Book Title: Klesh Vina nu Jivan
Author(s): Dada Bhagwan
Publisher: Dada Bhagwan Foundation
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008856/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAdA bhagavAna prapitA leza vinAnuM jIdAna phleza vagaranuM ghara maMdira jevuM ! jyAM kaleza nA hoya tyAM bhagavAnano vAsa nakkI che, enI tamane huM 'gerenTI' ApuM chuM. ane kaleza to buddhi ane samajaNathI bhAMgI zake ema che. bIje kaMI na AvaDe to ene samajaNa pADavI ke, 'kaleza thaze to ApaNA gharamAMthI bhagavAna jatAM raheze. mATe tuM nakkI kara ke mAre kleza nathI karavo. ' ne nakkI karyAM pachI phleza thaI jAya to naNavuM ke AmAM ApaNI sattA bahAra thayeluM che. tenA mATe pazcAtApa levo. | eka ja avatAra kaleza vagaranuM jIvana jIvyo to ya mokSe javAnI limiTamAM AvI gayo. dAdAzrI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka prarUpita dAdA bhagavAna prarUpita : dAdA bhagavAna phAunDezana vatI zrI ajita sI. paTela 5, mamatApArka sosAyaTI, navagujarAta koleja pAchaLa, usmAnapurA, amadAvAda-3814. phona : (09) 754,408, 7543979. : saMpAdakane svAdhIna kleza vinAnuM jIvana prathama AvRti : 2,000 jAnyuArI, 204 bhAva mUlya : 'parama vinaya' ane "kaMI ja jANato nathI', e bhAva ! dravya mUlya : 30 rUpiyA (rAhata dare) lesara kaMpojha : dAdA bhagavAna phAunDezana, amadAvAda. saMpAdaka : DaoN. nIrubahena amIta muke ': mahAvideha phAunDezana (prinTIMga DIvIjhana), pArzvanAtha cembarsa, rijharva beMka pAse, InkamaTeksa, amadAvAda. phona : 7542964 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra ane dharma zIkhavADyo jagatane ! copaDI eka vyavahArika jJAnanI banAvo. te lokono vyavahAra sudhare to ya bahu thaI gayuM. ane mArAM zabdo che te enuM mana pharI jaze. zabdo mArAM ne mArAM rAkhajo. zabdo mahIM pheraphAra nA karazo. vacanabaLavALA zabdo che, mAlikI vagaranAM zabdo che. paNa ene goThavI, goThavaNI karavAnI tamAre. trimaMtra mAruM A je vyavahArika jJAna che ne, te to ola ovara varlDamAM darekane kAma lAge. AkhI manuSyajAtine kAma lAge ! amAro vyavahAra bahu UMco hato. e vyavahAra zIkhavADuM chuM ne dharme ya zIkhavADuM chuM. sthULavALAne zULa, sUkSmavALAne sUkSma paNa darekane kAma lAge. mATe evuM kaMIka karo ke lokone helpaphula thAya. meM bahu pustako vAMcyA, A lokone madada thAya evA. paNa kazuM bhalIvAra hato nahi. thoDuM ghaNuM helpa thAya. | bAkI jIvana sudhAre evA hoya ja nahi ! kAraNa ke e to manano, DokTara opha mAInDa hoya to ja thAya !te AI ema dhI kula DokTara opha mAInDa ! - dAdAzrI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA pAnA naM. - w w w 'dAdA bhagavAna'koNa ? jUna 1958nI e samI sAMjano chaeka vAgyAno samaya, bhIDamAM dhamadhamatAM suratanAM sTezana para beThelA e.ema.paTela rUpI dehamaMdiramAM 'dAdA bhagavAna" saMpUrNapaNe pragaTa thayA ane kudarate saryuM adhyAtmanuM adbhUta Azcarya ! eka kalAkamAM vizvadarzana lAdhyuM ! "ApaNe koNa ? bhagavAna koNa ? jagata koNa calAve che ? karma zuM ? mukti zuM ? 'I. jagatanAM tamAma AdhyAtmika praznonAM saMpUrNa phoDa paDyA ! emane prApti thaI te ja rIte mAtra be ja kalAkamAM, anyane paNa prApti karAvI ApatAM, emanA adbhUta jJAnaprayogathI ! ene akrama mArga kahyo. krama eTale pagathiye pagathiye, krame krame UMce caDhavAnuM ! akrama eTale krama vinAno, liphaTa mArga ! zorTakaTa !!! teozrI svayaM pratyekane 'dAdA bhagavAna koNa ?' no phoDa pADatA kahetAM ke, "A dekhAya che te 'dAdA bhagavAna' hoya, ame to jJAnI puruSa chIe ane mahIM pragaTa thayelA che te dAdA bhagavAna che, je caudalokanA nAtha che, e tamArAmAM ya che, badhAmAM ya che. tamArAmAM avyaktarUpe rahelA che ne 'ahIM' saMpUrNapaNe vyakta thayelA che ! huM pote bhagavAna nathI. mArI aMdara pragaTa thayelA dAdA bhagavAnane huM paNa namaskAra karuM chuM." AtmajJAna prAptinI pratyakSa lIMka parama pUjaya dAdAzrI gAmegAma-dezavideza paribhramaNa karIne mumukSu jIvone satsaMga tathA svarUpajJAnanI prApti karAvatAM hatAM. teozrIe potAnI hayAtImAM ja pUjya DaoN. nIrubahena amInane AtmajJAna prApti karAvavAnI jJAnasiddhi Apela. - parama pUjya dAdAzrInA dehavilaya bAda Aje paNa pUjya DaoN. nIrubahena amIna temanA pagale pagale te ja rIte mumukSu jIvone satsaMga tathA AtmajJAnanI prApti nimitta bhAve karAvI rahyA che, jeno lAbha laIne hajAro mokSArthI saMsAramAM rahIne javAbadArIo pUrI karatAM paNa mukta rahI AtmaramaNatA anubhave che. (1) jIvana jIvavAnI kaLA (2) yoga-upayogo paropakArAya ! (3) duHkha kharekhara che ? (4) "phemilI orgenAIjhezana! (5) "samaja thI dIpe gRhasaMsAra ! (6) dhaMdho, dharmasameta ! (7) uparIno vyavahAra ! (8) kudaratane, tyAM "gesTa' ! (9) manuSyapaNAnI kiMmata !! (10) Adarza vyavahAra . 128 13) 135 137 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya jIvana to jIvI javAya che sahu koIne, paNa kharuM jIvana tene jIvAyuM kahevAya ke je jIvana kleza vinAnuM hoya ! kaLiyugamAM to ghera ghera roja savAranA pahoramAM cA-nAstA ja klezathI thAya ! pachI AkhA divasanA klezanA jamaNa ane phAkAonI vAta ja zI karavI ? are, satyuga, dvApara ne tretAmAM ya moTA moTA puruSonA jIvanamAM kleza AvyA ja karatA hatA. sAtvika pAMDavone AkhI jIMdagI kaurava sAthenI bAtha bhIDavAnA bRha goThavavAmAM ja gaI ! rAmacaMdrajI jevAne vanavAsa ane sItAnA haraNathI mAMDIne cheka azvamegha yajJa thayo tyAM sudhI saMgharSa ja rahyo ! hA, AdhyAtmika samajaNa vaDe teo A badhAMne samatAbhAve pAra karI gayA e emanI mahAna siddhi gaNAya ! A klezamaya jIvana jAya te tenuM mukhya kAraNa ja aNasamajaNa ! 'tamAma duHkhonuM mULa tuM pote ja che !' parama pUjya dAdAzrInuM A vidhAna keTalI gahanatAthI duHkhonA mULa kAraNane khulluM kare che, je kyAreya koInA magajamAM ja nA Ave ! jIvana naiyA kaye gAma pUgADavI che te nakkI karyA vinA, dizA jANyA vinA ene haMkArya ja jAya, haMkAryuM ja jAya to maMjhila kyAMthI maLe ? halesAM mArI mArIne thAkI jAya, hArI jAya ne aMte madhadariye DUbI jAya ! mATe jIvanano dhyeya nakkI karavo ati ati Avazyaka che. dhyeya vinAnuM jIvana paTTo lagADyA vinAnuM IjIna calAve rAkhyA jevuM che ! jo aMtima dhyeya joIto hoya to te mokSano che ne vacceno joIto hoya to jIvana sukhamaya nA hoya to kaMI nahIM paNa klezamaya to nA ja hovuM joIe. - dararoja savAranA dilathI pAMca vAra prArthanA karavI ke 'prApta manavacana-kAyAthI A jagatamAM koI paNa jIvane kiMcitamAtra paNa duHkha na ho, na ho, na ho !' ane tema chatAM koIne bhUlathI duHkha devAI jAya to teno hRdayapUrvaka pastAvo karI pratikramaNa-pratyAkhyAna karI laI dhoI nAkhavAthI jIvana kharekhara zAMtimaya jAya che. gharamAM mA-bApa chokarAM vaccenI kacakacano aMta samajaNathI ja Ave. AmAM mukhya mA-bApe ja samajavAnuM che. atizaya lAgaNIo, moha, mamatA mAra avazya khavaDAve ne sva-paranuM ahita karIne ja rahe. 