAranA nazAmAM teo mArAM baMne bALakone paNa dAvamAM mUkI de te bhAre ayaza Ubho thAya...ane ApaNuM kaI gati sarjAya ? "mahAdevI, Apa AjJA kare te atyAre ja kuvarane uThAvIne huM dUra dUra mUkI AvuM.." * nahi bhAI, kuvarano koI deSa nathI....e te mahArAjane kayArane rokI rahyo che paNa mahArAjanA gaLe hitanI koI vAta UtaratI ja nathI. eTale mane lAge che ke A je kaMI banI rahyuM che te koI duSkarmanuM ja phaLa che...kamaphaLano virodha kaI karI. zakatuM nathI e bhegavyA vagara ke Ine chuTakAro paNa maLatA nathI. eTale evuM kaMI karavAnI jarUra nathI." to...?" sAMbhaLa..tuM mArAM baMne bALakane saMbhALapUrvaka Aja ne Aja kuMThinapura tarapha laI jA tyAM baMne bALakone mahArAja bhIma sArI rIte sAcavaze. kAraNa ke mArA pitAzrInA haiyAmAM mArAM baMne bALake pratye vAtsalya bharyuM che...vaLI, temanA mAmAo paNa sArI rIte sAcavI zake evA premALa che. baMne bALake mosALamAM meTAM thaze to yuvarAja koI divase pitAnuM rAjaya prApta karI zakaze ane IndrasenA yauvanavatI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 niSadhapati thaze tyAre mArA pitAzrI ghaNuM ja vaibhavapUrvaka ne dhAmadhumathI tene paraNavaze. ane A jugAranI jvALAmAMthI kadAca huM UgarI jaIza te koI paNa divase mArAM bALakane joI zakIza. Ama, baMne bALake tenA mosALamAM Uchare te dareka draSTie hitAvaha che AjanI sthitimAM mArA svAmIne tyAga karIne huM kyAMya jaI zakuM nahi.... mA e dharma paNa nathI. emanI sevA karatAM mAruM thavAnuM haze te thaze. tenI mane kaI phikara nathI tuM baMne bALakone laIne kuMDinapura ravAnA thaI jA. mane tArA bAhubaLa para ane tArI vaphAdArI para pUro vizvAsa che. te baMne bALakone mosALamAM suparata karIne tarata ahIM pAcho AvI jaje. huM tArI rAha joIza." "mahAdevI, Ape cIMdheluM kArya to karIza. A nagarImAMthI nIkaLavAnuM banyuM ene huM mArAM bhAgya mAnuM chuM. kAraNa ke mArA jevA sevakanI najara sAme mahArAjA naLane rAjatyAga karavo paDe e mArA bAhubaLa mATe ane zastradhAraNa mATe dhikkArarUpa che. mahAdevI, Aja sudhI ame garvathI mastaka UMcuM rAkhI zakayA hatA. eka mahAbaLavAna svAmInI kIti vaDe. ahIM rahIne mAre dharatI sAme jevuM paDe te karatAM ApanA kArya nimitte cAlyA javuM e mArA mATe uttama che. paraMtu huM ApanI bIjI AjJAne anusarI zakIza nahi." "meM te tane eka ja AjJA ApI che." bAhuke vinamra svare kahyuM : "mahAdevI, huM baMne bALakone emane mesaLa sukharUpa pahoMcADIza emAM koI saMzaya nathI." paraMtu huM pAcho nahi karuM...mArA svAmIne parAbhava nihALavAnI mArAmAM hiMmata nathI rahI huM kuMThinapurathI bArobAra tIrthayAtrAe cAlyA jaIza.' damayaMtI vicAramAM paDI gaI cheDI paLe pachI te bolIH "bAhu tArI ane vedanA huM samajI zakI chuM..je svAmIe digvijaya prApta Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara7. eTale vyava karIne AvananA rAjAone pitAnA bAhubaLane ane tArA jevA vaphAdAra sAthIonI hiMmatane paricaya Ape che...te rAjAne tuM eka bhikSaka jevI hAlatamAM na jaI zake e huM samajuM chuM... paraMtu ghaNI vAra aNagamatAM draSya kaThora haiyuM karIne jovAM paDe che -. aNagamatuM sAMbhaLavuM paNa paDe che eTale tuM.." vacce ja bAhuke kahyuM : "mahAdevI, mArA para kRpA karo ane mArI vinatI svIkAre. mArAmAM evuM dharyuM che ja nahi. huM raNamedAnamAM ramanAro eka senAdhipati chuM. aNagamatAM drazya nihALavAnI mane tAlIma paNa maLI nathI." damayaMtIe bAhukanI bhAvanAne svIkAra karyo. tyAra pachI bAhuka ratha levA vidAya thayo. damayaMtIe pitAnAM baMne bALakone taiyAra karyo. temanA pAtheyanI vyavasthA karI. mArgamAM koI prakAranI aDacaNa na Ave ane baMne bALakonI kALajI rakhAya e draSTi rAkhIne tene kamalinI, kalelinI, kehalI, kalikA ane kezinIne paNa taiyAra thavAnI AjJA karI sAthosAtha, ahIM je kaMI banI gayuM che ne banI rahyuM che e aMgenI eka paNa vAta keIne na kahevAnI sUcanA ApI. A pAMce ya dAsIo damayaMtInI atipriya sakhIo samAna hatI. lagabhaga eka prahara pachI bAhuka eka sArI evI senA sAthe AvI pahoMce ane baMne bALako tathA pAMceya dAsIone laIne kuMDinapura tarapha vidAya thayo. A tarapha, naLa jugAranA nazAmAM saghaLuM bhAna bhUlI gayo hato. hAreluM pAchuM meLavavA mATe te khUba ja utAvaLe thaI rahyo hate. be vakhata jamavA Avato ane jamIne bArobAra cAlyA jatA priya damayaMtIne maLavAnI manamAM ghaNuM ja IcchA rahetI, paraMtu teNe Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 niSadhapatiH kuvarane A gamatuM nahotuM. chatAM niSadhapati banavAne eka lebha tenA haiyAne utsAhita banAvI rahyo hato. dhanabhaMDAro, ratnabhaMDAre, nivadhAnagarI, vividha mahelAta, damayaMtI, vagerene dAva hajI bAkI hato. naLanA bAhumAM rahelA darodare kaliyugane kahyuM : "mahArAja have naLane becAra bAjI jitADavI joIe." zA mATe ? " balinA mahiSane caDAvatAM pahelAM prasanna kare joIe ane je ene utsAha ThaMDo paDI jaze te jugAranI bAjI adhavacce saMkelAI jaze. kuvara paNa have gabharAya che." sAru tane jema yogya lAge tema kara. paraMtu mAruM dhyeya. visarIza nahi." kaliyuga saMmata thaye, ane kuvara ATha divasa sudhI pAsA palaTAvyA. ATha gAma. naLane prApta thayAM, je samRddha hatAM. naLanA manamAM thayuM. have mAro bhAgyaravi udaya pAmyo. badhuM pAchuM maLaze. naLane vijaya thato. joIne kuvara paNa manamAM harakhA. A tarapha, AThame divase bAhuka kuMDinapura nagarImAM sukharUpa pahoMcI gayo hato. teNe mahArAjA bhImane khoLe baMne bALaka suparata karyA. rAjA bhIma, rANI priyaMgumaMjarI ane damayaMtInA. bhAIe khUba ja AnaMdita banI gayAM. bAhuke vinayAvanata bhAve mahArAjA naLa ane mahAdevI damayaMtI.. nA kuzaLa samAcAra ApyA. bAhuka jema baLavAna hato tema buddhimAna. paNa hato. teNe naLa rAjAe mAMDelA jugAranI ane jugAramAM thaI rahelI sajajaDa hAranI vAta karI ja nahi. mahAdevI damayaMtI paNa. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . chello ghava AvA ke I samAcAra pitAnA kAne na jAya tema IcchatAM hatAM. bIje divase rAjasabhAmAM damayaMtInAM baMne bALakone AdarapUrvaka satkAra karyo ane dehitra Indrasenane pitAnA tAbAne kerala deza bheTa ApyAnI jAherAta karI. bAhuke sukharUpa pahoMcyAnA ane mahArAjA bhIme karelA Adara sakAranA tathA Indrasenane bheTa ApelA kerala dezanA samAcAra eka vizvAsu dUta mAraphata mahAdevI damayaMtIne mokalI ApyA. mahArAjA bhIme bAhukane thoDA divasa paryata rokAI javAne khUba Agraha karyo. paraMtu senAdhipatie mahArAjanA caraNasparza karIne yAtrArthe javAnI icchA darzAvI. ane be divasa rokAIne bAhuka pitAnA sAthIo sAthe ravAnA thaI gayo. nagarI bahAra nIkaLyA pachI bAhuke pitAnA sAthIone kahyuM: 'mitro, have huM niSadhAnagarImAM AvI zakuM ema nathI..mahArAjAne parAbhava jovAnI mArAmAM zakti nathI. eTale huM zukAvatAra tIrthanAM darzana karavA aodhyA tarapha jaIza. huM Apa sarvane jaNAvuM che ke Apa sahu niSadhA tarapha jAo." paraMtu koI senika ke sAthI niSadhA javA taiyAra na thayo. sahune mahArAjA naLane parAbhava DaMkhate hato. mahArAjAnuM patana jovA keInuM haiyuM majabUta rahI zake ema nahotuM. eTale sahue tIrthadarzana karavAnI ane keAI sArA rAjyamAM sevA ApavAnI IcchA darzAvI. dava lAgyo hoya tyAre agni vanane bALI nAkhe che, jaLanuM pUra ghaNI vAra baMne kinArAne ke baMdhone toDI nAkhe che, krodha tapane nAza kare che. kAlakUTa viSa dehane tarata naSTa karI nAkhe che. e ja rIte, jugAra mAnavIne cAre dizAethI barabAda karI nAkhe che. ATha ATha divasa paryata nAnAnAnA vijayanAM darzana karIne naLane khAtarI thaI hatI ke mArA bhAgye palaTe khAdho che...gumAveluM Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati saghaLuM pAchuM maLI jaze. jugArI tyAre utsAhamAM Ave che tyAre avicArI banI jAya che naLarAjAe jugAranI ramatane dAva vaDe. camakAvavI zarU karI...paraMtu ATha divasamAM jitAyelAM AThe ya gAma eka ja divasamAM cAlyAM gayAM. dhanabhaMDAro ane vividha ratnabhaMDAro paNa dhIre dhIre jugAramAM mukavA mAMDayA..deza, nagara, gAmaDAMo, saMpatti, vagere sarvasva gumAvyA pachI naLe kuvarane kahyuM: "kuvara, haju niSadhA nagarI para mAro adhikAra che ane niSadhA samagra bhAratavarSamAM zreSTha ane samRddha nagarI gaNAya che. huM tene dAvamAM mUkuM chuM. beli, tuM enI sAme zuM mUke che ?' "moTAbhAI, Apa je Icche te huM dAvamAM mUkavA taiyAra chuM." Apa jitaze te Apane huM jitAyelAM tamAma gAme pAchA soMpI daIza." badhA gAme pAchAM maLavAnI AzA sAthe naLe pAsA nAkhavA zarU karyo ane barAbara saMdhyA samaye rAjanA sevako dIpamAlikAe pragaTAve te pahelAM naLarAjA eka damayaMtI sivAya sarva kaMI hArI gaye. kuvaranA haiyAmAM thayuM... Aja huM niSadhapati banI gayo kuvaranA sAthIoe kuvaranA A vijayane harSadhvanithI biradAvyo. ane "naLanA hAthamAMthI samagra rAjya jugAranA pAsAo dvAra cAlyuM gayuM' e samAcAra vAyu vege prasaravA mAMDayA. naLa atyAra sudhI je utsAha rAkhI rahyo hato te tUTI gaye. tenA vadana para khinnatA UpasI gaI. A joIne kuvare kahyuM : "vaDIla baMdhu, Apa haju paNa pAchu meLavavA IcchatA ho te game te vastu dAvamAM mUke. ApanI jIta thaze te huM jitAyeluM saghaLuM ApanA caraNa kamaLamAM harSapUrvaka suparata karIza." naLa vicAramAM paDI gaye... paNa damayaMtI sivAya pitAnI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chelle dAva 23. saMpatti tarIke gaNAvI zakAya evI ekeya vastu rahI nahatI. damayaMtIne vicAra AvatAM ja naLanuM hadaya kamakamI UThayuM...paNa enI kAyAmAM vaselA kaliyuge naLanI vicArazaktine kuMThita banAvI dIdhI naLe kahyuM, "kuvara, mArI pAse eka damayaMtI sivAya koI saMpatti rahI nathI. damayaMtI traNa lekanuM mahAna ratna che. Aja huM tene dAvamAM mUkuM chuM.' A sAMbhaLIne kuvara kamakamI U . tenA hRdayamAM damayaMtI pratye kaI prakArane duSTa bhAva nahoto. te damayaMtIne mAtA ke bhaginI mAphaka ja mAnato hato. paraMtu jyAre kALa paDakhuM badale che tyAre mAnavInAM mana paNa asthira banI jatAM hoya che. kuvare kahyuM, 'bhale. Apane vijaya thAya ema huM IcachuM. je Apa jItI jaze te Aja sudhI huM je kaMI cha chuM te badhuM ja ApanuM banaze." jugArIne chelle dAva ! kalinuM haiyuM A chellA dAvathI praphulla banyuM hatuM. naLe kapatA. haiye pAsA hAthamAM lIdhA. jugArIne chelle dAva! kuvaranA manamAM paNa thayuM. zuM niSadhanAtha banavAnuM AveluM svapna verAI jaze ? verAI jAya to ya mAre zuM gumAvavAnuM hatuM ? tyAM UbhelA keTalAka sAthIo phaphaDatA kaleje A chelA dAvanuM pariNAma jANavA Atura banyA hatA. A ramata zuM ATalI vinAzakArI haze ke mAnavI potAnI patnIne paNa dAvamAM mukavA taiyAra thatuM haze! oha, keI paNa - vyasana pachI te jugAra heya, zarAba heya, paranArIgamana hoya ke game te hoya...vinAzakArI ja che ! naLarAjA pratye bhakti rAkhanArA je kaI beThA hatA....je ke Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3ra . niSadhapati have vadhAre mANase nahetA beThA. ghaNAkharA rAjabhakta subhaTe, senAnAyaka ane maMtrIo bAhukanA gayA pachI cAlyA gayA hatA. chatAM ya pitAnA mAlikanA vijayanI AzAnI eka kSaNa rekhAne avalaMbelA keTalAya vizvAsa rahI gayA hatA teo paNa A chelle dAva sAMbhaLIne kamakamI UyA...naLa jevA buddhimAna guNavAna ane pavitra rAjA pitAnA ardhA aMgane dAvamAM mUkatAM kema kaMpyA nahi hoya! zuM jugArano dAva mAnavInI viveka zaktine bhraSTa karI nAkhatuM haze? hA. ema levuM joIe. e vagara sArAye rASTramAM puNyazleka ane prAtaH smaraNIya gaNAtA naLa rAjA Avo dAva mUke zA mATe? svarganA de, pakSo, gAMdharvo, daityo, vagere talasI rahyA hatA te ailekaya suMdarI patnI dAvamAM mUkatAM mahArAjAnuM haiyuM bhIsAI zA mATe nathI jatuM ? gArIno chelle dAva ! mAtra adha ghaTikAmAM chellA dAvanuM pariNAma AvI gayuM. naLarAja pitAnI priyatamAne hArI gaye. sAva ni:zeSa banI gayo. enuM pitAnuM kahI zakAya evuM kAyA sivAya kaI ja na rahyuM. kuvaranA sevakoe jayanAda gajavI mUkyo. kuvaranA haiyAmAM paNa tyAre AnaMda UbharAvA mAM Aja pote niSadhapati banI gayo samagra nipadhAne svAmI banI gaye. kalie pitAnuM dhAryuM karyuM hatuM. te pitAnA sevaka dUradara sAthe naLanI kAyAmAMthI bahAra nIkaLI gayo. have te naLanI manevidanA, naLane saMtApa ane naLane mAthuM mUkavAnI vipattio nihAbhaLavA mATe jhaMkhanA sevavA mAMDayo. naLa UbhuM thaI gayuM. tenuM teja jANe sAva jhAkhuM paDI gayuM. ane jyAre tene khyAla Avyo ke pote pitAnI priyatamAne Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chele dAva paNa dAvamAM khoI beThe che tyAre tenI vedanA zatAdhika banI gaI. ' A samAcAra vAyuvege samagra nagarImAM pharI vaLyA. loko hAhAkAra karavA mAMDayA. kuvare pitAnA mANasane nagarImAM koI prakAranuM tophAna na thAya tenI takedArI rAkhavAnI ane rAjasiMhAsana, dhana bhaMDAra, rAja bhavana, ratna bhaMDAra, vagere para kabajo prApta karavAnI AjJA karI. prakaraNa 25 muM : : bAhubaLanI parIkSA dhazata vItI gaI hatI. hAre naLa bhAre lebha anubhavate rAjasabhAmAMthI bahAra nIkaLyo ane rAjabhavana tarapha javA agrasara thayo. e ja vakhate naLanA mahApratihAre namana karIne kahyuM, "kRpAnAtha, ratha taiyAra che." ! "mitra, rathamAM besavAne mane have koI adhikAra nathI.' mahApratihAranAM nayane sajaLa banI gayAM. rAjabhavananA mukhya dvAramAM dAkhala thatAM ja naLane thayuM. are, have rAjabhavana mAruM nathI, rAjya mAruM nathI, dAsadAsIo mArAM nathI...mArI priyatamA paNuM meM gumAvI dIdhI che. mane dhikakAra he ! dhikkAra che ! nA..nA..rAjabhavanamAM kevI rIte javuM? mane have koI prakArane naitika adhikAra rahyo nathI... ane mArI priyAne huM bhAruM mukha kaI rIte batAvuM ! nA..nA... te javuM kayAM? lathaDatA haiye koI paNa nirNaya na karatAM naLa rAjabhavananA upavanavALA mArge dAkhala thayo. keTalAMka dAsa-dAsIo, maMtrIo tenI pAchALa ToLe vaLIne AvI rahyAM hatAM. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja niSadhapati. mahAmaMtrI zratazIle nacha AvIne kahyuM: "mahArAja, Apa rAjabhavanamAM padhAre.." nahi, huM eka vRkSa nIce paDa rahIza." zAMta svare naLa rAjAe kahyuM, badhAnAM nayane bhInAM banI gayAM. "oha, jenI ANa sArA ye dezamAM varatAtI hatI. jenA bAhubaLanA prabhAva sAme rASTrane keAI rAjA UMcI AMkha karavA taiyAra nahe, jenA sukhane koI aMta nahote, jenA bharatake rAjanuM chatra hatuM jeNe dharatI para paga mUkayo na hato ane jenI AjJAnuM pAlana karavAmAM samagra deza gaurava anubhavato hato te mahAtmA naLa Aja pitAne ja krIDAsthAnanA eka upavananA vRkSa nIce sthAna levA. Icche che. zratazIle viyAvata bhAve kahyuM, "mahArAja, rAjabhavanamAM devI damayaMtI birAje che ane Apa ahIM A vRkSa nIce rAta vitAve. te koI paNa daSTie zobhAspada nathI. devI A vAta sAMbhaLaze te temanA duHkhane pAra nahi rahe..e karatAM Apa mAre tyAM padhAro." tazIla mahAmaMtrI hato ane mitra paNa hate. naLa tenA. Agrahane pAcho ThelI zakyo nahi. naLa taiyAra thayA. tarata mahAmaMtrIne ratha hAjara thayA baMne maMtrIprasAda tarapha vidAya thayA. gaI kAlane zudra kuvara Aja mahAna banI gayA hatA. Aje tenI ANa samagra niSadhAmAM pharI zake ema hatI. kuvaranA sAthIo tene gherI vaLyA hatA rAja vyavasthA aMgenI. ane mukhya sthaLone kabajo saMbhALavA aMgenI tema ja nagarImAM cAre tarapha potAnA sainika goThavI devAnI vicAraNA thaI rahI hatI tyAM eka dUte AvIne kahyuM, "niSadhapati kuvararAjane jaya thAo !' kuvaranA eka sAthIe dUta sAme joIne prazna karyo. "naLa rAjA, Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhubaLanI parIkSA 25. kayAM che ?' rAjabhavanamAM jatAM teo acakAtA hatA eTale rAjabhavananA. upavananA eka vRkSa nIce rAtri gALavAne temaNe vicAra karyo. paraMtu, mahAmaMtrI teone potAnA rathamAM pitAnA prAsAda tarapha laI gayA." kuMvare kahyuM, "meTAbhAI rAjabhavanamAM zA mATe na gayA? meM kaIInkAra nahote karyo.' eka cATukAre kahyuM, "kRpAnAtha, have te Apa niSadhanAtha banyA. che... DAhyA puruSonAM vacana pramANe eka myAnamAM be taravAra rAkhI zakAya nahi. Ape mahArAjA naLane mAtra nagarImAMthI nahi paNa ApaNuM dezamAMthIya vidAya karavA joIe." zA mATe ?" "ApanA bhalA mATe ApanI salAmatI mATe cA TukAra khavAse kahyuM.. mArI salAmatI mATe?" "hA kRpAnAtha, naLarAjA ahIM raheze te saghaLI senA enAH pratye sadabhAva dharAve che, janatAnA haiyAmAM paNa mamatA che ane saghaLA rAja karmacArIo emanA pratye vaphAdAra che. pAMca paMdara divasamAM Apane prabhukRpAthI prApta thayeluM siMhAsana jarUra teo chInavI le." bIjA jIhajUra karanArAoe A vAtane Teko Apyo ane kuvarane paNa samajAyuM ke vAta sAcI che. naLa ahIM rahe te pAMca paMdara divase moTo baLo jAge.. maLeluM te jAya..sAthosAtha, prANa paNa gumAvavA paDe...pANI pahelAM pALa bAMdhavI e ja DahApaNa che. Ama vicArI teNe naLane savAre cAlyA javAnuM kahevuM ema. nakkI karyuM. ane carcAo, AzAo, vicAra, vageremAM rAtri pUrI thaI. rAjapurohitane belAvIne sUryodaya vakhate kuvAre rAjyAbhiSeka Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 niSadhapati karavAnI AjJA ApI. ema ja thayuM, niSadha dezanA rAjasiMhAsana para kuvarane - rAjyAbhiSeka karavAmAM Avyo. te niSadha siMhAsanArUDha thaye. rAjyasana para beThA pachI sauthI prathama kAma teNe naLane deza choDIne vidAya levAnuM jaNAvavA mATenuM karyuM. pitAnA khAsa maMtrIone mahAmaMtrInA bhavana para mokalyA. paraMtu naLa pite ja ahIM rahevA IcchatA nahotA. rAte mahAmaMtrIe naLane khUba samajAvela. paraMtu naLa AvI hIna dazAmAM rahevuM - kevI rIte pasaMda kare? teNe savAranA prathama prahara pachI nagarInA - tyAgane nirNaya karI nAkhyo hato. ane niSadhapati kuvarane saMdezo prApta thayo. naLe saMdeza lAvanArAone zAMta bhAve kahyuM: "niSadhanAthane kaheje. badhuM hArI beTho chuM paNa mAruM svamAna hArI beTho nathI. meM pote ja dezatyAgano nizcaya karyo che ane huM javAnuM ja chuM.' | naLane A uttara maLyA pachI kuvararAja rAjasabhAmAMthI rAjabhavanamAM gayo. naLa damayaMtIne jugAramAM hArI gayo hato paraMtu damayaMtI para kaI prakArano adhikAra bhogavavAnI kuvaramAM zakti ja nahatI. kAraNake vidarbhapati bhImarAjAnI pracaMDa zakitane bhaya hato. vaLI, damayaMtI pativratA che. devonA varadAnavALI che..ene duHkha thAya tevuM kazuM na karavuM joIe e sivAya agnimAM kUdanAre dAjhayA vagara rahI zakatA nathI, tema siMhaNanuM dUdha dohavuM e kaMI sahaja kAma nathI. Ama, matamAM saghaLuM samajato kuvara bhAbhInA AvAsamAM gayo. damayaMtIne saghaLA samAcAra maLI gayA hatA. diyarane AvatA joIne te Asana parathI UbhI thaI. kuvAre be hAya joDI mastaka namAvIne vinamra svare kahyuM, "pUjanIya bhAbhIbI, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhubaLanI parIkSA Apa mAro kaMI deSa na mAnaze. mArA vaDIlane meM avAranavAra rokyA hatA. chatAM teo ramI rahyA hatA... chelle jyAre Apane dAvamAM mUkyAM tyAre mAruM hRdaya saLagI UThayuM...paNa huM zuM karuM ? have Apa ahIM ja raheje..ApanI AjJAnuM koI ullaMghana nahi kare...Apa A rAjabhavanane ApanuM ja mAnaje..." - damayaMtIe kuvara sAme joIne zAMta svare kahyuM, "rAjana, meM sAMbhaLyuM che ke mArA svAmI atyAre nagarI bahAra nIkaLI gayA che,. te mane emanI sAthe javAnI AjJA Ape. tame anya koI nathI. mahArAjA vIrasenanA ja putra che... tame niSkaTaMka rAjya karo ane pRthvInuM pAlana karI dhanya bano.. ratnavalaya jamaNe hAthamAM heya ethI enI zobhAmAM keI pharaka paDato nathI. tamArA moTA bhAI mArA dehane jugAramAM hArI gayA che, paraMtu mArA premane hArI gayA nathI. eTale Apa mane emanI sAthe. javA de. ' bhAbhI, Apa mAre mana mAtA samAna che...ApanA pratye mArA haiyAmAM jarAye durbhAva nathI ane rAjanIti khAtara mAre mArA. bhAIne bahAra cAlyA javAnuM kahevuM paDayuM che. kAraNa ke eka myAnamAM be talavAra rahI zake nahi. tema, teo paNa A rAjyamAM rahevA mAgatA nathI. jyAM pite svasva hArI gayA che tyAM emanA jevA svamAnI puruSane eka paLa mATe paNa rahevuM na game te svAbhAvika che. huM Apane ahIM rahevAno Agraha karuM chuM, tenI pAchaLa mAre koI abhAva na jeze.. to tyAM sudhI kahuM chuM ke Apa niSadhAnAM adhikAriNuM bane...kevaLa senApati ja rahIza...ane sadAya ApanI AjJAnuM pAlana karIza." che "diyarajI, tamArI vAta barAbara che. uttama kuLavALAenI emAM ja zobhA che... paraMtu jyAM svAmI nathI tyAM patnI kevI rIte rahI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 niSadhapati zake? kroMcakarNa jevA rAkSasa para vijaya meLavanArA naLarAjA vagaranA A bhavanamAM rahevuM e mArA mATe dharma dRSTie paNa ucita nathI. svAmI vagaranuM sthaLa strI mATe naka samAna hoya che. tame mane rAjyane adhikAra grahaNa karavAnI vAta kahI, e tamArI zobhA vadhAre che. paNa mAre rAjya bhegavavuM hoya te cheka vidhyAcaLathI samudra sudhInuM dakSiNanuM rAjya kevuM che? bhAI, kalyANa thAo... tamane je sukha anAyAse prApta thayuM che te tame bhogava.... jALavo ane prajApriya banIne tamArA vaMzane ujjavaLa karo. mArA pratye zraddhA ane bhakti hoya te mane mArA svAmI pAse javA de... jema prANa vagara dehane keI AdhAra nathI. tema svAmI vagara patnIne paNa keI AdhAra banI zake nahi." kuvara damayaMtInI bhAvanAne avarodha karI zake nahi.... chatAM te belyo : "bhAbhI, huM Apane rokatuM nathI...rAkI zakuM paNa nahi.. paraMtu mArA bhAInI sAthe javAmAM aneka saMkaTa paDayAM che eTale ja huM prArthanA karuM chuM.' "rAjana, tamArI prArthanA huM kadI nahi bhUluMparaMtu jema puruSe kartavya khAtara prANayane tyAga karavo joIe, e ja rIte strIe paNa pitAnA pativratA dharmanI rakSA khAtara sarva bhayane tyAga kare joIe." damayaMtIe zAMta svare kahyuM. jevI ApanI IcachA ' kahI kuvara damayaMtInAM caraNamAM namI paDaze. damayaMtI AzIrvAda ApIne nIkaLI gaI. - tribhuvanamAM koIne paNa rUpa na thayuM hoya evA tejasvI rUpanI svAminI damayaMtIne page cAlatI jeIne bhavananAM saghaLAM dAsa-dAsIo raDavA mAMDyAM keTalIka dAsIo pitAne sAthe laI javA mATe vinavavA mAMDI. paraMtu damayaMtIe sahune kahyuM, "tamArI mamatAne huM kadI nahi vIsaruM paraMtu ahIMnI koI vastu huM mArI sAthe Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhubaLanI parIkSA laI jaI zakuM nahi...kAraNa ke mArA svAmI be savaLI vastuo jugAramAM gumAvI che..enA para mAro koI adhikAra rahI zake nahi." rAjabhavanamAMthI bahAra nIkaLIne damayaMtI rAjapatha para AvI tyAre te hajAro naranAranAM ToLAM AMsu bhInI AMkhe A tejasvI rAjarANIne joI rahyAM hatAM ane manamAM jugArane phiTakAra ApI rahyAM hatAM. kuvaranA senApatie samagra rAjapatha para sazastra sainiko goThavI dIdhA hatA eTale koI prakAranI dhAMdhala thAya tema nahotuM... joke mArgamAM UbhelA sainiko paNa sajaLa nayane mahAdevI damayaMtIne nihALI rahyA hatAM. naLa te janatanAM AMsuo jhIlate jhIlata be ghaTikA pahelAM ja nagarI bahAra nIkaLI gayo hato. damayaMtI paNa nagarInI bahAra AvI pahoMcI ane je mAge svAmI gayA hatA te mArge cAlatA pahelAM eka vAra rASTranI samRddha gaNAtI niSadhA nagarI tarapha joIne teNe kahyuM : "he niSadhA, huM tane namana karuM chuM. he mahAna kuLanI rAjadhAnI, mArA rahevAnA nivAsane tuM vIsarIza nahi. tArI chAyAmAM, tArI dharatI paranAM krIDAvAmAM meM khUba AnaMda meLavyo che. huM tane kadI nahi bhUluM... he priya paMkhIo, A dharatInI zebhAne sadAya vadhAratAM rahejo." nagarI bahAra UbhelA janatAnA virATa jUthane namana karIne damayaMtIe kahyuM : " Apa sahu ApanA dharmanuM pAlana karaje. navA rAjA pratye premabhAva rAkhaje...mArI pAchaLa kRpA karIne koIne koI Avaze nahi. mane AjJA karavAno koI adhikAra nathI...paraMta Apa sarvane prArthanA karuM chuM ke Apa sahu vidAya thAo... ApanAM AMsu, Apane prema ane ApanI bhAvanA mArA mATe AzIrvAda anaze evA vizvAsa sAthe huM mArA prANeza pAse jAuM chuM. mAre dharma bajAvavAmAM Apa sahu mane sahAyaka bano..." Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24o niSadhapati koe mahAdevI damayaMtIne yAda karyo. damayaMtI punaH namana karIne je mAge naLa gayo hato te bhAge jhaDapabhera javA mAMDI. kuvare ratha, vAhana ke evuM kaMI paNa sAdhana laI javAnI ghaNI vinaMti karI hatI. paraMtu svAmI pagapALA jatA hoya ane patnI vAhana para bese te yogya na gaNAya ema kahIne damayaMtIe pagapALA javAnuM ja pasaMda karyuM hatuM. leke vilApa karatA karatA pAchA vaLavA mAMDayA. leke kahetA hatA ! "he deva ! tAre pAra kAI pAmI zakatuM nathI... kharekhara, tArI cAla vicitra hoya che. nAno bhAI jugAramAM che. rAjyane lebha jAgyo ane meTA bhAIne potAnA rAjyamAM na rahevAnuM jaNAvyuM. eTaluM sAruM thayuM ke teNe mahAdevI damayaMtIne zakyAM nahi. je kuvare damayaMtInuM apamAna karyuM hota te mahA parAkramI bhamarAjA samagra niSadhAne chinnabhinna karI nAkhata mahArAja naLanuM bAhubaLa apUrva che..emaNe digvijaya prApta karyo che. samagra rASTramAM emanI yazagAthA gavAya che... paNa teo satya vacanI che eTale ja cUpacApa rAjyane tyAga karIne cAlyA gayA che..! Ama vividha rIte belatA ke nagarImAM pAchA pharyA. A tarapha nagarIthI traNa kesa dUra AvelA eka sarovara kinAre naLa AvI pahoce. A sarovaranA kinAre eka mahAtaMbha. Ubho karavAmAM Avyo hato. naLa e mahAtaMtra sAme joI rahyo.. tenA manamAM thayuM. "huM koI zatruthI hArI gayo nathI. mArA bhujabaLane meM gumAvyuM nathI. huM kevaLa jugAramAM hArI gayo chuM...ethI zuM thayuM ! nA...nA..bhAre mArA baLanI parIkSA karI levI joIe." te Ubho thayo. cAre tarapha sarakhI hAMsavALA mahAtaMbhane teNe pharI vAra je... tyAra pachI baMne hAtha vaDe mahAtabhane bhaMDe Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhubaLanI parIkSA 24 laIne hacamacAvyo. thoDI ja vAramAM e mahAtaMbha bahAra nIkaLI A naLe e ja paLe mahAtaMbhane upADIne pAcho goThavI dIdhe. tene khUba ja zrama paDayuM hatuM... Avo virATa sthaMbha dharatImAM dharabelo hacamacAvIne bahAra kADhavo e kaMI nAnIsUnI vATa nahetI. naLane pitAnA bAhubaLanI khAtarI thaI gaI ane te vizrAma levA mahAtaMbhanI sAme ja eka vRkSa pAse besI gayo... e ja vakhate damayaMtI... svAmInAM pada cine jotI jotI AvI pahoMcI ane bolI UThI : "mahArAja.. svAmI.." oha priye..." naLa vadhu na bolI zake. damayaMtI svAmI pAse AvIne svAmIne parasevAthI taraboLa banelo jotAM ja bolI UThI: "mahArAja, ATale prada..." jarA baLanI parIkSA karI hatI...paNa tuM ekalI ahIM zA. mATe AvI ?" patnIne dharma bajAvavA..." kuvare..." mane bhaktibharyA haiye mukta karI...' naLa pitAnI priyatamA sAme joI rahyo... damayaMtIe kahyuM "baLanI parIkSA Ape..." je, sAmeno mahAsthaMbha meM hacamacAvIne bahAra kADhayo hate. ane UMce uchALIne pAcho dharatImAM ropI dIdho... haju te DI. ja vAra thaI.." naLe kahyuM. damayaMtI te sthaMbha pAse gaI, staMbhane jotAM ja te camaka UThI. Avo virATa sthaMbha ! teNe sthaMbhanuM nirIkSaNa karavA mAMDayuM. ekAeka tenI najara sthaMbhanI nIce aMkita karavAmAM AvelI be paMkitao vAMcI... temAM lakhyuM hatuM je traNa khaMDane svAmI thaze te Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raara niSadhapati A sthaMbhane UkheDIne punaH sthApita karI zakaze.' damayaMtIe kahyuM : "svAmI .." "zuM?" Ape A vAMcyuM ?' "nA, priye...zuM lakhyuM che?" jarA ahIM Avo te.." . naLa UThIne sthaMbha pAse gayo ane teNe te paMktio vAMcI. tyAra pachI naLe damayaMtI sAme joIne kahyuM: "priye, jugAra kema rame e mane hajI paNa samajAtuM nathI. mArA duSTa vartanathI tane ghaNuM ja manaduHkha thayuM haze. paraMtu huM kharekhara keI ajJAnarUpI cakramAM sapaDAI gayo hato.' svAmI, strIonAM mana komaLa hoya che...manaduHkha thAya paNa vaLatI ja paLe badhuM samajAI jAya, kamane kaI phaLarUpe A badhuM banI gayuM che....emAM Apano deza nathI. Ape rAjya gumAvyuM che. saMpatti gumAvI che. paraMtu ApanuM bAhubaLa to ahIM ne ahIM ja che. damayaMtIe harSabharyA svare kahyuM : tyAra pachI vRkSanI zItaLa chAyA taLe visAme levA baMne beThAM. naLe kahyuMH priye, mArI eka vAta mAnIza ?" ApanAthI alaga thaI zakuM nahi evI koI paNa vAta huM mAnIza." naLa AchuM hasyo ane hasatAM hasatAM belyo : priye, tuM te mAruM mana vAMcI gaI... paraMtu mane lAge che ke vanavagaDAnA rajhaLapATamAM tArI A suMdara kamaLa kAyAne bhAre duHkha paDaze..jo tuM prasanna thaIne hA pADe te huM tane kulinapuranA pAdara sudhI pahoMcADI dauM." Apa vanavagaDAmAM rajhaLapATa kare ne huM mArA pitAnA rAjabhavanamAM sukha bhegavuM? nA..nA..nA..prANu vagara kAyA eka Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra43 AhubaLanI parIkSA paLa paNa TakI zakatI nathI." naLa patnI sAme joI rahyo. thoDI vAra visAmo laIne naLa Ubho thayo...pitAnAM dhanuSabANa je sAthe hatAM te khabhe bharAvyAM...talavAra kammare laTakAvI ane damayaMtIne laIne gaMgA tarapha javA cAlato thayo. vanavagaDAno pravAsa kheDatAM kheDatAM cothe divase naLa ane damayaMtI gaMgA kinArA pAse AvI pahoMcyAM. prakaraNa 26 muM : : sarovaranI pALe damayaMtI sAthe hovA chatAM naLa tenI sAthe chUTathI vAtacIta karI zakatA nahatA. te samajato hato ke pote potAnI prANadhika priyatamA pratye bhAre anyAya karyo che. gaMgAnA taTa pAse pahoMcyA pachI damayaMtIe svAmIne kahyuM : Apa ATalA gamagIna kema rahe che ?" mArA hAthe sAruM kArya te thayuM ja nathI...' A to pUrva janmanAM pApa karmanuM kaI phaLa che. nahi to ApanA jevA Adaza ane jJAnI rAjA kadI AvI ramata kare kharA? Apa je kaMI banyuM che te saghaLuM bhUlI jAo. je paristhiti sAme UbhI che. tene satkAra karavA bhUtakALane bhUlI javo joIe.' "devI, mane badhuM gumAvyAnI jarAye phikara nathI..A badhuM kevI rIte banI gayuM ene paNa vicAra karavAnuM mana thatuM nathI... paraMtu mArA hAthe tArA pratye je adhama AcaraNa thaI gayuM che te ja mArA cittane bhAre vedanA Ape che." svAmI, Apa A vAta manamAMthI kADhI nAkho. puruSe nArInA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 niSadhapati samarpaNane vAstavika najare mUlavyuM nathI. ethI ja AvuM banyA. kare che ane nArInA manane enuM koI duHkha nathI." kahetAM kahetAM naLa aTakI gayo ane patnIne ujajavaLa. nayana vadana sAme joI rahyo. damayaMtIe prasanna svare kahyuM : "nArI pitAnA svAmInA caraNamAM sarvasva samarpita kare che. mAtra dehanahi. AzA, AnaMda ane bhAvanA paNa. puruSe nArInA A samarpaNane eka bhavya tyAgarUpe satkAra karyo hato te saMsArane kaI puruSa potAnI patnIne dAvamAM na mUThata evI prathA na ja paDI hetaparaMtu puruSe nArInA sarvasvane pitAnI vyaktigata saMpatti mAnI lIdhI... ane e ja brAmaka mAnyatAe AvuM sarjana karyuM che... nArI te tyAga ane balidAnanA ucca stara para virAjelI che. te potAnA samarpaNane game tevAM saMkaTa, duHkhe ane vipattio vacce paNa nirmaLa, nikalaMka ane atUTa rAkhavAmAM ja pitAne dharma samaje che.eTale Ape mArA aMge je kaMI karyuM, te mArA mATe AzIrvAdarUpa che. A5 manane ja dUra karIne mArA pratye prasanna raheje.' " AzIrvAdarU5?" "hA nAtha, sukhamAM sAtha ApavAnI taka te sahune maLe che.. duHkhamAM sAtha ApavAnI taka bhAgye ja maLe che !" damayaMtIe prasanna svare kahyuM. ATalA dardI vacce paNa naLe priyatamAnA baMne hAtha pakaDI lIdhA. tenAM nayane sajaLa banI gayAM. madhyAhna thaI gayo hato. naLanA cittane anya viSaya para vALavA khAtara damayaMtIe kahyuM svAmI, manahara ane vegavaMtA taraMgavALI, muzkelIthI sAme pAra jaI zakAya evI ane sarva jagatamAM prasiddha pAmelI A nadI ja Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarovaranI pALe 245 pavitra gaMgAjI che ne ?" hA priye, A e ja nadI che. je cakravatI'one navanidhi Ape che...he kamalanayane, ! cAla, tuM paNa gaMgAnA pavitra jaLane -sparza kara.." kahI naLa Ubho thayo. baMne gaMgAjImAM UtaryA. baMnee jaLapAna karyuM ane madhyAhika snAna karyuM. baMnee kaI paNa alaMkAra ke dravya sAthe lIdhuM nahotuM pahelAM vastro sivAya anya kaI vastra paNa lIdhuM nahatuM... ane sAthe koI prakAranuM pAtheya paNa nahotuM. baMnee gaMgAjInA jaLanuM pAna karIne 'ja saMtoSa mAnyo ane eka vRkSanI chAyA nIce vizrAma lIdhe. rAtri paDI tyAre baMne gaMgAnA suMvALI retIvALA taTa para sUI gayAM. bIje divase savAre naLa damayaMtIe kinArA paranA vana pradezamAMthI thoDAM phaLa meLavyAM ane prasanna citto baMnee khAdhAM. A sthaLa ghaNuM ja zAMta ane pavitra lAgavAthI baMne tyAM ja rahyAM..... trIje divase savAre ja kuvare janatAnAM kaDavA veNa sAMbhaLIne pitAnA khAsa dUta sAthe mokalele eka ratha AvI pahoMce. | naLa ane devI damayaMtI e vakhate snAna karIne manamAM bhagavAna zrI jinezvaradevanA svarUpane ka9pI mAnasika pUjana karI rahyAM hatAM. rathamAMthI eka dUta nIce Utaryo ane naLa rAjAnI ArAdhanA pUrI thAya tyAM sudhI mauna bhAve Ubho rahyo jyAre baMne nityakarmathI nivRtta thayAM tyAre kuvaranA dUte namana karIne kahyuM: "mahArAja, niSadha pati kuvararAje ApanA mATe ratha ane keTalIka sAmagrI mokalI che. Apa kRpA karIne ene svIkAra karo." naLarAjAe rathamAM joyuM, temAM keTalAMka vividha zastro hatAM, yaMtro hatAM, dravyanI peTikA hatI ane uttama pAtheyanA DabarAo hatA. raya. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 niSadhapati paNa suvarNa maMDita hato enA azvo tejavI hatA.' naLa vicAramAM paDI gayo, be paLa pachI be, "niSadhapatine mArA AzIrvAda jaNAvaje ane kaheje ke huM dinane svIkAra karavA asamartha chuM." kRpAnAtha, A dAna nathI. nAnA bhAInI bhakitane svIkAra kare." dUte vinamra svare kahyuM. chevaTe naLa rAjAe laghubaMdhunI bhakitane svIkAra karyo. bhAtAnA DabarAmAMthI baMnee bhojana karyuM. tyAra pachI priyatamAne rathamAM besADI pote ja sArathi bana ne vidAya thayo. dUta ane anya mANaso. vadhArAnA azva para vidAya thayA. naLanI IcchA hatI ke niSadhAnI samA jema bane tema vahelI vaTAvI javI. A utsAhamAM teNe bhayAnaka ane gADha vana pradezamAM pitAne ratha dAkhala karyo. mAtra ekAda praharamAM ja te nAnI nAnI parvatamALAothI vIMTaLAyelA ane ramaNIya vana pradezathI chavAyelA bhIla lokonA pallIovALA sthaLa pAse AvI pahoMce. naLanA svaNa rathane gharaghara dhvani A pArvatya vana pradezamAM guMjI rahyo hato. eka te ratha sarvottama hatuM, azvo tejasvI hatA ane naLa pite ratha cAhyAka hato. rathane ivani bhIlee sAMbhaLyo ane pallInI ceka karatA bhalee paNa sAvadha rahevAne vicitra dhvani karyo. AthI bhIla. loke pitAnAM vividha vastro dhAraNa karI mRgacarmanAM vastro paherIne cAre taraphathI nIkaLavA mAMDayAM. saMkhyAbaMdha bhalene dhasI AvatA joI naLa rAjAe potAne ratha ubho rAkhyo tyAM te "A badhuM amane soMpIne zaraNe thA." zaraNe thA. evA paDakAra bhala sAthe sainike ratha sAme AvI pahoMcyA. naLa rAjAe dhanuSa dhAraNa karatAM kahyuM: "bhAIo, huM koI zatru Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarovaranI pALe nathI. pravAsI chuM. mane mArgane khyAla na hovAthI A sthaLe AvI co chuM.' paNa vanavAsI bhIle kaMI samaje tevA nahotA. teoe tIre vasAvavA mAMDayAM. na chUTake naLarAjAe pRthvIne dhrujAvI mUke e dhanuSa TaMkAra karIne eka pachI eka bANa choDavA mAMDayAM. naLa dhanurvidyAmAM ati kuzaLa hato. teNe thoDI ja vAramAM seMkaDe bhalene dharatI bhegA karI mUyA...paraMtu bhalenAM ToLeToLAM AvI rahyAM hatAM. adhUrAmAM pUruM eka Azcarya e paNa thayuM ke kalinA kopanA kAraNe tenA divya zastro harAI gayAM. naLe joyuM. sAmAnya bANo kayAM sudhI TakI zake ? ane A te jANe virATa jAgyo hoya ema lAge che ! ekalA hAthe ATalA mANasone sAmAnya zastrathI parAsta karavAnuM zakaya nathI Ama vicArIne teNe damayaMtIne yahyuM : "priye, mArAM divya zastro adaSya. thaI gayA lAge che...chatAM eka vAra bANathI AMdhI UbhI karuM chuM. A to lAbha laIne ApaNe chaTakI javuM paDaze. e sivAya mane koI anya mArga salAmatIbharyo dekhAto nathI.' damayaMtIne paNa vAmInI vAta barAbara lAgI. naLe pitAnA hastalAghavano vikrama sara. bANanI AMdhI UbhI karI ane baMne rathamAMthI UtarIne gADha vanamAM cAlyAM gayAM. samaya ane paristhitine AdhIna sahune thavuM paDe che. -- AMdhI patI gaI eTale bhale sAmarthyathI bharelA rathane laIne cAlatA thayA. teo mAtra dhanane ja cAhatA hatA...kAInA prANa levAnI tenI IcchA nahatI.. paraMtu seMkaDo bhIlonAM zaba tyAM DhaLI paDayAM hatAM...koI mRtyu pAmyA hatA te koI ghAnI vedanAthI citkAra karI rahyA hatA. bhalee pitAnA ghAyala sAthIone vINI vINIne uThAvavA. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 niSadhapati zarU karyo. madhyAhna vItavA AvyA hatA. naLa mATe A vanapradeza ajAye hate chatAM te pitAnI priyAne saMbhALapUrvaka laIne vana bahAra nIkaLI javAnI AzAe AgaLa ne AgaLa jato hate. tyAM ekAeka naLanI najara chidravALA vAMsanA jhUMDa para paDI ane tyAM vicitra prakAranAM prANIo nihALyAM. tarata teNe damayaMtInuM dhyAna e tarapha kheMcatAM kahyuM : "priye, A tarapha najara kara. jenAM caraNa mANikya samAM lAla che, jenI cAMca tejasvI che, jenAM nayano thAya che ke A mUlyavAna paMkhIone pakaDI lauM.' damayaMtIe tarata kahyuM, " svAmI, ajANyAne vizvAsa na kara joIe. vaLI, AvAM paMkhIonI ApaNe zI jarUra che eka mahArAjya ne aDhaLaka dhana ApanA hAthamAMthI cAlyuM gayuM te pAMkharUpI suvarNavALAM paMkhIone prApta karavA zA mATe Iccho cho...? ane "eka vAra bhAgya te ajamAvI lauM." Ama kahIne naLe pitAnuM uttarIya jALa mAphaka paMkhIo para phekyuM.vaLatI ja paLe eka paMkhI uttarIya sahita AkAza tarapha UDI gayuM...bIjA paMkhIo paNa UMce UDavA mAMDayA. pitAnuM uttarIya cAlyuM gayuM ane dAva niSphaLa gayo e jANIne naLe hataprabha banI gaye. tenA manamAM vicAra AvyoH "kharekhara, vartamAna samaye mAruM bhAgya pratikuLa banyuM che. je ema na heta te rathamAMthI mArAM divya zastro adrazya zA mATe banata ! je paMkhIo eka divase mArAM dUta banavAnuM gaurava letAM hatAM, te paMkhIo Aja mArA zatrurUpa banI gayA lAge che.' naLane vicAramama joI, eka suvarNa paMkhIe mAnava vANImAM Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 sarovaranI pALe ne kahyuM : "he dubuddhi rAjana, jeNe tAruM rAjya jhaDapI lIdhuM, jeNe tArI saMpatti harI lIdhI ane jenA aMge tAre vanavAsa vaheravo paDayo te ghutakrIDAnA pAsAo ame ja chIe tuM samajI leje. he naLa, jugAra jevI AvI ramatathI dhana prApti nathI thatI." naLa se uttara Ape ? pitAnI dhotIno eka cheDe kADhIne teNe khabhA para nAkhyo. tyAra pachI damayaMtI sAme joIne kahyuM : priye, raktakamaLa jevAM tArAM kamaLa caraNa dabha ane kaTakanA rUTathI lohIvALAM banyAM hoya ema lAge che... paraMtu have A paNe vananA cheDA sudhI AvI pahoMcyAM chIe ..mane sArasa paMkhI ene madhura avAja saMbhaLAya che eTale ATalAmAM ja ke jaLAzaya haze ema ka9pI zakAya che. have divasa paNa bahuM nathI rahyo...devI, tane du:kha te thaze...paNa cAlyA vagara ApaNuM mATe anya koI upAya nathI." - "svAmI, je strInI sAthe tene pati hoya te strIne duHkhanI kalpanA paNa na Ave. ApanA sAnnidhyamAM mane duHkha nathI... paratuM ApatI A sthiti joIne ja mane duHkha thAya che. dezakALano nirNaya karyA sivAya ane koI dhyeya nakkI karyA sivAya ApaNe mAtra cAlI ja rahyAM chIe...Ama nirdeza cAlavuM te sAdhu puruSo mATe ucita na gaNAya. rASTranA sara rAjAomAM caMdrasamAna he mahArAja, Ape eka vAra sarva rAjAone Apane sevaka banAvyA che. atyAre - ApanI A paristhiti joIne evo koI rAjA Apane vipattimAM mUke te sahaja che...vaLI, ApanA praha pratikULa che...bhAgya paNa viryuM che. A saMgamAM je Apa mArA pitAne tyAM cheDe samaya pasa ra karaze te ISTa gaNAze. ApanA je pavitra ane - zaktizALI atithine joIne mArA pitA khUba ja AnaMdita banaze." parAzraye na rahevAnI IcchA dharAvatA gaLe patnInI bhAvapUrNa vAta sAMbhaLIne kahyuM "bhale tuM kahe che tema ja thAo." Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 niSadhapati. thoDI ja vAramAM baMne sarovaranA kinAre AvI pahoMcyAM.... sarovara suMdara hatuM. jaLa nirmaLa hatuM. vAtAvaraNa svaccha hatuM. sUryAstane paNa thoDI vAra hatI. sarovaramAM atimanahara lAgatA kamaLanA samUha hatA. naLe kamaLa patramAM jaLa laIne priyatamAne ApyuM. pite paNa pIdhuM. tyAra pachI sarovaranA kinAre UgelAM Amale ane anya phaLavRkSo parathI phaLa lAvIne baMnee sAyaM bhojana karyuM. hAthamukha svaccha karI naLe pazcima dizA tarapha najara karI. sUrya astAcaLa tarapha AruDha thaI rahyo hato. pakSIo tipitAnA mALAmAM AvavA mAMDayAM. sUryAsta thaI gaye. dhIre dhIre aMdhakArane prAraMbha thayo.. te pahelAM ja jaLe keTalAMka kemaLa patre ekatra karIne eka vRkSanA ethe zayA banAvI.. eka te bhale sAthe yuddha cheDAyuM hatuM. ane pachI utAvaLe cAlavuM paDayuM hatuM. AthI baMne bhramita thaI gayAM hatAM. 'kalinI mAphaka aMdhakAra dhIre dhIre gADha banavA mAMDaze. eka bIjAnAM meDhAM paNa na joI zakAya evo aMdhakAra vana pradezamAM jAmate heya che. vaLI, AvA nirjana sthaLe na mazAla hoya ke na koI dIpaka hoya. naLanuM uttarIya cAlyuM gayuM hatuM. te mAtra eka tIbhera ja hate... paNa tenI kAyA ati sudaDha hatI. kali naLanI pAchaLa ja paDayo hato. kAI paNa upAye naLane cena na paDavA devuM evo teNe nizcaya karyo hovAthI te tenI pAchaLa ja paDayo hato. naLanI AMkho baMdha hatI. paraMtu manamAM vicAra AvatA hatA. bhAgyanI ramatane kaI pArakhI zakatuM nathI. paNa mAre A thi Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarevaranI pALe 51. timAM kayAM javuM ane A duHkhanA divase kaI rIte vitAvavA kharekhara, dhanahIna mAnavIne koI paNa sAdhana ke sAdhyane abhAva ja heya che. dhanarahita mAnavIne durjana puruSo krara parihAsa phare che, zatruo pIDA ApatA rahe che ane saMbaMdhIo teno tyAga kare che.. kharekhara, nirdhanane koI sahAya karavA taiyAra thatuM nathI. A rIte tuccha banelA mAnavane sahu tiraskAra kare che. huM paNa tiraskArane pAtra banI gayo. chuM. Avo tiraskAra meLavIne kaI rIte jIvavuM ? evA jIvataramAM AnaMda paNa zo hoya? huM AvA pradezamAMthI bahAra nIkaLIza eTale zatruo mane pajavaze. kharekhara zatru ane sarSa pitAnA zikAranI nabaLAI pakaDavAmAM ja kartavya mAnatA hoya che... huM koI divasa koI paNa yuddhamAM hAryo nathI. chatAM bhIla leke. sAme mAre hAravuM paDayuM. zA mATe ? damayaMtI sAthe hatI. ene rakSaNa mATe ja mAre samayane vicAra karavo paDaze. patnIne sAthe. rAkhavI te bhAre vipattijanaka che. e atyaMta sukumAra che...mArA pratyenA prema khAtara te saMkaTo sahI rahI che... paraMtu jaLa, khAdyasAmagrI, zayyA. vAhana, vastro, sahAyaka evuM kazuM sAthe che nahi. A rithatimAM damayaMtI kevI rIte mArI sAthe rajhaLI zakaze? vaLI, pite. thAkI gaI hoya chatAM mArI sevAne tyAga karI zake ema nathI.... atyAre to huM pote ja tenA duHkhanuM kAraNa chuM. mAre zuM karavuM joIe ? huM damayaMtIne samajAvIza te paNa te pitAnA pitAne ghera jaze nahi... huM koI paNa upAye mahArAjA bhIma pAse jaI zakuM ema nathI. yA moDhe emanA pAse Ubhe rahuM ? je nagarImAM svayaMvara: vakhate huM je vaibhavathI tyAM gayo hato ane kuMThinapuranI janatAe mArA para aMtarane prema bichAvyo hato te lekenI sAme A. avasthAmAM mAre kaI rIte UbhA rahevuM ? pitAne parAkramathI AgaLa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -252 niSadhapati vadhanAra uttama che. pitAnA nAmathI. prakAzanAra madhyama che, bhANeja ' tarIke oLakhAvAnAra adhama che ane jamAI tarIke oLakhAIne ' jIvanAra adhamAdhama che. A paristhitimAM damaya tI pitAne piyara ke niSidhAmAM rahe te mATe paMtha ghaNe sarala banI jAya. huM game tyAM mukatabhAve jaI zake. caMdrikA samI damayaMtI sAthe hoya te huM avazya oLakhAI javAne paraMtu eka heu te koI ema nahi kahI zake ke A naLa che." eha. mAre zuM karavuM ? mUrkha mANasanA hAthamAM graMtha, daritanA hAthamAM khajAne ane napuMsakanA hAthamAM talavAra na zobhe. te ja rIte, A kamalanayanA patnI mArI sAthe zobhI zakaze nahi...nA...nA...nA..game tevAM saMkaTa vacce paNa te mAro tyAga nahi kare. ane ene paDatuM duHkha huM koI paNa upAye sahI zakIza nahi... mAre kaMIka karavuM ja joIe. game te upAye mAre tene samajAvIne tene piyara mokalavI joIe athavA koI svajanane ghera Azraya apAvo joIe. Ama thAya te ja bhaviSyamAM huM mArI priyatamAne prApta karI zakuM te ja damayaMtI jIvatI rahI zake..bAkI, A rajhaLapaTImAM mAnavelekanuM A kamaLa puSpa avazya karamAI jaze. jyAM seMkaDe rAjAothI bhareluM mAruM sAmrAjya ne kayAM mRganA mithuna jevo A amAre rajhaLapATa !" naLa AMkha mIMcIne AvA vicAra karI rahyo hato. damayaMtInA svAmInAM caraNa dabAvI rahI hatI...tenA nayanamAMthI kharatAM AMsuo naLanAM caraNane sparzI jatAM. naLanA manamAM thatuM? mAre damayaMtIne kevI rIte samajAvavI? zuM te samajaze? kaI paNa saMgamAM te nahi samaje.je nArI svAmI sAthe dukha sahana karavAmAM paNa AzIrvAda mAnatI hoya te nArIne kevI rIte samajAvI ? Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 27 mu : : aMdhArI rAte ! vana pradezamAM aMdhakAra bhAre bihAmaNo lAge che...kAca-. pico mAnavI to bhayathI ja aDadho thaI jAya. haju te rAtrine prathama prahara pUro thayo nahoto. AkhI rAta kevI rIte vItaze? saMbhava che ke madhyarAtri pachI hiMsaka prANIo paNa AvI caDe. svAmInAM badhAM zastro rathamAM rahI gayAM che... mAtra eka talavAra rahI che...AvA vicAra karatI damayaMtI svAmInA paga dAbI rahI hatI. naLa paNa aneka vicAro vacce athaDAI rahyo hato. teNe kahyuM : "priye, tuM ati zramita banI gaI che. have suI jA...' nA svAmI, haju te rAtrine prathama prahara cAlI rahyo che. ane Aja Apa ochA zramita nathI thayA! ...vaLI, Apa jAge, ne huM sUI jAuM e koI draSTie ucita nathI." naLanA haiyAmAM punaH vicArone vaMToLa jAgyo - AvI premamUrtine mArI sAthe duHkhI karavAne mane koI haka nathI rahyo.... hA, bhAre prarvacanA karI che..." AvA vicAre vacce naLanuM hRdaya bhAre duHkha anubhavI rahyuM hatuM. damayaMtI paNa svAmInA ne paristhitinA vicAre caDI gaI. tenA manamAM thayuM, eka jugAre kevI vinAzaka vipatti sarajI che ? jeo haMmeza ranamaMDita palaMgamAM piDhatA hatA. Aja teo eka ajANyA sarovara taTe parNanI zayyA para paDyA che...emane nidrA nathI AvatI. nidrA kayAMthI Ave? nathI keI sevaka, nathI I. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 niSadhapati mitra, nathI koI paricArikA, kevaLa huM eka ja chuM..Aja gaMgA jevA nirmaLa nIrathI bhareluM sarovara jANe ghara banyuM che ! oha AvI vipattine dhikkAra he! baMdhubhAvane, vadhu paDatA parivArane, maMtrImaMDaLane, lakSmIne, adhika tAkAtane, kulane, sahAyakone, vAre vAra dhikkAra he! AvuM badhuM hovA chatAM mahA parAkramIne AvI adhama dazAmAM mukAvuM paDayuM. . Avo vicAra tenA mananuM maMthana karI rahyo hato. tyAM tene thoDA ja samaya pahelAM priya sakhI kezanIne zabdo yAda AvyA. tenA manamAM thayuM, kezinIe mane zukana joIne je kahyuM hatuM te barAbara thayuM che. hA, kezinIe te viyoganI paNa vAta kahI hatI ..huM koI paNa upAye maratAM sudhI svAmIne saMga nahi choDuM. emanI dekharekha ke rAkhe? emanA pratye premadaSTi keNu rAkhe ? keNa enA duHkhanuM bhAgIdAra bane ! nA.nAnA...huM mArA svAmIne AMkhathI aLagA nahi karuM..je kezinInA kahevA pramANe viyega AvI paDaze te huM kevI rIte jIvI zakIza? huM svAmIne ekAkI rajhaLapATa kevI rIte sahI zakIza? mAruM jamaNuM netra vAraMvAra phaTakI rahyuM che..zuM e koI azubha yoganuM sUcana haze ? bhAgyanA viSacakramAM sapaDAyelA hAna smavAmI zUnya hRdaya banIne IcchApUrvaka cAlyA jAya te temane huM kevI rIte aTakAvI zakIza? zuM mane mArA svAmIne viga prApta thaze? ahIM huM zuM karuM? atyAre huM dareka rIte haNAyelI banI gaI chuM...mArI buddhi paNa jaDa banI gaI che. buddhinA prabhAvathI svAmIne samajAvavAnI mArAmAM koI zakti nathI. A vicAra AvatAM ja te bolI UThI: "svAmI ! svAmI ! prANIdhAra !' naLa ekadama beTho thaI gayo. aMdhakAramAM te priyatamAnAM caLakatA azvane joI zake... naLe tenAM azra lUchI priyatamAne gADha AliMgana ApIne kahyuM: "priye, tuM zA mATe gabharAI gaI che ? Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArI rAte ! 255 nabaLA vicArono tyAga kara..mana prasanna rAkha...tAro saMga choDIne huM kayAMya gayo nathI! he mRgAkSI, zuM tArI pAse rahelA tArA svAmIne tuM jaI zakatI nathI ? mArA tarapha najara kara...tuM sarva vAte catura che...he bhImasutA, tuM sarva tattvanI jANakAra che ... jJAnamayI che... dauryanI mUti che...samarpaNanI kavitA che...Ama te je ! tArI kAyA ati bamanA kAraNe javaragrasta banI che ...tane atyAre zuM thaI gayuM che? tArI aMge zithila banI gayAM che tuM sUI jA...ArAmathI tane avazya svasthatA prApta thaze he vaidabhI, jAgato evo huM tArI rakSA karIza...tuM suI jA." svAmI taraphathI maLelA AzvAsanathI damayaMtInuM hadaya varSane pAmyuM. damayaMtI naLanI bAjumAM ja patranI zayyA para zraddhA ane vizvAsapUrvaka ADe paDakhe thaI. manamAM teNe vitarAga paramAtmAnuM. ane mahAmaMtrInuM smaraNa karyuM. paNa tene tarata vicAra Avyo... "oha, svAmInuM utarIya te harAI gayuM che .. ane vanapradezanI nAnImoTI vAto emanI kAyAne pIDI rahI lAge che.' Ama vicArI teNe pitAnI sADIne e bhAga kADhIne svAmInI khulI kAyA para ohAyo ane tene cheDe pitAnI muThThImAM pakaDI rAkhyo. Ama svAmI cAlyA jAya evA bhayanuM nivAraNa karIne navakAra maMtranuM maraNa karatAM karatAM te thoDI ja vAramAM nidrAdhIna banI gaI. vAtsalyanA kAraNe mAtA jevI, vinayane aMge putravadhU samI, satya guNa yukata hovAnA kAraNe tIrtharUpa, caturAInA lIdhe maMtrI samAna, paricaya karavAmAM sakhI samAna, sevA karavAmAM dAsI samAna, samarpaNanA kAraNe prema gaMgA samI pavitra ane mArA bIjA zarIra sarakhI A priyatamA damayaMtIne tyAga mAre zA mATe karavo joIe ? damaya tI mArI pAse hoya ane mane khedanuM kAraNa ApatI hoya to paNa huM zuM hArI gayo chuM ? arthAta meM kazuM gumAvyuM nathI... Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 niSadhapati sarvaguNa saMpanna panI sAthe levAthI meM kaMI gumAvyuM nathI. jyAM sudhI vizvamAM vistarelI kIrtirUpI kumudavALI damayaMtI mArI pAse rahela che tyAM sudhI saghaLo vaibhava, saghaLo parivAra ane samrATane paNa prApta na thAya evuM sukha mArA haiyAmAM ja bharyuM che.. nA nA, nA, AvA vikaTa vanavAsamAM paNa huM rAja bhogavI rahyo chuM.... oha, nabaLA vicAro dUra thAo.. dUra thAo naLanA vicAranuM parivartana thayuM. paraMtu duSTi kali naLanI pAchaLa paDa hato te joI zakaA damayaMtI jyAM sudhI naLanI sAthe che tyAM sudhI naLane eka vALa paNa vAMke thaI zake ema nathI mAre koI paNa upAye damayaMtIthI naLane vikhUTo pADavo ja joIe...damayaMtIne A premara mArAthI. najare paNa joI zakAtuM nathI... damayaMtInuM samarpaNa ajoDa che.. huM paNa tyAM pAMgaLA banI jAuM chuM....Ama vicArIne kalie koI paNa upAye naLane patnIthI vikhUTo pADavAno nirNaya karI lIdho. eka sukitamAM be divya ranenI mAphaka eka ja vastrathI vIMTaLAIne naLa-damayaMtI zobhI rahyAM hatAM. damayaMtInA kapALa para zobhI rahela agnisamAna tejavI tilaka AvA aMdhakAramAM paNa jANe pitAnuM teja samagra vadana para bichAvI hatuM. priyAnA AliMganathI baddha thayelA naLane joIne verabhAvathI jenI buddhi bhraSTa thaI che evA enA manamAM thayuM, "naLane meM rAja bhraSTa karIne rajhaLate karyo hovA chatAM ene kaI atha nathI... naLa ane damayaMtI AvA vikaTa vanamAM paNa svastha, nizciMta ane premabhAvathI baMdhAyelAM ja rahyAM che.' have zuM karavuM? nA...nA...nA..naLane A rIte sukhI joI zakAya ja nahi. tarata kalie manamAM kaMIka saMkalpa karyo. naLanI mane bhUmi para teNe AThamaNu AdarI dIdhuM. thoDA samaya pahelAM ja naLe karela nizcaya punaH vicAranI eraNa para TipAvA mAMDa Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArI rAte 57 teNe netro khelyAM. damayaMtInA saumya suMdara tejasvI vadana tarapha najara karI. oha, meM karelA aparAdhanuM phaLa mArI priyatamAe zA mATe bhegavavuM joIe? jugAra huM ramyo chuM, sarvasva gumAvIne A rajhaLapATa meM svIkAryo che, damayaMtInI zikhAmaNa paNa meM mAnI nahatI. enA sogaMda paNa pALyA nahatA ane adhamAdhama evA meM priyatamAne paNa jugAranA dAvamAM mUkI hatI... oha, meM keTale bhayaMkara avicAra karyo che. nA...nA..nA. A nirdoSa nArIne mArA aMge kaSTa bhogavavuM paDe e khullo avicAra che. muMDa mALAthI bhatA zrI. zaMkaranA mastaka para jema caMdrakalA zebhe nahi tema mArA jevA avicArI pAse damayaMtI jevI satI nArI rahe te kaI paNa daSTie ucita nathI. damayaMtI mArI sAthe haze te huM kaI sAhasa nahIM karI zakuM. tema, damayaMtIne paNa bhAre yAtanAo sahavI paDaze...A karatAM damayaMtIne tyAga karIne huM koI rAjAne tyAM kAma karI zakIza te A duHkhano kALa cAlyo jaze ane mArI prANezvarIne bhaviSyamAM huM prApta paNa karI zakIza pativratA nArIne tyAga karanAra naLa nAmano eka rAjA hato. evo deSa mArA mastake maDhAze. ItihAsanAM pRSTha para paNa e vAta aMkita thaze..kadAca leke mArA nAma para dhikkAra varSAvaze... bhale! enI mane kaMI ciMtA nathI. mArA hAthe thayelA avicAranu pariNAma mane maLavuM ja joIe. Ama vicAra karI naLe damayaMtInA mastaka nIce ezakArUpe rAkhele pitAne hAtha khUba ja saMbhALapUrvaka seravI lIdhe. damayaMtI nidrAdhIna hatI. AkhA divasanA zramane kAraNe te sukhanI nidrA mANI rahI hatI. vaLI, svAmI taraphathI maLelA AzvAsane tene naciMtA banAvI hatI. damayaMtInA nidrita vadana sAme joIne naLa manamAM bolyo : 17 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 niSadhapati priye eka cAMDAlane paNa lajave evuM meM karyuM che. tuM mAre tyAga kara. kalpavRkSane zrama rAkhIne te mArA jevA viSavRkSano Azraya zA mATe lIdho che? nA...nA..nA.mane evo kaI adhikAra nathI ke huM tane A rajhaLapATamAM sAthe rAkhIne pharuM ! ema karavAthI tArI vedanAne aMta nahi Ave ane tArA prAkRtika tilakanA kAraNe tAre lAMchanA sahana karavI paDaze..tArI aMtaravedanA mArAthI kema sahI zakAze? priye, samajuM chuM ke, tArA vastra vaDe te mane saMbhALI rAkhe cheparaMtu jenI bhujAo durga toDI zakavA samartha che te tArA niSkara patine A phADavuM jarAye kaThina nathI.' A pramANe manathI vicArI naLe bAjumAM paDelI talavAra AstethI myAnamukta karI ane jarA ye saMcara na thAya te rIte damayaMtIe pitAnI sADIne aDadho bhAga naLa para oDhADela te kApI nAkhyo. Ama, naLa priyatamAnA baMdhanamAMthI mukta thaI gayo. paraMtu bIjI ja paLe tenA manamAM thayuM. huM eka vadhu anyAya to nathI karI rahyo ne ? tenA kaligrasta mane tarata uttara ApeH pAgala, tuM anyAyanuM prAyazcitta karI rahyo che... Ama najara te kara.traNa jIvanamAM nArI jAtinuM varadAna rUpa sukumAra kAyAvALI A damayaMtIne tuM kyAM rajhaLapATa karAvate pharIza? zreSTha rUpavatI hovAthI ane ati komaLa hevAthI tArI patnI zuM AvA rajaLapATathI karamAI nahi jAya? enAM caraNa kamaLamAM kaMTake bheMkAze....lehInI dhArAo cAlaze. phaLa pAMdaDAM upara jIvavuM paDaze.kaI duSTanI draSTine bhega banavuM paDaze... A badhuM e abaLA kevI rIte sahI zakaze? e karatAM tuM ene tyAga karIza te te pitAne piyara jaze ane sukhapUrvaka pitAnI chAyAmAM chavI zakaze. Ama thaze te A vipattinAM vALa jyAre Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 aMdhArI rAte dUra thaze tyAre tuM ene sukharUpa prApta karI zakIza... mAnavInuM mana bahurUpI samAna hoya che. eka vAra je vastu - "uttama lAge te ja vaLatI paLe aNagamatI thaI paDe che...ane naLa te kalinA prabhAvamAM AvI gayo hato. be paLa sudhI te damayaMtI tarapha sthira najare joI rahyo. tyAra pachI teNe khAtarI karI ke damayaMtI nidrAvasthAmAM che ke nahi? paNa damayaMtI te bharaniMdamAM hatI. tenA suMdara vadana para saMteSanI AbhA vilasI rahI hatI.. eka mana damayaMtIne tyAga karavAmAM kartavya mAnatuM hatuM... bIjuM mane anyAya mAnatuM hatuM... naLa AstethI Ubhe thayo. priyatamAnI sADIne eka TukaDo teNe uttarIya rUpe khabhA para rAkhe ane jarAya avAja na thAya e rIte damayaMtI sAme jete jete cAlavA mAMDayo...thoDe dUra jatAM ja tenuM mana pharI vAra khaLabhaLI UThayuM tarata te pAcho vaLyo tenA manamAM thayuM...AvI bheMkAra rAtrimAM AvA gADha vana pradezamAM AvelA jaLAzayanA kinAre... A rIte priyatamAne rakSaNa vagaranI mUkIne javuM e ucita nathI...hiMsaka prANIonA avAja te AvI rahyA che...jaLAzayanA kAraNe pAchalI rAte e prANIo pANI pIvA Ave. nA..nA.. A rIte mUkIne javuM na joIe. tyAM to bIjuM mana tarata tADUkI UyuM. alyA mUrakha, eka vAra jugAra khelIne te sarvasva gumAvI dIdhuM che tArI sAthe tArI patnIne rAkhIne zuM tAre enA para vipattinA pahADa utAravA che? Ama, buddhihIna zA mATe bane che ? savAra sudhI tuM rAha joIza eTale zuM damayaMtI tane javA deze? A vicAra AvatAM ja naLa krUjI Uyo. teNe mauna bhAve pAlenuM smaraNa karIne kahyuM, "he lokapAle huM te tamArI prasannatAne adhikArI rahyo nathI... paraMtu Apa damayaMtI para jarUra Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 niSadhapati prasanna thAo.te ApanI ja putravadhU che. Apa tenuM rakSaNa karo." Ama kahIne teNe damayaMtI sAme joyuM. gulAbanI chAyA vaDe bhatA divya motInA samUha samI damayaMtI niti nidrA mANI rahI hatI. naLe dardabharyA svare manamAM kahyuM : "he priye, tuM mArAM A chellAM praNAma svIkAraje. huM je sthaLe tAre tyAga karI rahyo che te dhikkArapAtra rAtri naSTa thAo.A prahara paNa naSTa pAme. ane A duSTa baLIne khAkha thaI jAo...kulanI maryAdA vagarano huM eka nirdoSa nArIne tyAga karI rahyo chuM. mane koI bIje mAga sujhata nathI.." Ama kahIne naLa tarata pAchA pagale priyatamA sAme jota jote. cAlavA mAMDayo..thoDe dUra jatAM ja te punaH pAcho vaLyo.... kalinA gabharATane pAra nahe. te vAraMvAra naLanA manane bhAva hato ane vAraMvAra naLanuM mana nirbaLa banI jatuM hatuM... vaLI, naLanuM mana kaThora banI gayuM...mAre lekaniMdAthI zA mATe thaDAvuM joIe? bhale leke mane nirdoSa patnIne tyAga karanAro kahe. bhale mArI niMdA kare, paNa damayaMtIne mArI sAthe pheravavI e koI paNa rIte hitAvaha nathI ane huM zvasuragRhe rahI zakuM ema nathI. enI pitAnI chAyAmAM rahevAne ene adhikAra che." A pramANe vicArI teNe AsapAsanAM vRkSo tarapha najara karIne ati premabhAve vinati karI. "he AmravRkSa ! he priya kadaMbavRkSa! he putra samAna priyAla vRkSa, phaLa phUla ane patrayukta evA tamArI pAse huM mArI priyatamAne tyAga karuM chuM. e jAgaze ane mane nahi jue tyAre pati viyeganA kAraNe mUrNita banI jaze. e vakhate tame chAyA vaDe enuM rakSaNa karaje." AsapAsanA nAnA moTA pahADa tarapha joIne te bolyo : he parvata, eka samaye Apane pAMkhe hatI. paNa vaja vaDe ApanI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArI rAte 26t pAMkho naSTa thaI. pAMkha kapAvAnuM duHkha keTaluM viSama che te Apa barAbara anubhavI rahyA che. Aja mArI priyAnI baMne pAMkho kapAI gaI che. Apa enuM rakSaNa karaje." ATaluM kahIne naLa ghaNuM ja dardabharyA haiye patnIne tyAga karIne vidAya thayA. paNa so eka kadama jatAM ja tenA manamAM eka saMdeza ApIne javuM joIe ema thayuM. tarata te pAcho vaLyo. damayaMtI pAse AvIne teNe eka DALakhI zedhI kADhI ane emAMthI lakhI zakAya evI pAtaLI tIrakhI cUMTI kADhI. tyAra pachI pitAnI talavAra vaDe pitAnA sAthaLamAM ghA karyo ane priyatamAnI sADInA cheDA para potAnA ja rakta vaDe saMdeza lakho zarU karyo gADha aMdhakAra hato. paraMtu naLa anumAnathI lakhI rahyo hato. vaLI, enAM nayane paNa aMdhakArathI TevAI gayAM hatAM. gaganamAM caMdra khIlyo hovAthI Acho prakAza paNa verAI rahyo hato. naLe pitAnA rakta vaDe patnInA pAlavanA eka che. nIce mujaba saMdeza lakhyo. 