'pharaja bajAvavAnI che, lAgaNInA hiloLAomAM jhUlavAnuM ne pachI paDavAnuM nathI.' parama pUjya dAdAzrIe mA-bApa chokarAMnA vyavahAranI khUba ja UMDI samaja ubhayanA UMDA mAnasane samajIne khullI karI che, jenAthI lAkhonA jIvana sudharI gayAM che ! pati-patnI ati ati pyAro-pyArI hovA chatAM ati ati kleza e bannemAM ja jovA maLe che. eka-bIjAnI hUMphathI eTalA badhA baMdhAyelA che ke aMdara sadA kleza chatAM bahAra pati-patnI tarIke AkhuM jIvana jIvI jAya che. pati-patnIno dIvya vyavahAra kaI rIte thAya tenuM mArgadarzana saMpUjya zrI dAdAzrIe hasatAM-hasAvatAM ApI dIdhuM che ! sAsu-vahu joDeno vyavahAra, dhaMdhAmAM zeTha-nokara ke vepArI-vepArI ke bhAgIdAro sAthenA vyavahArane paNa klezarahita kema jIvavo tenI cAvIo ApI che. kevaLa AtmA AtmA karIne vyavahAranI pUrepUrI upekSA karIne AgaLa vadhanArA sAdhako jJAnIpadane pAmatA nathI. kAraNa ke temanuM jJAna vAMjhiyuM jJAna gaNAya che. asala jJAnIo jema ke parama pUjaya dAdAzrIe vyavahAra ane nizcayanI banne pAMkhone samAMtara karIne mokSa gagane vihAra karyo che ne lAkhone karAvyo che ane vyavahArajJAna ane AtmajJAnanI Toca paranI samaja ApI jAgRta karI ApyA che. prastuta pustikAmAM jIvana jIvavAnI kaLA, je parama pUjya dAdAzrInA zrImukhethI vahelI bodhakaLAne saMkSiptamAM saMkalita karavAmAM AvI che. vigate vadhu jANavA pratyeka vyaktinA vyavahAranA solyuzana mATe moTA graMtho prApta karI vadhu UMDI samaja sujJa vAcake meLavavI jarUrI che. mA-bApa chokarAMno vyavahAra, pati-patnIno dIvya vyavahAra, vANIno vyavahAra, paisAno vyavahAra I.I. vyavahAra jJAnanA graMthonuM ArAdhana karI kleza vinAnuM jIvana jIvI javAya che. - DaoN. nIrubena amInanAM jaya saccidAnaMda Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana [1] jIvana jIvavAnI kaLA ! AvI 'lAIpha'mAM zo sAra ? A jIvanano hetu zuM haze, e samajAya che ? kaMika hetu to haze ne ? nAnA hatA, pachI thaiDA thAya che ne pachI nanAmI kADhe che. nanAmI kADhe che tyAre ApeluM nAma lai le che. ahIM Ave ke tarata nAma ApavAmAM Ave che, vyavahAra calAvavA ! jema DrAmAmAM bhartRhari nAma Ape che ne ? 'DrAmA' pUro eTale nAma pUruM. ema A vyavahAra calAvavA nAma Ape che, ane e nAma upara baMgalA, moTara, paiso rAkhe che ane nanAmI kADhe che tyAre enI japtI thai jAya che. loko jIvana gujAre che ne pachI gujarI jAya che ? A zabdo ja 'iTaselpha' kahe che ke A badhI avasthAo che, gujAro eTale ja vATakharcI ! have A jIvanano hetu mojazokha haze ke pachI paropakAra mATe haze ? ke pachI zAdI karIne ghara calAvavuM e hetu che ? A zAdI to pharajiyAta hoya che. koine pharajiyAta zAdI na hoya to zAdI nA thAya. paNa nAchUTake zAdI thAya che ne ?! A badhuM zuM nAma kADhavAno hetu che? AgaLa sItA ne evI satIo thai gayelI, te nAma kADhI gayelI. paNa nAma to ahIMnuM ahIM ja rahevAnuM che, ne joDe zuM lai javAnuM che ? tamArI gUMco ! tamAre mokSe javuM hoya to jajo ne nA javuM hoya to nA jazo, paNa ahIM tamArI gUMconA badhA ja khulAsA karI jAo. ahIM to dareka jAtanA kleza vinAnuM jIvana khulAsA thAya. A vyAvahArika khulAsA thAya che to ya vakIlo paisA le che ! paNa A to amUlya khulAso, enuM mUlya nA hoya. A badho gUMcALo che ! ane te tamane ekalAne ja che ema nathI, AkhA jagatane che. dha varlDa ijha dha pajhala iTaselpha.' A 'varlDa' 'iTaselpha pajhala' thayeluM che. 2 dharma vastu to pachI karavAnI che, paNa pahelI jIvana jIvavAnI kaLA jANo ne zAdI karatA pahelAM bApa thavAnuM lAyakAtapatra meLavo. eka injina lAvIe, emAM peTrola nAkhIe ane calAva calAva karIe paNa e miniMgalesa jIvana zuM kAmanuM ? jIvana to hetusara hovuM joie. A to injina cAlyA kare, cAlyA ja kare, e nirarthaka nA hovuM joie. ene paTTo joDI Ape to ya kaMika daLAya. paNa A to AkhI jiMdagI pUrI thAya chatAM kazuM ja daLAtuM nathI ane uparathI AvatA bhavanA vAMka UbhA kare che !! A to lAipha badhI phrekacara thai che. zenA hAru jIve che te bhAne ya nathI rahyuM ke A manuSyasAra kADhavA mATe huM jIvuM chuM ! manuSyasAra zuM che ? to ke' je gatimAM javuM hoya te gati maLe agara to mokSe javuM hoya to mokSe javAya ! AvA manuSya-sAranuM koine bhAna ja nathI, tethI bhaTaka bhaTaka karyA kare che. paNa e kaLA koNa zIkhave ?! Aje jagatane hitAhitanuM bhAna ja nathI, saMsAranA hitAhitanuM keTalAMkane bhAna hoya, kAraNa ke e buddhinA AdhAre keTalAke goThaveluM hoya che. paNa e saMsArI bhAna kahevAya ke saMsAramAM zI rIte huM sukhI thAuM ? kharekhara to A paNa 'karekTa' nathI. 'karekTanesa' to kyAre kahevAya ke jIvana jIvavAnI kaLA zIkhyo hoya to. A vakIla thayo to ya kaMI jIvana jIvavAnI kaLA AvaDI nahIM. tyAre DaoNkTara thayo to ya e kaLA nA AvaDI. A tame 'ArTisTa'nI kaLA zIkhI lAvyA ke bIjI koi paNa kaLA zIkhI lAvyA, e kaMi jIvana jIvavAnI kaLA nA kahevAya. jIvana jIvavAnI kaLA to, koi mANasa sarasa jIvana jIvato hoya tene ApaNe kahIe ke, tame A zI rIte jIvana jIvo cho evuM kaMika mane zIkhavADo. huM zI rIte Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana cAluM ? to e kaLA zIkhAya ? enA kaLAdhara joie, eno kaLAdhara hovo joie, eno guru hovo joie. paNa AnI to koine paDelI ja nathI 3 ne ? jIvana jIvavAnI kaLAnI to vAta ja uDADI melI che ne ? amArI pAse je koi raheto hoya tene A kaLA maLI jAya. chatAM, AkhA jagatane A kalA nathI AvaDatI evuM ApaNAthI nA kahevAya. paNa jo 'kaMplITa' jIvana jIvavAnI kaLA zIkhelA hoya ne to lAipha 'ijhI' rahe paNa dharma to joDe joie ja. jIvana jIvavAnI kaLAmAM dharma mukhya vastuM che ane dharmamAM ya bIjuM kazuM nahIM, mokSa dharmanI ya vAta nahIM, mAtra bhagavAnanI AjJArUpI dharma pALavAno che. mahAvIra bhagavAna ke kRSNa bhagavAna ke je koi bhagavAnane tame mAnatA ho tenI AjJAo zuM kahevA mAge che te samajIne pALo. have badhI nA paLAya to jeTalI paLAya eTalI sAcI. have AjJAmAM evuM hoya ke brahmacarya pALajo ne ApaNe paiNIne lAvIe to e virodhAbhAsa thayuM kahevAya. kharI rIte teo ema nathI kahetA ke tame AvuM virodhAbhAsavALuM karajo. e to evuM kahe che ke tArAthI jeTalI amArI AjJAo 'eDajasTa' thAya eTalI 'eDajasTa' kara. ApaNAthI be AjJAo 'eDajasTa' nA thai to zuM badhI AzAo mUkI devI ? ApaNAthI thatuM nathI mATe zuM ApaNe choDI devuM ? tamane kevuM lAge che ? be nA thAya to bIjI be AjJA paLAya to ya bahu thai gayuM. lokone vyavahAradharma paNa eTalo UMco maLavo joie ke jethI lokone jIvana jIvavAnI kaLA AvaDe. jIvana jIvavAnI kaLA AvaDe ene ja vyavahAradharma kahyo che. kaMi tapa, tyAga karavAthI e kaLA AvaDe nahIM. A to ajIrNa thayuM hoya to kaMika upavAsa jevuM karaje. jene jIvana jIvavAnI kaLA AvaDI tene Akho vyavahAradharma AvI gayo ane nizcaya dharma to Devalapa thaine Ave to prApta thAya ane A akrama mArge to nizcaya dharma jJAnInI kRpAthI ja prApta thai jAya che ! 'jJAnI puruSa' pAse to anaMta jJAnakaLA hoya ne anaMta prakAranI bodhakaLA hoya ! e kaLAo evI suMdara hoya ke sarva prakAranAM du:khothI mukta kare. samaja kevI ? te duHkhamaya jIvyA !! 'A' jJAna ja evuM che ke je chatuM kare ane jagatanA loko to kleza vinAnuM jIvana ApaNe chatuM nAkhyuM hoya to ya UMdhuM karI nAkhe. kAraNa ke samajaNa UMdhI che. UMdhI samajaNa che eTale UMdhuM kare, nahIM to A hindustAnamAM koi jagyAe duHkha nathI. A je duHkho che te aNasamajaNanAM duHkho che ane loko sa2kA2ne vagove, bhagavAnane vagove ke, A amane duHkha de che ! loko to basa vagovaNAM karavAno dhaMdho ja zIkhyA che. 4 hamaNAM koi aNasamajaNathI, bhUlathI mAMkaDa mAravAnI davA pI jAya to e davA ene choDI de ? praznakartA : nA choDe. dAdAzrI : kema, bhUlathI pI lIdhIne ? jANI joine nathI pIdhI to ya e nA choDe ? praznakartA : nA. enI asara nA choDe. dAdAzrI : have ene mAre che koNa ? e mAMkaDa mAravAnI davA ene mAre che, bhagavAna nathI mArato, A duHkha ApavuM ke bIjI koi vastu karavI e bhagavAna nathI karato, pudgala ja duHkha de che. A mAMkaDanI davA e paNa pudgala ja che ne ? ApaNane Ano anubhava thAya che ke nA thAya ? A kALanA jIvo pUrvavirAdhaka vRttionA, pUrvavirAdhaka kahevAya. pahelAnA kALanA loko to khAvAnuM-pIvAnuM na hoya, lUgaDAM-lattAM na hoya to ya calAvI letA, ane atyAre kazAyanI tANa nahIM to ya ATalo badho kakaLATa, kakaLATa ! temAM ya dhaNIne 'inkamaTekSa', 'selsaTekSa'nAM lapharAM hoya, eTale tyAMnA sAhebathI e bhaDakatA hoya ane ghera bai-sAhebane pUchIe ke tame zenA bhaDako cho ? tyAre e kahe ke, "mArA dhaNI vasamA che.' cAra vastuo maLI hoya ne kakaLATa mAMDe e badhAM mUrkha, phUlIza kahevAya. TAime khAvAnuM maLe che ke nathI maLatuM ? game tevuM pachI hoya, ghIvALuM ke ghI vagaranuM, paNa maLe che ne ? TAime cA maLe che ke nathI maLatI ? pachI be TAima ho ke eka TAima, paNa cA maLe che ke nathI maLatI ? ane lUgaDAM maLe che ke nathI maLatAM ? khamIza-pATalUna ziyALAmAM TADhamAM paheravAnAM kapaDAM maLe che ke nathI maLatAM ? paDI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana rahevAnI oraDI che ke nahIM ? ATalI cAra vastu maLe ne pachI bUma pADe te badhAMne jelamAM ghAlI devAM joie! tema chatAM tene bUma rahetI hoya to teNe zAdI karI levI joie. zAdInI bUma mATe jelamAM nA ghAlI devAya. A cAra vastuo joDe AnI jarUra che. uMmaralAyaka thayelAne zAdI mATe nA na paDAya. paNa AmAMya keTalAka zAdI thai hoya ne tene toDI nAkhe che ne pachI eklA rakhaDe che ne du:kha vahore che. thayelI zAdI toDI nAkhe che, kai jAtanI pablike che A ?! A cAra-pAMca vastu nA hoya to ApaNe jANIe ke A bhaine jarA aDacaNa paDe che. te ya duHkha nA kahevAya, aDacaNa kahevAya. A to Akho dahADo duHkhamAM kADhe che, Akho dahADo taraMgo karyA ja karato hoya. jAtajAtanA taraMgo karyA kare ! A eka jaNanuM moTuM jarA hiTalara jevuM hatuM, enuM nAka jarAka maLatuM AvatuM hatuM. te potAnI jAtane manamAM khuda mAnI beThelo ke ApaNe to hiTalara jevA chIe ! mera cakkara ! kaMi hiTalara ne kaMi tuM ? zuM mAnI beTho che ?! hiTalara to amatho bUma pADe to AkhI duniyA hAlI UThe ! have A lokonA taraMgono kyAM pAra Ave ! eTale vastunI kazI jarUra nathI, A to ajJAnatAnuM du:kha che. ame 'svarUpa jJAna' ApIe pachI duHkha nA rahe. amArAM pAMca vAkyomAM ApaNe kyAM nathI rahetA eTaluM ja basa joyA karavAnuM ! enA TAIme khAvAnuM badhuM maLyAM kare, ane e pAchuM 'vyavasthita' che. jo dADhI enI meLe thAya che to zuM tane khAvApIvAnuM nahIM maLI rahe ? A dADhInI icchA nathI to ya te thAya che ! have temane vadhAre vastunI jarUra nathI ne ? vadhAre vastunI juo ne keTalI badhI upAdhi che! tamane 'svarUpajJAna' maLatAM pahelAM taraMgo AvatA hatA ne ? taraMgone tame oLakho kharA ne ? praznakartA : jI hA, taraMgo AvatA hatA. dAdAzrI : mahIM jAtajAtanA taraMgo AvyA kare, te taraMgone bhagavAne AkAzI phUla kahyuM che. AkAzI phUla kevuM hatuM ne kevuM nahotuM. enA jevI vAta ! badhA taraMgamAM ne anaMgamAM, bemAM ja paDyA che. Ama, sIdhI dhola mAratAM nathI. sIdhI dhola mAre e to padhdhatisara kahevAya. paNa kleza vinAnuM jIvana mahIM 'eka dhola coDI daiza' evI anaMga dhola mAryA kare. jagata taraMgI bhUtomAM taraphaDyA kare che. Ama thaze to Ama thaze ne tema thaze. AvA zokhanI kyAM jarUra che ? jagata AkhuM "annesesarI' parigrahanA sAgaramAM DUbI gayuM che 'nesesarI'ne bhagavAna parigraha kahetA nathI. mATe dareke potAnI 'nesesiTI" keTalI che e nakkI karI levuM joie. A dehane mukhya zenI jarUra che ? mukhya to havAnI. te tene kSaNe kSaNe phrI opha kosTa maLyA ja kare che. bIjuM, pANInI jarUra che. e paNa ene phrI opha kosTa maLyA ja kare che. pachI jarUriyAta khAvAnI che. bhUkha lAge che eTale zuM ke phAyara thayo, mATe ene holavo. A 'phAyara'ne holavavA mATe zuM joie ? tyAre A loko kahe ke, "zrIkhaMDa, bAsuMdI !' nA alyA, je hoya te nAkhI de ne mahIM. khIcaDIkaDhI nAkhI hoya to ya e holavAya. pachI sekanDarI sTeja nI jarUriyAtamAM paheravAnuM, paDI rahevAnuM e che. jIvavA mATe kaMi mAnanI jarUra che ? A to mAnane khoLe che ne mUcchita thaine phare che. A badhuM 'jJAnI puruSa' pAsethI jANavuM joie ne ?! eka dahADo jo naLamAM khAMDa nAkheluM pANI Ave to loka kaMTALI jAya. alyA, kaMTALI gayo ? to ke' hA, amAre to sAduM ja pANI joie. AvuM jo thAya ne to ene sAcAnI kiMmata samajAya. A loka to phenTA ne kokAkolA khoLe che. alyA, tAre zenI jarUriyAta che e jANI le ne ! cokhkhI havA, cokhkhuM pANI ne rAtre khIcaDI maLI gai to A deha bUma pADe ? nA pADe. eTale jarUriyAta zuM che eTaluM nakkI karI lo. tyAre A loka amuka ja prakArano AiskrIma khoLaze ! kabIra sAheba zuM kahe che ? terA verI koi nahIM, terA verI phela." annesesarI' mATe khoTI doDAdoDa kare che e ja 'phela" kahevAya. tuM hindustAnamAM rahe che ne nahAvA mATe pANI mAMge to ame tene 'phela" nA kahIe ? apane phela miTA de, phira galI galI meM phira." Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana A dehanI jarUriyAta keTalI ? cokhkhuM ghI-dUdha joie tyAre e cokhkha nathI ApatA ne peTamAM kacaro nAkhe che. e phela zuM kAmanA ? A mAthAmAM zuM nAkhe che, baLyuM ? zempa, sAbu jevuM nA dekhAya ne pANI jevuM dekhAya evuM mAthAmAM ghAlaze. A akkalanA iskotarAoe evI zodhakhoLa karI ke je phela nahotA e ya phela thai gayA ! AnAthI aMtarasukha ghaTI gayuM ! bhagavAne zuM kahyuM hatuM ke bAhyasukha ane aMtarasukhanI vacce pAMca, daza TakAno phera haze to cAlaze, paNa A nevuM TakAno phera hoya to te nA cAle. AvaDo moTo thayA pachI e phela thAya ! maravuM paDe ? paNa ema nathI maratuM ne sahana karavuM paDe. A to naryA phela ja che, annesesarI' jarUriyAta UbhI karI che. eka kalAka bajAra baMdha thai gayuM hoya to lokone ciMtA thai jAya ! alyA, tAre zuM joie che te tane ciMtA thAya che ? to kahe ke, mAre jarA AiskrIma joie che, sigareTa joie che ! A to phela ja vadhAryo ne? A aMdara sukha nathI tethI loka bahAra DAphoLiyAM mAre che. ahIM aMtarasukhanI je silaka hatI te ya Aje jatI rahI che. aMtarasukhanuM belensa nA toDazo. A to jema phAve tema silaka vAparI nAkhI to pachI aMtarasukhanuM belensa ja zI rIte rahe ? nakala karIne jIvavuM sAruM ke asala ? A chokarAMo ekabIjAnI nakala kare che. ApaNane nakala kevI ? A phorenanA loko ApaNI nakala karI jAya. paNa A to 'phorena'nA thoDA 'hippI' ahIM AvyA ne ahIMnA lokoe temanI nakala karI nAkhI ! Ane jIvana kahevAya ja kema ? loko 'goLa maLato nathI, khAMDa maLatI nathI' ema bUmo pADe che. khAvAnI cIjo mATe kaMI bUmo pADavI ? khAvAnI cIjone to tuccha gaNI che. khAvAnuM to peTa che te maLI rahe che. dAMta che teTalA koLiyA maLI rahe che. dAMte ya kevA che ! cIravAnA, phADavAnA, cAvavAnA judA judA, A AMkho kevI sArI che ? karoDa rUpiyA Ape to ya AvI AMkha maLe ? nA maLe. are, lAkha rUpiyA hoya to ya akkaramI kaheze, 'huM du:khI chuM'. ApaNI pAse ATalI badhI kiMmatI vastuo che enI kiMmata samajato nathI. A ekalI AMkhanI ja kiMmata samaje to ya sukha lAge. A dAMte ya chevaTe to nAdArI kADhavAnA, paNa atyAre banAvaTI dAMta ghAlIne sAkAra kare che. paNa te bhUta jevuM lAge. kudaratane navA dAMta ApavAnA hoya to te nA Apata ? nAnA chokarAne navA dAMta Ape che ne ? A dehane ghauM khavaDAvyA, dALa khavaDAvI, chatAM chevaTe nanAmI ! sabakI nanAmI! chevaTe to A nanAmI ja nIkaLavAnI che. nanAmI eTale kudaratanI japtI. badhuM ahIM mUkIne javAnuM ne joDe zuM lai javAnuM? gharanAM joDenI, gharAka joDenI, vepArI joDenI gUMco ! bhagavAne kahyuM ke "he jIvo ! bujho, bujho, bujho. manuSyapaNuM pharI maLavuM mahAdurlabha che." jIvana jIvavAnI kaLA A kALamAM nA hoya. mokSano mArga to javA do, paNa jIvana jIvatAM to AvaDavuM joie ne ? zemAM hita? nakkI karavuM paDe ! amArI pAse vyavahAra jAgRti to niraMtara hoya ! koi ghaDiyALanI kaMpanI mArI pAse paisA laI gaI nathI. koi reDiyovALAnI kaMpanI mArI pAsethI paisA laI gaI nathI. ame e vasAvyAM ja nathI. A badhAMno artha ja zo che ? 'miniMgalesa' che. je ghaDiyALe mane herAna karyo, jene jotAMnI sAthe ja mahIM tela reDAya e zuM kAmanuM ? ghaNA kharAne bApane dekhavAthI mahIM tela reDAya. pote vAMcato nA hoya, copaDI AghI mUkIne ramatamAM paDyo hoya ne acAnaka bApane dekhe to tene tela reDAya, evuM A ghaDiyALa dekhatAMnI sAthe tela paDyuM to badhuM mela ghaDiyALane cheTuM. ane A bIjuM badhuM reDiyo-TI.vI to pratyakSa gAMDapaNa che, pratyakSa "meDanesa' che. praznakartA : reDiyo to ghara-gharamAM che. dAdAzrI : e vAta judI che. jyAM jJAna ja nathI tyAM AgaLa zuM thAya ? ene ja moha kahevAya ne ? moha kone kahevAya che ? nA jarUriyAta cIjane lAve ne jarUriyAta cIjanI kasara veThe enuM nAma moha kahevAya. A konA jevuM che te kahuM ? A DuMgaLIne khAMDanI cAsaNImAM nAkhIne Ape to lai Ave tenA jevuM che. alyA, tAre DuMgaLI khAvI che Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 10 kleza vinAnuM jIvana ke cAsaNI khAvI che te pahelAM nakkI kara. DuMgaLI e DuMgaLI hovI joie. nahIM to DuMgaLI khAdhAno artha ja zo ? A to badhuM gAMDapaNa che. potAnuM kaMi Disijhana nahIM, potAnI sUjha nahIM ne kazuM bhAne ya nahIM! ko'kane DuMgaLIne khAMDanI cAsaNImAM khAto jue eTale pote paNa khAya ! DuMgaLI evI vastu che ke khAMDanI cAsaNImAM nAkhe ke te yujhalesa thai jAya. eTale koine bhAna nathI, bilakula bebhAnapaNuM che. potAnI jAtane manamAM mAne ke, 'huM kaMika chuM ane ene nA ya kema paDAya ApaNAthI ? A AdivAsI paNa manamAM samaje ke, "huM kaMika chuM." kAraNa ke ene ema thAya ke, "A be gAyo ne A be baLadano huM uparI chuM !' ane e cAra jaNano e uparI ja gaNAya ne ? jayAre emane mAravuM hoya tyAre e mArI zake, e mATe adhikArI che e. ane koino uparI nA hoya to chevaTe vahuno to uparI hoya ja. Ane kema pahoMcI vaLAya ? jayAM viveka nathI, sArAsAranuM bhAna nathI tyAM zuM thAya ? mokSanI to vAta javA do paNa sAMsArika hitAhitanuM paNa bhAna nathI. saMsAra zuM kahe che ke rezamI cAdara maphata maLatI hoya to te lAvIne pAtharo nahIM ane "koTana' vecAtI maLatI hoya to lAvo. have tame pUchazo ke emAM zuM phAyado ! to ke' A maphata lAvavAnI Teva paDyA pachI jo kadI nahIM maLe to muzkelImAM mukAi jaiza. mATe evI Teva rAkhaje ke kAyama maLyA kare. mATe koTananI vecAtI lAvaje. nahIM to Teva paDyA pachI kaparuM