'priye, tAruM rakSaNa karavuM e mAruM kartavya che. paraMtu tane sAthe rAkhIne tArA para vipattinAM vAMdaLane UmaTatAM jevAM e mAre mATe asahya che. zubhe, meM je avicAra karyo che te bhAre duHkhadAyaka che. huM zvasuragRhe mAruM moDhuM batAvavA asamartha chuM, tethI huM mAruM 'bhAgya mane jyAM laI jaze tyAM jaI rahyo chuM. thoDe dUra eka vaTavRkSa che, enI bAjumAMthI je rasto jAya che. te kuMDanapurane mArga che. ane A tarapha palAsa vRkSanI bAjumAMthI je mAga jAya che. te niSadhA nagarI tarapha jAya che. tuM game tyAM jaje ane maurya pUrvaka mArA bhAgya parivartananI rAha joje. premamUti damayaMtI, huM tAre sarvathA tyAga karuM chuM ema mAnIza nahi. kevaLa tArI puSpa jevI kAyAne karamAvuM na paDe ane huM mAruM kartavya bajAvI zakuM e eka ja bhAvanAe sAthe rAkhIne je asamartha che Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 niSadhapati tAre tyAga karuM chuM. priye, je huM zatrurUpI sAgaramAM DUbI nahi jAuM athavA koI rogano bhoga nahi banuM te huM avazya dhana. ane rAjya prApta karIne tArA vadanacaMdranAM darzana karIne tRpta thaIza. tuM sadAya mArA hRdayamAM ja rahelI che ne rahIza." A pramANe saMdezo lakhI damayaMtI. pAse pitAnI talavAra mUkI naLa ekadama cAlato thayo. damayaMtI nirAMtanI nidrA laI rahI hatI. tenA hAthanI muThThImAM hajI paNa pitAnI sADIne cheDe pakaDAyeluM hatuM. ane sadrazya bhAve rahelo kali bhAre prasannatA mANI rahyo hate. ADe avaLe raste thaIne naLa savAra paDe te pahelAM khUba ja dUra nIkaLI javA Icchato hato ane teNe eka gADha vanapradezamAM praveza karyo. rAtrine trIjo prahara cAlatuM hoya ema jaNAtuM hatuM. prakaraNa 28 muM: 4 camatkAra ! patnIne tyAga karIne naLa gADha vanamAM dAkhala thaI gaye... eka te rAtri bheMkAra hatI ane vanapradeza gADha hovAthI aMdhakAra paNa bhayaMkara hatA. dazAnuM keI bhAna rahI zake tema nahotuM.vaLI, kaI keDI ke mArga paNa hato nahi. zastramAM eka nAnI churikA sarakhuM ye sAdhana nahatuM. talavAra hatI..paNu damayaMtInA rakSaNa mATe tyAM ja mUkI hatI. Ama chatAM damayaMtIthI dUra dUra javAnA utsAha sahita naLa vananA ADa paMthe nirbhayatApUrvaka jaI rahyo hato. jema jema te AgaLa vadhato jato tema tema vanapradeza vadhu ne vadhu gADha banatA ja. pite keTaluM cAlyuM haze e kalpanA AvI zake tema nahatI... Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camatkAra ! tyAM te vanamAM bhayaMkara pavana phUMkAvo zarU thayo. vananAM vRkSanI. zAkhAo kaDeDATa karavA mAMDI... ane A vAvAjhoDuM thoDI ja paLAmAM ati bhayAnaka banI gayuM. have te evI paristhiti sarajANI ke kaI dizA pakaDavI te sUjhI zake ema nahotuM... naLa eka vRkSanA ethe Ubhe rahyo. vividha prANIonI cici yArIo cAre tarapha thaI rahI hatI.. kaI pralaya kALa Avyo hoya tema jaNAvA mAMDayuM. naLanA manamAM thayuM. ekAeka A zuM banI gayuM ? zuM damayaMtInA tyAganuM to A phaLa nahi hoya ne ? e nirdoSa priyAne tyA karavAmAM bhAre kaI duSTa hetuM hatuM ja nahi.e komalAMginIne AvA rajhaLapATanI vedanA na bhogavavI paDe e eka ja AzayathI meM ene bharanidrAmAM mUkI che ane A vAvAjhoDuM tyAM paNa haze to e bicArI saphALI beThI thaIne mane na jotAM pAgala banI jaze... arere, have zuM karavuM ? A savAlano te kaMI paNa nirNaya kare te pahelAM ja vanamAM rahelA vAMsanA gharSaNathI agni pragaTa thayuM ane jotajotAmAM dAvAnaLano prAraMbha thaI gayo.. have zuM karavuM ? bIje kaMI paNa vicAra na karatAM A dAvAnaLamAMthI chaTakavA mATe naLe ADedhaDa cAlavuM zarU karyuM. dAvAnaLanI jvALAo jANe samagra vanapradezane bharakhI levA. lavarakA letI hoya tema spaSTa joI zakAtuM hatuM.. je dizAmAM dAvAnaLa paheo nahe te tarapha naLa utAvaLI gatie cAlavA mAMDayo. kuMkAI rahelA sakhata pavananI paNa teNe darakAra na karI. A vAvAjhoDAnA kAraNe kadAca koI vRkSa pitA, para AvI pahaze to pote ahIM cagadAI jaze....evA bhayane paNa khaMkherI nAkhyo... dAvAnaLa barAbara cagI rahyo hato. naLe cAlatAM cAlatAM Aju Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati bAju ane pAchaLa joyuM. tenA manamAM thayuM, koI paNa hisAbe vanapradezamAMthI bahAra nIkaLavuM ja joIe. nahi te A virATa agana khelamAM pote paNa bhasmIbhUta banI jaze... naLa mATe bIjo koI vikalpa nahoto...te cAlavA ja mAMDayA. ane cAlatAM cAlatAM ekAeka tenA kAna para "he rAjA naLa... he rAjA naLa !" evA zabda athaDAyA. naLa camakyo. AvA ghera vanapradezamAM mane koNa bolAvatuM haze ? zuM A mArI zravaNazaktine trima te nahi heyane? naLa Ubho rahyo ..AgaLa vadhe. tyAM to punaH gaMbhIra avAja AvyoH "he rAjA naLa...he naLa, Ubho rahe, Ubho rahe!' nahi, A avAja keI puruSane ja che.naLa Ubho rahI gaye ane ucca svare be : "are, tuM koNa che ? kyAMthI bole che? mane zA mATe bolAvI rahyo che ?' tarata javAba maLe: "he rAjA naLa, tArI pAchaLa pacAsa kadama dUranA A khADAmAM huM agnithI gherAI paDayo chuM...kRpA karIne mane kheMcI le..mArI rakSA kara... he naLa, tuM nirbhaya ane zaraNa ApanAro eka vIra che...jaladI pAcho vaLa..mane ugArI le.." naLa tarata pAchA vaLe..agninA tIvra prakAzamAM te eka khADe joI zako. khADA pAse AvatAM ja teNe eka dIrgha sapane je. nAge pIDita svare kahyuM : "naLa, vilaMba na kara...mane kheMcI le." naLa sapanA pIDita mukha sAme joIne kahyuM : he sapa, tAre sparza karavo e ucita na gaNAya. te huM tane kevI rIte kheMcI lauM?" tarata khADAmAM paDelA sarve kahyuM: "bhAI sAvara karadavanI -javALAo tane paNa gherI vaLe te pahelAM mane bacAvI le. he naLa, kAraNa vagara ame kadI paNa duSTa kama karatA nathI ke koIne daMza detA nathI. je huM tane daMza daIne mRtyu pamADuM te huM traNa prakAranA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyamakAra ! ra6pa satyanI dharAI lauM chuM. tuM mane A agnitAMDavamAMthI zIgha bacAvI le." baLavAna naLe tarata khADAmAM pitAno hAtha laMbAvyo... vizALa sapane pakaDI lIdho. paraMtu sarSa bhAre vajanadAra hato...chatAM saMbhALapUrvaka tene pakaDIne dhIre dhIre bahAra kADho. sarpanA vajanathI teno hAtha namI paDayo hato. sarpane khADAmAMthI bahAra kADhIne naLa bejanA kAraNe mAMDa mAMDa thoDe dUra cAlI zake. tyAra pachI te chelve : he vizALakAya, tAre bhAra UyAka to mArA mATe zakaya nathI. tane huM kaI jagyAe choDI dauM ?" "he rAjana, tuM ahIMthI tArAM pagalAM gaNaje..ane dasamuM pagaluM je sthaLe mUke tyAM mane choDI deje." dasa kadama ! naLa eka eka kadama gate cAlavA mAMDayo... ane jyAM te dasa be tyAM ja sarSe tenA kAMDA para DaMkha mAryo...ane sapa tenA - hAthamAMthI sarIne eka bAju kuMDalI mArIne ghuMcaLuM vaLIne besI gayo. paraMtu daMzathI bhAre vicitra camatkAra sajA. naLa prathama to ekadama kaMpI UThayo..tyAra pachI teNe joyuM. pitAnA dehamAMthI jANe dhumADe nIkaLI rahyo che ane viSane tIvra prabhAva AkhI kAyAne jANe bALI rahyo che...naLa avApha banIne pitAnA baliSTha ane suMdara deha sAme ja joI rahyo...thaDI ja paLamAM viSaprabhAvanA kAraNe tenI kAyA lImaDAnA dUThA jevI thaI gaI. dehanI nase phUlI gaI hatI ..cAre tarapha gAMThe nIkaLI paDI hatI. deha sAva zyAma banI gaye hate...garadana sAva vAMkI thaI gaI hatI. jANe pote beDeLa ane kubaDe banI gayo hoya ema spaSTa joI zakAtuM hatuM. teNe meDhA para hAtha pheravyo te suMdara nAka jANe vAMkuM vaLI gayuM hatuM ane mastaka jANe traNa khUNuvALuM vicitra thaI gayuM hatuM. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 niSadhapati tenA manamAM thayuM...oha, dharmapatnIne bharanidrAmAM cheDI dIdhI tenuM te A phaLa nahi heyane ! jarUra, ema ja lAge che..jugAranI ramata khelIne meM mArA jJAnanI hAMsI uDAvI hatI. damayaMtIne jugAramAM mukane meM puruSa jAti para kalaMkanI kAlimA lagAvI hatI ane Aja patnIne satI mukIne bhAgavAmAM meM mahApApa karyuM hatuM.. enuM ja phaLa che. pitAnI AvI sthiti joI. rahelA naLe roSapUrNa najare te sapa sAme joIne kahyuM : "bhAre khedanI vAta che...he pASThi , tuM haju mArI sAme beTho che? he nirlajaja, tAruM kALamukha dekhADatAM tane zarama nathI AvatI? jema hiMgavALA pANIthI Amravana naSTa thaI jAya tema tArA eka ja DaMkhathI mArI suMdara kAyA bhAre kadarUpI. banI gaI che. AvI kubaDI ane bhayAnaka kAyA laIne jIvavAne paNa koI artha nathI ! teM mane AvI zikSA zA mATe karI ? tArI vinaMti sAMbhaLIne mane thayuM ke tuM kaI devajAtine nAga lAge che. e vagara tuM mAnavInI vANI uccArI zake nahi. AthI tArA para vizvAsa rAkhIne meM tane bahAra kADhe. tArA pratye zatrubhAva vagaranA evA mane DaMkha mAre ne tane zuM maLyuM che vizvAsaghAtI, meM tane ugAryo che eTale huM tane mArIza nahi.. sAce kSatriya rakSaNamAM AvelAne kadI mArato nathI. tArA AvA AcaraNane huM mArA kaI duSTa karmanuM pariNAma ja mAnI laIza..." tyAra pachI AkAza sAme najara karIne naLe kahyuM: "devo, dAna, manuSyo ane sarpo ! tame sahu mArA sAkSI rahejo ke A sarve vagara kAraNe mane DuMkha mAryo che. je meM mAre kSAtra dharma barAbara pALe heya te Apa sahu mArA para prasanna thAo!" A pramANe bolatA naLa sAme joIne e virATakAya sarve AchA hAsya sahita zAMta ane saumya bhAve kahyuM: "he rAjana, tuM mane zA mATe deSa Ape che. te kadama gaNatAM gaNatAM daza" ema Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camatkAra! kahyuM, tyAre ja meM tane DaMkha mAryo che..naLa, tuM dukhI na thA. atyAre tArA rUpanuM A je parivartana thayuM che te tArA ja lAbhamAM che." Ama kahIne sarpa tarata manuSpAkAre Ubho thaI gayo. manuSyarUpI sapane jotAM ja naLa camake. "are, A te mArA: kAkA vajasena lAge che..! Ama vicArIne naLe kahyuM: "he tAta ! huM Apane mAruM moDhuM kevI rIte batAvI zakuM ? Apa vAtsalyabhAvathI AvIne mane zA mATe jaI rahyA che? kharekhara, bhavAMtaramAM paNa vaDIlajanene saneha pitAnA mukha satA pratye zithila banato. nathI. meM rAjaya, dharma, sukha ane yaza e cAreyane nAza karyo che..... te he tAta ! mArA pratye premabharI najare zA mATe joI rahyA cho? oha, huM kharekhara dhikkArapAtra chuM.. meM eka mahAna kulanI lakSmI mArI dharmapatnIne sUtI choDI dIdhI che ! huM mahAna guNavAna ane baLavAna gaNAto hovA chatAM jugAre mArI sarva zakitaone naSTa karI nAkhI che ! naLane A pramANe vilApa karate joI te mAnavI tene bheTI. paDa...naLanA kANA vajasenanAM nayane paNa jaLa banI gayAM. temaNe suvarNamaya, addabhuta ane maNijaDita be bilvaphaLa naLanA hAthamAM mUkIne kahyuM: "vatsa, pUrve huM tAro kAke hatA. paraMtu hAlamAM ame saMyoge pAtAlavAsI nAgarAja karkoTaka banyo chuM. avadhijJAna dvArA tArA para AveluM A kaSTa jANune huM tane sahAyaka thavA Avyo chuM. he putra, tAre A aMge Azcarya pAmavAnuM nathI. pUrvanuM bAMdheluM A karma atyAre tane pADI rahyuM che. he putra, tane mArgamAM koI prakAranI muzkelI na Ave ATalA khAtara meM tAruM AvuM kubaDuM rUpa banAvyuM che, AthI tuM tArI jAtane durjanathI: bacAvI zakIza. jyAre tane IcchA thAya tyAre bihevaphaLa jevI dAbaDI ughADaje ane temAM je vastrAlaMkAre nIkaLe te dhAraNa karI leje Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 niSadhapati eTale tuM tArA mULa svarUpane prApta karI zakIza. atyAre tAre kharAba samaya cAle che. e samayathI bacavA mATe huM tane sukhakAraka sthitimAM mUkI dauM chuM. A sivAya tArA kama saMganA kAraNe hu tane anya keI sukha ApI zakatA nathI. kAraNa ke bhAgya AgaLa devatAo paNa lAcAra banI jAya che.' naLa cAre tarapha AzcaryathI joI rahyo hato. dAvAnaLa alepa thaI gayA hatA. vAvAjhoDuM zAMta thaI gayuM hatuM. uttama saurabhathI madhura banelo vAyu viharI rahyo hato ane puSpavRSTi thatI hoya tema jaNAtuM hatuM. naLanA manamAM thayuM. ApanI putravadhUnuM kaMI maMgala karo. A pramANe te nAgarAjane kahevA IcchatA hatA tyAM te AMkhanA eka ja palakArAmAM te jANe potAne aMdhArAM AvatAM hoya evo anubhava karavA mAMDayo ane AMkha coLIne teNe punaH ughADI tema nahotuM gADha vana, naheAte dAvAnaLa ke nahetA pitAnA pUrvaja kAkA nAgArAja, pite koI suMdara ane sohAmaNI nagarInA pAdaramAM AvelA zreSTha sarovara pAse Ubhe hatA. naLanA manamAM thayuM, oha, kAkAnI ja kRpA lAge che. paraMtu mArI priyatamA aMge huM kazuM kahI zake nahi...enuM zuM thayuM ( pUrvAkAzamAM uSAne sonerI pAlava chavAI gayuM hatuM. naLa svaccha nIrathI taraMgita banelA sarovara sAme prasanna najare joI rahyo. tenA hAthamAM biva phaLanA ghATanA be dAbaDAo hatA. e joIne tene khAtarI thaI ke te koI svapna nathI joyuM. paNa kharekhara pote A suMdara sthaLe AvI pahoMcyo che. teNe pitAnA deha sAme najara karI. oha kAyA te bhAre kadarUpI banI gaI che. paraMtu atyAre A je kaMI banyuM che te AzIrvAda rUpa che. A dehathI mane kaI naLarUpe oLakhI zakaze Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camatkAra ! nahi. ane huM paNa saMkeca vagara harIpharI zakIza. Ama vicArI teNe A suMdara sarovaramAM snAna karavAne vicAra karyo. sarva prathama teNe baMne phaLo eka vRkSa pAse saMbhALapUrvaka mUkayAM. tyAra pachI kamara baMdha choDIne paMcIyA rUpe paherI.laI. dhotI ane uttarIya jarA chabachabAvI sUkavyAM. dhatI, uttarIya ane. kamarabaMdha (kamara para vIMTavAnuM TUMkA panAnuM eka vastra) sAva navAM ja hatAM. te samajI gayo ke pUjya kAkAnI kRpAnuM ja phaLa che.. paNa damayaMtInI sADImAMthI phATele kaTako kayAM gayo haze? praznane kaI javAba nahoto. te prasanna hRdaye sarovaramAM paDayo khUba ja sArI rIte snAna karyuM. jANe saghaLo zrama vilaya pAmyo hato. bahAra AvIne teNe pitAnAM baMne vastro sukAI gayAnI khAtarI karI. tyAra pachI sukAyelI dhotI paherIne kamarabaMdha chabachabAvIne sUkavyo ane pote ISTanuM smaraNa karavA besI gayo. sAMthavidhi karIne te Ubho thayo...uttarIya khabhe dhAraNa karyuM... kamarabaMdha barAbara keDaye bAMdhyo ane bivaphaLanA AkAranA baMne dAbaDAo kamarabaMdhamAM chupAvyA. A pramANe taiyAra thaIne te nagarI tarapha javA agrasara thayo. thoDe dUra jatAM ja be kRSake sAme maLyA eTale naLe pUchayuM : "bhAI, A kaMI nagarI che?" A vinitA nagarI che...Apa kaI paradezI lAge che ! " "hA bhAI." kahI naLa cAlato thayo. vinitA nagarInuM nAma sAMbhaLIne naLane haiyAmAM AnaMda thayo. A nagarIne rAjA RtuparNa che...te ghaNo ja guNavAna ane samRddha che. vaLI, mitra paNa che. kharekhara A rIte mitrane meLApa thavo te apUrva ghaTanA banI gaI kahevAya. kyAM niSadhA ne kayAM vinitA..? paraMtu bhAre. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahao niSapadhati rAjAne paricaya eka sAmAnya mAnavI tarIke ja karavo paDaze. mArI pAse koI dezanuM svAmItva nathI, sevakane samUha nathI, deva durlabha samRddhi nathI.are, pahelAMnuM zarIra paNa nathI. karmanI balihArI che...jIvatA rahIne mAre bIjo bhAva kare paDyA che ! thAya ! mAnavIe potAnAM pApa bhogavavAM ja paDe che! A rIte vicAra karate karato naLa amarAvatI samI vinitA nagarInA teraNa dvAramAM dAkhala thayo. nagarImAM dAkhala thatAM ja naLane kAna para bhayajanaka avAja athaDAvA mAMDayA. teNe joyuM, leko bhayavihavaLa banIne cAre tarapha doDAdoDa karI rahyA hatA. keI durga para caDI jatA kaI bhavanamAM ghUsI jatA te kaI vRkSa para caDI jatA... paNa A badhuM che zuM? savAranA praharamAM ja leke ATalA bhayabhIta zA mATe banyA che? teNe sAmethI AvatA eka TeLAne pUchayuM, "bhAIo, Ama nAso che zA mATe? zuM banyuM che ? ATalA bhayabhIta kema thaI gayA cho?" "alyA, tuM koI ajANyo paradezI lAge che. prANa bacAve heya te jaladI kayAMka chupAI ja.. amArA mahArAjAne paTahastI madadUra banI gayA che ane mahAvate tathA suvarNanI sAMkaLonA bhukakA belAvI A tarapha AvI rahyo che !' ToLAmAMnA eke kahyuM, naLa bhayabhIta thavAnA badale ema ne ema agrasara thayo. lAke prANa bacAvavA khAtara chUpAI gayA hatA.athavA te chupAI javA mATe nAsabhAga karatA hatA. bhavananA jharUkhAomAM UbhelI strIo paNa bhayathI bhAre vikaLa banI gaI hoya ema lAgatuM hatuM. tyAM te eka rAjasevaka bUma pADate nIkaLyo.... 'leke, hAthInInajare caDaze mAhAthI A tarapha vaLe che. teNe eka zreSThinA javAna putrane suMDhamAM bharAvyo che.A hAthIne je kaI vaza karaze tene mahArAjA sAruM evuM InAma Apaze...sA gAmanI jAgara Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camatkAra ! - 271. Apaze. bacavuM hoya te khasI jAo . chUpAI jAo " Ama bUme pADIne deDatA AvatA rAjasevakanI najara naLa para paDI ane te bolyA, "eya kubaDA, tane kAMI saMbhaLAyuM nahi? bhale thaIne eka tarapha chUpAI jA...nahi te hamaNAM tAre kALa sAme Avaze sevA te Ama kahIne cAlate ja thayo... ane naLe hAthInI kAramI cIMghADa sAMbhaLI..! bhayabhIta najare e dizA tarapha sahu joI rahyA hatA...jharUkhAmAM UbhelAM bhAIo ne baheno naLane sAvadha thavA bUma mArI rahyAM hatAM.. paraMtu naLa sAvadha ja hato. kSAtrateja hAthIne kAbUmAM levAne saMkalpa karI rahyuM hatuM...paNa pAse koI zastra nahetuM.naLanA manamAM thayuM, kSatriyane je maLe ne zastra! Ama vicArI teNe rastA para najara karI. eka tarapha nAnA moTA keTalAka paththaro paDayA hatA .. naLa te paththaro pAse gayA ane sAmethI Avato bhayaMkara ane madamasta banele rAjane mahAna paTahastI dekhAyo ! tenAM nayane lAlacoLa hatAM.. jANe saLagatA aMgArA ! prakaraNa 29 muM : : naLano satkAra ! haka moTA rAjyamAM hastIsenA Avazyaka aMga samAna gaNutI...ane sarve hAthIomAM je zreSTha, baLavAna, tejasvI ane vizALakAya heya tene padahastI tarIke rAkhavAmAM Avato. A paddhahastI rAjyanI zobhA tarIke nahi paNa IjatarUpe ya gaNAte. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27ra niSadhapati padahastInI sarabharA khUba ja ucca prakAranI thatI..pahastIne upaga bheTe bhAge raNasaMgrAmamAM thato. athavA te keI utsava nimitte thatI zobhAyAtrAmAM thatuM. vinitA nagarIne mahArAjA RtupaNane paTTahastI samagra rASTramAM paMkAte hato.Aja te madana kAraNe teramAM AvI gayo hato. hAthI jyAre tAramAM Ave che tyAre dALavATa karI nAkhe che. temAM ya A padahastI dIvAne bane tyAre to bhAre hAhAkAra macAvI mUke che. mahAvate ke sani paNa tenI sAme jaI zakatA nathI. padahastIne Avato joI naLe be paththara uThAvyA. te kubaDe. banI gayo hato paNa tenuM bhujabaLa evuM ne evuM rahyuM hatuM. naLe eka paththara sAI jhATakIne paTTahastInA bhAla pradeza para mAryo. eka baLavAna puruSanA hAthe thayele ghA sAmAnya te heAya ja nahi. pahele ja paththara lAgatAM hAthI camakayo. tyAM uparAupara bIjA traNa paththara tenA gaMDasthala para athaDAyA. teramAM caDelA hAthano krodha agni samAna banI gayo. suMDhamAM paDelA ke mAnavIne paDato mUkIne te saLagatI najare naLa sAme joI rahyo ane vaLatI ja paLe naLane pitAnAM caraNa taLe cepI nAkhavAnA Azaya sAthe naLa tarapha dho. UbhA rahe, Ubhe rahe! mAMsa ane carabInA saMgrahasthAna samA, dIrgha cUMDhavALA, lAMbA dAMtavALA, pazurAja ! tuM Aja pizAca kema banI gayuM che ? zA mATe utthAna macAvI rahyA che? paNa yAda rAkhaje Aja huM tArA madarUpI javarane jarura utArIza." naLe A zabdo garjanApUrvaka kahyA. khUNe khAMcare UbhelA loko A zabdo sAMbhaLIne kubaDA naLanA sAhasa pratye navAIbharI najare joI rahyA.. naLe ATaluM kahIne be cAra paththara bIjA phaTakAryAMdhArmithI jalI rahelA hAthInA haiyAmAM jANe IMdhaNa paDayAM. teNe suMDha UMcakI. eka cIMghADa nAkhI. ane dhasamasatA vega sAthe kubaDA naLa tarapha dhasya. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLane satkAra ! 273 A joIne lokoe hAhAkAra macAvI muko. paddhahastInI gati utAvaLI hatI...naLa paNa sAvadha hate.. padahastInuM raudrarUpa jevA chatAM naLa jarAye bhayabhIta na thayo. teNe hAthInI sUMDhathI ja bacavAnuM hatuM...ane te capaLatAthI hAthInI sUMDhane thApa ApI potAnA bhavanamAM dAkhala thatA hoya tevo svastha naLa * hAthInA baMne paga vaccethI tenA talapradezavALA bhAgamAM pahoMcI gayo. naLe pitAnI vajI jevI muSTi vaDe hAthIne talapradezamAM prahAra karavA mAMDayA... hAthI bhAre akaLAyo...tenA upara mAnavIne hAtha nahe. paDato...paNa koI vizALa ghaNa trATakato hato. hAthIe kAramI cIso nAkhavA mAMDI. A cIse pitAne thatI pIDAnI sUcaka hatI ane jANe samagra AkAza hAthInA citkArathI kaMpAyamAna banI gayu ! prahAra karI rahelA mAnavIne pakaDavA mATe te kuMbhArano cAkaDe phare tema ghumavA mAMDayo... paraMtu naLa enA ja peTane rakSaNa nIce hatA. hAthInI sUMDha tyAM pahoMcI zakatI nahatI. ane vAraMvAra thatA prahArathI hAthIne apAra vedanAne anubhava thaI rahyo hato. dUradUra UbhelA le ke te avApha banIne A saMgrAma nihALI rahyA hatA. hAthInI pAchaLa paDelA sainika paNa eka kubaDAnuM A sAhasa joI rahyA. ane naLa sarakIne tenA pAchalA baMne paga vaccethI bahAra nIkaLI gayo ane hAthIne vaza karavAnA IrAde teNe hAthInA baMne pAchalA paga para vajamuSTinA prahAra karIne baMne paga pitAnI bhujAomAM pakaDI lIdhA. loke moDhAmAM AMgaLAM ghAlI gayA. AvA madamasta hAthInA. paga pakaDavA e kaMI nAnIsUnI vAta na gaNAya. lokonA manamAM thayuM, A kubaDa jarUra pitAnI AtmahatyA karavA ja Icchato haze athavA 18 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati sAva buddhine bela haze. Ama sAme cAlIne tane bheTavA DAhyA mANasa kadI na jAya. hAthIe be eka AMcakA mArIne pitAnA paga tarata choDAvI nAkhyA ane AMcakAnA kAraNe naLa paNa thoDe dUra UDI paDe.. paraMtu naLa tarata Ubho thaI gayo ane deDIne UchaLyo. hAthInI pUMTha para vajamuSTino prahAra karyo. paraMtu hAthI bhAre krodhamAM Avyo hata...te tarata cakkara pharyo. ane naLa je nIce paDyo ke tarata suMDhamAM uThAvIne UMce uchALe. A yuddha joI rahelA pratyeka mAnavInA mukhamAMthI arerATI nIkaLI gaI. paraMtu UMce UchaLe naLa nIce na paDatAM hAthInI pITha para ja khAba...te barAbara sAvadha hato. teNe hAthInA mastaka pradeza para hAtha vaDe prahAra karavA mAMDayA. naLane mastaka parathI nIce paTakavA mATe hAthIe ghaNo prayatna karyo. paraMtu naLa jaLo mApha barAbara vaLagI rahyo hato. ane zastra vagarano naLa kevaLa hAthanI muThThI ane keNI vaDe ja prahAro karI rahyo hato. A prahAra aMkuza karatAM ye bhAre khataranAka hevAne hAthIne 2 nubhava thayo...ekAda ghaTikAmAM hAthIne mada UtarI gayo. hAthI narama gheMsa jevo jaDa banI gayo... sAva zAMta thaI gayo. A drazya joIne leke kubaDAne dhanyavAda ApavA mAMDyA...hAthanA eka mAvate AvIne naLane aMkuza ApyuM. aMkuza vaDe kAbUmAM rAkhIne naLa virATa gajarAjane gajazALA tarapha laI gayo. mAvata vIsa gaja AgaLa rahIne rasto cIMdhI rahyA hatA...leke hajI paNa bhayanA kAraNe najIka AvI zakatA na hatA. koI kahetuM...che te sAva kubaDe paNa bhAre baLuke!" kaI kahetuH 'jarUra, A koI moTA rAjyane hastIpAla he joIe." Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLIne satkAra ! 