lAgaze. A jagata ja badhuM evuM thai gayuM che, upayoga nAme ya nA maLe. moTA moTA AcArya mahArAjane kahIe ke, "sAheba, A cAra godaDAMmAM Aje sUi jAo.' to emane mahAupAdhi lAge, UMgha nA Ave AkhI rAta ! kAraNa ke sAdaDImAM sUvAnI Teva paDelI ne ! A sAdaDIthI TevAyelA che ne pelA cAra godaDAMthI TevAyelA che. bhagavAnane to beu kabUla nathI. sAdhunA tapane ke gRhasthInA vilAsane bhagavAna kabUla karatA nathI e to kahe che ke jo tamAruM upayogapUrvaka haze to te sAcuM. upayoga nathI ne emane ema Teva paDI jAya te badhuM miniMgalesa kahevAya. pUchavuM, te 'dAdA' tamane batAvaze ke A traNa rastA jokhamavALA che ne A rasto binajokhamI che te raste amArA AzIrvAda laine cAlavAnuM che. te AvI goThavaNIthI sukha Ave ! eka jaNa mane kahe ke, "mane kazI samajaNa paDatI nathI. kazAka AzIrvAda mane Apo.' tenA mAthe hAtha mUkIne me kahyuM, 'jA, AjathI sukhanI dukAna kADha. atyAre tArI pAse je che te dukAna kADhI nAkha.' sukhanI dukAna eTale zuM ? savArathI UThayA tyArathI bIjAne sukha ApavuM, bIjo vepAra nA karavo. have e mANasane to AnI bahu samajaNa paDI gai. eNe to basa A zarU karI dIdhuM, eTale to e khUba AnaMdamAM AvI gayo ! sukhanI dukAna kADhe ne eTale tAre bhAge ya sukha ja raheze ane lokone bhAge ya sukha ja jaze. ApaNe halavAinI dukAna hoya pachI koine tyAM jalebI vecAtI levA javuM paDe ? jyAre khAvI hoya tyAre khavAya. dukAna ja halavAinI hoya tyAM pachI zuM ? mATe tuM sukhanI ja dukAna kADha. pachI kazI upAdhi ja nahIM. tamAre jenI dukAna kADhavI hoya tenI kADhI zakAya. jo badhA ja dahADAnI nA kADhI zakAya to aThavADiyAmAM eka dahADo ravivAranA dahADe to kADho ! Aje ravivAra che, 'dAdAe kahyuM che ke sukhanI dukAna kADhavI che. tamane sukhanA gharAko maLI raheze. 'vyavasthita' no niyama ja evo che ke grAhakane bhegA karI Ale. 'vyavasthita' no niyama e che ke te je nakkI karyuM hoya te pramANe tane gharAka mokalI Ape. jene je bhAvatuM hoya teNe tenI dukAna kADhavI. keTalAka to saLIo karyA kare. emAMthI e zuM kADhe ? koine halavAino zokha hoya to te zenI dukAna kADhe ? halavAinI ja. lokone zeno zokha che ? sukhano. to sukhanI ja dukAna kADha, jethI loko ya sukha pAme ne potAnA gharanAM ya sukha bhogave. khAo, pIo ne majhA karo. AvatA duHkhanA phoTA nA pADo. khAlI nAma sAMbhaLyuM ke caMdubhAi AvavAnA che, haju AvyA nathI, khAlI kAgaLa ja Avyo che tyAMthI ja enA phoTA pADavA maMDI jAya. A 'dAdA' to 'jJAnI puruSa' emanI dukAna kevI cAle ? Akho vAto ja samajavAnI che ke A raste AvuM che ne A raste AvuM che. pachI nakkI karavAnuM che ke kaye raste javuM ! nA samajAya to 'dAdAne Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana divasa ! A 'dAdA' nI sukhanI dukAna, temAM koie DhekhALo nAkhyo hoya to ye pAchA ene gulAbajAMbu khavaDAvIe. sAmAne ochI khabara che ke A sukhanI dukAna che eTale tyAM DhekhALo nA marAya ? emane to, nizAna tAkyA vagara jyAM AvyuM tyAM mAre. ApaNe koine duHkha nathI ApavuM AvuM nakkI karyuM to ya ApanAro to ApI ja jAya ne ? tyAre zuM karIza tuM ? jo huM tane eka rasto batAvuM. tAre aThavADiyAmAM eka dahADo 'posTa ophisa' baMdha rAkhavAnI. te dA'De koino manIorDara svIkAravo nahIM ne koine manIorDara karavAno nahIM. ane koi mokale to tene bAjue mUkI rAkhavAnuM ne kahevAnuM ke, 'Aje posTaophisa baMdha che. kala bAta kareMge." amAre to kAyama posTa ophisa baMdha ja hoya che. A divALIne dahADe badhA zA mATe DAhyA thai jAya che ? emanI 'bilIpha' badalAi jAya che tethI. Aje divALIno dahADo che, AnaMdamAM gALavo che evuM nakkI kare che tethI emanI bilIpha badalAI jAya che, tethI AnaMdamAM rahe che. 'ApaNe' mAlika eTale goThavaNI karI zakIe. te nakkI karyuM hoya ke "Aje tochaDAi karavI nathI.' to tArAthI tochaDAi nahIM thAya. A aThavADiyAmAM eka dahADo ApaNe niyamamAM rahevAnuM, posTa ophisa baMdha karIne eka dahADo besavAnuM. pachI cho ne loko bUmo pADe ke Aje posTa ophisa baMdha che ? vera khape te AnaMda paNa rahe ! A jagatamAM koipaNa jIvane kiMcitmAtra duHkha na devAnI bhAvanA hoya to ja kamANI kahevAya. evI bhAvanA roja savAre karavI. koi gALa Ape te ApaNane nA gamatI hoya to tene jame ja karavI, tapAsa nA karavI ke meM ene kyAre ApI hatI. ApaNe to tarata ja jame karI levI ke hisAba patI gayo. ne cAra pAchI ApI to copaDo cAlu rahe, ene RNAnubaMdha kahe che. copaDo baMdha karyo eTale khAtuM baMdha. A loka to zuM kare ke pelAe eka dhIrI hoya to A uparathI cAra dhIre ! bhagavAne zuM kahyuM che ke, je rakama tane gamatI hoya te dhIra ane nA gamatI hoya to kleza vinAnuM jIvana nA dhIrIza. koi mANasa kahe ke, tame bahu sArA cho to ApaNe ya kahIe ke "bhai, tame ya bahu sArA cho." AvI gamatI vAta dhIro to cAle. A saMsAra badho hisAba cUkavavAnuM kArakhAnuM che. vera to sAsu thaine, vahu thaine, chokaro thaine, chevaTe baLada thaine paNa cUkavavuM paDe. baLada lIdhA pachI rUpiyA bAraso cUkavyA pachI bIje divase e marI jAya ! evuM che A jagata !! anaMta avatAra veramAM ne veramAM gayA che ! A jagata verathI khaDuM rahyuM che ! A hinduo to gharamAM vera bAMdhe ane A muslimone jue to e gharamAM vera nA bAMdhe, bahAra jhaghaDo karI Ave. e jANe ke ApaNe to AnI A ja oraDImAM AnI ja joDe rAtre paDI rahevAnuM che, tyAM jhaghaDo karyo kema pAlave ? jIvana jIvavAnI kaLA zuM che ke saMsAramAM vera nA baMdhAya ne chUTI javAya. te nAsI to A bAvAbAvalIo jAya che ja ne ? nAsI nA javAya. A to jIvanasaMgrAma che, janmathI ja saMgrAma cAlu ! tyAM loka mojamajhAmAM paDI gayuM che ! gharanAM badhAM joDe, AjubAju, ophisamAM badhAM joDe 'samabhAve nikAla' karajo. gharamAM nA bhAvatuM thALImAM AvyuM tyAM 'samabhAve nikAla karajo. koine chaMcheDazo nahIM je bhANAmAM Ave te khAje. je sAmuM AvyuM te saMyoga che ne bhagavAne kahyuM che ke saMyogane dhakko mArIza to e dhakko tane vAgaze ! eTale amane nA bhAvatI vastu mUkI hoya to ya ame mahIMthI be cIja khAi laie. nA khAie to be jaNanI joDe jhaghaDA thAya. eka to je lAvyo hoya, jeNe banAvyuM hoya tenI joDe bhAMjagaDa paDe, tarachoDa vAgI jAya, ane bIjuM khAvAnI cIja joDe. khAvAnI cIja kahe che ke, meM zo guno karyo ? huM tArI pAse AvI chuM, ne tuM mAruM apamAna zuM kAma kare che ? tane ThIka lAge teTaluM le, paNa apamAna nA karIza mAruM. have ene ApaNe mAna nA ApavuM joie ? amane to ApI jAya to ya ame tene mAna ApIe. kAraNa ke eka to bheguM thAya nahIM ne bheguM thAya to mAna ApavuM paDe. A khAvAnI cIja ApI ne tenI tame khoDa kADhI to pahelu AmAM sukha ghaTe ke vadhe ? praznakartA : ghaTe. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana e bhAna ja nathI, ane potAnuM paNa bhAna kyAM che ? e to lokoe je bhAna ApyuM te ja bhAna che. bahAra keTalI badhI jAhojalAlI bhogavavAnI che ! A lAkha rUpiyAnI DabalaDekara basamAM ATha AnA Ape to ahIMthI TheTha carcageTa sudhI besIne javA maLe ! emAM gAdI pAchI kevI sarasa ! are ! potAnA ghareya evI nathI hotI ! have AvI sarasa puNya maLI che paNa bhogavatAM nathI AvaDatuM, nahIM to hindustAnamAM lokone lAkha rUpiyAnI basa kyAMthI bhAgyamAM hoya ? A moTaramAM jAo cho te kaze dhULa UMDe che ? nA. e to rastA dhULa vagaranA che. cAle to pageya dhULa caDe nahIM. are, bAdazAhaneya enA vakhatamAM rastA dhULavALA hatA. te bahAra jaine Ave to dhULathI bharAi jAya ! ane Amane bAdazAha karatAMya vadhAre sAhyabI che, paNa bhogavatAM ja nathI AvaDatuM ne ? A basamAM beTho hoya toya mahIM cakkara cAlu ! dAdAzrI: ghaTe e vepAra to nA karo ne ? jenAthI sukha ghaTe evo vepAra na ja karAya ne ? mane to ghaNA phera nA bhAvatuM zAka hoya te khai lauM ne pAcho kahuM ke AjanuM zAka bahu sarasa che. praznakartA : e droha nA kahevAya ? nA bhAvatuM hoya ne ApaNe kahIe ke bhAve che, to e khoTuM manane manAvavAnuM nA thayuM ? dAdAzrI : khoTuM manane manAvavAnuM nahIM. eka to 'bhAve che" evuM kahIe to ApaNA gaLe Utaraze. 'nathI bhAvatuM' kahyuM eTale zAkane rIsa caDhaze, banAvanArane rIsa caDhaze ane gharanA chokarAM zuM samajaze ke A DakhAvALA mANasa kAyama AvuM ja karyA kare che ? gharanAM chokarAMo ApaNI AbarU joi jAya. amAre gharamAM ya koi jANe nahIM ke 'dAdA'ne A bhAvatuM nathI ke bhAve che. A rasoi banAvavI te zuM banAvanAranA hAthano khela che ? e to khAnAranA 'vyavasthita'nA hisAbe bhANAmAM Ave che, temAM Dakho nA karavo joie. sAhAbI, chatAMya nA mANI ! A hoTalamAM khAya che te pachI maraDo thAya. hoTalamAM khAya pachI dhIme dhIme Ama bhego thAya ane eka bAju paDI rahe. pachI e jyAre paripAka thAya tyAre maraDo thAya. cUMka Ave e keTalAMya varSo pachI paripAka thAya. amane to A anubhava thayo tyAra pachI badhAne kahetA ke hoTalanuM nA khavAya. ame eka vakhata mIThAinI dukAne khAvA gayelA. te pelo mIThAi banAvato hato temAM parasevo paDe, kacaro paDe ! AjakAla to ghare ya khAvAnuM banAve che te kyAM cokhuM hoya che ? loTa bAMdhe tyAre hAtha dhoyA nA hoya, nakhamAM mela bharAyo hoya. AjakAla nakha kApatA nathI ne ? ahIM keTalAka Ave ene nakha lAMbA hoya tyAre mAre tene kahevuM paDe che, bahena AmAM tane lAbha che ke ? lAbha hoya to nakha rahevA deje. tAre kaMi DroiMganuM kAma karavAnuM hoya to rahevA deje. tyAre e kahe ke, nA. AvatI kAle kApI lAvIza. A lokone kaMi sensa ja nathI ! te nakha vadhAre che, ne kAna pAse reDiyo laine phare che ! potAnuM sukha zAmAM che saMsAra sahejeya cAle, tyAM... kazuM duHkha jevuM che ja nahIM ane je che e aNasamajaNanAM du:kho che, A duniyAmAM keTalA badhA jIvo che ? asaMkhyAta jIvo che ! paNa koinI ya bUma nathI ke amAre tyAM dukALa paDyo ! ane A akkaramIo varase varase bUmAbUma kare che ! A dariyAmAM koi jIva bhUkhe marI gayo hoya evuM che ? A kAgaDA-bAgaDA badhA bhUkhe marI jAya evuM che ? nA, e bhUkhathI nahIM maravAnA, e to kaMi athaDAi paDyA hoya, eksiDanTa thayo hoya, agara to AyuSya pUruM thAya tyAre marI jAya. koi kAgaDo tamane du:khI dekhAyo ? koi sukAine kaMtAi gayelo kAgaDo dekhyo tame ? A kUtarAMne kaMi UMghanI goLIo khAvI paDe che ? e to kevAM nirAMte UMghI jAya che. A akkaramIo ja vIsa-vIsa goLIo UMghavA mATe khAya che ! UMgha e to kudaratI bakSisa che, UMghamAM to kharekharo AnaMda hoya! ane A DokTaro to bebhAna thavAnI goLIo Ape che. goLIo khAIne bebhAna thavuM te A dArU pIe che tenA jevuM che. koi 'blaDaprezaravALo kAgaDo joyo tame ! A manuSya nAmanAM jIvaDAM ekalA ja duHkhiyAM che. A manuSya ekalAne ja kolejanI jarUra che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 15 [2] yoga-upayogo paropakArAya ! A cakalAM suMdara mALo gUMthe che te temane koNa zikhavADavA gayeluM? A saMsAra calAvavAnuM to ApameLe ja AvaDe evuM che. hA, 'svarUpajJAna' meLavavA puruSArtha karavAnI jarUra che. saMsArane calAvavA kazuM ja karavAnI jarUra nathI. A manuSyo ekalAM ja bahu doDhaDAhyA che. A pazu-pakSIone zuM bairI-chokarAM nathI ? temane paraNAvavA paDe che ? A to manuSyone ja bairI-chokarAM thayAM che. manuSyo ja paraNAvavAmAM paDyAM che. paisA bhegA karavAmAM paDyA che. alyA, AtmA jANavA pAchaLa mahenata kara ne ! bIjA kazA mATe mahenata-majUrI karavA jevI che ja nahIM. atyAra sudhI je kaMI karyuM che te poka mUkavA jevuM karyuM che. A chokarAMne corI karatAM koNa zikhavADe che ? badhuM bIjamAM ja raheluM che. A lImaDo pAne pAne kaDavo zAthI che ? enA bIjamAM ja kaDavAza rahelI che. A manuSyo ekalAM ja duHkhI-duHkhI che, paNa emAM emano doSa nathI. kAraNa ke cothA ArA sudhI sukha hatuM, ane A to pAMcamo Aro, A ArAnuM nAma ja duSamakALa ! eTale mahAduHkhe karIne samatA utpanna nA thAya. kALanuM nAma ja duSama !! pachI suSama khoLavuM e bhUla che ne ? jIvanamAM, mahatakArya ja A be ! manuSyano avatAra zene mATe che ? potAnuM A baMdhana, kAyamanuM baMdhana tUTe e hetu mATe che, 'ebsolyuTa' thavA mATe che ane jo A 'ebsolyuTa' thavAnuM jJAna prApta nA thAya to tuM pArakAnA hAru jIvaje. A be ja kAma karavA mATe hindustAnamAM janma che. A be kAma loko karatAM haze ? lokoe to bheLaseLa karIne manuSyamAMthI jAnavaramAM javAnI kaLA khoLI kADhI che ! paropakArathI purve sathavAre ! jyAM sudhI mokSa nA maLe tyAM sudhI puNya ekaluM ja mitra samAna kAma kare che ane pApa duzmana samAna kAma kare che. have tamAre duzmana rAkhavo che ke mitra rAkhavo che e tamane je game te pramANe nakkI karavAnuM che, ane mitrano saMjoga kema thAya te pUchI levuM ane duzmanano saMjoga kema jAya te pUchI levuM ane jo duzmana gamato hoya to te saMjoga kevI rIte thAya e pUche, eTale ame tene kahIe ke, jema phAve tema devuM karIne ghI pIje, game tyAM rakhaDaje ne tane phAve tema majA karaje, pachI AgaLanI vAta AgaLa ! ane puNyarUpI mitra joito hoya to ame batADI daie ke, bhai, A jhADa pAsethI zIkhI le. koi jhADa enuM phaLa pote khAi jAya che ? tyAre koi gulAba enuM phUla khAI jatuM haze ? thoDuMka to khAi jatuM haze, nahIM ? ApaNe nA hoie tyAre rAtre e khAI jatuM haze, nahIM ? nA, khAi jAya ? praznakartA : nA khAya. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana dAdAzrI : A jhADa-pAna e to manuSyone phaLa ApavA mATe manuSyonI sevAmAM che. have jhADone zuM maLe che ? emanI gati UMcI jAya che, ane manuSyo AgaLa vadhe che-emanI helpa laine ! ema mAno ne, ke ApaNe kerI khAdhI. e AMbAnA jhADanuM zuM gayuM ? ane ApaNane zuM maLyuM ? ApaNe kerI khAdhI eTale ApaNane AnaMda thayo. enAthI ApaNI vRttio je badalAI tenAthI ApaNe so rUpiyA AdhyAtmika kamAie. have kerI khAdhI eTale temAMthI pAMca TakA AMbAne tamArAmAMthI jAya ane paMcANuM TakA tamAre bhAge rahe. eTale e loko ApaNA bhAgamAMthI paDAve. pAMca TakA paDAve ne e bicArAM UMcI gatimAM Ave ane ApaNI adhogati thatI nathI, ApaNe paNa vadhIe. eTale A jhADo kahe che ke amAruM badhuM bhogavo, dareka jAtanAM phaLa phUla bhogavo. mATe A jagata tamane poSAtuM hoya, jagata jo tamane gamatuM hoya, jagatanI cIjonI icchA hoya, jagatanA viSayonI vAMchanA hoya to ATaluM karo, 'yoga-upayogo paropakArAya.' yoga eTale A mana, vacana, kAyAno yoga ane upayoga eTale buddhi vAparavI, mana vAparavuM, citta vAparavuMe badhuM ja pArakAne mATe vApara ane pArakAne mATe nA vaparAya to ApaNA loko chevaTe gharanAM mATe paNa vApare che ne ! A kUtarIne khAvAnuM kema maLe che ? e baccAnI mahIM bhagavAna rahelA che. te baccAMnI sevA kare che tenAthI ene badhuM maLI rahe che. A AdhAre jagata badhuM cAlI rahyuM che. A jhADane kyAMthI khorAka maLe che ? A jhADoe kaMi puruSArtha karyo che ? e to jarAya 'imozanala' nathI. e koi dahADo 'imozanala' thAya che? e to koi dahADo AghAM-pAchAM thatAM ja nathI. emane koi dahADo thatuM nathI ke lAva ahIMthI mAila cheTe vizvAmitrI che te tyAM jaine pANI pI AvuM ! badhAM pArakA mATe potAnAM phaLa Ape che. tame tamArAM phaLa pArakAne ApI do. tamane tamArA phaLa maLyA karaze. tamArAM je phaLa utpanna thAya-daihika phaLa, mAnasika phaLa, vAcika phaLa, 'phrI opha kosTa' lokone ApyA karo to tamane tamArI dareka vastu maLI Avaze, tamArI jIvana-jarUriyAtamAM kiMcit mAtra aDacaNa nahIM paDe. ane jyAre e phaLa tame tamArI meLe khAi jazo to aDacaNa AvI maLaze. A AMbo enAM phaLa khAi jAya to eno mAlika je hoya te zuM kare ? ene kApI nAkhe ne ? tema A loko potAnAM phaLa pote ja khAi jAya che, eTaluM ja nahIM uparathI phI mAMge che ! eka arajI lakhI ApavAnA bAvIsa rUpiyA mAMge che ! je dezamAM 'phrI opha kosTa' vakIlAta karatA, ane uparathI gharanuM jamADIne vakIlAta karatAM tyAM A dazA thai . gAmamAM vaDhavADa thai hoya, to nagarazeTha hoya te pelA be laDhavAvALAne kaheze, 'bhAi caMdulAla, tame Aje sADA dasa vAge ghera Avajo ane nagInadAsa, tame paNa te TAime ghera Avajo;' ane nagInadAsanI jagyAe koi majUra hoya ke kheDUta hoya ke je vaDhatA hoya temane ghera bolAvI jAya. beune besADe, beune sahamata kare. jenA paisA cUkavavAnA hoya tene thoDA rokaDA apAvI, bAkInA haptA baMdhAvI Ape. pachI beu jaNane kaheze, cAlo, mArI joDe jamavA besI jAo. bannene jamADIne pachI ghera mokalI Ape ! che. atyAre AvA vakIla ? mATe samajo, ane samayane oLakhIne cAlo. ane jo potAnI jAtane potA mATe ja vApare to maraNa vakhata du:khI thavAya. jIva nIkaLe nahIM ! ne baMgalA moTara choDIne javAya nahIM ! ane A lAipha jo paropakAra mATe jaze to tamane kazI ya khoTa nahIM Ave, koi jAtanI tamane aDacaNa nahIM Ave, tamArI je je icchAo che te badhI ja pUrI thaze. ane Ama kUdAkUda karazo to eke ya icchA pUrI nahIM thAya, kAraNa ke e rIta tamane UMgha ja nahIM AvavA de, A zeThiyAone to UMgha ja nathI AvatI, traNa-traNa, cAra-cAra divasa sudhI UMdhI nathI zakatA. kAraNa ke lUMTabAjI ja karI che jenI ne tenI. praznakartA : paropakArI mANasa lokonA sArA mATe kahe to paNa loko te samajavAne taiyAra ja nathI, tenuM zuM ? dAdAzrI : evuM che, ke paropakAra karanAra jo sAmAnI samajaNa jue paropakAra, pariNAme lAbha ja ! praznakartA: A jagatamAM sArAM kRtyo kyAM kahevAya ? enI vyAkhyA ApI zakAya ? dAdAzrI : hA, sArAM kRtyo to A jhADa kare, badhAM kare che e taddana sArAM kRtyo kare che. paNa e pote kartAbhAve nathI. A jhADa jIvavALAM che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 19 [3] du:kha kharekhara che ? saITa bilIpha' tyAM du:kha nathI ! praznakartA: dAdA, duHkha vize kaMIka kaho. A duHkha zemAMthI utpanna thAya che ? to e vakIlAta kahevAya. eTale sAmAnI samajaNa jovAnI nA hoya. A AMbo che te phaLa Ape che. pachI te AMbo enI keTalI kerIo khAto haze ? praznakartA : ekeya nahIM. dAdAzrI : to e badhI kerIo konA mATe che ? praznakartA : pArakA mATe. dAdAzrI : haM... te AMbo jue che ke A mArI kerIo khAnAro lucco che ke sAro che ? je Ave ne lai jAya tenI te kerI, mArI nahIM. paropakArI jIvana to e jIve che ! praznakartA : paNa je upakAra kare tenI upara ja loko doSAropaNa kare che, to ya upakAra karavo ? dAdAzrI : hA. e ja jovAnuM che. apakAra upara upakAra kare te ja kharuM che. AvI samajaNa loka kyAMthI lAve ? AvI samajaNa hoya to to kAma ja thai gayuM ! A paropakArInI to bahu UMcI sthiti che, e ja AkhA manuSya- jIvanano dhyeya che. ane hindustAnamAM bIjo dhyeya, aMtima dhyeya mokSaprAptino che. praznakartA : paropakAranI sAthe 'igoijhama'nI saMgati hoya ke ? dAdAzrI : haMmezAM paropakAra je kare che teno "igoijhama" normala ja hoya, teno vAstavika 'igoijhama' hoya. ane je korTamAM doDhaso rUpiyA phI laine bIjAnuM kAma karatA hoya teno 'igoijhama' bahu vadhI gayelo hoya, eTale jene 'igoijhama" vadhAravAno nA hoya teno 'igoijhama" bahu vadhI gayo hoya. A jagatano kudaratI niyama zuM che ke tamArA potAnAM phaLa bIjAne Apo to kudarata tamAruM calAvI leze. A ja guhya sAyansa che. A parokSa dharma che. pachI pratyakSa dharma Ave che, Atmadharma chelle Ave. manuSyajIvanano hisAba ATalo ja che. arka ATalo ja che ke mana-vacana-kAyA pArakAM mATe vAparo. dAdAzrI : tame jo AtmA cho to AtmAne duHkha hoya ja nahIM koI dahADoya ane tame caMdulAla cho to duHkha hoya. tame AtmA cho to du:kha hotuM nathI, UlaTuM du:kha hoya te ogaLI jAya. 