275 Ama vividha vAte thayA karatI hatI. dhIrUpa banI gayele padahastI atyAre sAva zAMta banIne AjJA mujaba gajazALA tarapha jaI rahyo hate. leka harSavani karatA hatA. sarpanI DaMkharUpa kRpAthI naLanI AkRti pharI gaI hatI..paNa -naLanA bAhubaLamAM koI parivartana nahotuM thayuM. caMdananA TukaDAnuM bArIka cUrNa karavAmAM Ave te paNa tenI suvAsa jatI nathI, e ja rIte kadarUpa banelA naLanuM bAhubaLa jarAya naSTa nahotuM thayuM. rAjanA keTalAka mANasoe rAjabhavanamAM pahoMcIne eka kubaDAe motanA mukhamAM paDavAnuM sAhasa khelIne kevaLa muSTi prahAra vaDe ApaNuM padahastIne kAbumAM laI lIdho che. e samAcAra ApyA. ciMtAmagna banele rAjA bhAre prasanna thaI gayA ane pitAnA khaMDanA gekhamAM AvIne Ubho rahyo...kAraNa ke gajazALAmAM javAne bhAge tyAMthI ja pasAra thato hato. thoDI ja vAramAM padastI para beThelA kubaDA puruSane RtupaNe joyo. jenuM nAka vakra hatuM. zarIra zyAma hatuM. kAyA sudaDha hovA chatAM vakratAyukata hatI. rAjAnA manamAM thayuM, kubaDe khUba ja baLavAna ho joIe...nahi to madamasta gajarAjane koI paNa mAnavI zastra vagara kAbUmAM laI zake nahi. pitAne rAjA jharUkhAmAMya joI rahyo che e dazya maLe joyuM nahatuM...kAraNa ke tenuM samagra mana hAthImAM ja rokAyeluM hatuM. te tenI pAchaLa lekenuM eka moTuM ToLuM hatuM...kubaDAne biradAvanArA keTalAka cAraNa bhAro paNa hatA ane harSanAda vaDe vAtAvaraNa paNa mukharita banyuM hatuM. gajarAjane laIne naLa pasAra thaI gayuM ke tarata rAjA RtupaNe pitAnA mahApratihArane belAvIne kahyuM, "tuM satvara gajazALAmAM ja Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 niSadhapati ane je kubaDA puruSe ApaNA hAthInA madane nAthyo che tene ghaNuM ja prApta karyA vagara mane cena nahi paDe." | mastaka namAvIne mahApratihAra tarata vidAya thayo. rAjA jharUkhA. pAsethI potAnA beThaka khaMDamAM gayo. beThaka khaMDamAM keTalAka maMtrIo AvI gayA hatA. sahue mahArAjAne namana karyA. mahArAjA jyAre Asana para beThA tyAre eka maMtrIe kahyuM : "kRpAnAtha, A to bhAre Azcarya kahevAya. eka kubaDe mANasa ApaNuM gajarAjane koI prakAranA zastra vagara kAbUmAM lAve e sAmAnya ghaTanA nathI..ApaNA seMkaDo subhado hAthIne kAbUmAM levA prayatna karI rahyA hatA paraMtu keI pitAnA puruSArthamAM sArthaka thaI zakayuM nahi." mahArAjAe maMtrI sAme joIne kahyuM: "puruSa kadarUpa hoI zake paNa keInuM bhujabaLa kadarUpuM na hoya ! mane te A puruSa keI paradezI jevo lAgyo hate...." "hA mahArAja.Apa AjJA karo to ene paricaya.." vacce ja RtupaNe kahyuM, "meM ene Adara sahita ahIM bolAvyA che. tarata eka maMtrIe kahyuM : "kRpAnAtha, e vIra puruSane rAjasabhAmAM ja belAvavo joIe, loke paNa ene paricaya jANavA Atura che. vaLI, Apa puraskAramAM ene je kaMI Apaze te jANIne leke paNa harSita thaze ane rAjasabhAne samaya thaI gayo che." A vAta barAbara hatI. rAjasabhAne samaya thaI gayo hato. mahArAjAe tarata eka sevakane gajazALA tarapha ravAnA karyo ane hAthIne kAbUmAM lAvanAra paradezIne sIdhA rAjasabhAmAM lAvavAnuM Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALane satkAra ! sUcanA karI. tyAra pachI badhA maMtrIo sAthe mahArAjA rAjasabhAmAM javA vidAya thayA. pAgala banelA paTTahastInuM pAgalapaNuM naSTa thaI gayuM hatuM... gajazALAmAM pahoMcyA pachI badhA mAtee A kubaDA puruSane ghaNuM ja Adara sahita nIce utAryo ane paddhahastIne suvarNanI sAMkaLa vaDe baMdhanagrasta banAvI tenI sAme cAra mUkyo. hAtho parathI nIce UtarIne naLe thoDI paLo paryata hAthIne premathI pasAryo ane kahyuM " dosta, kaI prakArano roSa na rAkhIza. jema mahApuruSo pitAnA guNane jALavI rAkhe che tema mahAna gajarAje paNa pitAnA gauravane saMbhALI rAkhe che." Ama kahIne naLa lokanAM abhinaMdana jhIlate jhIlato gajazALAnI bahAra AvyA.e ja vakhate mahArAjAnA mahApratihArane ratha AvI pahoMcyo. ane teNe rathamAMthI nIce UtarI naLa sAme jaI vinatibharyA svare kahyuM : "vIra puruSa, mahArAjA Apane maLavA Icche che .. huM Apane Adara sahita levA Avyo chuM." naLanA manamAM pitAnA mitra RtuparNanI UpasI chabI AvI... pite paNa mitrane maLavA Icchate ja hato paraMtu pitAnuM svarUpa khulluM karavA nahoto mAgato. sarparAjanI kRpAthI prApta thayelI kurUpatA atyAre tene AzIrvAdarUpa thaI paDI hatI. tenI bheTamAM hajI paNa bilvaphaLanA AkAranI baMne dAbaDIo sacavAI rahI hatI. naLe mahApratihArane kahyuM : "huM dhanya banyA. mahArAjA kayAM birAje che?" teo rAjabhavanamAM je ApanI rAha jotA beThA che..." kahI mahApratihAra kubaDA puruSane ratha pAse laI gayo...barAbara A samaye eka sevA doDate AvI pahoMcyo ane mahApratihArane kahyuM. "kRpAnAthe Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 niSadhapatri A mahApuruSane laIne rAjyasabhAmAM AvavAnuM Apane jaNAvyuM che." "sAruM.." kahI mahApratihAra naLa sAthe rathamAM besI gayo. ane sArathine rAjasabhAnA bhavana tarapha ratha laI javAnI AjJA karI. pAgala banelA hAthInI vigata jANavA mATe leke khUba ja Atura banI gayA hatA ane ToLe vaLI vaLIne rAjasabhA tarapha jaI rahyA hatA, rAjasabhAmAM besanArA rAjapuruSa, sabhya, stutipAThako, vagere pitA potAnA vAhane hAra AvI gayA hatA ane rAjasabhA pharatA. vizALa medAnamAM jaktAnAM ToLAMo paNa AvI gayAM hatAM. mahApratihAre kubaDA puruSane laIne rAjasabhAnA prAMgaNamAM pitAne ratha Ubho rakhAvya, rathamAMthI baMne nIce UtaryA ke tarata leoe kubaDAne joIne harSavani karavA mAMDayo. naLe sarva tarapha be hAtha joDIne namana karyA ane mahApratihAranI pAchaLa te rAjasabhAnA bhaya khaMDamAM dAkhala thayo. rAjasabhAnA sabhyone besavAnI AgalI haroLamAM ja naLane Adara sahita besADa... eja vakhate keTalAka maMtrIo sAthe mahArAjA RtupaNuM AvI pahoMcyA. samagra rAjasabhAe UbhA thaI mahArAjAno jayanAda piokAryo, naLa paNa pitAnA Asana parathI Ubho thaI gayo hato. mahArAja siMhAsana para birAjamAna thAya eTale sahu pitapitAnA sthAne besI gayA ane mahAmaMtrIe rAjasabhAnuM kArya zarU karavAnI AjJA karI. yazagAthA zarU karI, tyAra pachI rAjapurohitane svasti vAMcana karyuM. be cAraNee biradAvalI gAI. A prAraMbhika vidhi pUrI thatAM ja mahAmatrIe UbhA thaI Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLano satkAra ! 279 padahastIe madanA teramAM kevo bhayaMkara utpAta macAvyo hato ane cAra bhAva ane sAta nAgarikene kevI bhayaMkara IjAo pahoMcI. hatI te vAta karI. tyAra pachI paddhahastIne pakaDanArane eka eka gAma ApavAnI jAherAtanI paNa vAta karI ane chelle teozrIe padahastIne pakaDanArA eka ajANyA paradezI vIra puruSanI prazaMsA karI. A pramANe AjanI prasaMgane mAhitI ApIne teozrIe prasanna svare kahyuM : "je vIrapuruSe pitAnA bAhubaLa vaDe gajarAjane vaza karyo che te vIrapuruSa mahArAjA samakSa padhAre...mahArAjAzrI pitAnA svahaste tene puraskRta karI abhivAdana karavA Icche che ane te vIrapuruSano paricaya paNa cAhe che." mahApratihAra kubaDA naLane AdarapUrvaka mahArAjanA siMhAsanavALA maMca para laI gayo. naLa pitAnA mitra RtuparNane oLakhI gayo hato... paraMtu te oLakhAI zake tema nahote. naLe be hAtha joDI namana karyA. mahArAjAe Asana parathI UbhA thaI ati prasanna rasvare kahyuM : "vArapuruSa, tArA bAhubaLane dhanya che. tuM keNu che, kayAMthI Ave che, tAro paricaya zuM ? ATaluM kahIne amArA sahunI jIjJAsA. zAMta kare "mahArAja, niSadhadezanA svAmI ane satyavratanA TekadhArI mahArAjA naLane te Apa jANo chone?" "hA...e te mArA priya mitra che." mahArAjA naLa thoDA divasa pahelAM pitAnA laghubaMdhu kuvararAja sAthe ghutaDA ramatA hatA. mahArAjA naLa koI paNa saMjogomAM AvA aniSTa ne sarakAre nahi.. chatAM dudevanA aMge teoe jugAra ramavA mAMDo ane ramatAM ramatAM samagra rAjya, saMpatti vagere sarvasva hArI gayA." Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 niSadhapati vacce ja mahArAja RtupaNe kahyuM: "zuM A satya che?" hA kRpAnAtha, A vAta koI na mAne evI hevA chatAM eka satya che. kuvararAje siMhAsana prApta karyuM.dhana bhaMDAre, ratna bhaMDAro, vagere para kabajo meLavyA ane mahArAjA naLa te vaLate ja divase niSadhA nagarIne tyAga karIne cAlyA javAnA hatA...jatAM kavare temane niSadha dezane tyAga karavAnI sucanA ApI ane vaLate ja divase mahArAjA naLa mAtra paheye kapaDe janatAnAM AMsu jhIlatA jhIlatA cAlyA gayA. temanAM priya dharmapatnI devI damayaMtI paNa temanI pAchaLa vilaya thayAM. mahArAjA naLe ke mahAdevI damayaMtIe eka paNa vastu sAthe rAkhI nahi ke kAI dAsa dAsI ke mitrone paNa sAthe lIdhAM nahi. AthI emanA priya sAthIoe paNa niSadhA nagarIne tyAga karyo. huM mahArAjA naLane priya sArathi chuM. naLa vagaranI nagarImAM rahevuM e bhAre duHkhadAyaka jaNAvAthI huM paNa niSadhAne tyAga karIne cAlI nIkaLyo chuM. kRpAnAtha, ApanAM darzananI AzAe ja meM Aja savAre vinitA nagarImAM praveza karyo hato. ane ApanA padahastIne bhAre mukAbale karavo paDayo. eka rIte huM A prasaMgane mArA dbhAgyane prasaMga mAnuM chuM...kAraNa ke ethI ApanAM darzanano lAbha mane tarata ja prApta thaI zake." pitAnA mitra naLanI A hAlata jANIne RtuparNa bhAre duHkhI thayo. teNe mitra para paDelAM saMkaTane pitAnuM mAnyuM ane e ja vakhate traNa divasa parvata gIta, nRtya ane vAjiMtronAM vAdana na karavAnI AjJA karI. tyAra pachI naLanA aMgata sArathie darzAvelA bAhubaLane eka eka gAmane eka tAluko bakSisa karI puraskRta karyuM. naLa eka nAno rAjana banI gayo.ekasa eka gAma dhaNI paraMtu tenuM hRdaya bhAre vyathA bhogavI rahyuM hatuM. pitAnI priyatamA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -naLano satkAra ! 281 damayaMtInuM zuM thayuM haze e prazna tenA prANane vadhI rahyo hato. mahArAjAe naLanA sArathine eka Asana para beThaka ApatAM kahyuM, "tAruM zubha nAma?" kubajA !' oha bhaI, AjathI tuM mAro mitra che...A nagarImAM ja tane rahevA mATe eka mahela ApIza ane Aje ja huM mArA mitranI zedha mATe cAre dizAe mArA sainikone ravAnA karIza." mahArAjA Ama naLa aNadhArI rIte yogya sthAne AvI gaye..paraMtu tenI pAchaLa paDelA kalinuM hRdaya bhAre du:khI thayuM. jema ke kAmAsakta patnInA viyogathI kAmajavaramAM taraphaDato hoya che, tema kavi pitAnI manovedanAmAM baLavA mAMDayo. prakaraNa 30 muM : : ajagaranA mukhamAM ! A tarapha sarovaranI pALa pAse je rAte naLe pitAnI priyatamAne tyAga karyo hato te damayaMtI khUba ja prama-na hRdaye nidrAdhIna banI gaI hatI. eka to vana pradezamAM cAlavAnA kAraNe zrama paDa hato ane kemaMlAMginI nArI damayaMtI zramane paNa gaNakAre tevI nahatI...paraMtu svAmIe kahelI abhayavAthI te khUba ja Azvasta banI hatI ane jyAre mAnasika ciMtA haLavI bane che tyAre mAnavIne nidrA paNa saraLa thaI paDe che. madharAta vItI gaI...rAtrinA caturtha praharane prAraMbha thayo... chatAM muThThImAM pakaDI rAkhelA uttarIyanA cheDAne ema ne ema rAkhIne damayaMtI sukhabharI nidrA mANI rahI hatI. je nArIne svAmI mahA Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati baLavAna hoya ane tenI bAjumAM ja rakSarUpe sUto hoya te nArIne bhayanuM kaI kAraNa rahI zakatuM nathI. paraMtu pAchalI rAte damayaMtI eka svapnamAM khovAI gaI. eka suMdara ane paripakava phaLavALA Ama vRkSa pAse pite AvI che. AMbA paranI kerIo joIne tenuM haiyuM harSita bane che ane te AmravRkSa para caDhavAne prayatna kare che. thoDI ja vAramAM te upara caDI jAya che... paraMtu e ja vakhate eka helo UDato UDate Ave che ane te AmravRkSanI sahuthI UMcI DALI para bese che. damayaMtI te halA tarapha sthira najare nihALI rahe che.. paraMtu vaLatI ja paLe eka camatkAra sarjAya che. helAnA besavAthI samagra AmravRkSa tatkALa sukAvA mAMDe che. lIlAM pAna DhagalAbaMdha kharavA mAMDe che. je rasabharI kerIo utAravAnI AzAe damayaMtI AMbA para caDI hatI te kerIo paNa sukAIne TapaTapa kharavA mAMDe che. damayaMtInuM Azcarya zame te pahelAM ja AMbAnI zAkhAo sAva sukAI jAya che. ane damayaMtI paNa jaDa, avaza ane zithila aMgavALI banI gaI hoya tevuM anubhave che... te nIce UtaravAno prayatna karavAmAM jANe sAva kamajora hoya tevI banI jAya che ane hele jANe harSolphala banyo hoya tevuM dekhAya che. A joIne damayaMtInA manamAM thAya che... A evo kayo pApI jIva haze ke jenA sparzamAtrathI A rasamadhura AMbe sAva zuSka banI gayo ! paNa vadhu vicAra kare te pahelAM ja damayaMtI AmravRkSa parathI nIce gabaDI paDe che. AvuM vicitra prakAranuM duSTa ane keI azubha bhAvinuM sUcana karatuM svapna joIne damayaMtInI nidrA adrazya thaI gaI. svapnanuM azubha bhAvi AkAra dhAraNa na kara eTalA khAtara teNe pitAnA, priyatama naLanuM vadana kamaLa nihALavA khAtara svAmI pratye najara vALI. paNa A zuM ? svAmI to A tarapha sUtA hatA..kema dekhAtA. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajagaranA mukhamAM ! nathI ? A prazna jAgatAM ja damayaMtIe cAre tarapha joyuM... paraMtu naLa. dekhAyo nahi. are, A zuM banI gayuM ? svAmI kayAM gayA? zuM vahelA jAgRta thaIne ATalAmAM kaMI levA gayA haze? athavA sarovaranA. kinAre gayA haze? AvA prazno haiyAmAM UbhA thayA ane kaMIka bhayabhIta banelI damayaMtI tatkALa parNanI zayyAmAMthI UbhI thaI gaI. naLanI talavAra tyAM ja paDI hatI. paraMtu damayaMtInuM dhyAna te tarapha nahetuM gayuM. te cAre tarapha javA mAMDI. prAta:kALane sukhada samIra vAI rahyo hato ane prAtakALano madhura prakAza paNa dhIre dhIre vyApta banI rahyo hato thoDI paLo sudhI damayaMtI jaNe anAtha. banI gaI hoya evA bhAva vacce kaMIka bhayagrasta banIne UbhI rahI. paraMtu vaLatI ja paLe paiyanuM baLa saMcita karIne sarovaranA kinAre gaI... tyAM cAre tarapha joyuM...sarovaranA paTa para paNa najara karI.. kayAMya svAmI dekhAyA nahi. damayaMtI punaH zAsthAne AvI ane AsapAsanI jhADImAM jovA mAMDI paraMtu naLa kayAMya na dekhAya. tenA manamAM thayuM, saMbhava che ke AvI sthitimAM mane nirAMte sUtelI! joIne teone parihAsa karavAnuM mana thayuM hoya ane kaI vRkSanI othe chupAI gayA hoya ! Avo vicAra AvatA ja te madhura chatAM kaMIka ucca svare bolI : "Aryaputra, Aryaputra, AvI paristhitImAM Apane parihAsa karavAnI vRtti thaI e mane Azcarya lAge che !' paNa Apa mArI draSTithI chUpA nahi rahI zake...hA...jevAI gayA, najare caDI gayA... have chUpAI rahevAno mithyA prayatna karazo nahi !' damayaMtI cAre tarapha jotI jatI A pramANe belavA mAMDI... paraMtu naLanAM darzana na thayAM... jyAMthI thAya? naLa te A samaye vinitA nagarInA sarovara taTe pahoMcI gayo hato. vAraMvAra A pramANe bolavA chatAM naLane sacara sarakhoye na. dekhAya eTale tenuM citta bhAre vyAkuLa banI gayuM.. hadaya kaMpavA. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 niSadhapati mAMDayuM. satI damayaMtI patie ApelA AzvAsanathI anya koI prakArane saMzaya nahatI karI zakatI. chatAM tenA manamAM thayuM...mArA svAmI atizaya suMdara, sazakata ane rUpavAna che. emane joIne koI vyaMtarI athavA te koI vidyAdhara suMdarI mugdha banIne maMtra baLa vaDe apaharaNa to nahi karI gaI hoya ne ? athavA mArA svAmI para koI aNadhArI vipatti te nahi AvI paDI heya ne ? jo ema na hoya te teo mane A sthitimAM mUkIne kayAMya jAya nahi. athavA mane AvA duHkha vacce mUke nahi. nirAMtanI nidrAmAM bhAnabhUlelI huM kharekhara dhikkArane pAtra chuM.. zreSTha patinI patnI havA Aja huM anAtha jevI banI gaI chuM..zaraNa vagaranI thaI gaI chuM ghaNuM puNya prApta karI zakAya evA svAmI rUpI dhanane meM pramAdanA kAraNe gumAvI dIdhuM lAge che! AzA vagaranI banI gayelI huM AvA gADha vanamAM kevI rIte jIvI zakIza ? darbhanA agrabhAga para rahelA jaLabiMdu mAphaka ja AzAnuM avalaMbana dhArIne prANIonuM jIvana TakI rahetuM hoya che... AzA na hoya te jIvana ane mRtyumAM kaI bheda na rahe. svAmInA sAthathI A bhayAnaka vana mArA mATe rAja prAsAda samuM banI gayuM hatuM. e ! ja vana Aje mArA svapnanI rAkha samuM bhayAnaka banI gayuM che! oha, puNya baLe uttama svAmI pAmI, amadeSa kaI vAdaLI AvI caDatAM svAmI badhuM choDIne cAlyA gayA... paraMtu huM temane pharI vAra pAmI.. jANe eka ja bhavamAM e ja svAmIne meM be vAra meLavyA ! paNa karmarAjAnI zakti hoI kalpI zakatuM nathI. parvatamALAothI gherAyelA A gADha vanamAM huM kevI rIte jIvI zakIza? he nAtha, tame jyAM cho? bele....bola..mane uttara Apa.kacakaNa jevA samartha rAkSasane haNanArA evA Apane zatru keNa haze? he mArA rakSaka, - jayAM ho tyAMthI Avo. ApanA vagara huM karI rIte jIvI zakIza? Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajagaranA mukhamAM ! 285 he rAjavIrasenanA naMdana, he niSadhapati, A gADha vanamAM mAruM mRtyu nizcita che. paNa mArI eka bhAvanA che , bhavobhava Apa ja mArA pati banajo. A rIte vilApa karatAM karatAM damayaMtI mUrzita banIne nIce DhaLI paDI. tenI AMkhamAMthI AvelAM AMsu tenA sukumAra vadana para jANe caLakI rahyAM hatAM. damayaMtInuM A darda joIne jANe samagra vana rudana karI rahyuM heya evuM gamagIna vAtAvaraNa sarajAI gayuM hatuM...thaDI paLe pahelAM udaya thayelo sUrya paNa jANe sAva niprabha banI gayo hato. dUra dUranI parvatamALAo jANe codhAra amRo bichAvI rahI hatI. pazu paMkhIo paNa dimUDha banI gayAM hatAM...ane keTalAMka haraNAMo to dUrathI damayaMtI pratye ati karuNa najare joI rahyAM hatAM. savarane sparzane Avato vAyu ati sukhada hovA chatAM jANe dAhaka banI gayo hato... ane makaraMdathI guMjatAM kamaLa jANe damayaMtI sAme joIne kahetAM hatAM, "he priyadarzinI, suMdarI, tuM kamaLa jevAM tArAM nayane khola...je puruSanA hadayamAM strI hatyA pratye paNa dhRNuM nathI. tenA khAtara tuM ATale kheda zA mATe karI rahI che ? UbhI thA.. UbhI thA...ane tArA pitAnA bhavana tarapha vidAya thA." lagabhaga eka ghaTikA pachI damayaMtInI mUcha vaLI te bahAvarI najare cAre tarapha jotI beThI thaI..punaH sarovara kinAre AvI. moDhA para pANu chAMTIne te pitAnA svAmIne zedhavA nIkaLI paDI. kali damayaMtInI pAsethI naLane dUra karavAmAM avazya kAmayAba banI zaka hato. paraMtu damayaMtInA hRdayamAMthI tene dUra karavA keI zakti samartha nahotI. patine zodhavA damayaMtI vanapradezamAM cAlavA mAMDI...vAraMvAra he ravAmI, he svAmI ema bolatI te AgaLa vadhI rahI hatI. hajI Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 niSadhapati teNe potAnA kapAyelA uttarIya tarapha paNa najara nahotI karI. svAmI kyAM gayA haze ! athavA kaI vipattimAM phasAyA haze ? e eka ja savAla tenA haiyAmAM ghoLAI rahyo hate. cAlatAM cAlatAM tenA kemaLa caraNamAM kaMTako cUsI jatA ane lehInI Tazaro phUTatI.chatAM jema mayuranuM dhyAna ghanaghera gagana pratye heya che tema damayaMtInuM samagra dhyAna svAmInI ciMtAmAM ja para vAyuM hatuM. AMkhamAM AMsu cAlyAM jatAM hatAM. vanapradeza sAva nirjana hate..koI mAnavI dekhAte nahe...kene pUchavuM ? khuba dUra nIkaLI gayA pachI damayaMtIe uttarIyanA pAlava vaDe AMsu lUchayAM. e ja vakhate tenI najara cheDA para lakhelA lohInA akSara para gaI...te camakI... akSare cekhA hatA. chatAM jarA vaka hatA. teNe svAmIne Adeza vAMcyo te samajI gaI ke svAmInA hRdayamAM anurAga te e ne e ja che..kevaLa mane saMkaTa na paDe eTalA khAtara teoe AvuM gaMbhIra sAhasa kheDI nAkhyuM che. te manathI bolI : "he priyatama, zuM Apa ApanI priyatamAne sAthe rAkhavA zakitamAna nahatA? vRSabhane pitAnAM zRMga ane hAthIne potAnA tuzaLa kadI bhAre paDatA nathI...to Apane huM kema bhAre paDI ?' - damayaMtI patinA saMdezathI kaMIka nizcita banI zakI...teNe AsapAsa najara karI...oha, hajI pate zuM sarovaranI AsapAsa - ja ghUmI rahI che? ema ja hatuM... damayaMtI svAmIne zodhatI sarovara pharatI jhADImAM ja bhamI rahI hatI. te punaH sarovara kinAre AvI teNe snAna karavAno vicAra karyo. e ja vakhate te joI zakI ke uttarIya kApIne svAmI cAlyA gayA che. kaMcukIbaMdha ane kamara paTaka dhevA teNe uttarIya vIMTI lIdhuM Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajagaranA mukhamAM ! 287 ane tyAra pachI snAna karIne sarovara kinAre ja nityakama upAsanA karavA besI gaI. ArAdhanA e eka mahAna baLa che. vipattikALe dharma sivAya kaI rakSA karavA AgaLa AvatuM nathI...je mAnavIe dharmanI ArAdhanA jALavI rAkhI heya te ArAdhanA patAvIne teNe sukAI gayelAM vastro punaH dhAraNa karyA ane uttarIya khabhe rAkhyuM...tyAra pachI sarovara sAme joIne te belIH "he varuNadeva, huM ApanI sAkSIe nizcaya karuM chuM ke jyAM sudhI mArA svAmI naLanuM huM darzana nahi pAmI zakuM tyAM sudhI pupamALA, caMdananuM vilepana, kapUrane aMgarAga, alaMkAra, dUdha, dahIM, ghI ane sAkara vagere mAMgalika vastuone huM tyAga karuM chuM..." damayaMtIno A nizcaya sAMbhaLIne harSa pAmate kaLi sAva tejahIna ane baLahIna banI gayo. tyAra pachI damayaMtI svAmInA AdezanuM pAlana karavA punaH pote jyAM sUtI hatI tyAM AvI ane tyAMthI vaDalA pAse gaI...teNe kuMDinapura tarapha jato eka mArga che. nizcita have te hinapuranA mArge cAlavA mAMDI. sarovara taTa pAsenA vana pradezamAM jyAM damayaMtI ane naLa panI zayyA karIne sUtAM hatAM tyAM naLanI talavAra pAMdaDAMonI nIce ja paDI rahI hatI. kulinapuranA mArge jaI rahelI damayaMtI nirbhikatApUrvaka cAlavA mAMDI. tenI sAme patie tyAga karyAnuM darda hatuM. patinA AdezarUpI rakakatanA akSaro paNa hatA. je akSaramAM patine prema hatuM, patinI AzA hatI, patinI bhAvanA hatI. mAga paNa evo hato ke, bahu vyavahAramAM nahoto Avato... ethI mAtra nijana hato ema nahatuM.. avyavasthita ane jALAM Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 niSadhapati jhAkharavALo paNa hato. cAlatA cAlatAM damayaMtIe bIjA eka vanamAM praveza karyo. dUra dUra viMdhya parvatanI hAramALA dekhAtI hatI. madhyAhana kALa vItI gayo. damayaMtI thAkIne letha thaI gaI. teNe. vicAryuM, koI svaccha sthaLa maLe to ghaDIka vizrAma lauM... ane thoDe dUra cAlatAM ja eka DuMgaranI taLeTI dekhaNI.. sthaLa svaccha hatuM. mArga paNa bAjumAMthI ja pasAra thato hato. AthI damayaMtIe eka svaccha sthaLe vRkSa nIce visAmo levAnuM manathI nakkI karyuM ane te vRkSa nIce gaI. eka vAra cAre tarapha draSTi karI. jANe samagra vana anazanya dekhAtuM hatuM..vanamAM pazu paMkhIo ToLe vaLelAM najare caDatAM hatAM. paNa hiMsaka prANIo divasanA bhAgamAM kyAMthI Ave? vaLI, bhaya karatAM bhayanI kalpanA ja duHkhadAyaka heya che. sAce bhaya pratyakSa Ubho thAya tyAre mAnavImAM baLa ane sAhasa pragaTe kharAM. damayaMtI dharyapUrvaka te svaccha sthaLe ADe. paDakhe thaI. cAlI cAlIne ane svAmInI ciMtA vaDe te khUba ja thAkI gaI hatI. e sivAya tene kamaLa caraNapaMkaja kaMTake vaDe viMdhAI gayA hatA. thoDI ja vAramAM damayaMtI nidrAdhIna banI gaI...nidrAmAM mAnavIne AsapAsanI koI kalpane rahetI nathI. kAraNa ke deha, mana ane smRti saghaLuM sthira banI jatuM hoya che. damayaMtIne e kalpanA nahotI ke basa kadama dUra UbhelA eka vRkSa nIce eka vizALakAya ajagara paDayo che. sAmAnya ajagara nahi. bhayaMkara ane hiMga ajagara ! madhyAhnakALa vItI gayA hate...damayaMtInI kalpanA evI hatI ke beeka ghaTikAne visAme laIne AgaLa vadhavuM. ane sAMja paDe tyAre kaI jaLAzaya pAse rAtra vyatIta karavI paNa bene badale chaghaTika Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajagaranA mukhamAM! 89 pasAra thaI gaI. nidrA gADha banI gaI hatI. samaya, saMga, paristhiti ane sthaLanuM paNa bhAna rahyuM nahotuM. virATakAya ajagara dhIre dhIre damayaMtI pAse AvI pahoMcyo hatuM. tenuM mana bhAre harSita banyuM hatuM...A kherAka ghaNA samaye tenI AMkha sAme caDayo hato...te damayaMtInAM baMne caraNa pAse pahoMcyo teNe potAnuM nAnI guphA jevuM meTuM paheluM karyuM..ane... bharanidrAmAM poDhelI, haiyAmAM kevaLa pitAnA patinI smRtine sAcavI rahelI damayaMtInAM baMne caraNa ajagare pitAnA mukhamAM laI lIdhAM.. jIbha suMvALI, mukha suMvALuM...ane ajagaranA zvAsanI prakriyA paNa suMvALI..thoDI ja paLomAM damayaMtIno deha kaTibhAga sudhI ajagaranA mukhamAM cAlyo gayo. ane damayaMtI camakI...teNe AMkho belI... are, A zuM? A virATa ajagara...are, pitAnI kAyAne adha bhAga to enA mukhamAM cAlyo gayo che. ajagaranA mukhamAMthI chUTavAne teNe prayatna karavA mAMDayo paraMtu jema kAdavamAM khUMcelI hAthaNuM game teTaluM baLa kare chatAM UDI ne UMDI khUcatI jAya che tema damayaMtI ajagaranA mukhamAM vadhune vadhu, cheka nAbhi sudhI cAlI gaI. have zuM karavuM? A te nizcita mRtyu che...AvA nijana sthaLamAM kANu bacAve ? kene bUma mAravI?nA...nA. nA... jyAre mRtyu sAme AvIne UbhuM hoya tyAre vadhumAM vadhu svastha rahevuM joIe ane dharmanuM zaraNuM grahaNa karavuM joIe Ama vicArI damayaMtI madhura svare bolI UThI "mArAM kaI pUrvajanmanA pApanuM A pratyakSa pariNAma che... mRtyu nizcita che. mArI tamAma nabaLAIo dUra thAo !mane dharmanuM zaraNuM maLe mane motane bhaya nathI. meta pratyeka prANInA lalATe aMkita thayeluM ja che. paraMtu mAruM mRtyu na bagaDe eTalA khAtara mane _arihaMtanuM zaraNa he ! siddha bhagavaMtanuM zaraNuM he ! AcArya bhagavaMtanuM zaraNa he! dharmanuM zaraNa ho !" 19 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 niSadhapati belatAM bolatAM damayaMtI kaMIka ucca svare bolI UThI, "dharmanuM zaraNa mane prApta thAo !..." Ama kahI teNe netro baMdha karyA ane manamAM navakAra maMtranuM samaraNa zarU karyuM. paraMtu damayaMtIne chellA zabdo eka navajavAna bhIla, ke je haraNane zikAra karIne vRkSanA othe beThA hatA tenA kAna para athaDAyA. te camakIne Ubho thaye vanamAM rahetAM prANIonI draSTi tIvra hoya che. thoDI ja vAramAM te joI zakyo ke eka ajagaranA mukhamAM sonAnI kaI pUtaLI samI ati suMdara strI sapaDAI gaI che ane cheka chAtI sudhI mukhamAM UtarI gaI che. eka paLane ye vilaMba karyA vagara juvAna bhIla hAthamAM pitAne pharase laIne do ... jyAre te ajagara pAse pahoMcyo tyAre damayaMtI cheka gaLA sudhI ajagaranA mukharUpI guphAmAM UtarI gaI hatI. vanamAM rahetA A bhIla vananAM hiMsaka prANIonAM mamasthAna kayAM hoya te jANato hato tene e paNa khabara hatI ke Aja. garanI tAkAta enA pRccha bhAgamAM ja hoya che. Ama vicArI bhIla juvAne pitAnI pharasIne eka phaTako ajagaranA pUcha pradezanA nizcita bhAga para lagAvyuM. ane ajagaranI tAkAta khatama thaI gaI...eka gAliyuM khAIne ajagara DhaLI paDayo. navajavAna bhale paLane ye vilaMba karyA vagara keDamAM bharAvelI charI kheMcI kADhI ane saMbhALapUrvaka ajagaranI kAyA cIravA mAMDI. bahArathI zyAma dekhAto ajagara aMdara ghere lAla hato. theDI ja paLAnA prayatna pachI bhIla kumAre damayaMtIne jarAye IjA na thAya te rIte bahAra kADhI lIdhI. navakAra maMtranA dhyAnamAM magna banelI damayaMtIne Azcarya thayuM. teNe netro khelyAMjeyuM, eka juvAna bhIla Teko ApIne Ubho che ane ajagara be phADiyAM banIne paDe che. lohI, mAMsa ane maLane Dhagale bhAre bihAmaNo lAge che. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajagaranA mukhamAM! bhIla javAne kahyuM: "mArI sAthe cAlo...najIkamAM ja nadI che. Ama kahIne damayaMtIne Teko ApIne te nAnI nAnI nadI pAse pahoMcI gayo. bhIla kumAre damayaMtInA dehane coTalAM raktamAMsa jaLa vaDe svaccha karyA. tyAra pachI teNe kahyuM. "tame ahIM besaje... hamaNuM ja AvuM chuM' Ama kahIne tarata cAle gayo. sUryAstane hajI be ghaTikAnI vAra hatI...paraMtu damayaMtIne thayuM ke eka Akho yuga pitA para pasAra thaI gayo lAge che. bhIla juvAna thoDAM phaLo laI Avyo. bhIla juvAnanI niSkAma bhaktine damayaMtIe satkAra karyo damayaMtInA manamAM thayuM, je dharmanuM rakSaNa kare che tenuM dharma pite ja rakSaNa kare che ! damayaMtIe eka vAra pazcima gagana tarapha najara karI. tyAra pachI teNe keTalAMka phaLo khAIne tRpti meLavI A vakhate bhIla juvAna palAsanAM cAra pAMca pAna vaDe damayaMtIne vAyu DhALI rahyo hato... damayaMtI bhIlanI AvI sevA joIne ati prasanna banI gaI... paNa tene e khabara nahotI ke navajavAna bhIlanAM nayane rU5 ane, yauvananI tRSA chipAvavA talapI rahyAM che ! prakaraNa 31 muM : : juvAnanI AMkha pharI! kaLAhAra karIne damayaMtI UbhI thaI...hAtha mukha dhoI teNe pitAnAM vastro sAme najara karI...kamarapaTaka cAre tarapha phATI gayo hate..kaMcukIbaMdha paNa zithila banI gayo hato ane utaroya te sAva cirAI gayuM hatuM. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0ra naSadhapati bhIla juvAne vinamra svare kahyuM "Apa koNa che te huM kalpI zakuM chuM..Apa ke I rAjarANuM lAgo cho..game te kAraNe A gADha. vanamAM bhUlA paDI gayAM haze. paraMtu viMdhyavAsinI mAnI kRpAthI Apa mRtyunA mukhamAMthI bacI zakAya che. je Apane harakata na hoya te sAmenI TekarI pAse ja mArI kuTira che. temAM nirAMte ArAma karo." niSpApa hRdayanA mANaso anyanA aMtaranAM pApane bhAgye ja ka9pI zake che. pitAne jIvatadAna ApanArA A bhIla navajavAnanI bhAvanAne anAdara karavo te damayaMtIne ucita na lAgyuM vaLI, sUryAstA. thaI gayo hato...rAtri kALe AvA vanapradezamAM pravAsa kheDe te yogya nahetuM. damayaMtIe bhIla juvAna sAme joIne kahyuM : "bhAI, teM Aja mArA para meTo upakAra karyo chetArI jhUMpaDI keTalI dUra che?' sAmenI TekarI pAse ja che. tyAM eka suMdara nAnuM sarovara che.e sarovaramAM kamaLanuM vana che. huM ApanA ArAma mATe kamaLapatronI zagyA banAvI daIza.." bhIle kahyuM. damayaMtI tenI sAthe TekarI tarapha gaI. sthaLa ghaNuM majAnuM hatuM. eka nAnuM sarevara hatuM....kamaLathI bhareluM. paraMtu aMdhakAranA kAraNe sarovaranI suMdaratAne khyAla AvI zakate nahe. tenI sAme ja eka svaccha jagyAe nAnI kuTira hatI. kuTira pharatI kAMTAnI vADa hatI. e AkhI vADa vividha velIo vaDe, zebhI rahI hatI... aMdara javA mATe kAMTAne eka ja jhAMpe hato.. juvAna bhIle kAMTAno jhapa kholatAM kahyuM "aMdara Avo." bhIlanI pAchaLa pAchaLa aMdara dAkhala thato damayaMtIe cAre tarapha joIne kahyuM: "bhAI, tAro keI parivAra ahI nathI raheto? parivAramAM koI nathI. huM ekale ja chuM.' kahI te jhUMpaDImAM dAkhala thayo....eka khUNAmAM paDeluM kaI khAsa vanaspatinuM eka lAkaDuM teNe uThAvyuM....lAkaDuM bahu moTuM nahatuM...mAMDa doDheka hAtha Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juvAnanI AMkha pharI ! jevaDuM hatuM. damayaMtI hajI jhUMpaDInI bahAra ja UbhI hatI. juvAna bhIle hAthamAMnuM lAkaDuM eka caLakatA paththara para thoDI vAra ghasyuM. mAtra -be paLamAM te lAkaDuM saLagI UThayuM..ane aMdhArI kuTiramAM kSINa prakAza phelAI gayo. teNe A beyuM eka mATInA ThAmamAM bharAvIne kahyuM: "aMdara Ave... ahIM dIvo bIvo te nathI...paNa A lAkaDuM AkhI rAta dhIre dhIre saLagyA karaze ne enuM ajavALuM paDayA karaze." damayaMtI kuTiramAM gaI.. be cAra mATalAM paDyAM hatAM. eka tarapha jaLa bharelA be mATalAM hatAM. ane bIjI tarapha khIMTIe bANanuM bhAthuM ne dhanuSa TiMgAtAM hatAM.eka khATale DhALe paDayo hato..enA upara khAsa kaMI pAgaraNa nahatuM...vakala pAthayuM hatuM.' damayaMtIe kahyuM: " bhAI, huM ahIM paDI rahIza...bIje kaMI dAkhaDo karavAnI jarUra nathI." emAM dAkhaDo zenA? viMdhyavAsinI mA Aja mArA para prasanna thayAM che...' ema kahetA juvAnala jhuMpaDI bahAra nIkaLI gayo. damayaMtI jhUMpaDImAM jotI jotI khATalA para besI gaI. tenA manamAM thayuM, vanamAM vasanAre mAnavI paNa keTalI dayA jALavI rAkhe che? pApakarma karatAM karatAMye puNyano chAMTo paDI gayuM haze. nahitara AvA vana vagaDAmAM mane keNa bacAvata ? lagabhaga ardha ghaTikA pachI eka bhArI jeTalAM kamaLanAM patra laIne bhIla juvAna AvI pahoMcyo ane bolyo : "jarA UbhAM thAva. huM bichAvI dauM." damayaMtI UbhI thatAM bolIH "bhAI rahevA de. huM bichAvI daIza.' nA nA...nA..ApanA jevAM kemaLa devInuM e kAma nathI." Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * niSadhapati kahIne juvAne kamaLapatrane Dhagalo khATalA pAse mUko ane khATalA paranuM vahAla uThAvI laI zayArUpe kamaLapatro geavA mAMDayo.. sarakhI pathArI thaI gayA pachI teNe tenA upara vakala bichAvI dIdhuM. tyAra pachI te bolyo, "ATalAmAM kyAMya dUdha maLe ema nathI. paNa mAro banAvele dArUne eka bhAMDa bharyo che...thaDaka pIze. te A badhI nabaLAI cAlI jaze ne batrIse koThe dIvA thaI thaze." "nA, bhAI, mane AnaMda che. vaLI, huM dArU ke evA koI padArtho pItA nathI. tema, rAtrakALe kazuM letI nathI. mArA lIdhe tAre khUba ja zrama levo paDayo che. have tuM nirAMte ArAma kara." bhIla juvAne prasanna svare kahyuM, "mane zo zrama paDavAne hato? Aja te mArA para mAtAjInI kRpA varasI che...." ATaluM kahIne teNe eka khUNAmAM paDelA mATalAmAMthI mATInA. leTakA jevA pAtramAM dArU bharyo ane pI gaye. Ama, uparAupara traNeka pAra bharIne padhAM. tyAra pachI te ghaNuM ja umaMga sAthe Ubhe. thayuM ane bolyoH "rU5nI devI ApanA nAmanI khabara nathI. paNa ApanI komaLa kAyA parathI meM eTaluM ja jANyuM che ke, Apa kaI rAjarANI che. huM eka vanavAsI bhIla chuM...ApanAmAM je jAtanI rasikatA haze tevI mArAmAM nahi hoyavaLI, ApanI draSTi tejasvI che.. ApanA cahere caMdrane paNa zaramAve e rUDe che. Ama bahAra najara karo. mIThI rAta zarU thaI gaI che. A sthaLe keIne bhaya. nathI. vidyAdevInI kRpAthI Aja mAre AMgaNe aNamela ratna AvyuM che.. taya juvAna che... huM paNa navajuvAna chuM..mArA. upara prasanna thAo.. vanamAM vasanAro eka bhIla bahu kaMI na jANI zake e sahaja che. chatAM ApaNo vilAsa apUrva banaze. A kamaLanI zayyA paNa dhanya banI jaze.. damayaMtInA Azcaryano pAra na rahyo. beyAnA agnino prakAza Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juvAnanI AMkha pharI ! tIvra na hovA chatAM teNe bhIla juvAna sAme joyuM...juvAnanI AMkhamAM vikAranuM viSa UpasI AvyuM hatuM. damayaMtIe AvAM veNa sAMbhaLIne na dedha karyo ke na kaMI javAba Apyo. tenA manamAM mAtra e ja vicAra AvavA mAMDe. arere, huM mahArAjA naLanI patnI, rAjA vIrasenanI putravadhU, rAjakumAra damananI bahena, mahArAjA bhImanI putrI chuM. paNa zuM karuM? je mAro paricaya ApIza te paNa kAmathI pAgala banele A juvAna vikArathI pAcho nahi vaLe.. kAraNa ke kAmarUpI vAyu dIpakane bUjhavI nAkhe che. tema vivekane paNa naSTa karI nAkhe che. kAmI puruSanuM hRdaya nila jaja hoya che, tene apamAnamAM paNa AnaMda dekhAya che. Aloka ke paralakano koI bhaya tene sparza nathI kAmAMdha banelA puruSanI prakRti ja AvI hoya che ! jeNe mane motanA mukhamAMthI bacAvI che te A bhIla juvAnane mAre kaI rIte samajAvavo? oha, A karatAM huM ajagaranA udarAgnimAM bhasma thaI gaI hota to sAruM hatuM.. mAro evo karyo karmavipAka haze ke huM AvuM niSkura ane mahAkaSTamAM AvI paDI ? A bhIlane huM dharmanI vAta karIza te paNa tene haiye nahi sparza ...kAraNa ke A jAti pApane gaNakAratI nathI... bhAnatI paNa nathI. eka to A juvAne mArA para upakAra karyo che.. paNa ene badalo vALI zakAya evuM kAMI mArI pAse che nahi...mAre Ane kaI rIte vArevo? je A bicAro garIba nahi samaje ane mArA para baLAtkAra karaze to avazya mRtyunA mukhamAM jaI paDaze ane mAre emAM nimitta banavuM banavuM paDaze." damayaMtIne vicAramagna joIne bhIla juvAna belyoH "rUparANa, vicAra karavAno samaya nathI. zarama saMkecanI paNa kaMI jarUra nathI. huM eka masta juvAna chuM...tuM eka bharata rAjarANuM che.. Aja Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 niSadhapati Ama chatAM damayaMtI mauna rahI. e upakArIne kaI rIte uttara Apo ! damayaMtIne mauna jaIne kAmapIDAthI caca banele bhIla juvAna be, "suMdarI, maunane Azraya laIne zA mATe samaya bagADI rahI che? huM tane jarAye duHkha nahi ApuM. huM samajuM chuM ke tArI kAyA ati komaLa che.vaLI, huM tane mArI rANI banAvIne ahIM rAkhIza. tuM ema na mAnatI ke huM tane ahIM pUrI rAkhIza...nA ..nA..e kaI bhaya tuM rAkhIza nahi. huM kevaLa tAre dAsa banIne rahIza........ tane mArI hatheLImAM ramADIza ane tuM jyAM sudhI prIti rAkhIza tyAM sudhI tArA sukhane kaI rokI zakaze nahi. have vilaMba na kara...saMzaya na rAkha ane mArI sAthe bhega bheLavIne parama tRpti prApta karI le." damayaMtI joI zakI hatI ke bhIlanA zabdomAM aviveka nathI, paNa moha che..te maunane bhaMga karatAM belIH "hebhAgyavaMta, tArA zabdo parathI mane samajAyuM che ke, tuM vinayazIla che. huM tane kayA zabdamAM samajAvuM? durjana ke sajajananuM utpattisthAna mAtra gAma ke nagaramAM nathI hotuM. ghaNI vAra evuM paNa bane ke gAmaDAmAM sajajana heya ne nagaramAM jane paNa hAya ! AvA nirjana vanapradezamAM huM joI zakI chuM ke game tevA bhalabhalA rAjAne paNa chatavAne tu samartha che. chatAM anAtha, abaLa ane mUDha evI mane rUMdha nathI athavA mArA para AkramaNa karatuM nathI....e kharekhara tArI sajajanatA che. vanavAsI bhIla A kema heI zake? kharekhara, tuM bhIla jAtimAM mahAbhAgyavaMta ane dayALu che... AvA viTa vanamAM tArA jevI mahAna vyakitanuM maLavuM e paNa bhAgyane roga ja che....mane ema thAya che, khArA jaLamAM tuM atyAre mIThI Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juvAnanI AMkha pharI ! 297 vIraDI samAna che...tArA vaDe huM jIvita pAmI chuM...tAre A upakAra huM koI paNa rIte vALI zakuM ema nathI. eka to te mane ajagaranA mukhamAMthI ugArI, tyAra pachI mane svaccha karIne phaLAhAra karAvyA ane bAvA nirbhaya sthaLe Azraya maLyo. A tArA udAra hRdayanI pratIti che. kharekhara, teM eka nArInuM rakSaNa karIne mahAna upakAra karyo che.. maharSionA tapane paNa te tuccha banAvyuM che. je nirdaya puruSo paranArImAM prIti rAkhanArA hoya che te eThuM bhajana karanArA kAgaDA samAna che, enA jevA halakI vRttivALA anya keNa heI zake ? bhAI, samagra pApanuM mULa paranArIgamanamAM ja raheluM che. paranA pratye bUrI najara nAkhanArAnA baMne bhAva bagaDe che. parastrIgamana e te niMdAnuM sthAna che, tiraskAranuM kAraNa che ane matanuM dvAra che. je puruSa kAmadevathI harAyelA pitAnA manane pAchuM vALavA samartha nathI te pitAnA dhananI rakSA kayAMthI karI zake? bhAI, paranArIne bhegavanAra kadI nAkane sAgara pAra pAmI zakato nathI. nArI, viSa, jaLa, agni ane zastra A padArtho sAthe ramanArAonI kuzaLatA kyAMthI rahI zake? kAmAMdha bananAra puruSa bhAre duHkhI thAya che... ane meM to tane bhAI kahyo che...vaLI, tuM mane metamAMthI bacAvanAra dAtA che. huM bhogavilAsanI IcchA vagaranI chuM...pachI tuM mArA pratye AvI draSTi rAkhe te tArA mATe zaramajanaka che. tAre tArA cittane krara na banAvatAM kAbUmAM rAkhavuM joIe. teM mArA pratye je upakAra che. te sahAya puNya ApatI rahe evuM tAre vicAravuM joIe." damayaMtInA upadezathI bhIlanuM hadaya eka vAra kaMpI UThayuM.. paraMtu mAnavI jyAre kAmane AdhIna banelA hoya che tyAre satya ka amRta pacAvavAnI tenAmAM koI tAkAta rahI zakatI nathI. bhIla juvAna belyoH "suMdarI, AvA udeza vaDe zA mATe samaya barabAda Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati. karI rahI che? jema DhoLAvavALI bhUmi para jaLa sthira rahI zakatuM nathI, tema amArA haiyAmAM zIla, dharma jevuM kAMI TakI zake ja nahi. ame pA5 punyane kadI joyAM nathI. svarga narakane paNa nihALyAM nathI. tema, amane narka ke pApane kaI bheda heta nathI. tArA jevuM anAyAse prApta thayeluM rana je huM na bhogavI zakuM te mane naka karatAM ye vadhu du:khane anubhava thAya. hAthamAM AvelI suMdarIne jatI karanArAo puMsaka ja dekhAya che...amArA vIrapuruSanI sabhAmAM mArI DAI Ijajata rahe nahi. meM atyAra sudhI je vinaya rAkhyo che te tArI suMdaratA sukharUpa bhogavI zakAya e AzAe rAkhyo che. tuM kahe che tema meM tArA para upakAra nathI karyo... paNa eka suMdara nAra rana prApta karavAne puruSArtha karyo che...je mane pho che. mArI IcchA evI che ke ApaNe baMne mastIbharyA manathI maLIe. tuM je vadhAre durAgrahI barnaza te mArAM bAvaDAMmAM ochuM baLa nathI. baLAtkArane hu niMgha nathI mAnate.. baLanI mastI mAnuM chuM ane A sthaLe evuM baLa vAparatAM mane keI aTakAvI zake ema nathI. je paLe tane mArA bAhu baMdhanamAM samAvane tArA aMge aMgane ramADI zakuM chuM. he, kamaLa jevAM netravALI rUpANI, tuM samajI ja nahi te huM tane bhogavyA vagara rahevAne nathI e tuM nakakI mAnaje.' hAthamAM lIdhA. e ja paLe damayaMtI bolI UThI: "tane dhikakAra, ha! tuM A zuM kare che? jaladI kuTiranI bahAra nIkaLI jA....eka upakArI ja vananuM mArA nimitte mRtyu thAya te mArAthI joI zakAze. nahi." Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juvAnanI AMkha pharI ! juvAna bhIla khaDakhaDATa hasI paDaye... damayaMtIe manamAM Indra mahArAjanuM smaraNa karyuM... Indra damayaMtane varadAna ApyuM hatuM...damayaMtInuM smaraNa pUruM thAya te pahelAM ja AkAzamAMthI vIjaLI jevo eka tejalisoTo saDasaDATa karato kuTiranuM chAparuM phADIne aMdara Avyo...ane eno sparza thatAM ja bhIla juvAna tyAM ne tyAM bhasmIbhUta thaI gayo.. tejarekhA to palaka mAtramAM adazya thaI gaI. ane damayaMtIe joyuM... bhIla juvAna bhaDuM thaIne nIce DhaLI paDe che. dayaMtIne AthI bhAre duHkha thayuM..pitAnA para upakAra karanArA eka juvAnanuM mRtyu thayuM e enA mATe bhAre zokanuM kAraNa banI gayuM. damayaMtInAM nayane sajaLa banI gayAM... te belI UThI, he karmadeva, mAre mArAM karmaphaLa te bhegavavAnAM ja che... paraMtu AvAM pariNAma ne paritApa sahana karavA jatAM bhAre vedanA sahana karavI paDe che ! ahIM, mArA hitane khoTa khyAla manamAM rAkhIne svAmI cAlyA gayA. paNa teone kaye thI kalpanA Ave ke teo sAthe heta to AvI koI vipatti AMkha sAme UbhI na thAta ! damayaMtI jhUMpaDInI bahAra nIkaLI. AkAza sAme najara karI... haju te rAtrine prathama prahara pUro thayo haze ema te kapI zakI. punaH te jhUMpaDImAM gaI...kamaLapatranI zayyA para mUkela vala teNe bhIla juvAnanA nirjIva deha para bichAvyuM. tyAra pachI teNe. cAre tarapha najara karI eka khUNAmAM nAnI piTikA paDI hatI...te ughADI. temAM vakalanI eka cAdara sivAya kazuM nahatuM. damayaMtIe joyuM, pitAnAM vastro sAva cirAI gayAM che...dehanI lajajAne saMbhALavA. mATe paNa game te vastra rAkhavuM Avazyaka che. Ama vicArI vikalanI cAdara sahita te bahAra AvI ane parNakuTinI eAsarImAM ja Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Taoo niSadhapati rAtri gALavAne vicAra karyo. jhuMpaDI pharatI je vADaya hatI te atyAre durga samI hatI... manamAM mahAmaMtranuM smaraNa karatI karatI te osarI jevA prAMgaNamAM besI gaI. che madharAte tene nidrA AvI ane te jyAre jAgRta thaI tyAre paMkhIonuM prAta gAna prakRtinI zebhAne biradAvI rahyuM hatuM. damayaMtI UbhI thaI. eka vAra jhUMpaDI tarapha najara karIne jhAMpe khelIne bahAra nIkaLI. sAme ja nAnuM sarevara hatuM. uSAne sonerI paDachAye darpaNa samA jaLamAM paDI rahyo hato. saravara nAnuM chatAM ati ramaNIya hatuM. teNe snAna karyuM. vastrone tyAga karI kAyA para vAlanI cAdara barAbara vIMTI lIdhI.. uttarIyanA cIrA thaI gayA hovA chatAM teNe te mastaka para vIMdhyuM. tyAra pachI tyAM ne tyAM dharmanI ArAdhanA karavA besI gaI. sUryodaya thaI gayuM hatuM. samagra vanapradeza sahAmaNe banI gayuM hatuM. be ghaTika pachI dhyAnamukata banIne damayaMtIe AsapAsa najara karI. eka vRkSa para phaLa hatAM. te khAI, jaLapAna karI, kuMThinapura tarapha cAlatI thaI. damayaMtInA hRdayamAM daurya te hatuM ja... ane bhaye paNa vidAya lIdhI hatI. te manamAM mahAmaMtranuM smaraNa karatI karatI kaMDinapuranA avAvarA mArge cAlavA mAMDI. madhyAhna samaye koI paNa vRkSa taLe be ghaDI visAme letI.je kaMI phaLa maLe te vaDe bhUkhanuM nivAraNa karatI ane koI nirbhaya sthaLe rAtri vitAvatI. vitAvatI... Amane Ama teNe vividha pahalI ane vanavALI viMdhyanI pArvatya bhUmi vaTAvI ane vidarbhanA paMthe cAlavA mAMDI. mahAmaMtra navakAranA smaraNane kadI paNa cUkatI nahatI. tene Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvAnanI AMkha pharI ! 30 mAM A pravAsamAM mahAmaMtrane ane pitAnA svAmInA caraNa kamaLanI. smRtine ja pAtheya rUpe dhAraNa karyA hatAM. mArgamAM AvatAM pazuo paNa damayaMtIne mAga ApatAM hoya tema joI zakAtuM... damayaMtI samajatI hatI ke dharmane zaraNe janArAonuM dharma pate avazya rakSaNa kare che. prakaraNa 32 muM : : ArAdhanA. keTalAka divase pasAra thaI gayA. damayaMtIe mAtra eka vala dhAraNa karyuM hatuM, chatAM tenuM rUpa jarAye jhAMkhu nahatuM paDayuM. bakke vadhAre tejomaya banyuM hatuM. mArgamAM nadIo, saravare ne vividha jaLAzaya AvatAM, vividha prakAranAM phaLa maLI jatAM, emAM tenI sudhAtRSA nivRtta thaI jatI. vidarbhane mArga paNa nAnI moTI pahADIovALo hate...paraMtu ATalA divasanA abhyAsa pachI damayaMtIne khAsa koI vAMdho nahoto Avato ane vana-vagaDA vIMdhatAM vIMdhatAM te vadhAre hiMmatavAna ane svastha banI gaI hatI. navakAra maMtranuM smaraNa ane patinA caraNa kamaLanI yAda haiyAmAM saMgharIne te AgaLane AgaLa jatI hatI. bhAgamAM nAnAmeTAM pallIgrAme AvatAM hatAM, paraMtu damayaMtI kayAMya jatI nahatI. kAraNa ke, ema thAya to kAInuM Atithya svIkAravuM paDe athavA pitAne joIne mAnavI pazu banI jAya...AthI te nirjana sthaLe ja rAtrivAsa karatI ane savAre snAna saMdhyAthI nivRtta thaIne AgaLa vadhatI..e ja rIte, sUryAsta pahelAM ja te rAtrivAsa, Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 niSadhapati mATenuM megya sthaLa pasaMda karI letI. kharekhara, samaya ghaNI vAra mAnavInAM deha-manane majabUta banAve che. Ama pravAsa karatAM karatAM mArgamAM eka dhanika sArthavAhane meLApa thaI gayo. sArthavAhana sAthe ghaNo meTe hato. tenI sAthe puSkaLa mAla paNa hatA. damayaMtInA manamAM thayuM. A sArthavAha kadAca kuMThinapura tarapha jato haze . AnA sathavAre javuM vadhAre hitAvaha lAge che Ama vicArI paDAvamAM beThelA sArthavAha pAse laI ane vinayabharyA svarelI , "mahAnubhAva, Apa kaI tarapha jAo cho?" paraMtu sArthavAha ke tenA mANasoe A aMge kaze uttara na Ape. A kaI kSatriya kanyA lAge che...ekalI aTulI nIkaLI paDI che....mArgamAM ene zodhavA nIkaLelAe bheTI paDe te vipatti UbhI thAya ane bhAre muMjhavaNamAM mukAvuM paDe. Avo bhaya jAgavAthI temaNe koIe uttara na Apo. Ama chatAM damayaMtI nirAza na thaI. teNe paDAvanI bahAra rAtrikALa vitAvyo. savAre sAtha UpaDe tyAre te paNa tenI pAchaLa pAchaLa cAlavA mAMDI. buddhivaMtane vastu prApta thAya che ke nahi tenI ciMtA nathI hotI, mAtra kArya sAdhananI ja AvazyakatA hoya che. jamI lIdhA pachI mAnavIne eka taNakhalAnI paNa jarUra paDe che ane mRtyu pAmelA mAnavInI rAkha paNa pUjAya che. eTale avasare AvatI badhI kriyAo zreSTha ja lekhAya che. cAreka divasa pachI eka vikaTa pahADanI taLeTImAM sArthavAhe paDAva nAkhe. enI sekaDo piThe, mANaso, dAsadAsIo, vagere pitApitAnAM kAryamAM guMthAI gayA. damayaMtI pazu sArthathI thoDe dUra eka vRkSa nIce rAtrikALa vitAvavA ADe paDakhe thaI. te mAtra sArthanA sathavAre cAlatI hatI...sArthanA koIpaNa mAnavI pAsethI kazuM IcchanI vahetI. tema, sArthanA sALA mANase damayaMtI sAthe kazI vAta paNa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanA 303 nahotA karatA. rAtrine prathama prahara pUro thayo. sArthanA mANaso nirAMte sUI gayA. keTalAka cekIdAre jANatA hatA ane avAranavAra sAthe pharatuM eka cakkara mArI letA. madharAta jAmI. damayaMtI nirAMte nidrAdhIna banI gaI hatI. ane ekAeka kaI bhayaMkara dhamAcakaDI thatI hoya evuM damayaMtInA kAne athaDAyuM te jANIne komI thaI gaI. joyuM te sAtha upara hAthIonuM eka vizALa ToLuM pharI vaLyuM hatuM. sArthanA mANaso ciciyArIo nAMkhI rahyA hatA. piThanA baLadiyAe paNa baMdhana toDIne ADA avaLA nAsI rahyA hatA. cAre tarapha baLatI masAle kAM to dharatA para paDI gaI hatI athavA koI rAvaTI para ke sAmAna para paDIne Aga prasarI 2 hatI. hAthIonAM ToLAMoe sArthavAhano saghaLe mAla veraNacheraNa karI nAkhe. kariyANAnA kothaLAo veravikhera thaI gayA...nAnImoTI rAvaTIo bhAgIne bhukako thaI gaI...vanapradezanA madonmatta hAthIo mAnavagaMdhathI kapAyamAna banIne vinAza verI rahyA hatA.... ane jyAre hAthIo cAlyA gayA tyAre damayaMtI joI zakI ke sArthavAhane samagra sAthe veraNacheraNa thaI gayo che.sArthavAhanA mANaso nAnI moTI Aga ThAravAmAM dattacitta banI gayA hatA ane gaI kAlane dhanavAna sArthavAha Aje rAka banIne lamaNe hAtha mUkIne eka TekarA para besI gayo hato. savAra paDayuM. damayaMtInA manamAM thayuM, arere, mArA dudevane udaya keTalo khataranAka che...huM te saMkaTamAM sapaDAyelI ja chuM... jenI sAthe cAlu chuM te paNa kuzaLa rahI zakato nathI... durbhAgyanI chAyA aNu keTalI vipattikAraka che...nA. nA..nA...mAre have koIne A rIte Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 niSadhapati mArA nimitto vipattimAM na mUkavA joIe hatabhAgIne ochAyo paNa ahitakAraka thaI paDe che. Avo vicAra karIne te bAjumAM vahetI karI. tyAra pachI thoDAMka phaLa meLavIne prAtaH bhojana patAvyuM ane te hiMmata rAkhIne ekalI parvatanA zikhara tarapha cAlI nIkaLI. bhayathI bhramita samAna banI gayelI damayaMtIne Aja sudhI evuM ke sthaLa maLI zakyuM nahatuM ke jyAM tene sAMtvana ApanAra koI vyakti maLI zake! parvata paranI keDI paNa bhAre kaThaNa ane kaparI hatI, chatAM manamAM AvA vicAro karatI ane sArthavAhanI tArAjIthI zokamagna. banelI, jenAM suMdara netramAM rakta rekhAo derAyelI che te damayaMtI zramanI paravA karyA vagara hiMmatapUrvaka cAlavA mAMDI. lagabhaga adhe raste pahoMcatAM te khUba ja thAkI gaI. teNe najara karI bAjumAM eka namelI zAkhAvALuM rata azokanuM vRkSa dekhAyuM. te azokavRkSa pAse gaI. tenI chAyAmAM visAmo levA besI, gaI. azoka vRkSa sAme joIne te bolI : "he priya azoka ! tAruM darzana, sparza, smaraNa ane rUpa sajajana puruSone kayA kayA prakAranAM ApI zake che.' A pramANe kahI. thoDI vAra vizrAma laI te pahADa para javA agrasara thaI. tene saubhavaMta vAyune sparza thayo. jANe pAMceya IndriyanA viSayo udAsIna banI gayA hoya evI tRpti jaNAvA mAMDe. saMtoSarUpI amRta pitAnA ja haiyAmAM chupAyuM che e anubhava thavA mAMDayo. damayaMtIe joyuM, svastika nAmanA medhanA mitro AkAzamAM Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanA 305 viharI rahyA che. tenuM DAbuM netra pharakavA mAMDayuM... tenA manamAM thayuM ichita phaLane sUcavanArAM A zubha lakSaNa che...jarUra mane kaMIka mArgadarzana maLaze athavA koI zubha phaLa prApta thaze ! nirAzAthI vIMTaLAyelI damayaMtInA hRdayamAM AzAne preraNAdAyI saMcAra thayo. te harSita mana sAthe utsAhapUrvaka parvatanA zikhara caDavA mAMDI. ane zikhara pAse pahoMcatAM ja tenuM hRdaya ullAsita banI gayuM... eka vRkSa nIce munionuM maMDaLa beThuM hatuM...damayaMtInA manamAM thayuM. Aja huM dhanya banI gaI..mArI tamAma vedanAo virAma pAmI, jANe Aja pote potAnA pitAnA ghera pahoMcI gaI. najIka AvIne damayaMtIe vidhivata sava munione vaMdana karyA. munimaMDaLanA madhyamAM birAjelA dharmAcAryo' dharmalAbha ApIne kahyuM, "he bhadra, tArA dhArmika AcaraNanI uttarottara vRddhi thAo, tAruM citta prasanna raho ! he kayANI, tuM ahIM besa...tuM khUba ja zramita thaI che ema joI zakAya che, damayaMtI punaH vaMdana karIne eka tarapha besI gaI ane belI : bhagavaMta, ApanAM darzanathI ja mAro zrama virAma pAme che..huM dhanya banI gaI chuM." bhadra, ame vidyAdhara munio vaitADhaya parvata parathI A tIrthanAM darzanArthe AvyA chIe. A pRthvI para pAMcamA cakrI ane soLamA tIrthaMkara zrI zAMtinAtha nAmane bhagavaMta have pachI thaze. teo zrInuM tiryaMca, asura ane manuSyothI sabhara baneluM samavasaraNa A sthaLe thaze. tyAra pachI pharIne janmelA ane teozrInI kRpAthI kevaLajJAna prApta karI zakIzuM. A tIrthanuM nAma muktidvAra che ane te zrInezvara bhagavaMte prarUpelA dharmanI prApti karanArAone ja draSTigocara thAya che. zrI bhAskaramuni amArA gurudeva. temaNe amArA para kRpA karIne A tIrthasthaLa banAvyuM che. he saubhAgyavatI strI 20 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 niSadhapati tane AvA sthaLe ekalI AvelI joIne Azcarya thAya che. kAraNa ke tuM lakSmI, sAvitrI, pArvatI ke IndrANI jaNAtI nathI...tArI draSTi nimevavALI che ane devIo nimeSa vagaranI hoya che. tuM ezvaryarahita hovA chatAM ame tane rAjarANI mAphaka AyuSyamAna jANIe chIe. kAraNa ke tArAM netranI AkRti tevI che.' munirAjanA A zabdo sAMbhaLIne damayaMtI nIcuM joI gaI.. teNe AMsunA vegane baLapUrvaka rokIne kahyuM: "he pUjya huM Ama te saMkaTamAM sapaDAyelI chuM, paraMtu ApanI vANIthI bhAgyavatI banI chuM. Apa samA ahiMsA ane tyAganA sakAra munivaro samakSa pitAnAM sukhaduHkha darzAvIne prANa zalya rahita bane che, Apa samAM mahAjJAnI samakSa huM zuM kahI zakuM? chatAM mArI vistArapUrvakanI vAta huM Apane TUMkamAM kahIne haiyAne bhAra haLavo karavA IcchuM chuM." bhadra, saMkoca rahita banIne tAra je kaMI kahevuM hoya te sukha rU5 rahe. munivare kahyuM. tyAra pachI damayaMtIe pitAne ane pitAnA svAmIne pari. caya ApI lagnathI mAMDIne atyAra sudhInI hakIkata TUMkamAM kahI. badhA munio svastha citto A vAta sAMbhaLI rahyA. damayaMtIe kahyuM, "bhagavaMta, patithI tyajAyelI huM saDha vagaranI naukA mAphaka bhAre vamaLamAM AvI paDI chuM. dakSiNa dizAnA rAjA bhImasena mArA pitA che ane mArA svAmInI AjJAthI huM te tarapha jaI rahI chuM. paraMtu huM mArA pitRgRhe pahoMcI zakIza ke nahi te nathI jANatI.vaLI, mArA svAmIne kaMi paNa upadrava thaze te amArA baMnene meLApa kevI rIte zakya banaze? AzAnA tatu mArA dehadamanane AvarI rahyA hevAthI huM prANatyAga paNa karI zakatI nathI...ane baLAkAre prANatyAga karavAnI zAstrakAra bhagavaMtoe AjJA ApI nathI. pUrvakanI koI duSTa phaLane huM bhegavI rahI chuM...e badhuM kayAre pUruM thaze te Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanA 307 paNa huM jANatI nathI. he pUjya, mArI A dardakathA sAMbhaLIne Apa duHkhI na thaze." damayaMtInAM A vacane sAMbhaLIne ane damayaMtInAM sajaLa nayane nihALIne badhA munivare dayAnA bhAvathI sajaLa banI gayA. be paLa pachI dharmAcArya munie bhAvabharyA svare kahyuM, bhAre AzcaryanI vAta che. tane varavA mATe devo tArA svayaMvaramAM AvyA hatA ane jenAM vakhANa deva, munio, mAna, yakSa, vagere karatA rahe che te tuM damayaMtA che te jANIne jema AnaMda thAya che tema tArA para varaselI vipatti sAMbhaLIne Azcarya paNa thAya che. je tArA jevI samRddha ane denA varadAnathI sabaLa nArInA mAthe AvI vipatti paDI zakatI heya te anya hInajanenI vAta ja zI karavI ? paNa bhadra, saMkaTarUpI dIvAla taDavI bhAre kaThina hoya che... chatAM mahApuruSanuM sarava vaja karatAMye kaThina che. karmacAyege patithI sajAyelI evI tAra zeka karavAnI koI jarUra nathI. zuM zakuM talAe tArA karatAM vadhAre vipatti sahana oNtI karI? mATe vipattimAM hAravuM nahi...vipattine veThI levI. dakha raDatAM raDatAM sahI levuM te karatAM hasatAM hasatAM sahI levAmAM mana svastha rahe che. putrI, rAjyabhraSTa thavA chatAM buddhivaMta ane samayanA jANa nAra evA tArA svAmI naLa rAjAe tene tyAgI nathI. paNa dIve. draSTi vaDe vicAra karI tArA hita khAtara tane pitRgRhe javAnuM kahyuM che.. tArA pitA paNa mahAna che, tArA para apAra vAtsalya rAkhe che. teo tane dareka vAte sukha Apaze ane thoDA samaya pachI tArA pati tane avazya maLaze. damayaMtI, tuM pote pavitra ane dharmanI jJAtA che. dharma para tArI zraddhA acala che. vaLI tuM devatAonA AzIrvAdathI rakSAyelI che. sukha athavA duHkhanA samaye pitAthI adhikAdhika vyaktine jovAthI dhIrajavALA mAnavIne haryuM ke zoka samA baMne zatruo manathI jarAye calita karI zakatA nathI." Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 niSadhapati: AzvAsanarUpa amRtanA sparzathI damayatI khUba ja harSita banI. munivare damayaMtIne vadhAre baLa maLe e khAtara kalAvatIne prasaMga TUMkamAM kahyo. ane jaNAvyuM, "damayaMtI, saMkaTa koI lAvatuM nathI, ApaNuM ja karmaphaLanuM e svarUpa che. ane prANImAtra bhogavavuM paDe che. tuM svastha mana vaDe duHkhane pI jaje.' damayaMtIe dharmAcArya anaMtamuni sAme joIne kahyuM: "he pUjya, ApanAM vacanAmRtathI huM pIDita hovA chatAM mAruM mana svastha banyuM che. have mArA upara eka kRpA karIne kaMIka AjJA Ape ane mArgadarzana Ape.' putrI, teM samayocita vAta kahI hamaNuM te tuM nirbhaya che. ja rahe. mane lAge che ke tane tArAM kuTuMbIjanone meLApa thavAmAM thaDe vilaMba thaze.grISmaRtu vidAya thavAnI che ane varSAkALa najIka AvI rahyo che....ethI tArA pravAsano mArga paNa vipattiothI bharela banI jaze. eTale tuM A sthaLe bhagavAna zAMtinAtha prabhunI vALakAnI eka pratimA banAva..je A tarapha eka kuMDa che...ratI che. ane tapavananI eka guphATira paNa che.... kuTiramAM upayogI thAya evAM valkale paNa paDayAM che tuM tyAM ja ane eka pratimA taiyAra karIne Ava. tene mAtrata karI ApIza...ArAdhanAno, vidhi paNa samajAvIza." utsAhita thayelI damayaMtI tarata UbhI thaI te pAMsaTha kalAonI jANakAra hatI ane mAtra be ja ghaTikAmAM zrI zAMtinAtha prabhunI pratimA banAvIne laI AvI. mahAmuni anaMte tarata e pratimAne maMtrapUta banAvI. pachI damayaMtI sAme joIne kahyuM, "putrI, haMmezA eka dhAnyanuM AyaMbila karIne sarva prANIone zAMti ApanArA A zAMtinAtha bhagavaMtanI ArAdhanA karaje. pelI guphA kuTiramAM tane harakata na Ave eTaluM Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanA 30% dhAnya paNa paDayuM che. zAMtinAtha prabhunI ArAdhanAthI tane A sthaLe kaI prakAranuM kaSTa nahi paDe. " - damayaMtIe bhaktibhAvapUrvaka munine namana karyo. tyAra pachI te bolIH "bhagavaMta, mArA puNyodayane kAraNe ja huM Apane yoga pAmI zakI chuM.. Ape mane kRtakRtya banAvI che. he munizreSTha, A zrI zAMtinAtha bhagavaMta, Apa ane mArA svAmI naLa traNeya kSamA dhArIomAM zreSTha che. huM zrI zAMtinAtha bhagavaMtanuM zraddhApUrvaka pUjana karatI ahIM ja rahIza.' madhyAhna maLa vItI gayo hato... AkAzamAM vAdaLa daLa UmaTI rahyAM hatAM, badhA munio UbhA thayA ane damayaMtIne AzIrvAda ApI AkAzamArge cAlyA gayA. damayaMtI munie batAvelI guphA kuTiramAM bhagavaMtanI pratimA laIne cAlI gaI Aje tenA AnaMdano pAra nahe. varSanA vikaTa kALamAM A Azraya maLI gaya... paraMtu e karatAM ya have pachI thanAra bhagavAna zAMtinAthanA ArAdhanAnuM kArya prApta thayuM... ane sAthe sAthe manane svaccha ane draDha rAkhe evI preraNA maLI. vaLate ja divase damayaMtIe AyaMbilanuM tapa zarU karyuM .. ane bhagavAna zAMtinAthanI pratimAnuM traNe kALa pUjana zarU karyuM. pAMceka divasa pachI varSAne prAraMbha thayo. para tu A guphAmAM varSanI koI asara thaI zakatI nahotI. guphAkaTiramAM annanI eka keThI bharI hatI. aMdaranA bhAgamAM sUkAM lAkaDAM hatAM. keTalAMka valkale hatAM. mATInAM keTalAMka pAtra paNa hatAM. ane tapa game tevuM hoya to paNa dehane kaMIka kRza te banAve ja che. vaSakALa pUruM thavA AvyuM...damayaMtIne koI aMtarAya na na... te zraddhApUrvaka ArAdhanA karatI hatI. ane tenA tapanA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 niSadhapati prabhAve vanadevIo paNa tenI pAse AvavA mAMDI. Ama, damayaMtI sarvathA nibhaya ane vipattihIna banI gaI hatI...tapanA kAraNe kAyA kRza banI hatI. paNa tenA jyane, vadane apUrva teja khIlI rahyuM hatuM. koI koI vAra taLeTInI pallImAM raheto bahene paNa AvI caDatI ane bhagavAna zAMtinAthanAM darzana karIne pitAne dhanya mAnatI. varSARtu vidAya thaI..damayaMtIe vadhu samaya ArAdhanA cAlu. rAkhavAno nirNaya karyo. ane A ArAdhanAmAM ja ghaNuM divasa vItI gayA . paraMtu damayaMtIne mana to jANe eka ja divasa vItyA hoya ema lAgatuM hatuM. ane eka prAta:kALe AkAzamAMthI oI tejamUrti UtarI AvatI. heya tema eka cAraNamuni A guphAnA dvAra sAme AvI caDayA. prakaraNa 33 muM : : Azrava ! janA lisoTA jevA ane ekAeka pAMkha kapAI gayA pachI 5 tA paMkhI jevA eka vidyAdhara muni eka ziSya sAthe damayaMtInI guphAkuTira sAme AkAzamAMthI nIce AvI gayA. damaya tA guphAnA dvAra pAse ja UbhI hatI. teNe joyuM, muni, ghaNA ja tejaravI hovA chatAM kaMIka vikaLa, asvastha ane ciMtita. lAge che. damaya taMe AgaLa Ave baMne munione vidhivata vaMdana karyA. munivare kahyuM : "kalyANa, tuM koNa che ? AvA sthaLe ekalA kema rahe che...? Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azraya ! 3 "bhagavaMta, huM mArA patithI vikhUTI paDelI ane gurumahArAjanI AjJAthI zrI zAMtinAtha bhagavaMtanI ArAdhanA karI rahelI huM naLa patnI damayaMtI chuM." damayaMtIe vinamra svare kahyuM. munivare kahyuM : "bhadra, huM amRtakara nAmane vidyAdhara muni chuM... A mAro ziSya che. bha, prathama tuM amane bhagavAna zAMtanAthanI pratimAnAM darzana karAva." harSita hRdaye damayaMtI baMne manione phAgRhamAM laI gaI. eka tarapha paththaranA Asana para birAjamAna karela ane have pachI thanArA zrI zAMtinAtha bhagavaMtI veLunI pratimAne baMne munioe khUba ja bhAvapUrvaka vaMdana karyA. ane cAra loko vaDe stavanA karI. tyAra pachI baMne munivara guphAgRhanI bahAra AvyA. damayaMtIe baMne munivaro sAme joIne kahyuM: "bhagavaMta, ahIM vizrAma le ane je Apane harakta na hoya te ApanA vadana para ATalI glAni kema dekhAya che te mane kaho." bane munio prAMgaNamAM besI gayA. muni amRtakare kahyuM, "he mahAsatI, mane tAre meLApa thayo te uttama thayuM. mArI khinatAnuM kAraNa huM kahIza. huM tArI paristhiti jANI gayo chuM. bhaviSya kALanA jJAna vaDe e paNa jANuM chuM ke bhaviSyamAM tane tArA svAmI naLa rAjAne avazya saMga thaze. satI, prathama huM je kaMI jANuM chuM te tane kahu. tuM nIce besI jA.' damayaMtI punaH namana karIne baMne munivaronI sAme besI gaI. amRtakara munie prasanna svare kahyuM, "pUrve sthanupura nAmanA nagaramAM eka vakhata huM gayo hato. e garImAM rohiNIne putra bRhadratha nAmano vidyAdhara rAjA che. tene kezinI nAmanI eka sukanyA che ane enA kAraNe virATavAM gAtravALA khaDagI nAmanA vidyAdhara sAthe yuddha thayuM. A yuddha ati bhayaMkara hatuM. vidyAnA madathI chakI Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31ra niSadhapati gayelA khaDagI vidyAdhare bRhadratha rAjAnA sainyane sarpanna dvArA bhAre vyAkuLa banAvI dIdhuM. rAjA bRhadratha je kaMI prahAro karato hatuM. te saghaLA vidyAnA baLa sAme samAI jatA ane te sasTane pratikAra upAya jANa nahotA. AthI vidyAdharAnA ravAmI balirAja, garuDane varadAnathI garviSTha banelA mahAbalane laI AvyA. mahAbala sAthe kezinIne tarata paraNAvI dIdhI ane khaDagI vidyAdhara sAthenA saMgrAmamAM mahAbalane senApatinA pade pratiSThita karyo. garuDe ApelAM viSaharavastro dhAraNa karelA mahAbale zatrunuM sarpAstra niSphaLa banAvyuM...pachI yuddha khUba ja jhaDapI banyuM ane rAjA bRhadrathe khaDagIne mArI nAkhI tenuM samagra rAjya pitAne hastagata karI lIdhuM. khaDagI vidyAdharane pAuM nAmane eka putra rAjyabhraSTa thavAthI mahAbalanA vadhanI IcchAe vidyAnI sAdhanA karavA besI gayo. devI tenA para prasanna thayAM ane eka puruSane vadha kare evo nAgapAza Ape. AvuM divya zastra prApta karIne te mahAbala pAchaLa paDe ane eka vanamAM vihAra karI rahelA mahAbala ra kaTaka nAmane nAgapAza pAkumAre che. kamanasIbe mahAbala A samaye garuDe ApelAM vastrothI vihIna hato. kAraNa ke teNe potAnAM divya vastrone dAbaDe pitAnI patnIne suparata karyo hato. mahAbalakumAra nAgapAza vaDe baMdhAI gayo. tenA subhaTanA bhayathI pArtha tarata nAsI gaye. mahAbala bhAre muMjhAyo.teNe pitAnA sAthIne kahyuM: "mane jaladI mArI patnI pAse laI jAo.garuDe ApelA mArAM vastro tenI pAse paDayAM che." Ama kahyuM eTale tenA sAthIo mahAbalane laIne kezinInA bhavana tarapha cAlavA mAMDayA... paraMtu kezinI bhejanA te ADe paDakhe paDI hatI ane theDI ja vAramAM te nidrAdhIna banI gaI hatI. madhyAhane thoDI vAre sUI rahevAnI tene Adata Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azraya ! 33 hatI. A takane lAbha laIne tenA ozIkA nIce paDela dAbaDAmAMthI karkokaTa garUDe ApelAM vastro laIne cAlyo gayo. thoDI ja vAramAM mahAbala priyatamAnA khaMDamAM AvyuM ane teNe vastronI mAMgaNI karI. kezinI jAta ne svAmIne nAgapAzathI baMdhAyelA ane jaDatva dhAraNa karI rahelA joIne te camakI. teNe tarata ozIkA nIcethI dAbaDA kADhaye. ane khelyo to temAM garuDe ApelAM vastro nahotAM. kezinI raDavA mAMDI. mahAbala dhIre dhIre jaDatAne zikAra banI rahyo hato. zekavaza kasinI mastaka kUTavA lAgI pitAne niMdavA mAMDI. tyAM to tene pitA rAjA bRhadratha AvI pahoMce. AkhI paristhiti jANIne teNe pitAnI kanyAne Thapake ApI. jamAInI dazA joIne vilApa karavA mAMDayo. ane pitAnA durbhAgyane dhikkAravA mAMDe. pitAnA putranA duHkhanA samAcAra maLatAM ja vidyAdhara narendra balirAja tarata AvI pahoMcyA... baMne parivAranA sabhyo bhAre zokamagna banI gayA. have ko mArga le te praznano kaMI ukela zodhI zakyA nahi. te arasAmAM bhAgyayoge draSTivAdanA jANakAra eka cAraNamuni AvI pahoMcyA. mahAbalanA pitAe ane sAsarAe munine vaMdana karIne mahAbala aMge prazna karyo. munizrIe kahyuM : "mahAnubhAvo, A vIra mahAbala garuDe apelAM vastrAbhUSaNe sivAya koI paNa upAye mukta thaI zakaze nahi. te vastrAlaMkAro prApta karavAne eka upAya che te tame barAbara sAMbhaLo. je kezinI vaitADhaya parvata oLaMgIne dakSiNa dizAmAM pRthvI para jaze ane vidarbha dezanA rAjA bhImanI kanyA damayaMtInI dAsI banIne raheze te garuDe ApelA vastrAlaMkAra prApta thaI zakaze. damayaMtI eka mahAna kanyA che...tenI pAse vidyAdhare paNa jaI zakatA nathI. bhImarAjAnI A kanyAne svayaMvara thaze ane naLa rAjAne pitAnA svAmI banAvI niSadhAnagarI tarapha prayANa Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 niSadhapati karaze. naLarAjA ne damayaMtI ghaNA ja premathI raheze damayaMtInA kheLe be bALake ramaze.... tyArapachI keTalAka samaye naLa rAjA jugAramAM sarvasva hArI jaze. gADha vanapradezamAM naLa rAjA patnIne tyAga karaze. damayaMtI vipattio sahatI sahatI pitAnA pitAnA bhavanamAM pahoMcaze tyAM keTalAka kALa pachI naLarAjAne meLApa thaze. e avasare kezinI garuDe ApelAM vastrAbhU Ne meLavI zakaze. he rAjana, jyAM sudhI kezinI damayaMtInI sevA karaze tyAM sudhI tenA pati A mahAbalane jaDatA sivAnuM koI duHkha nahi paDe. bake atyAre che te karatAM da NuM duHkha ochuM thaI jaze. pativratA strIe potAnA prabhAvathI vratathI, samapaNa rUpI tapathI potAnA patinAM saMkaTo avazya dUra karIne tene sukhI banAvI zake che." vidyAdhara muninI A vAta sAMbhaLIne kezinI pitAnA svAmInA hita khAtara svajanonI rajA laIne dakSiNa bhArata tarapha vidAya thaI. teNe AnaMda ane krIDA khAtara eka kinara yugalane paNa sAthe lIdhuM. vidarbhAdhipati rAjA bhIma vanamAM vihAra karavA nIkaLelA te kinnara yugalanA saMga thI khUba ja prasanna thayA ane teoe pitAnA AnaMda khAtara kinnara yuganI mAgaNI karI. kezinIe damayaMtInI sevAmAM dAsIrUpe rahevAnI IcchA pradarzita karI ane rAjA bhIme tenI IrachAne satkAra karyo, kezinI sAthe AvelA keTalAka vidyAdharIe A hakIkatanI rAjA balabhadrane jANa karI." A pramANe kahIne amRtakara munie be paLane vizrAma lIdhe. damayaMtI A vAta sAMbhaLIne Azcaryacakita banI gaI hatI.. kAraNa ke te kezinIne pitAnI priya sakhI mAnatI hatI. tene e khabara nahIM ke kezinI pitAnA patinuM saMkaTa dUra karavA AvuM dAsatva karI rahI che. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azraya ! 315 munizrIe kahyuM. vaidabha, tuM samaju che. ane dauryayukta che. kezinInI A satya vAta jANIne tuM cittane svastha banAva. je saMtapuruSonI vANI sAcI hoya, satIonAM satItvamAM labdhi rahelI heya samyaga draSTi vidyAdharanI sAdhanA saphaLa thatI heya. tArA deha paranAM lakSaNo sAcAM hoya te he putrI, tuM kaMDinapura tarapha prayANa kara...jarUra tane tArA svAmI prApta thaze. kalyANa, AyaM. bilanuM teM lIdheluM vrata have pUrNa karI le ane kuMThinapura tarapha jA...zrI zAMtinAtha prabhunI pratimA tuM mane ApI de. kAraNa mArA gurudevane vaMdana karavA rohaNAcala parvata para jatAM mane tIrthanuM ullaMghana karavAne doSa lAge che. A sthaLe tArAthI ArAdhAyelA zrI zAMtinAtha bhagavaMtanA jinaprAsAdanAM kaI cihna mane dekhAyAM nahi. eTale mane A sthaLe kaI mahAna tIrtha che ema samajAyuM nahi. tethI pAMkha vagaranA paMkhI mAphaka huM A sthaLe nIce paDI gayo hato. have prAyazcitta karyA vagara huM kyAMya jaI zakIza nahi. A kAraNathI mArA vadana para glAni. khinnatA ane ciMtA hatI.. paraMtu tArA darzanathI mArAmAM punaH prasannatA pragaTI che. he bhadra, je rIte te A pratimAnI ArAdhanA karI che te ja rIte huM paNa karIza. e vagara mAru hita thaI zake ema nathI bhagavAna zAMtinAthanI ArAdhanA karanArane sava sukha prApta thAya che paraMtu tyAgI puruSa viSayo paga mATe ArAdhanA na karatA hovAthI teone saMsAra vRddhi pAmate nathI balake ladhu bane che." A vAta sAMbhaLIne damayaMtIe prasannabhAve kahyuM, "mahAtmana, Apa bhagavAna zAMtinAtha prabhunI pratimA grahaNa karo ane ApanI IcchA pUrI karo. have mAre kaMDinapura javuM e ja yogya che. kezinI aMge Ape kahelI vAta mane satya lAge che. te mAre tyAM mArI priya sakhI tarIke rahela che... atyAre te mArAM baMne bALakone sAcavI. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati rahI che. he munivara, Ape kahyuM tema zrI zAMtinAtha bhagavAnanI sevAnuM phaLa saMpUrNapaNe lAbhadAyaka bane che ane Apa samA bhagavaMta mahAtmAonI vANI kadI asatya banatI nathI. mArI priya sakhInI tapazcaryA phaLe ane mane mArA svAmInI prApti thAya e bhAvanA sAthe huM kuMDinapura tarapha ravAnA thAuM chuM.' A pramANe kahI damayaMtIe zrI zAMtinAtha bhagavaMtanI vALukAnI pratimA munizrIne arpaNa karI ane munizrInA dharmalAbha laIne te kuDinapura tarapha javA ravAnA thaI. pati milananI AzA kaI premALa patnInA haiyAmAM cetanA na pUre? cAreka kesane pravAsa ulAsamAM ne ullAsamAM damayaMtIe kheDI nAkhyo ane nirbhaya sthaLe rAtrivAsa nimitte virAma lIdho. bIje divase savAre snAna karI, zrI zAMtinAtha prabhunuM manamAM smaraNa karI. mahAmaMtranI ArAdhanA karI teNe AyaMbilanA vatanI pUrNAhuti phaLAhArathI karI. tyAra pachI te cAlatI thaI. lagabhaga madhyAhe traNa rastAne eka tribheTo Avyo. damayaMtI vicAramAM paDI gaI. kaye raste javuM ? te eka vRkSa nIce visAme levA beThI lagabhaga be traNa ghaTikA pachI eka bharavADaNa mAthe ghInAM be ThAma laIne nIkaLI, damayaMtIe tarata UbhA thaIne pUchyuM. "bena, kuMdanapura jAte rasto kayo che?" cAla mArI sAthe huM mArgamAM AvatI zrIvardhananagarI tarapha jauM chuM... tyAMthI kuMDanapura javAno mArga sIdho che." "vardhananagarI ahIMthI keTalI dUra che.' mAtra pAMca kesa...paNa tame khUba thAkI gayA lAge che... jo tamArI IcchA haze te ApaNe mArgamAM keI sthaLe rAta zikAIzuM.' bharavADaNe kahyuM. bannee zrIvardhananagarI tarapha jatA mArga para cAlavA mAMDayuM. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azraya ! 317 bharavADaNe cAlatAM kahyuM, "ApanuM kaMDinapura dUra che paraMtu kaMDinapuranA mANasa zrIvardhananagarImAM AvajA karatA hoya che. kAraNa ke zrIvardhananA rAjAnI rANI caMdramatI rANI kuMThinapuranA mahArAjA bhImanI sALI thAya che." damayaMtInA manamAM thayuM, A to mAsInuM ghara ! mAre tyAM javuM ja joIe. te harSabhera bharavADaNa sAthe mArga kApavA mAMDI. lagabhaga traNeka kosa cAlatAM ja saMdhyA samaya thaI gayo. eTale damayaMtIe bharavADaNane visAmo levAnuM jaNAvyuM. bharavADaNa damayaMtIne teja ane rUpathI bhAre prabhAvita banI gaI hatI. te harSa thI kabUla thaI ane baMnee eka jalAzayanA kinAre rAtravAse rahevAnuM nakkI karyuM. nirvidane rAtrivAsa pUro karIne vahelI savAre baMne zrIvardhana tarapha javA vidAya thayAM. nagarI ardhakosa dUra rahI tyAre bharavADaNe kahyuM : "bena, sAme dUra dUra dekhAya te zrIvardhananagarI...have je mArI vinaMti svIkAro te A nadItaTe ApaNe thoDuM zirAmaNa karI laIe... mArI sAthe bhAtuM che.to mArA para eTalI kRpA kare.' "tArI bhAvanAne huM anAdara nahi karuM, paraMtu bhAtAmAM tArI pAse zuM che ?" "DhebarAM ne ghI, " e huM nahi khAI zakuM..." vacce ja bharavADaNe kahyuM: "benabA, huM paNa zrI jinezvara bhagavaMtanI ArAdhaka chuM...DhebarAM chAziyAM che...gaI kAle te sUryAsta thavAnI taiyArI hatI ane meM Apane kahyuM paNa Ape te vakhate pazcima tarapha najara karIne nA pADelI. eTale ApaNe mAtra jaLapAna karIne ja tRpta thayelAM." Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -018 niSadhapati "sAruM..." kahI damayaMtI nadItaTa tarapha agresara thaI. bane e prathama ranAna karyuM. ISTanI ArAdhanA karI tyAra pachI thoDuM ghI vagaranuM pAtheya khAdhuM. damayaMtIne ghaNA samaye ghI vagaranAM DhebarAM maLyAM hatAMtRptine, anubhava karI banne bIvananagarI tarapha cAlatAM thayAM. nagarInA goMdare eka vAvaDI hatI...pAse dasabAra vRkSonI zreSTha ghaTI hatI. damayaMtIe kahyuM, "ahIM ghaDIka besazuM ?" hA benabA... Apa ghaDika bese...sAme je daravAjo dekhAya che te nagarInuM pravezadvAra che. A vAvaDInuM jaLa ati zreSTha che.. mAre to bArobAra eka sArthamAM A ThAma vecavA javuM che. eTale je mane AjJA Ape che..." vacce ja prasanna svare damayaMtIe kahyuM, "bena, "tuM khuzIthI ja. ahIM ghaDIka besIne pachI nagaramAM jaIza.' bharavADaNa pitAnA mArge cAlatI thaI ane damayaMtI vRkSaghaTAmAM eka zilA para beThI. tenA manamAM mAsIne maLavAne harSa hato... ane saMkoca paNa hato. svAmIrahita huM mArAM svajanone kevI rIte maLI zakIza? maMdabhAgya laIne AvelI huM mAro paricaya kevI rIte ApI zakIza? ne nA e karatAM te mAtra mAsIne paricaya ApyA vagara dUrathI joIne mAre kuMDinapuranA mArge javuM te ja ucita che. AvA vicAre vacce magna banI gayelI damayaMtIe je vAvaDI tarapha najara karI hatI te tyAM AvelI panihArIone joI zakata. vAvaDInuM jaLa bharavA bAreka panihArIo ekatra thaI hatI. temAM mahArANI caMdramatInI cAra khAsa dAsIo paNa hatI ane A cAramAMnI eka dAsI vicAramagna damayaMtI tarapha dhArI dhArIne joI rahI hatI. damayaMtInuM rUpa, teja ane deha sauSThavya te AkarSaka hatuM ja paraMtu tenA vadana para birAjate prabhAva bhAre AkarSaka hatA. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azraya ! 319 damayaMtIne aneka vicAra AvatA hatA. ane eka te tyAM AvI pahoMcelI ghee damayaMtInA caraNa je nIce laTakatA hatA tenA jamaNu paganA aMgUThAne potAnA mukhamAM lIdhe, A sparzathI damayaMtI camakI...teNe joyuM te eka taMdurasta gho pagane aMgUThe cheDIne vAraMvAra baMne paganA aMgUThAone cUmI rahI hatI... A joIne damayaMtIne navAI lAgI. teNe jarAya bhaya na darzAvyo ..tema, ghene tagaDavAno paNa prayatna na karyo. A drazya vAvaDI pAse UbhelI dAsI paNa joI rahI hatI..te jaLane bharelo ghaDo laIne doDatI AvI.. gho tarata sarakIne cAlI gaI ane dAsIe ghaNA ja bhAvabhaya mana sAthe damayaMtInA baMne caraNa dhoyA ane baMne caraNane pitAnuM mastaka aDakADI kahyuM: "Apa koI vanadevI lAgo che...huM hamaNAM ja AvuM chuM...kRpA karIne Apa kayAMya jaze nahi...mane ApanI sevAne bhAva jAge che. damayaMtI AchuM hasI. dAsI tvarita caraNe nagarI tarapha gaI..te sIdhI rAjamahelamAM doDatI pahoMcI ane mahArANuM caMdramatI pAse namana karIne bolI : mahAdevI, ApaNuM nagarIne pAdara svapnamAM na joyuM hoya ke na sAMbhaLyuM hoya evuM eka strI ratna AvyuM che...zuM tenuM teja che ! mane te kaI mahAsatI ja lAge che athavA koI devakanyA mAnavarUpe AvI hoya ema dekhAyuM che.' tuM satvara tyAM ja ane e strIne vinayapUrvaka Aharasahita ahIM laI Ava....AvuM nArI rana joIne paNa dhanya banIza." dAsI detI pAchI pharI. damayaMtI zAMtithI tyAM ne tyAM beThI hatI. dAsIe najIka AvI namana karatAM kahyuM: "kalyANamayI, mArI eka prArthanA svIkAro ane mArI sAthe rAjamahelamAM padhAre..mahAdevI caMdramatI premapUrvaka Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 niSadhapati. ApanAM darzana Icche che." bIjI traNeka dAsIo AvI pahoMcI hatI. damayaMtI kaze. prativAda na karatAM cAreya dAsIo sAthe rAjabhavana tarapha vidAya thaI. mahArANI caMdramatI tene sAkAra karavA AvIne sAme UbhI rahI. te pitAnI bhANejane oLakhatI nahatI. kAraNa ke damayaMtIne bAlyakALamAM joI hatI ane damayaMtIne svayaMvara vakhate prasUtikALa hovAthI te tyAM jaI zakI nahotI. Ama chatAM caMdramatI damayaMtInuM teja-rUpa joIne harSita banI gaI. jema meghathI caMdra chupAyeluM hoya chatAM kumudinI vikasita thAya che te ja rIte DhaMkAyelI vastu paNa tenA prabhAvanA kAraNe svayaM prakAzI UThe che. "te eka sAmAnya kSatriya kanyA chuM.' ema kahIne damayaMtIe pitAnI mAtAnA pratIka samI mahAdevI caMdravatIne satkAra karatAM aTakAvI. tenuM citta pIDita hovA chatAM zaramarUpI rajaju vaDe. baMdhAyeluM hatuM. caMdramatIe Adara sahita damayaMtIne eka Asana para besADIne kahyuM, "kalyANa, tArAM dazanathI huM dhanya banI gaI. Aja huM mArA jIvatarane saphaLa mAnI rahI chuM. tArA netro mIMcAya che eTale huM svIkAruM chuM. ke tuM mAnuSI che...tArI deDakAMti evI che ke tArI samakSa deve paNa jhAMkhA paDe che. te bhAgyavatI, tuM koNa che ane konI patnI che? he putrI, tuM mAre mana mArI putrI samAna ja cho. tuM A bhavanane tAruM pitAnuM mAnIne rahe tane joIne mAruM citta bhAre harSita banI rahyuM che. je tuM svAdhIna na hoya ane koI kAraNavaza javA mAgatI hoya, te paNa tuM thoDA vakhata mArA. saMteSa khAtara ahIM rahe. je tAre yAtrAe javAnuM hoya to e aMgenI paNa huM vyavasthA karI ApIza." damayaMtIe zAMta svare kahyuM: "mahAdevI, Ape mArA jevI eka Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azraya ! 32 aparicita pratye niSkapaTa bhAve mamatva darzAvyuM che. huM ApanI AjJA bhAvanAne anAdara nathI karI zakatI. paraMtu Ape mArI eka prArthanA svIkAravI paDaze." " jarUra...kahe.' "koNa chuM, kayAM javA icchuM chuM e vigata Apane amuka samaya pachI jarUra kahIza.. paraMtu tyAM sudhI huM mAruM bhejana mArA hAthe banAvIza. kaI puruSano mArA mATe saMsarga na levo joIe ane mane koI AjJA na kare." caMdravatIe damayaMtIne harSabharyA svare kahyuM: "putrI, tuM kahe te mAre kabUla che." te huM thoDo samaya avazya Apane tyAM rahIza." damayaMtIe kahyuM. mAsIe e ja vakhate potAnA ja AvAsamAM damayaMtI mATe eka aMka kADhI ApavAnI ane vastrAbharaNo ApavAnI eka dAsIne AjJA karI. damayaMtIe zAMta bhAve kahyuM: "mahAdevI, huM alaMkAre dhAraNa nahi karuM.' tuM jema IcchIza tema rahI zakIza." Ama, caMdrAvatI mAsInA AvAsamAM thoDo samaya vitAvavA rahI gaI. prakaraNa 34 muM : : pitAne ghera naLarAjA jugAramAM rAjapATa hArIne damayaMtI sAthe kayAMka cAlyA gayA che, e samAcAra mahArAjA bhImane maLI gayA hatA ane temaNe mahinAo paryata putrI ane jamAIne zodhavA mATe keTalAya Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3rara niSadhapati guptacarene dezanA dareka bhAgamAM ekalI dIdhA hatA. putrI ane jamAInA samAcAra meLavavA arthe mahArAjA bhIma mahine, keI ATha mahine te koI bAra mahine nirAza banIne pAchA AvavA mAMDayA. tyAre mahArAjA bhImanA hRdayane bhAre duHkha thayuM. teo banene pitAne tyAM lAvavA mAgatA hatA. paraMtu cAre dizAe pAThavelA seMkaDe dUto naLa damayaMtIne paDachAye suddhAM zodhI zakyA nahi. have zuM karavuM ? bane kayAM chupAyAM haze? zuM karatAM haze? vagere prazno bhIma rAjAnI nIlane naSTa karI rahyA hatA paNa emane e khabara na hatI ke bane chUTAM paDI gayA che. naLanuM rUpa pharI gayuM che. keI tene oLakhI zake nahi ..ane kanyA paNa alaga eka guphAgRhamAM ArAdhanA karI rahI cheAvaDA virATa rASTramAM putrI ane jamAInI zodha kevI rIte karavI ? ane ghaNA lAMbA samaye teone samAcAra maLyA ke mahArAja naLa damayaMtIne tyAga karIne kayAMka cAlyA gayA che ane putrI A tarapha AvavA nIkaLI hovA chatAM AvI pahoMcI nathI. A banI gayA. samagra rAjabhavanamAM doDAdoDI thaI gaI. mahAdevI paNa gabharA kAmAM mahArAjA saceta thayA ane eka niHzvAsa rAkhatA bolI UThayA, he priya damayaMtI ! A te kevI vipatti AvI paDI ! arere, AvuM A kArya karanArA devane paNa dhikkAra che ! arere, mArA sukha-vaibhavane dhikkAra che ! jenI putrI duHkhI hoya tene pitA vaibhava kema bheLavI zake!" mahAdevI priyaMgumaMjarI mahArAjAnI bAjumAM besI gayAM ane Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAne ghera 323 bolyAM, "svAmI, Apa ekAeka..' devI, thoDI vAra pahelAM ja meM bhAre hRdayavidAra samAcAra saMbhaLyA. eka sAryavAhe mane kahyuM. mahArAja naLa...damayaMtIne vanavagaDe choDIne ekalA cAlyA gayA hatA. ane damayaMtI page cAlatI ahIM AvavA nIkaLI hatI. paraMtu e vAtane ghaNo samaya thaI gayo. bane tyAM haze? emanuM zuM thayuM haze ? " mahAdevI priyaMgumaMjarI paNa A vAta sAMbhaLIne bhAre vedanAhata tyAra pachI te samagra rAjabhavanamAM zRMgAra, utsava, tabula ramatagamata vagere svataH baMdha thaI gayAM. maMtrIoe mahArAjane daurya ApyuM ane mahArAja bhIme maMtrIonI salAha mujaba zatAdhika jAsUsone ravAnA karI dIdhA. mahArAja bhImanA carapuruSo bhAre dakSa, capaLa ane mukhanA bhAvo parathI saghaLuM samajI jAya tevA keLavAyelA hatA. mahArAjAe potAnA cara puruSone vidAya ApatI vakhate kahyuM hatuM, " ApanAmAMthI je kaI mahArAja naLanA athavA mArI priya putrI damayaMtInA samAcAra lAvaze tene huM vaMzaparAgata bhegavaTo karI zake evAM vIsa gAma ApIza ane uttama prakAranI bheTa ApIne samRddha banAvIza." ane sahu vividha dizA tarapha vidAya thayA. sudeva ane zAMDilya nAmanA be carapuruSo dhIra, vIra, dakSa ane ghaNA catura hatA. teoe eka vicAra manamAM nakakI karyo... mahArAjA naLathI vikhUTAM paDelAM rAjakumArI je A tarapha AvavA nIkaLyAM hoya to viMdhyanA pAvatiya mArge ja Ave. ane emane nIkaLavAne ghaNA mahinAo vItI gayA che. eTale mArgamAM ja teo koI sthaLe Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 niSadhapati Azraya laIne rahI gayAM hoya athavA koI duSTanI jALamAM sapaDAyAM heya athavA kaI vanapradezamAM chupAI gayAM hoya. kAraNa ke AvI paristhitimAM pitRgRhe AvatAM temane lebha thAya te svabhAvika che. A prakArane vicAra karIne baMne guptacare tapAsa karatA karatA. zrIvardhana nagaramAM AvI pahoMcyA. baMne rAjanA atithi banyA. rAjA e ane rANee baMnene AdarapUrvaka satkAra karyo. baMne guptacara viMdhya parvatanA mArge javAnA hatA. ane teoe rAjArANI samakSa saghaLI vAta paNa karI. rAjArANune A vAta sAMbhaLIne bhAre vedanA thaI ane rAjA caMdravataMse tarata ja potAnA carapuruSone tapAsa karavA athe AjJA karI. sudeva ane zAMDilya paNa judI judI rIte nagarImAM nirIkSaNa karavA mAMDayAM. pAMca divasa vItI gayA paraMtu sudeva ane zAMDilyane kazA vavADa maLyA nahi. paraMtu teo bhAgya sAthe ghUmI rahyA hatA chaThTha divase sunaMdA ane tenI sakhI koI maMgala kArya nimitto hAthamAM pUjAne thALa laIne jatI hatI. tenI sAthe damayaMtI paNa hatI. baMne guptacara joI gayA ane damayaMtIne pahelI najare ja oLakhI gayA. banne teonI samakSa pahoMcyA ane banne guptacare damayaMtInAM caraNomAM mastaka mUkI rudana karavA lAgyA. damayaMtI pitAnA pitAnA banne guptacarane oLakhI gaI. paNa kazuM bolI nahi. zAMDilya kahyuM. "he bhIma sutAdevI damayaMtI, ApanA vaibhavane traNe jagata jANe che. chatAM ApnI sthiti AvI kema banI gaI che? deva ane dAna jenI prazaMsA kare che evAM ApanI A dazA joIne svarga paNa lajajA anubhavI rahyuM che. Apa te bhoja vaMzanAM AtmA che-' Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32pa pitAne ghera sudeve kahyuM "devI, mahArAjA naLathI Apa vikhUTAM paDI gayAM cho e samAcAra ceDA divaso pahelAM ja mahArAjAne maLyA hatA ane teo tyAM ne tyAM mUchita banI gayA hatA...mahAdevanA dardIne paNa keI aMta nathI. samagra rAjaparivAre vaibhava ane zRMgArane tyAga karyo che. samagra janatA raDI rahI che. A vAta vAyuvege prasarI gaI. mahArAjA cadrAvataM ya ane mahAdevI candrAvatI AvI pahoMcyAM...banane ghaNuM ja Adara sahita damayaMtIne rAjabhavanamAM laI gayAM. sunaMdAe parIkSA nimitte damayaMtInA bhAla pradeza para uSNa najaLanuM potuM karIne ghasyuM. damayaMtI pitAnuM prAkRtike tilaka chu AvI rAkhavA khAtara tenA para caMdanane pralepa karatI hatI...jaLavALA pitAnA sparzathI tenuM prAkRtika tilaka camakI UThayuM. damayaMtInAM mAsI rANI caMdrAvatIe kahyuM: "beTI, tArA dauryane dhanya che... mAsInA ghera paNa tuM ajJAta rahI. teM jarA sarakheya saMzaya na AvavA dIdhA. kharekhara, tArI kAyA suvarNa samI ane mAsuma hovA chatAM tAruM hRdaya vaja jevuM ja che.' ' damayaMtI kazuM ja na bolI, mAsInAM caraNamAM namI paDI. mahArAje sudeva ane zAMDilyane puSpa, ratna, suvarNa, vagere arpaNa karyuM. rAjabhavanamAM AnaMdanI lahara deDI gaI. rANIe damayaMtIne eka paLa aLagI na karavAno nirNaya karyo ane tene pitAnA ja maMDapamAM laI gaI. bIje divase A samAcAra mahArAjA bhImane ApavA rAjyanA mANaso ravAnA thaI gayA. sahunA haiyAmAM hoMza hato ke pahelA samAcAra huM ApuMDA divasamAM ja teo kuMDinapura pahoMcI gayA ane ullAsabharyA svare rAjasabhAmAM birAjelA mahArAjA bhImane Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati damayaMtInA samAcAra ApyA. sudeva zAMDilya rAjakumArIne oLakhI lIdhAnI paNa vAta karI, mahArAjAe badhA mANasane uttama bheTa: sagAda ApI ane rAjabhavanamAM te koI maMgala prasaMga same utsava maMDAI gayo. damayaMtInA traNeya bhAIo dama, damana ane dAMta pitAnI AjJA laIne bahenane sanmAnapUrvaka levA uttama prakAranI senA sAthe harSane vega bhAre utsAha pUre che. traNeya bhAIo mAtra gaNyA. divasomAM zrAvardhana nagarImAM pahoMcI gayA. mahArAjA ane mahAdevIe pitAnA mahAna bhANejonuM bhAvabhInuM svAgata karyuM. traNeya bhAio mAtA samAna mAsInAM caraNamAM namI paDayA. tyAra pachI pUjanIyA meTI bahena damayaMtIne namyA...A milana apUrva hatuM. traNeya bhAIonAM ane damayaMtInAM nayano harSAzrathI sajaLa banI gayAM hatAM. nagarImAM utsAha maMDA ane be divasa rokAIne traNeya bhAIo moTI bahena, damayaMtIne laIne kuMDinapura tarapha ravAnA thayA. kuThinapuranA AbAlavRddha prajAjane, rAjakarmacArIo, dAsa dAsIo sahu damayaMtInA svAgatanI taiyArImAM lagabhaga pAgala jevAM banI gayAM hatAM. ane jyAre damayaMtI nagarInI bhAgoLe AvI pahoMcI tyAre te hajAro naranArI ne bALako tenA svAgata arthe jyanAda karI damayaMtI ghaDIbhara pati viyoganuM darda paNa visarI gaI. tene cAraNa muninA zabdo yAda AvyA. joIne damayaMtI koI paNa upAye pitAnAM Asu rokI zakI nahIM.. ane rAte mAtApitAnA Agrahane vaza thaI damayaMtIe niSadhAna Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAne ghera tyAgathI mAMDIne ahIM sudhI AvyAnI saghaLI vAta karI. damayaMtInAM nayane azru vahAvI rahyAM hatAM. putrIe kevI kevI vipatti sahana karI ane keTaluM hoya rAkhyuM e jANIne mAtApitAnAM haiyAM harSa, prema ane zraddhAthI nAcI UThayAM. mahArAjA bhIme kahyuM. "dIkarI, tuM te samartha bhAIonI bahena che... damakumAra jyAre sAgara samI chatrIsa akSehiNI senA sAthe digvijya karavA taiyAra thAya che tyAre tenI sAme UbhA rahevAne kazuM samartha heAya che? beTI, mahArAja naLa game tyAM hAya huM ene zodhI kADhIza. mArA hajAro gupta dUto A kArya mATe taiyAra che. tuM eka saMdeze taiyAra karI Apaje, je ApaNuM dUte mAraphata mahArAjA naLane prApta thAya...ane tuM jIvita che e vAtanI teone pratIti thAya. tuM kSema kuzaLa che, e jANIne mahArAja naLa svayaM kuDinapura tarapha AvavA nIkaLI paDaze. kAraNa ke pazu ane manuSyane potAnI patnInuM baMdhana moTe bhAge hoya che. AvatI kAle huM badhA dUtane ekatra karIza. tuM teone naLanI prakRti, svarUpa, lakSaNa, vagerenI mAhitI Apaje.. mane zraddhA che ke naLa rAjAne game tyAMthI ApaNu capaLa carapuruSo zodhI kADhaze. tuM dhaurya rAkha..tArAM azruo lUchI nAkha..te je hiMmata ane kauya AvI vipattio sAme rAkhyAM hatAM te kevaLa tArA gauravanI vAta nathI...tArAM mAtApitA e gaurava vaDe dhanya banyA che. tArA traNe ya bhAIo paNa pitAnI bahenanI zakti nihALIne potAnI jAtane dhanya mAnI rahyA che.." pitAnA A preraNAtmaka zabdothI damayaMtInA vadana para prasanatAnuM teja ramavA mAMDyuM. te pitAnI janatAne bhAvapUrvaka vaLagI paDI rANuM priyaM sudarIe kahyuM, "dIkarI, teM uttama vastro ane alaMkAro zA mATe dhAraNa nathI karyo? dAsIe mane kahyuM hatuM ke snAnagRhamAM badhuM hovA chatAM te kevaLa sAdAM vastro ja dhAraNa karyA .... Ama zA mATe, beTI ? have tuM mAtApitAnI chAyAmAM AvI che Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 niSadhapati mAtApitAnA rakSaNa nIce rahelAM bALakonuM kadI alyANa thatuM nathI. damayaMtIe kahyuM: "bhA, Aryaputra na maLe tyAM sudhI meM eka vrata lIdhuM che. pati vanavagaDAnAM saMkaTo sahatA heya tyAre patnI vaibhava zRMgArane upayoga kevI rIte karI zake?" "oha!" kahIne mAtAe damayaMtInI pITha para hAtha pasAryo. maratakane sUchuM, anyatra cAlyA gayA. - saMtAnanA sukha mATe mAtapitA pitAnAthI bane teTaluM karavAmAM kevaLa kartavya nihALe che..dharma mAne che. bALaka para pote upakAra karI rahyAM che evI kalpanA paNa mAbApanA haiyAmAM praveza karI zakatI nathI ethI ja jJAnI puruSoe mAtApitAne parama upakAra kahyAM che. mAbApanA upakArane badale ethI ja vALI zakAto nathI. bIje ja divase rAjabhavananA vizALa sabhAkhaMDamAM rAjyanA khAsa guptacarenuM jUtha AvI pahoMcyuM. A jUthamAM lagabhaga traNasothI vizeSa guptacaro hatA. mahArAjA mahArANapriyaMgu maMjarI ane damayaMtI AvI pahoMcyAM. badhA guptacaree vidarbhanAthane jayanAda gajavyo. mahArAjAe kahyuM: "mArA priya ane catura carapuruSo, Apa sahue mArI putrInI ciMtA dUra karavA khAtara mahArAja naLane zodhavAnuM kArya karavAnuM che. Apa sahunA pravAsamAM ke I prakAranI muzkelI na Ave te aMgenI saghaLI vyavasthA Aje sAMja sudhImAM thaI jaze. ane AvatI kAle Ape ApanA sAthIo sAthe vidAya thavAnuM che." "kRpAnAtha, ame prANanA bhoge paNa rAjakumArInA luMTAyelA hAsyane pAchuM lAvIzuM.e mATe Apa jarAye sasaMya na rAkhaze." Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patAne ghera pharaka mukhya care UbhA thaIne kahyuM. mahAdevI priyaMmaMjarIe kahyuM, "Apa sahu mahArAjAnI pratiSThA samAna che...Apane mATe kArya azakya nathI ema mAnIne ja mahArAjAe Apane A kArya suparata karyuM che, je guptayaranI TukaDI mArA jA naLane zethI lAvaze tene mArA taraphathI eka hajAra gAme ane eka lAkha sura mAe balirUpe ApavAmAM Avaze...te uparAMta, mahArAjA vIsa gAmano eka tAluke paNa Apaze." badhA caree ullAsadhvani pikAryo. mahArAjA be damayaMtI sAme joIne kahyuM, "beTI, tAre je paricaya athavA saMketa Apo hoya te kahe.' damayaMtIe zAMta svare pitAnA svAmInAM rUpa, guNa, lakSaNa, svabhAva, vIratva ane vANIno paricaya Ape ..tyAra pachI teNe kahyuM, "mArA svAmI samajI jAya evA meTA traNa leka meM banAvyA che .te huM Apane kahuM chuM ane lakhIne pazuM ApuM chuM. jethI Apa sahu kaMThastha karI zake... badhA carapuruSe komalAMginI ane devadurlabha satI damayaMtI sAme zraddhA marI najare joI rahyA. damayaMtI be traNa kaleka saMbhaLAvyA. tene artha e thato hato ke, " vastra ahAya, nirjana vanamAM mane sutelI mUkIne Apa cAlyA gayA hatA, paraMtu je A mArA hRdayamAMthI paNa cAlyA jAo te huM ApanA puruSArthane sAthe gaNuM. putra, mitra, strI pratyene snehabhAva cAhe gayo che. he rAjana, ghurU pI dIkSA - aMgikAra karI levAthI Apa rAga rahita zI samA banI gayA che ema joI zakAya che. pUrve lokapAlenAM kArya niyamo Ape adrazyapaNuM dhAraNa karyuM hatuM, te zuM te eka ja vakhate spIkAreluM hatuM? pharI vAra tema karI zakAya nahi? AvA arthavALI traNa gAthA sAMbhaLIne che tharapura Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 niSadhapati. damayaMtInI buddhine abhinaMdavA mAMDayA. devI damayaMtae traNa leThavALuM tAlapatra carapuruSonA AgevAnane arpaNa karyuM. bIje divase traNaso mukhya care ane sAta bIjA guptacare pravAsa mATe taiyAra thaI gayA sudeva ane zAMDilya paNa teyAra thayA ane devI damayaMtane namana karavA AvI pahoMcyA. damayaMtIe bane uttama carane kahyuM: "sudeva ane zAMDilya ! tame ApaNA rAjyanAM zreSTha guptacara che ane mane zodhavAmAM saphaLa paNa thayA che. paraMtu A vizALa pRtha mAM vasatA karaDe mAnavaomAMthI tame eka sthAnabhraSTa thayelA puruSane kevI rIte zodhI zakaze? koI vAra nAma, rUpa, guNa vageremAM maLatApaNuM paNa AvI ja tuM hoya che. eTale Apa bane emane barAbara oLakhI zake eTalA mATe keTalIka viziSTatAe jaNAvuM chuM. pravAse nIkaLanArA anya carAne paNa A hakIkata samajAvaje." rAjakumArIjI, ApanI pAse eTalA mATe ja Avyo chuM.' zAMDilya kahyuM. tamo sAMbhaLo, teo snAna karyA vagara kaI paNa saMyogamAM bhojana letA nathI, dainika nitya karmo karavAnuM kadI cUkatA nathI, divase teo jhiA letA nathI, zAkathI teo lAna banatA nathI ane dhavaza bane ne teo potAnA Azritono tyAga karatA nathI. temanA kAryathI saMtapuruSe tuSTa bane che. strInAM netro bhI jAya che, khaDage tUTI paDe che ane teonA siMhanAdathI hAthIo vyAkuLa banI jatA hoya che... temanA guNo huM keTalA varNavuM teo guNanA sAgara samAna che." paraMtu emanI khAsa vAta jaNAvuM chuM ke, teo azvakalAnA ajoDa, jANakAra che. sarvazreSTha sArathi che, agnidevanA varadAnathI vibhUSita thayA hovAthI teonA sivAya A saMsAramAM surya pAka rasoI kaI Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAne ghera 33. banAvI zakatuM nathI. sudeva ane zAMDilya, tame harSapUrvaka jAo...mArA. manamAM teone zodhI zakAya evI AzA che ja nahi..chatAM tamArA utsAhane huM ThaMDe pADavA nathI IcchatI." guru deva ane zAMDilya namana karIne vidAya thayA. prakaraNa 35 muM : : guptacarone AnaMda na hArAjA bhImanA guptacare cAre dizAe nIkaLI gayA.. badhA guptacaroe khaMtapUrvaka naLarAjAne zodhavAne puruSArtha karavA mAMDayo. vane, upavane, pahADa, guphAo, agocara jaNAtAM sthaLo. nagaro, paddhao, pAMthazALAo, dAnazALAo, devamaMdira, tIrtha, sthaLo vagere dareka jagyAe teo pharavA mAMDayA. eTaluM ja nahi paNa, vividha prakAranAM veza parivartana karIne e caro brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zu, cAMDAla, kArIgaro, tApase, saMnyAsIo, bhikSuke, vagere vargomAM paNa ghUmavA mAMDyA ane caturAIpUrvaka vAto jANavA prayatna karavA. mAMDayA.. paraMtu kayAMya koIne saphaLatA maLatI nahatI. kAraNa ke naLa rAjA to kubaDo banI gayo hato.. draSTithI ene oLakhavo sahaja nahato. eka varSane gALo vItI gayo eTale nirAza thayelA guptacaro pAchA pharavA mAMDayA. pAchA pharelA guptacaranI nirAzA joIne damayaMtInA haiyAmAM bhAre vedanA thatI.. paraMtu te kazuM vyakta karatI nahi. tene ema lAgatuM ja hatuM ke AvaDI virATa pRthvImAM eka mAvIne zodhavo e sahaja nathI. temAM ya puruSa catura hoya ane pitAnI jAtane chupAvI rAkhavA IcchatA hoya tene te kema zodhI zakAya? paraMtu mahArAjA bhIma jarAye hiMmata na hAryA. hajI to ghaNuM guptacare pAchA pharyA nahotA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhapati temAM ya sudeva ane zAMDilya jevA pradhAna guptacaro paNa pAchA AvyA nahetA. mahArAjAne e baMne para pUro vizvAsa hato. A tarapha sudeva ane zAMDilyanI joDI pharatI pharatI vinitA nagarImAM dAkhala thaI. bane guptacara cauda mAsanI zodhakhoLa pachI thAkI gayA hatA. paraMtu nirAza nahetA thayA. bane carapuruSoe niSadhA nagarImAM pahoMcIne tyAMthI ja potAnA kAryane AraMbha karyo hata ane devI damayaMtInI vAta lakSyamAM rAkhIne teoe keTalIka sudra mAhitI ekatra karI hatI ane je sarovaranA kinAre naLa pitAnI patnIne nidrAdhIna cheDIne cAlyo gaye hatuM te sarovaranA kinAre bane pahoMcI gayA hatA... paraMtu tyAra pachI naLa saMbaMdhI kaI vAvaDa ke mAhitI maLatAM ja nahatAM. chevaTe teo vinitA nagarInI eka pAMgazALAmAM AvI pahoMcyA. ane guptacaroe vizrAma levAnA hetuthI thoDA divasa ahIM rahevAnuM nakakI karyuM. A nagarImAM ja kubaDAnA rUpe naLarAja RtuparNanA mitra rUpe ghaNuM ja sukha vacce raheto hato. paraMtu sukhane vaibhava enA hRdayane bhAre DaMkha mArato hate..je pitAnI priyA damayaMtIne paLa mATe paNa vIsarI zakato nahote...tema, Rtu paNa rAjAe naLa mahArAja ane devI damayaMtIne zodhavA mekalelA mANase paNa hatAza banIne pAchA AvI gayA hatA. priyAnA viyogarUpI rogathI tenA haiyAmAM khUba ja pIDA thatI hatI...jo divasa sAro jAya te rAta bhAre kaparI banI jatI. virahanI vedanA karatAM ye damayaMtIne trikALe bhayaMkara aTavImAM mUkI dIdhI hatI te vAtane pazcAttApa tenA dilane bhAre vadhI rahyo hato. naLane ema ja thatuM ke, evA pradezamAMthI damayaMtI keI kALe jIvatI bahAra nIkaLI zake nahi... ane RtuparNa rAjAnA keTalAka to paNa kuMThinapura jaI AvyA hatA. te vakhate tyAM damayaMtI AvI nahotI ane rAjA bhIma pite Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guptacarene AnaMda ja bhAre ciMtAtura banI gayelA hatA. naLa vAraMvAra potAnA jIvitane dhikAra ane eka supuruSane zobhe evuM kArya pote nathI karyuM... patnI pratye pragADha prIti hovA chatAM pote kALamIMDha paththara jevA. haiyAno ja rahyo hato. naLarAjA jyAre ekalo paDato tyAre be AMsu paNa sArI le.. naLane e rIte raDate joI kali khUba ja harSa pAmate. pAMthazALAmAM eka rAtri vitAvAne sudeva ane zAMtyi prAtaHkArya nimitte nagarInA pAdaramAM AvelA saravara tarapha gayA...A vakhate jenI kAyA kubaDI che te naLa paNa nityakrama mujaba prAta:kArya nimitte sarovara taTe AvI gayo hato. snAnAdithI nivRtta thaI teNe ISTanI ArAdhanA karI. tyAra pachI te vedanAbharyA svare bole, he priyA, tuM kayAM che te huM kamabhAgI Aja sudhI jANI zakyo nathI...mane maLelo vaibhava paNa aMgArA jevo thaI paDayo che....mArA duHkhane kaI ArevAre nathI... he IndrasenanI mAtA ! meM tAro sarva prakAre tyAga karyo che... paNa mArA hRdayamAMthI huM tane eka paLa mATe paNa vIsarI zaka nathI...he priye, mane darzana de...darzana de...!" naLanA A prakAranA keTalAka zabda sudeva ane zAMDilyanA kAna para athaDAI gayA hatA ane teo bhAre harSita banyA hatA... IndrasenanI mAtA te damayaMtI ja che ane A mANasa kadarUpa hovA chatAM tene priyA tarIke saMbodhe che. eTale jarUra AmAM kaMIka bheda hevo joIe. Ama vicArI bane guptacAro vRkSanA othethI saro-. varataTa tarapha agresara thayA... ane naLarAjAnI draSTi A baMne para paDI. tarata naLe A bannene prazna karyo, "alyA, tame keNa cho ? A sthaLe zA mATe AvyA cho?" mahArAja, ame pravAsI chIe. kaMDinapuranA vatanI chIe.... ane prAta:kArya nimitte A tarapha AvyA chIe." Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -334 niSadhapati sudevanI bagalamAM eka citrapaTa hatuM. A banne pravAsIo kuMDinapuranA che ema jANIne naLe banene dhArI dhArIne joyA... tyAra pachI teNe prazna karyo, "ApanI bagalamAM A citrapaTa jevuM kaMIka dekhAya che. temAM zuM cItarela che?" sudeve tarata kahyuM, "Apane A prazna sAMbhaLIne amane ghaNe ja AnaMda thaye..sAMbhaLavA lAyaka vAta Apa paNa sAMbhaLo. - jenuM mana kAcabAnI pITha jevuM kaThera che, jenuM hRdaya vaja jevuM kaThaNa che ane jenI vANuM kamaLa jevI ke maLa che tevA eka rAjAnuM caritra A paTamAM AlekheluM che." " vAha, e e kayo rAjA che ?' naLe bIjo prazna karyo. zAMDilya uttara Apyo, "AmAM niSadhapati mahArAjA vIrasenanA putra mahArAjA naLa ke je ghutakrIDAmAM kuzaLa ane sukhanA zatru hatA tenuM caritra aMkita kareluM che.' naLa manamAM cakita thaI gayo. teNe kahyuM, vipravare, Apa ahIM kayA sthaLe Utaryo che?" "ame eka pAMthazALAmAM nivAsa karyo che. ahIMnAM devamaMdiro joIne ame be-cAra divasa pachI cAlatA thaIzuM." mArI eka prArthanA svIkAraze ?" jarUra... paraMtu ame Apane oLakhatA nathI." Apa paradezI che eTale mane kyAMthI oLakho? huM ahIMnA mahArAjAne khAsa mitra chuM. Apa prAta:kAryathI nivRtta thaI jAo... mArI IcchA che ke huM Apano atithisatkAra karIne puNya prApta karuM. "ame dhanya banyA." kahI sudeve kubaDA dekhAtA A nava* javAnanI vAta svIkArI lIdhI. naLa eka vRkSa nIce besI gayA. ane guptacaronA haiyAmAM Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gutacarano AnaMda 335 saphaLa thavAnI kaMIka AzA camakI gaI ane bane snAna saMdhyA patAvIne A kubaDAnI sAthe nagarI tarapha ravAnA thayA. sudeva ane zAMDiye jyAre A kukaDAne mahela che, tyAMne vaibhava je tyAre te baMnenA manamAM thayuM. kharekhara, ratna viSe paNa mUkanAra vidhAtA bhAre vicitra che! naLarAjAe banane carapuruSanuM bhAvabharyuM svAgata karyuM. tyAra pachI banene pAse besADIne zirAmaNa karAvyuM...tyAra pachI naLa banene pitAnA beThaka khaMDamAM laI gayo ane tAMbulAdi ApyA pachI catura naLarAjAe prathama to pravAsa aMgenI keTalIka vAta karI. ane tyAra pachI vijya bharyA svare kahyuM, "Apa bane zreSThone joIne mArAM nayane saphaLa thayAM che. mArA cittane paNa AnaMda prApta thayo che. he vipravare, niSadhapati mahArAjA naLane bIje deha houM tevA huM devayoge temanAthI vikhUTo paDI gayela kuja chuM. mahArAjA naLa jugAramAM sarvasva hArI gayA eTale huM temanI nagarImAMthI A tarapha cAlyo Avyo chuM mahArAja naLa damayaMtI sAthe nIkaLyA pachI teo kayAM che e vAta jANavAmAM nathI AvI. eTale huM Apa bannene pUchuM chuM ke mahArAjA bhIma ane temanA traNeya putro kuzaLa che ne?' devI damayaMtI tyAM ja che ne...?" zAMDilya kahyuM, "zrImAna, A citrapaTamAM AlekheluM naLarAjAnuM cAritra ame jANIe chIe." Apa zuM jANe che?" sudeve harSabharyA svare kahyuM: "Apa dirdhAyu thAo! ApanA dazanathI ame khUba ja harSita thayA chIe. he catura puruSa, ApanA praznano uttara huM jaNAvuM chuM mahArAja bhIma kuzaLa che ane tenA traNeya putro paNa vijayavaMta varte che. viraha vedanAthI ati pIDita banI gayelI, ati rudana karavAnA kAraNe tejahIna Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 niSadhapati eka ga lagabhaga savA devI damaya tane AMkhe vaLI damakumAranI priya bhaginI damayaMtI lagabhaga savA. varSathI kuMThinapuramAM Ave che...eka gADha vana pradezamAM sarovara tare devI dayaMtIne madharAte TANe mahAtmA maLe tyajI hatI. tyAra pachI devI damayaMtIe keTakeTalI vipattio sahana karI te saghaLI vigata A citrapaTamAM relI che. mAtA-pitA, baMdhuo ane parivAranA anya sabhyo taraphathI AzvAsana maLavA chatAM viyogarUpa javarathI kRSa. balI damayaMtI vAraMvAra traNa maleka bolatI hoya che. je Apane emAM rasa hoya to e traNa gAthAo Apane saMbhaLAvuM." "mane rasa che... Apa saMbhaLAvo." naLe kahyuM. sudeve zAMDilya sAme najara karI. zAMDitye damayaMtIe racelA traNa kaleka saMbhaLAvyA. tyAra pachI kahyuM, "zrImAna jema himanA sparzathI kamalinI baLI jAya che tema damayaMtI ati kRSa thaI gayela che. tenI kAyAne javara pIDI rahyo che. putrInA AvA duHkhane lIdhe tenAM mAtApitA ane bhAIo tathA samagra janatA bhAre duHkhI banela che. koI paNa mAnavI patine anusaranArI, satI sAdhI ane kalezane nivRtta karanArI sthitine kadAca tyAga kare, paraMtu naLa je rAjavI AvuM kare tene ame zuM kahIe ? naLa rAjAe sneha, pApa, zarama ane karuNAnI jarAye khevanA rAkhI nahi. teNe kevalapitAnI mahattAne ja lakSamAM rAkhI e bhAre viSama gaNAya. ame Apane zuM kahIe? ame naLa ane nIba vRkSanI paNa sarakhAmaNI karI zakatA nathI kAraNa ke labaDe ka hevA chatAM pariNAme madhura nIvaDe che. jyAre naLa te. jaDa ne kaDavo ja rahyo...naLarAjA potAnI patnIne tyAga karIne game te sthaLe rahetA hoya chatAM te potAnA satvahIna jIvanathI mRtyu pAmele ja kahI zakAyadamayaMtI Aje patinA smaraNa vaDe ane virahAgnithI baLatI rahIne mRtyu tarapha jaI rahI che. te vakhate jenuM kayAMya nAmanizAna nathI te duSTa hRdayano naLa kadAca jIvate heya Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 gukhatharane AnaMda te paNa tene keI artha nathI. pitAnA rAjayamAMthI bhraSTa bane ane sasarAne ghera javAmAM zarama anubhavatA e naLa rAjAnuM mukha ame citrapaTamAM joyuM che. ame A citrapaTa sau sthaLe darzAvI rahyA chIe. paraMtu rAjAonI sabhAmAM chupAyele naLa kayA jaLa vaDe pitAnA para jAmelI dhikkAra rUpI malinatA dUra karaze te ame jANatA nathI. paraMtu ame RtupaNuM rAjA samakSa naLanuM caritra kahevAnA chIe. Apa jarUra tyAM ApanI vAta saMbhaLAvaje...tame kubaDAnuM rUpa dhAraNa karanAra sAkSAta naLa he ema amane lAge che. kAraNa ke saMbaMdhI hovAthI rAjapuruSa paNa rAjA kahevAya che. pitAnI priyatamA aMgenI vAta sAMbhaLIne naLa bhAre vyAkuLa banI gayo. tenA manamAM thayuM....mArI ciMtA karIne jIvI rahelI mArI priyAne huM kevI rIte maLI zakuM? mAruM meM kevI rIte batAvI zakaza? e divasa kayAre Avaze. je divasa mArI priyA mane prApta thaze ? zuM A baMne samakSa mAre mAre vRttAMta kahI devo? nA...nA...rAjya viheNa huM atyAre pratyakSa thaIne karuM paNa zuM? ema nahi damayaMtI ja mAruM sAcuM sneharAjya che. bhArI priyA jIvaMta haze evI saMbhAvanA keNe karI hatI ? nA nA..mAre tyAM jaIne mArI priyAne sarakAra karavo joIe...tene AzvAsana ApavuM joIe. anitya evA A saMsAramAM snehIjanene meLApa tha e kharekhara durlabha che. jema jaLAzaya tajIne jamIna para Avela mATe bhacacha lAMbo vakhata jIvI zakatA nathI, tema damayaMtIne tyAga karIne huM paNa lAMbA samaya jIvI zakIza nahi. huM jAhera thaIza to samagra vizva mArA vazamAM AvI jazehajI paNa mArAmAM evuM sAmarthya nathI ke saghaLA rAjAone jItI zakuM?...nA.nA...mAre hajI ya rAkhavuM joIe. Ama vicAramagna banelA naLa sAme joIne sudeve kahyuM, "zrImAna, 22 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 niSadhapati Apa vicAramagna kema banI gayA ? jenA pratye ApanA haiyAmAM zraddhA che tevA naLa aMge kahelA amArA zabdothI Apane duHkha te nathI thayuM ne?' nahi, vipravare ! naLe jo A rIte pitAnI priyAne tyAga karyo hoya te te AthI ye vizeSa dhikakArane adhikArI gaNAya." te pachI amane AjJA che ?" Apane utAvaLa te nathI ne? mArI IcchA che ke, Apa bhojana karIne ja jAo." amAre haju devamaMdire javuM che. paNa ApanI IcchAnuM ame apamAna karI zakatA nathI. ame bhojana samaye ahIM AvI jaIzuM.' sAruM." kahI naLe pitAnA sevakane bolAvIne AjJA karI, "A banne kavivara mATe eka ratha taiyAra karAva.... sevaka namana karIne vidAya thayA. sudeve kahyuM, "zrImAna, mahArAjA RtuparNanI rAjasabhAmAM.' vacce ja naLe kahyuM, "eka sabhA atyAre bharAya che. paraMtu e sabhAmAM meTe bhAge rAjanA praznonI ja carcA thatI hoya che. ane saMdhyA pachI eka sabhA bharAya che. temAM AvI vividha carcAo thAya che." DI vAra pachI sudeva ane zAMDilya rathamAM besIne vidAya thayA. sAyaMkAla pachI bharAtI rAjasabhAmAM ane guptacaro gayA. banee rAjA RtuparNane AzIrvAda ApyA tyAra pachI naLanuM caritra saMbhaLAvavAnI IcchA pradarzita karI. RtupaNuM to naLane mitra hato. teNe prasanna haye bane vipravarene naLanuM caritra saMbhaLAvavAnI vinaMtI karI. sudeva ane zAMDilya rAjasabhA samakSa madhura vANI vaDe jugAramAM hArIne cAlyA gayA pachInI naLa aMgenI saghaLI vAta kahevI Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guptacApane AnaMda 339 zarU karI. e vAtamAM meTA bhAge devI damayaMtInA tyAganI ane devI damayaMtIne paDelAM duHkhanI hakIkata hatI. tyAra pachI citrapaTa kholyuM...emAM keTalAMka citro aMkita karavAmAM AvyAM hatAM. niSadhA nagarImAM mAMDele jugArane paka, sarvasva gumAvIne naLanuM javuM, damayaMtInuM pAchaLa javuM, madharAtanA samaye damayaMtIne naLa karelo tyAga, ajagaranA mukhamAM damayaMtInuM javuM, eka bhIla juvAna tene bacAve che, bhIla juvAnanI kAmapipAsA ane tenuM jalI javuM, nAnA parvata para damayaMtInI ArAdhanA, mAsIne tyAM dAsIrUpe rahevuM ATalAM citra aMkita karavAmAM AvyAM hatAM. sudeva ane zAMDilya eka pachI eka citrano varNanAtmaka zailIe paricaya ApatA hatA. zAMDilya jyAre ajagaranA mukhamAM sapaDAyelI damayaMtIne paricaya ApavA mAMDayo tyAre koI preta mAphaka kubaDAnA rUpamAM beThele naLa UbhuM thaI gaye ane bolI UThayoH "eha devI damayaMtI ! tArA svAmI naLanA anucita vartananA kAraNe tuM kevI bhayaMkara dazAmAM AvI paDI che? mArA je naLarAjAne sevaka pAse ja che. tuM bhayane tyAga kara... zuM huM tAruM aMga svaracha karI dauM ?" naLanA A zabdo guDhAI vaLyA hatA. keI sabhAjane na samajI zakyA. paraMtu sudeva ane zAMDilya naLa sAme joI ja rahyA. ane jyAre zAMDiye bhIla juvAnanI kAmAsakata dazAnA citranuM varNana karavA mAMDayuM...e ja vakhate kubaDe punaH Ubho thaI gayo ane teNe pitAnI talavAra myAnamukta karI ! A joIne RtuparNa rAjAe tene pakaDI lIdhe. sudeve kahyuM: "bhUtakALanI vAtavALA A citra para he kuja, tane kyA prakArane moha jAge che?" naLa pitAnA krodhane kAbUmAM laIne Asana para besI gaye paraMtu zAMDilya jyAre damayaMtInI ArAdhanAnA citranuM varNana karavA mAMDayuM tyAre kubaDArUpI naLa rAjasabhAne khyAla rAkhyA vagara rudana Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 niSadhapati karavA mAMDyo ane jyAre mAsIne bhavanamAM dAsIpaNuM karatI damayaMtInA citranuM varNana sAMbhaLIne naLathI bolAI gayuM: "oha, mAruM kubaDA paNuM yathArya che." ane pitAne tyAM pahoMcelI damayaMtIne joIne tenA haiyAmAM pitAnA putra pratye prema ekadama vRddhi pAmyo. naLanA caherA para thatAM bhAvaparivartane ane guptacare. barAbara jotA temaNe citrapaTanuM varNana samApta karyuM tyAre sabhAmAM beThelA saghaLA leke naLanuM nAma daIne bhAre roSa vyakata karavA mAMDayA, mahArAja RtuparNa bane mitronuM uttama vastrAlaMkAre ane suvarNa vaDe sanmAna karyuM. rAjasabhA samApta thaI ane guptacaro jayAre vidAya thayA tyAre naLa tene AgrahapUrvaka pitAnI sAthe laI gaye ane bhavana paNa AvyA pachI teNe baMne mATe mAtra adhadharikAmAM sUrya pAka rasoI banAvI bannene AgrahapUrvaka bhojana karAvyuM. naLanI snAna vidhi, sarasvatInI pUjA vidhi, sUryapAka rasoI. vagere kriyAo joIne bane guptacarone khAtarI thaI gaI ke A pite ja naLa che. bane vipree naLanI vidAya bhAgI... paraMtu naLe Agraha karIne eka rAta pitAne tyAM rokyA. ane savAre bane viprane ratha, suvarNa, alaMkAra, vagere aparNa karIne kahyuM: "he vipravaro ! Apane kuMThinapura javAnuM ja che te eka saMdezo ApuM chuM tame mane maLyA ethI ane damayaMtI tathA mahArAjA bhImanA kuzaLa samAcAra jAyAthI huM bhAgyavaMta banyo chuM tame devI damayaMtIne mArA namaskAra jaNAvajo ane kaheje ke mAruM zarIra ane sarvasva devI damayaMtInuM ja che. jyAre damayaMtI chavI rahI che te naLarAjA paNa avazya jIvate haze. athavA Indrasena pitAnuM rAjya prApta karavA avazya samartha banaze. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guptacarano AnaMda 341 videzamAM rahetA mArA mATe te ja sthAna che. niSadhA nagarI sivAya ane anya keI sthaLe sukha prApta thatuM nathI. ApaNe pharI maLIe tevI rIte tame jAo. vATa vasamI che chatAM huM tamArA baMnenuM kalyANa IcchuM chuM. dezamAM pahoMcyA pachI Apa ahIM banelA vRttAMta avazya yAda rAkhaje.' tyAra pachI bane guptacare kunjane AzIrvAda ApIne uttama azvovALA rathamAM besIne vidAya thayA. temanA hRdayamAM pitAnA puruSArthane bhAre harSa hate. paravAnAmAM besIne vikAsa kujane An. prakaraNa 36 muM : kaline parAjaya ! kadeva ane zAMDityanAM haiyAM harSabharapUra hatAM. nagara, parvata, vana, nadI, vagere vaTAvIne teo Dinapura AvI pahoMcyA. bannee mahArAjA, mahAdevI ane damayaMtIne saghaLI vAta karI. A vRttAMta sAMbhaLIne bhImarAjAe kahyuM, "sudeva, e kunja pite ja naLa haze evuM mAnI zakAya nahi. kAraNa ke naLa te ati suMdara che.' AzcaryathI cakita banelI damayaMtIe kahyuM, "vipravara, Ape je kunjanuM varNana karyuM te kaI kunja niSadhA nagarImAM hato ja nahi. tema, teone koI paricita kuja paNa nahoto, vaLI, A vizvamAM mahArAjA naLa sivAya koI paNa mAnavI sUryapAka rasoI jANata nathI. dAridrayane dUra karavAnuM dAna, padahastIne parAjita karo, ane mArA pratyenI atyaMta prIti darzAvavI e paricaya vagara kema banI zake ? damayaMtI sAme joIne bhImarAjAe kahyuM, "beTI, to zuM tuM ema mAne che ke pavitra kItivALo naLarAjA anyane tyAM dAsatva svIkAre ? Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 niSadhapati kAraNa vagara kubaDApaNuM zA mATe prApta thAya ? ghera vanamAM madharAte tane choDIne cAlyo gayele naLa guNavAna kema mAnI zakAya? mane te ema lAge che ke naLarAjA ane kubaja bane judA ja che. saMbhava che ke A muje naLanI paricaryA karI hoya ane naLe saghaLI vAta kahI hoya athavA pitAnI vidyA paNa ApI heya... vizvAsapAtra sevakane zuM enA mAlika je Icche te nathI ApatA ? ane rAjAnA sevake zuM dAnavIra athavA parAkramI nathI hotA? eTale ApaNe te kubaja pite ja naLarAjA che ema mAnI laIe te barAbara nathI. ane pitAnA svArthanI rakSA khAtara mAnavIe pitAnI mahattAne tyAga na karavo joIe, beTI, tuM ye rAkha...ahI sukhapUrvaka rahe. ApaNe lekaniMdAnA nimitta zA mATe banavuM joIe. naLa jIvita haze te avazya ahIM Avaze ja Avaze... A rAjyane tuM parAyuM mAnIza nahi. tuM amArI priya kanyA che. pitAnAM saMtAnonA ahitanI vAta mAbApanA have hetI nathI." bhale." damayaMtI vadhu kaMI na belI. sudeva ane zAMDilya namana karIne vidAya thayA. rAtrikALe damayaMtI tenI mAtA pAse zayanagRhamAM gaI tyAre te mAtAnA khoLAmAM mastaka mUkIne dhrusake dhrusake raDI paDI. tenuM citta bhAre ciMtita banyuM hatuM. tene evA ja vicAra AvatA hatA ke vinitA (ayodhyA) nagarImAM teo che, chatAM oLakhAtA nathI ..vidhinI A kevI vicitratA? mAtA priyaMgujarIe putrIne khUba ja daurya ApyuM ane vAtsalyabharyA svare kahyuM, "dIkarI, tuM svabhAvathI dhIragaMbhIra che tArAM AMsu ane tArI manovedanA joIne mAruM haiyuM cirAI jAya che. kunjanI hakIkata jANatA chatAM tArA pitAe je kaMI kahyuM che te vyavahAra draSTie ucita che. sAmAnya mAnavI paNa saMzayavALA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33. kaline parAjaya ! kAryane svIkAra na karI zake, to DAhyA ane moTA mANase ene svIkAra kevI rIte karI zake ? tArA pitAnI vAta sAcI che. chatAM tArA hita pachI eka bIjo vicAra karyo che..." putrI damayaMtIe sajaLa nayane mA sAme joyuM. mAtAe kahyuM, damayaMtI ! kuja pite ja sAco naLa haze te cAlAka ane catura dUta tenI khAtarI karato Avaze. asatya, prapaMca ane chaLamAM niSNAta evo ApaNe dUta Rtu paNa rAjAnI rAja sabhA mAM jaNAvaze "rAjakumArI damayaMtIne pharIthI svayaMvara mahesava yojavAmAM Avaze.' dUtanuM AvuM kathana sAMbhaLIne kuja kharekhara naLa haze te tarata ahIM daDo Avaze. pitAnI patnIne duHkhI jeIne pArevAMo paNa AkAzamAMthI UDIne doDI Ave che. pAre ekendriya hovA chatAM paNa nArIne jatI joIne tenI pAchaLa paDe che. eTale kuja naLa haze te azvavidyAnA bane te tarata ahIM AvI pahoMcaze." mAtAnI A yuktine damayaMtIe svIkAra karyo. pote potAnA patine meLavavA khAtara prapaMcamAM sahAyaka thaI rahI che ema samajatAM te jarA zaramAI gaI. be divasa pachI mahArAjA bhImane jANa karyA vagara dUta kAryamAM catura gaNatA dUtane vinitA tarapha ravAnA karI dIdho. mahArANIe tene dareka vAtathI samajAvyo hato. catura dUta jhaDapI pravAsa karIne vinitA pahoMcI gayo ane te vidarbhanA dUta tarIke gayela hovAthI rAja taraphathI tenuM svAgata paNa thayuM. eka divasa ArAma karIne bIje divase te rAjasabhAmAM gayo. ane rAjasabhAnA prAraMbhika kArya pachI te Ubho thayo. rAjA RtuparNane namaskAra karIne bolyo : svAmina, khUba ja harSa ane AnaMdamaya banelA vidarbhanAtha mahArAjA bhImarAjA potAnI ekanI eka suputrI rAjakanyA damayaMtInA Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 niSadhapati . svayaMvara nimitte ApazrImAnane hArdika nimaMtraNa pAThave che. kRpAnAtha Apa Aja ne Aja kuMThinapura padhAravAnI taiyArI kare. kAraNa ke AvatI kAle savAre ja rAjakanyA damayaMtIne svayaMvara thavAnuM che. Apane nimaMtraNa ApavA A tarapha nIkaLyAne mane ghaNuM divaso thaI gayA che. paraMtu kamanasIbe huM mArgamAM javaragrasta banI gayA hatA. eTale dhAryA divase ahIM pahoMcI zake nathI. mArA A vilaMbanA kAraNe Apa mane kSamA karajo. Apa zrImAna Azcarya na pAmaze ke devatAo ane dipAlane choDIne ekavAra naLarAjAne varI cUkelI damayaMtI Ama zA mATe kare che ? paraMtu mahArAja naLarAjAnI ghaNI tapAsa karavA chatAM teo maLyA nathI ane ema nakkI karavAmAM AvyuM che ke teo jIvita nahi ja hoya. eTale mahArAjA bhImanA kahevAthI navayauvanA damayaMtI pharI vAra svAmInuM varaNa kare te zuM ucita nathI ? pUrvanA patinuM mRtyu thAya to zuM eka navayauvanA rAjakanyAnuM jIvatara niSphaLa jAya ? pitAnI priya kanyAnA sukha khAtara ja bhImarAjAe A nirNaya karyo che." ATaluM kahI namana karIne dUta pitAnA sthAne besI gayo dUtane moDhethI A vAta sAMbhaLIne mAtra RtuparNa rAjA ja nahi, samagra sabhAmAM bhAre Azcarya chavAI gayuM. ane kujanA vezamAM beThele naLa rAjA zvAsa rUMdhAvAnA kAraNe jaDa samAna banI gaye. tvarAthI kuMThinapura pahoMcavuM joIe, evI bhAvanAvALA RtuparNa rAjAe vidarbhane dUtane InAma, piSAka, vagere ApIne rAjasabhAnuM visarjana karyuM. jenuM citta bhAre gamagIna banI gayuM hatuM te kunja paNa Asana parathI Ubho thaye e dUta pAse jaIne bhagna svare bolyo, zuM Ape je kaMI kahyuM te satya che ?' dUte gaMbhIra svare uttara Ape, "hA mahAzaya, rAjakumArI Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiline parAjaya ! 345 damayaMtIne svayaMvara avazya thavAnuM ja che. atyAra sudhImAM te hajAre rAjAe kuMThinapura pahoMcI gayA. A svayaMvaramAM je kaI nahi jaI zake te kharekhara bhAgyahIna ane je jaze te bhAgyavaMta lekhAze. kAraNa ke damayaMtInuM caMdravadana A sivAya kaye sthaLe ane prasaMge joI zakAya ? kAmadevane pAza samI ane pitAnA pratIka samI puSpa mALA te kenA kaMThamAM Apaze te huM nathI kahI zakato." dUtanI A vANI sAMbhaLIne manamAMthI sAva ni ta banI gayela hovA chatAM naLa dharatI para paDI gayo nahIM. paraMtu koI jhaMjhA vAtamAM vizALa vRkSa jema khaLabhaLI UThe tema tenuM mana khaLabhaLI gayuM. damayaMtIne A ka9pI na zakAya evo nirNaya vicArIne naLanuM citta krodha, zoka, kAma, unmAda ane vedanAthI bharAI gayuM. hajI sUrya niyamita udaya pAme che, caMdra paNa Uge che. megha varase che. vAveluM Uge che ane samudra paNa pitAnI maryAdAmAM rahe che. vizvanI pratyeka vastu potapotAnA sthAna ane maryAdAmAM rahelI che. Ama chatAM damayaMtIne vicAra zA mATe caMcaLa banI gayo haze? kharekhara, du:khanI vAta che. sura asuranI sAkSIe mane varelI damayaMtI pharIvAra paraNavA taiyAra thaI che! kAmadeva rUpI dAvAnaLe gaMgAsamI zItaLa damayaMtIne choDI lAgatI nathI. paNa-' AvA aneka vicAre vacce aTavAyela kubaja sabhAgRhamAMthI rAjabhavana tarapha gayo. tenA manamAM thayuM, huM jIvato hovA chatAM damayaMtI keIne paraNe e bane ja nahi, mArAmAM bAhubaLa paDayuM che. svayaMvaramAM AvelA dareka rAjAne huM dhULa cATate karI nAkhIza. takSaka nAganI pheNa para zobhatA maNine jema sparzI zake nahi tema mArA jIvatAM mArI priyAne keNa grahaNa karI zake ? AvA vicAro sAthe kuja RtuparNa rAjAnA bhavanamAM dAkhala thayo. vicAramagna kujane jotAM ja rAjAe AdarabharyA svare AvakAra Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 niSadhapati Ape ane kahyuM, mitra, huM tArI ja rAha jotA hatA. mArA eka magna banelA mane rathane tuM pUrA karI de. AvatI kAle savAra sudhImAM ApaNe kuMThinapura kevI rIte pahoMcI zakIe? mitra, mArI IcchA che ke kaI paNa upAye AvatI kAle savAre ApaNe eka ratha dvArA paNa tyAM pahoMcI javuM. A5NI senA bhale pAchaLathI Ave. zuM mAre mitra naLa pragaTa nahi thAya? Avo prazna mArA hRdayane asthira banAvI rahyo che...kuMDinapura javAnI mArI bhAvanA damayaMtIne prApta karavAnI nahi paNa kautukanA nivAraNanI che. " "mahArAja, Apa nizciMta rahe. AvatI kAle sUryodaya pahelAM Apane kuMThinapura pahoMcADavAnI mArAmAM zakti che. mane vizvAsa che ke naLa mRtyu pAmyo haze te paNa pharIthI jIvate thaze. paNa pitAnI priyAne anyane hAthamAM nahi javA de.. Apa taiyAra thAo... paNa thoDI ja vAramAM taiyAra thaIne AvuM chuM.' | RtuparNa rAjAe kujane AbhAra mAnyo. bhojanAdithI nivRtta thaIne bane taiyAra thaI gayA. naLarAjAe pitAnA nAgalekamAM gayelA kAkAe bheTa ApelAM zApa nivAraNa vastrone ratnamaya dAbaDa sAthe lIdhuM. e sivAya pitAnAM zastro paNa lIdhAM. Rtu paNa rAjAe paNa jarUranI saghaLI sAmagrI laI lIdhI. eka uttama ratha taiyAra thaIne AvI gayo. kujarUpI naLe rathanuM nirIkSaNa karIne sArathinI jagyA saMbhALI lIdhI. rAjA RtuparNa, be rakSA ane be sevake rathamAM besI gayA. naLe rathane gatimAna karyuM. rathamAM joDelA azvo sAmAnya hatA. ratha nagarI bahAra nIkaLe tyAre sAMja paDavA AvI hatI. lagabhaga beeka kosa dUra jatAM ja rAtrine prAraMbha thaI gayo. rAjA RtuparNa ane kuja vAta karatA karatA paMtha kApavA mAMDayA. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalino parAjaya ! 34 lagabhaga pAMceka kesa gayA pachI tupaNe kahyuM, "mitra, rathanI gati AvI raheze te ApaNe ATha divase ya nahi pahoMcI zakIe.... ApaNe baso jojana dUra javuM che.' mahArAja, huM azva vidyAne jANakAra chuM...Apa nizcaMta raho ApaNe yathAsamaye avazya kuMThinapura pahoMcI jaIzuM." naLe vinama svare kahyuM. pachI te naLa pitAne prApta thayelI avavidyAnA maMtrane prayAga karyo ane tIramAMthI chUTelA bANa samI athavA capaLa mana jevI gatie ratha jANe AkAzamAM UDato hoya tevo bhAsa sahune thavA mAMDayo. RtuparNa rAjAnA manamAM thayuM, A sArathi pUrve kadI joye nathI ke sAMbhaLyuM paNa nathI. rathanI gati apUrva hatI..rathanAM bane cako jANe dharatIthI addharAja cAlatAM hatAM tIvra veganA kAraNe havAnA hileALA barachI jevA jaNAtA hatA. paraMtu naLa svastha mane sArazya karI rahyo hate. madharAta thaI tyAre pavananA hiloLAnA kAraNe RtuparNa rAjanA mastaka para bAMdhelI pAva ekAeka UDI gaI... prathama RtuparNa rAjAe pitAnI beThakanI AsapAsa hAtha pheravIne joyuM...paNa pAgha to UDIne dharatI para paDI gaI hatI. temaNe kuja tarapha joIne kahyuM : "mitra, havAne kAraNe mArI pAgha UDIne nIce paDI gaI che...te jarA ratha. Ubhe rAkho to uttama.' AchA hAsya sahita kujarUpI naLe kahyuM : "mahArAja ApanI pAgha najIka nahi hoya. kAraNa ke ApaNe vIsa kesa dUra nIkaLI gayA chIe...have to thoDI ja vAramAM vidarbha dezane sImADe Avaze." RtuparNa rAjAe Azcarya anubhavyuM ane tyAra pachI AchA hAsya sahita kahyuM, "ApaNe pAchA vaLIzuM tyAre huM tane eka kautuka batAvIza. huM dareka padArthanI gaNatarI karI zakuM chuM.' Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 niSadhapati "to e kautuka darzAvavAnI kRpA karIne..." "nahi mitra, atyAre nakAmo samaya bagADa UMcita nathI." "nA mahArAja, mArI jijJAsAne tRta karo. hajI ApaNe ghaNuM vahelA chIe.. huM Apane khAtarI ApuM chuM ke ApaNe sUryodaya pahelAM kuDinapuramAM jaIzuM.' kahI naLe ratha ubho rAkhyo. cAMdanI khIlI hatI. rathamAMthI naLa nIce UtarI gaye. rAjA RtuparNa mArgane kinArA para thoDe dUra UbhelA eka baheDAnA vRkSa tarapha jaIne kahyuM: mitra, sAme baheDAnuM vRkSa che. e vRkSanA phaLanI saMkhyA ekasaTha hajAranI che." kunjarUpI maLe baheDAnA vRkSa pAse jaI tenA para ATha-dasa vAra pAdara prahAra karyo. phaLa nIce kharI paDayAM paraMtu eka bIje camatkAra sajo. te baheDAnA vRkSanA thaDamAMthI eka bhayaMkara AkRti vALo dudhathI bhareluM ane muzkelIthI nihALI zakAya te eka puruSa nIkaLe. ane dhIre dhIre tenI AkRti saMkeca pAmavA mAMDI. naLa cakita nayane A vicitra ghaTanA sAme joI rahyo. bhayaMkara AkRtivALo puruSa saMkocAIne kaNI pramANa banI gaye. A joIne naLe koMdhapUrvaka prazna karyo, "tuM koNa che?" tarata pelA puruSe mastaka namAvI gadgad svare kahyuM, "he rAjana huM eka dIna chuM...dayALu, mArA para krodha na karazo. he pavitra kIrti vALA, Apa mane zAMta bhAve nihALo. jeNe tamAruM rAjya jhUMTavI lIdhuM che. jeNe jugAra ramavAnI ApanAmAM kubuddhi UbhI karI hatI, je ApanI priyA damayaMtInA tyAgamAM kAraNabhUta banela che ane tamane AvA saMkaTamAM jeNe dhakele che te eka duSTa, durAcAra ane bhayaMkara svabhAvane kaliyuga chuM. samasta devanI samakSa meM ApanA vadhanI pratijJA lIdhI hatI. paraMtu lAMbA samaya sudhI ApanA dehamAM rahIne paNa huM Apane vadha karI zakyo nathI...ApanA dauryane paNa Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalino parAjaya ! calita karI zake nathI kharekhara, dujanA koIpaNa upAye sajajanenuM dauya haNa zakatA nathI. sAgaramAM niraMtara agni bichAvanAre vaDhavAnaLa rahevA chatAM te sAgarane kazuM karI zakato nathI. rAjabhraSTa thayelA hevA chatAM Ape koI sthaLe dInatA darzAvI nathI. dharmane tyAga karyo nathI. dAna, saMtoSa, sahanazIlatA, satya, vagere guNothI Apa jarAya calita thayA nathI. nitya karmamAM Ape kadI khalanA karI nathI game tevAM duHkha sAme paNa Ape ApanA gauravano tyAga karyo nathI. kharekhara, sUrya kadApi keIne bALa nathI, samudra mayadAne lepa karato nathI, zaktizALI puruSo kharekhara sahanazIla ja hoya che, ApanA dehamAM rahevA chatAM huM kazuM karI zakyo nathI...mahAsatI damayaMtInA zApathI huM atyAre baLI rahyo chuM...jIvato hovA chatAM sAva marelo banI gayo chuM. he kRpAnAtha, mArA ayogya vartana mATe mane kSamA karo...he vIrasena rAjAnA kuLamAM zreSTha evA naLarAjA, ApanuM caritra na kaLI zakAya evuM che. pratijJA bhaMgavALo zuM have svargamAM rahelA deva samakSa rahI zakuM tema nathI. ethI A baheDAnuM vRkSa ja mArA mATe AzrayasthAna rUpa che. he sajajana, je keImA, baheDAnA vRkSanI chAyAmAM visAmo leze tenuM kalyANa huM harI laIza." paNa je koI ApanuM nAma yAda karaze tene huM jato karIza." kali adrazya thaI gayA. naLa zAMta bhAve Ubhe rahyo. naLane anubhava thayo ke potAnI kAyA haLavI phUla jevI banI gaI che. teNe kazuM nathI banyuM tevA bhAve baheDAnAM phaLo barAbara hevAnuM nakakI karI lIdhuM. tyAra pachI te rathamAM pitAnI jagyAe beThe. Rtu paNa rAjAe kahyuM, "kema, mArI gaNatarI barAbara che ne ?" "hA mahArAja, mane vividha vidyA prApta karavAno zokha che... Apa mane A vidyA ApavAnI kRpA kare. naLe pitAne paricaya Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 niSadhapati ApavAnuM yogya na mAnyuM. RtupaNuM rAjAe kuja pAse azvavidyAnI mAgaNI karI. paraspara vacanabaddha thaIne pravAsa punaH zarU karyo. ane dhArelA samaye ratha kuMThinapura nagarInA pAdaramAM pahoMcI gayo. prAtaHkALane prakAza patharAI gayA hatA. pUrva gaganamAM uSArANInuM madhura hAsya khIlI UyuM hatuM. paraMtu svayaMvara mahotsavanuM kaI lakSaNa na joIne RtuparNa rAjA bhAre ciMtita banI gaye ane naLanA haiyAmAM harSa pragaTa. svayaMvara nimite AvelA keI rAjAne paDAva nahote. nagarImAM AnaMdane vani nahe. svayaMvara mATe thavA joItA maMgala vAghonA svara na hatA, kuMThinapura suMdara hatuM. paNa utsavaviheNuM lAgatuM hatuM." Rtu paNa rAjAe kahyuM, "mitra, ahIM svayaMvara mahesava thavAnuM kaI lakSaNa dekhAtuM nathI. kharekhara, koI prapaMcI tanAM vacanAthI ApaNe DagayA chIe. athavA te A kayA prakArane parihAsa che te samajAtuM nathI. have A sthaLe ApaNe zuM karavuM ? banI zake evI A ghaTanA sarajAI che. A aMge koI nAgarikane pUchatAM zarama Ave che have to bIjuM kaMI thaI zake ema nathI. ApaNe sIdhA rAjabhavana tarapha jaIe..tane kema lAge che?" ApanI vAta sAcI lAge che." ema kahI kalithI mukta banelA naLarAjAe pUrvanA raNa dvAramAMthI nagarImAM praveza karyo ane rAjabhavananA mukhya dvAra pAse ratha Ubho rAkhIne tyAM UbhelA rakSakone kahyuM, mahArAjAne saMdezo pAThavo ke sAmarthyavaMta kauzala dezanA mahArAjA RtupaNuM AvI pahoMcyA che." Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 37 muM: : milana TatuparNa rAjA mAtra eka ja rathamAM AvI caDayA che. e jANIne rAjA bhImane bhAre Azcarya thayuM. paraMtu teoe pitAnA Azcaryane samAvIne RtuparNa rAjAnuM khUba harSapUrvaka svAgata karyuM. paraspara kuzaLa pUchayA pachI rAjA bhIme eka suMdara mahelamAM teone utAre Aye. e mahelamAM tatkALa snAna AdinI vyavasthA thaI gaI.. rAjA RtuparNa ane kunja snAnAdithI nivRtta thaI gayA. tyAre vidarbhanA mahAmaMtrIe AvIne RtuparNa rAjAne namaskAra karyo ane kahyuM : mahArAja, sUryavaMzanA AbhUSaNa samA Apa ane padhAryA che... mahArAjA bhIma te pitAne dhanya mAnI rahyA che. paraMtu amAruM e vismaya zamatuM nathI. A5 mAtra be rakSAne sevako sAthe Akasmika atre padhAryA...kaI Apatti AvI hoya tema ApanA vadana patra nathI. lAgatuM eTale koI mahatvanA kArya sAthe Apa padhAryA che evuM anumAna karI zakAya...kAraNa, dUta dvArA thaI zake evA kAmamAM rAjA pite prayatna karatA nathI...to Apa prasanna hRdaye jaNAvo ke Apa samA mahAna atithinuM Atithya ame kayA prakAre karIe ?' muja sAme joIne RtuparNa rAjAe mahAmaMtrIne kahyuM: "maMtrIvara, Apa koI prakAranI ciMtA karaze nahi. mahArAjA bhImanI mArA pratye kRpA che...huM mahArAjAne kevaLa vaMdana karavA ja ahIM AvyA. chuM. Rtu paNa rAjA kumbha nAmanA kubaDA sArathi sAthe ayodhyAmAM AvI pahoMcyA che, e samAcAra aMtaHpuramAM pahoMcI gayA hatA. AthI damayaMtI manamAM navAI pAmI kAraNake dUtane je divasano Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35ra niSadhapati. saMketa Apyo hato te ja divase ayodhyApati atre AvyA che dUte AvuM nimaMtraNa gaI kAle ja ApyuM hovuM joIe. eTale A rIte eka rAtamAM ahI AvavuM e naLa rAjA sivAya saMsAramAM ke Ine mATe zakya nathI. mAtra deva ane vidyAdharo ja azvanI maMtravidyA jANe che jyAre kubaja eka manuSya che ethI e pite ja naLa hovA joIe. damayaMtIe A bhAvanA mAtA samakSa vyakta karI. mAtAe kahyuM "tAruM anumAna ane satya lAge che. chatAM ApaNe kujanA rUpanI khAtarI karavI joIe. A kArya karavAmAM mane tArI sakhI kezinI suyogya lAge che." mAtAnA A vicArane damayaMtIe satkAryo ane kevaLa sakAraNa dAsI banelI vidyAdharI kezinIne kujanI khAtarI karavA ravAnA karI. kezinI jyAre khaMDa bahAra nIkaLI tyAre tenuM DAbuM netra pharakayuM tene khAtarI thaI ke avazya naLanI prApti thaze. Ama vicArI Indrasenane sAthe laIne jyAM kunjane utAre hato te mahela tarapha gaI. | RtuparNa rAjA ane kuja mahelanA madhyakhaMDamAM beThA hatA. kezinI khaMDamAM dAkhala thaI. teNe prathama Rtu paNa rAjA samakSa Indrasenane page lagADe, A joIne rAjAe prazna karyo. "A kayA bhAgyavaMtane putra che ?" mahArAja, A bALaka zatruo mATe pralaya kAranA agni, samA naLa rAjAne putra che." tyAra pachI RtuparNa Indrasenane gADha AliMgana ApyuM ane pitAnA deha parane mUlyavAna alaMkAra Indrasenane paherAvyA. A mArA svAmI naLane putra che. ema kahI kutte paNa I. senane haiyA sAthe cAMpI tenA mastake cuMbana karyuM. kezinI kujanuM barAbara nirIkSaNa karI rahI hatI. tyAM atithi vibhAgane eka maMtrI khaMDamAM AvyuM ane mahArAjA RtuparNane. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa3 milana vaMdana karIne bolyo. " badhI sAmagrI pAThazALAmAM mukAvI che. ApanI sAthe pAkazAstrI haze ema mAnI meM pAkazAstrIne kahyuM nathI. paraMtu je pAkazAstrI na hoya te enI vyavasthA karuM. mahArAja uttara Ape te pahelAM ja kuje uttara Ape. pAkazAstrInI jarUra nathI enI ciMtA karaze nahi kezinI AstethI Indrasenane laIne khaMDa bahAra nIkaLI gaI. bahAra AvIne teNe rasoI graha mATe kAyelA sevakone kahyuM, "rasoIgRhamAM tame jaLa, agni ke IMdhaNa na mUkaze." e ja vakhate rasoI gRhamAM javA kuja paNe bahAra nIkaLyo... kezinIe tene namana karyuM. ane madhura svare kahyuM, "mahAnubhAva huM Apane eka namra prArthanA karavA ja AvI chuM.' "zI AjJA che?" kunja UbhuM rahI gayo. kujanA rUpe rahelA Apa pote ja naLa che evI vAta sudeve devI damayaMtIne kahI hatI. Apa pote ja naLa che e devIne vizvAsa che ane Apa sUryapAka rasoI banAvI zake che te amane paNa ene lAbha maLe evI mArI prArthanA che." kuja kaMI be nahIM paNa AchuM hasyo ane rasoI gRhamAM gayo. teNe varuNanI sahAyathI jaLa magAvI lIdhuM. "uttama jaLa" ane sUryanAM kiraNe vaDe rAI zarU karI. DI ja vAramAM rasAI thaI gaI eTale kezinIe Indrasenane kahyuM, "Indrasena, tArA pitA sivAya koI paNa vyakitae pUrve AvI rasoI karI nathI. mATe tuM zeDIka cAkhI le." kubaja tarata be patarAvaLAmAM vividha vAnagIo pIrasI. Indrasene rasoI cAkhI ane kezinIe paNa cAkhI. divya rasavatI sAmagrI hatI eka patarAvaLAmAM goThavelI sAmagrI laIne kezinI vidAya thaI. 23 . Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 niSadhapati damayaMtI rAha jotI ja beThI hatI. kezinI ane indrasena AvI. gayAM kezinIe damayaMtI sAme rasoInA namUnAvALuM patarAvaLuM mUkatAM kahyuM, devI, kubdha e ja naLa che. A sUryapAka rasoI muje mArI sAme ja banAvI che. saMsAramAM Aje koI vyakti evI nathI ke sUrya pAka rasoI banAvI zake. e sidhi kevaLa mahArAjA naLamAM ja che." damayaMtIe patarAvaLAmAMthI keTalIka vAnagIo cAkhI ane tenA svAda parathI te samajI gaI ke naLa sivAya AvI rasoI keI na banAvI zake. damayaMtIe potAnI mAtAne A vAta karI. piyagumajIe kahyuM, "putrI, kubdha e ja naLa che e tAre vizvAsa che te huM kunjane tArI samakSa belAvuM chuM. mane AzA che ke tArI tArI pAse e avazya pitAnuM rUpa pragaTa karaze." Ama kahIne priyaMgumaMjarI svAmI pAse gaI. patnInI vAta sAMbhaLIne bhImarAjA saMmata thayA ane bhejanAdi kAryathI nivRtta thayA pachI patinI AjJA laIne priyaMgumaMjarIe suzIla ane vinayI kaMcukIone mahArAjA RtuparNa pAse mokalI. RtuparNa rAjA ane kuja bhojanathI nivRta thaI eka khaMDamAM mukhavAsa letA beThA hatA ane sAmAnya vAta karatA hatA tyAM kaMcukIe AvI RtuparNa rAjAne namana karI vinayAvanata bhAve kahyuM, "kRpAnAtha jaya thAo ! zrImAna naLarAjAnA sevaka A kunjane devI damayaMtI vAtsalya bhAve nihALavA Icche che. te Apa teone mekalavAnI kRpA karo." RtuparNarAjAe kunja sAme joyuM ane kahyuM, "mitra, tAre javuM joIe." jI" kahIne munja UbhuM thayuM ane kacukIonI pAchaLa Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ milana 355 pAchaLa damayaMtInA AvAsa tarapha ravAnA thayA. damayaMtInA mahelanAM sopAna caDatAM caDatAM kubaja rUpI naLane bhUtakALanuM smaraNa thavA mAMDayuM..lagna pachI pote A mahelamAM ja priyA sAthe thoDo samaya rahyo hato. alaMkAra ne uttama vastra vagaranI damayaMtI eka khaMDamAM ratna jaDita siMhAsana para beThI hatI. be cAmaradhAriNIo cAmara vIMjhI, rahI hatI. e ja vakhate kaMcukIoe kujane khaMDamAM mokalyA. naLa pitAnI priyAne joIne aMtaramAM chalakatA premabhAvane rahI...be paLa pachI teNe siMhAsana parathI nIce UtarIne eka Asana para kune besavAnI vinatI karI. muje kahyuM, "he devI, mAre A rIte satkAra karavAnI jarUra nathI. Apa bese. huM besI jAuM chuM kahI naLa eka sAmAnya Asana para besatAM bolyo, "devI, Apa kuzaLa cho ne? Aja mArA mATe dhanya divasa che ke ApanAM darzana thayAM A5 mArA svAmI naLarAjAnAM prANupriyA che. mahAtmA naLa jevAne paNa bhAre dukhada sthiti prApta thaI hatI. te sAmAnya mAnavI, deva pratye parAkrama mAMthI karI zake ? he vaidarbha, Apa jIvita che. eTale mArA svAmI naLa paNa jIvita ja haze. mahAdevI, Apa te mAnavInI kalpanAmAM ya na Ave evAM mahAna che....pAra na pAmI zakAya evA saMkaTa rUpI sAgarane Apa tarI gayAM cho evo saghaLo vRttAMta meM sAMbhaLeluM che." tIrachI najara kujane nihALI rahelI damayaMtIe makkama svare kahyuM, "Apane A prema bhAva mArA pratye heIne huM mAnuM chuM ke mAruM bhAgya hajI che. Apa kubaDAnA rUpamAM hovA chatAM Apa narapati naLa che e huM samajI zakI chuM ane tethI ja huM Apane ahIM sudhI kheMcI lAvI chuM. atyAre huM kaI vana pradeza vacce nidrAdhIna Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 niSadhapati nathI. he naLa, have tame ahIMthI chaTakI zakaze nahi. je ApanA manamAM huM akulIna, apriya ane rUpa vagaranI anAkarSaka heuM to paNa Ape mAro eka dAsI tarIke svIkAra karavo joIe. he nAtha, mArA para kRpA karI Apa hadayamAM vaselI kaThinatAne tyAga karI ApanuM mULa svarUpe pragaTa karaze te nabApA gaNatAM ApanAM bALaka garvapUrvaka pitAnuM mastaka UMcuM rAkhavA bhAgyazALI banI zakaze ! he rAjana, huM Apane namana karuM chuM. svAmI, Apa prasanna thAva ane duHkhamAM DUbelI evI ApanI ardhA ganAnuM rakSaNa karaze." he devI, Apane A unmAda kayA prakArano che te mArAthI samajAtuM nathI. huM koNa chuM tene Apa vicAra kare. pitAne eka sevaka pratye A pramANe kahevuM te ApanA mATe ucita nathI. draSTine dajhADe evuM mAruM kadarUpa kayAM ane kAmadevane lajave evA naLa rAjA kyAM ? he vidabhI, huM te Apano sevaka chuM. beTI mAnyatAne manamAM sthAna Ape nahi." "he kuja, tuM je kharekhara kuja che ane vAstavika naLa nathI te tane sUrya pAka rasoI kyAMthI AvaDe ? he rAjana, mArI AMkha sAme ApanuM game te rU5 heya paNa mArA hRdayane koI chetarI zakaze nahi. A hadaya eka sAmAnya mohavaza nArInuM nathI. paraMtu pitAnA patimAM sadAye magna rahetI eka satInuM hRdaya che. have Apa mArI pAsethI koI paNa upAye chaTakI zakaze nahi. mATe mArA para kRpA karI ApanA mULa svarUpane pragaTa karo." patnInI draDha mAnyatA, zraddhA ane satItvanA teja AgaLa gaNa naLa sAgarakinAre parvata mAphaka acaLa rahyo. te samajI zakyo hato ke damayaMtInA haiyAmAM pitAnA svAmI mATe niSkapaTa prema che. paraMtu pite karelA aparAdhanA kAraNe te potAnuM mULa svarUpe pragaTa karatAM zarama anubhavI rahyo hato. te bolyo, "mahAdevI, huM surya pAka seI Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ milana 357 banAvuM chuM ethI Apa mane naLa na mAnI leze. azvavidyA ane sUryapAka raI banAvuM chuM ethI Apane mArAmAM naLanI bhrAMti thaI che te dUra kare. mahArAja naLane huM priya sevaka hatA. tethI temaNe mane sarva vidyAo zIkhavI hatI. vaLI, he A pRthvInAM sarasvatI, huM ApanI sevA arthe ja Avyo chuM. rAjA RtuparNanI rajA laIne huM mArA svAmInI patnI sevA karavAmAM gaurava anubhavIza." damayaMtIe kezinI vagere sakhIo sAme joIne aznapUrNa svare kujane kahyuM, "Apane ApanA svajananuM prayojana nathI te ApanI sAthe mAtra niSphaLa vivAda karavAne paNa koI artha nathI. meM tamane zodhI kADhayA che ne mArA sanmukha bolAvyA che. chatAM Apa chaTakavAne prayatna kema kare che ? kharekhara, jenuM bhAgya maMda che tenA gharamAM ciMtAmaNi ratna TakI zakatuM nathI ! mArI sAme asatya bolIne Ape mArA prayatnane niSphaLa banAvyo che. he rAjana Aja prayatna kevaLa huM ApanI AzAe ja jIvI rahI hatI. paraMtu mane atyAre samajAya che ke mAre jIvavAnuM keI kAraNa nathI rahyuM. Apa naLa nahi te mujja che, te mArI hatyAnA pApano Apane sparza nahi thAya. have huM cAreya prakAranAM AhAranuM paccakhANa karIne mArA bhavanI vedanAne aMta lAvIza." Ama karIne damayaMtI catuvidha paccakhANa dhAravA mATe taiyAra thaI. e ja paLe kezinIe kahyuM, "devI, dudeva kharekhara dhikkArane pAtra hoya che. ApanuM A rIte mRtyu thaze. e keIe nahi kahayuM hoya. tyAra pachI naLa sAme joIne vinayabharyA svare kahyuM, "Apano koI doSa nathI. saMsAranA puruSo nArIne kadI oLakhI zakayA nathI. pitAnI priyAne jugAranA dAvamAM mUkanArA purUSo pAsethI nArI kaI AzA rAkhI zake ? tuM pote ja naLa che, ema eka sAmAnya nArI nathI kahetI paNa jenuM hRdaya tapa ane bhaktithI vizuddha baneluM che evI eka mahAsatI kahe che. paNa zuM thAya ? Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 niSadhapati tArA hRdayamAM dayA, prema ke mAnavatAne koI aMza rahyo hoya te tArA mULa svarUpe pragaTa thA." kezinInA A zabdo sAMbhaLIne kunjarUpI naLa dhrujI U. haiyAmAM abhimAnanI eka cinagArI jAgRta thaI. pita naLa heya e Dhabe te belyo, 'damayaMtI, pharI vAra bIjA svAmIne svIkAraze evI vAta dezadezAMtaramAM phelAI gaI hatI ane rAjA RtuparNa kutuhalane vaza thaI ahIM AvI pahoMcyA che." vacce ja kezinI bolI, "rAjana, abhimAnanI cinagArI strI ane premane ja bALe che. A to Apane ahIM kheMcI lAvavAnI eka ramata hatI. A vAtanI khabara khuda mahArAjA bhImane paNa nathI. ane A nagarImAM nathI keI utsava ke nathI keI svayaMvaranI tauyArI. paNa tame A kazuM na joI zake te svAbhAvika che. puruSa abhimAnane mugaTa dhAraNa kare che tyAre tenI draSTi ISanA aMjana vaDe adha banI jatI hoya che." damayaMtI raDI rahI hatI. naLa paNa bhAre mane vedanA anubhavI rahyo hato. e ja vakhate lepAla InDe AkAzavANI karI, "he naLa, damayaMtI mahAsatI che. vizuddha suvarNa samAna che. tuM paNa kalinA prabhAvathI mukta banI game che ane kali tArI kAyAmAMthI nIkaLIne cAlyo gayo che. tAre tArI priyAne AvA zabdo kahevA te tArA mATe zobhArUpa nathI.' naLe priyatamA sAme najara karI. tyAra pachI kahyuM: "priye, mananI vedanA dUra karIne prasanna thA ! meM tAruM apamAna karavAnA hetuthI kazuM kahyuM nathI. huM acakAte hate mArA hAthe thayelA aparAdhanA kAraNe. paNa zuM karuM? kalinA prabhAvathI hu bhramita banI gayo hate.' damayaMtI harSita banI gaI. naLe e ja vakhate pitAnA kamarabaMdhamAM rAkhelo bilvaphaLanA AkArane dAbaDo kADha. kholIne temanuM vastra pitAnA aMga para Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ milana 359 dhAraNa karyuM. vaLatI ja paLe nAgarAja kArkeTanA prabhAvathI naLa pitAnA mULa svarUpamAM AvI gayo. thoDI ja vAramAM samagra rAjabhavana mukharita banI gayuM. AnaMda AnaMda chavAI gayo. mahArAjA RtuparNa, mahArAjA bhIma, naLanAM bALake, damayaMtIne bhAIo, maMtrIo RThio, senApatio, vagere AvavA mAMDayA ane eka meTe utsava sajo . RtuparNa rAjAe te pitAnI prasannatA vyakta karavAmAM koI maNuM na rAkhI. AnaMda maMgala ane ullAsamAM keTalAka divaso vItI gayA. eka divase kezinIe damayaMtIne prArthanA karI, "mahAdevI, huM eka nimittane vaza banIne etre AvI hatI. mArA svAmInA dukha nivAraNa athe ApanA svAmIe je divya vastra dhAraNa karIne pitAnA rUpanuM parivartana karyuM hatuM te mane Apo te huM mArA svAmInuM saMkaTa nivArI zakuM.' damayaMtIe ghaNuM ullAsa sahita kezinIne bivaphaLa jevA AkAranA dAbaDAmAM divya vastra mUkIne ApyuM ane kezinI sahunI vidAya laIne AkAza mArge cAlI gaI. jatA pahelAM teNe naLa ane damayaMtIne AzIrvAda ApatAM kahyuM, "Apane sadAye vijaya thAo." tIvra gatie kezinI geDI ja paLamAM vaitADhaya parvata para pahoMcI gaI. teNe sauthI prathama potAnA svAmIne A divya vastra vaDe viSamukta karyo. mahAbaLa kumAra caMdra je tejasvI banI gaye. niSadha pati naLa rAjA pragaTa thayA che. e samAcAra jANIne tene mitra RtazIla maMtrI niSadhA nagarIthI AvI pahoMcyo ane naLane manebhAva jANIne gya divase bhImarAjane sahakArathI naLe digvijaya karavA caturaMgI senA sahita vizvaprasthAna karyuM. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra niSadhapati naLa digvijaya karato karato pitAnA pradeza najIka AvI pahoMce. janatA AnaMdamagna banI gaI. sahue naLane. AdarabhAvathI satkAra karyo. naLe pitAnI vArivAhinIne paDAva gaMgAnA kinAre rAkhyo. naLane dUta niSadhAnI rAjasabhAmAM pahoMcyo ane naLane nAne. bhAI, je niSadhAnuM rAjya bhogavI rahyo hato tenI samakSa vAta karI. be bhAIo vacce raktapAta na thAya te gaNatarIthI pharI vAra . ghutakra dvArA bhAgya nirNaya karavAnI yojanA ghaDAI ane pharI vAra bane bhAIo jugAra ramavA beThA...5Na naLanuM bhAgya palaTAI cUyuM hatuM. kalinA prabhAvathI naLa mukta thaI gayo hato ane ghutakrIDAmAM naLa vijayI thayA. niSadha dezanA rAjasiMhAsana para vidhivata naLane abhiSeka karavAmAM Avyo. samagra rASTramAM mahAbaLavAna niSadhapati naLane jayajayakAra phelAI gayo. te damayaMtI sarvane satkAra jhIlatI pitAnA AvAsamAM gaI tenAM bALake paNa pitAnI janmabhUminI mATIne mastake caDAvI dhanya banyAM. ghaNuM varaso vidAya thaI gayAM. saMsAra sukha bhogavIne keIne tRpti thatI nathI. kAraNa ke e sukha cirasthAyI hotuM nathI. yogya avasare naLarAjAe potAnA putrane rAjagAdI para niSadhapati tarIke abhiSeka karyo ane pitAnA pitAnI mAphaka naLe paNa pitAnI priyatayA sAthe janma, jarA ane mRtyu para vijaya prApta karavAne puruSArtha siddha karavA sarva sukhasaMpattine sApanI kAMcaLI mAphaka tyAga karI zrI jinezvara bhagavaMte prasthApita karelA sarva tyAganA mArge prayANa karyuM. [samApta ] * * Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 1 (6 (1) OCT 0), jekeTa:-sarvodaya prinTarI rAjakoTa .