'huM' caMdulAla chuM e roMga bilIpha' che. A mArA vAIpha che, A mArAM madhara che, phAdhara che, kAkA che, ke huM 'ekasaporTa-imporTa'no vepArI chuM, e badhI jAtajAtanI roMga bilIpha" che. A badhI 'roMga bilIpha'ne laine duHkha utpanna thAya che. jo 'roMga bilIpha' jatI rahe ne 'rAiTa bilIphabesI jAya to jagatamAM kaMI duHkha che ja nahIM. ane tamArA jevA (khAdhe-pIdhe sukhI) ne duHkha hoya nahIM. A to badhAM vagara kAmanAM aNasamajaNanAM duHkho che. du:kha to kyAre gaNAya ? du:kha kone kahevAya ? A zarIrane bhUkha lAge tyAra pachI khAvAnuM ATha kalAka-bAra kalAkamAM nA maLe tyAre du:kha gaNAya. tarasa lAgyA pachI be-traNa kalAkamAM pANI nA maLe to e du:kha jevuM lAge. saMDAsa lAgyA pachI saMDAsamAM javA nA de, to pachI ene duHkha thAya ke nA thAya ? saMDAsa karatAM ya A mUtaraDIo che te badhI baMdha karI de ne, to mANaso badhAM bUmAbUma karI mele. A mUtaraDIonuM to mahAna duHkha che lokone. A badhAM du:khane du:kha kahevAya. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana praznakartA : A badhuM barAbara che, paNa atyAre saMsAramAM joie to dasamAMthI nava jaNAne du:kha che. dAdAzrI : dasamAMthI nava nahIM, hajAramAM be jaNa sukhI haze, kaMika zAMtimAM haze. bAkI badhuM rAtadahADo baLyA ja kare che. zakkariyAM bharavADamAM mUkyAM hoya to keTalI bAju baphAyA kare ? praznakartA : A duHkha je kAyama che emAMthI phAyado kemano uThAvavAno ? dAdAzrI : A duHkhane vicAravA mAMDe to duHkha jevuM nahIM lAge. du:khanuM jo yathArtha pratikramaNa karazo to duHkha jevuM nahIM lAge. A vagara vicAre ThokamaThoka karyuM che ke A du:kha che, A du:kha che ! ema mAno ne, ke tamAre tyAM bahu vakhatanA jUnA sophAseTa che. have tamArA mitrane ghera sophAseTa hoya ja nahIM eTale te Aje e navI jAtanA sophAseTa lAvyA. e tamArA 'vAipha' joi AvyAM. pachI ghera AvIne kahe ke, 'tamArA bhAibaMdhane ghera kevA sarasa sophAseTa che ! ne ApaNe tyAM kharAba thai gayA che.' te A duHkha AvyuM !!! gharamAM du:kha nahotuM te jovA gayA tyAMthI du:kha laine AvyA ! tame baMgalo bAMdhyo nA hoya ne tamArA bhAibaMdhe baMgalo bAMdhyo ne tamArAM 'vAipha' tyAM jAya, jue ne kahe ke, 'kevo sarasa baMgalo temaNe bAMdhyo ! ane ApaNe to baMgalA vagaranAM !" e du:kha AvyuM !!! eTale A badhAM duHkho UbhAM karelAM che. huM nyAyAdhIza houM to badhAMne sukhI karIne sajA karuM. koIne enA gunA mATe sajA karavAnI Ave to pahelAM to huM ene pAMca varSathI ochI sajA thAya evuM nathI evI vAta karuM. pachI vakIla ochAM karavAnuM kahe tyAre 4 varSa, pachI 3 varSa, 2 varSa ema karatAM karatAM chelle cha mahinAnI sajA karuM. AthI pelo jelamAM to jAya ane sukhI thAya. manamAM rAjI thAya ke cha mahinAmAM patyuM, A to mAnyatAnuM ja duHkha che. jo tene pahelI ja cha mahinAnI sajA thaze ema kahevAmAM Ave to ene e bahu lAge. pemenTa'mAM to samatA rakhAya ! A tamane gAdIe beso evuM sukha che, chatAM bhogavatA nA AvaDe tyAre zuM thAya ? eMsI rUpiyAnA maNanA bhAvanA bAsamatI hoya tenI mahIM retI nAkhe ! A duHkha AvyuM hoya to ene jarA kahevuM to joie ne ke, 'ahIM kema AvyAM cho ? ame to dAdAnA chIe. tamAre ahIM AvavAnuM nahIM. tame jAo bIjI jagyAe. ahIM kyAM AvyA tame ? tame ghara bhUlyA." eTaluM emane kahIe to e jatA rahe. A to tame bilakula ahiMsA karI (!) duHkha Ave to temane ya pesavA devAnA ? emane to kADhI mUkavAnA, emAM ahiMsA tUTatI nathI. du:khanuM apamAna karIe to e jatAM rahe. tame to tenuM apamAne ya karatA nathI. eTalA badhA ahiMsaka nA thavAya. praznakartA : du:khane manAvIe to nA jAya ? dAdAzrI : nA. ene manAvAya nahIM. ene paTAvIe to e paTAvAya nahIM evuM che. ene to AMkha kADhavI paDe. e nAnyatara jAti che. eTale e jAtino svabhAva ja evo che, ene aTAvIe paTAvIe to e vadhAre tAboTA pADe ane ApaNI pAse na pAse AvatuM jAya ! 'vArasa aho mahAvIranA, zUravIratA relAvajo, kAyara bano nA koi dI, kaSTo sadA kaMpAvajo.' ApaNe gharamAM beThAM hoie ne kaSTo Ave to te ApaNane dekhIne kaMpI jAya ne e jANe ke ApaNe ahIM kyAM phasAyA ! ApaNe ghara bhUlyAM lAge che ! A kaSTo ApaNAM mAlika nathI, e to nokaro che. jo kaSTo ApaNAMthI dhrUje nahIM to ApaNe 'dAdAnAM' zenAM ? kaSTane kahIe ke, 'be ja kema AvyAM ? pAMca thaine Avo. have tamArAM badhAM ja pemenTa karI daizuM." koi ApaNane gALa bhAMDe to ApaNuM jJAna tene zuM kahe ? e to 'tane' oLakhato ja nathI. UlaTuM tAre ene kahevAnuM ke, 'bhAI, kaMI bhUla thai haze tethI gALa bhAMDI gayo. mATe zAMti rAkhaje." ATaluM karyuM ke tAruM 'pemenTa' thai gayuM ! A loko to kaSTo Ave eTale Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana bUmAbUma kare ke, 'huM marI ne bole so so vakhata ke ja gayo !' ema bole. maravAnuM eka vakhata 'huM marI gayo !?' alyA, jIvato chuM ne zuM kAma marI gayo chuM, ema bole che ? maryA pachI bolaje ne ke 'huM marI gayo.' jIvato kaMi marI jAya ? 'huM marI gayo' e to AkhI jiMdagImAM bolavAnuM vAkya nathI. sAcA duHkhane jANavuM joie ke duHkha kone kahevAya ? 23 A bAbAne huM mAra mAra karuM chuM to ya e raDato nathI ne hase che, enuM zuM kAraNa? ane tame ene eka TapalI mAro to e raDavA mAMDaze, enuM zuM kAraNa ? ene vAgyuM tethI ! nA ene vAgyAnuM duHkha nathI, enuM apamAna karyuM tenuM ene du:kha che. Ane duHkha kahevAya ja kema ? duHkha to kone kahevAya ke khAvAnuM nA maLe, saMDAsa javAnuM nA maLe, pezAba karavAno nA maLe tene duHkha kahevAya. A to sarakAre gheraghera saMDAsa karI ApyAM che, nahIMtara to pahelAM gAmamAM loTA laine jaMgalamAM javuM paDatuM hatuM. have to beDarUmamAMthI UThayA ke A saMDAsa ! pahelAMnA ThAkorane ya tyAM nahotI evI sagavaDa AjanA manuSyo bhogave che. ThAkorane ya saMDAsa javA loTo laine javuM paDatuM ! eNe julAba lIdho hoya to ThAkore ya doDe ! ane Akho dahADo Ama thai gayuM ne tema thai gayuM evI bUmAbUma kare che. alyA zuM thai gayuM te ? A paDI gayuM, pelu paDI gayuM ! zuM paDI gayuM? vagara kAmanA zuM kAma bUmAbUma karo cho ? A duHkha che te avaLI samajaNanuM che. jo sAcI samajaNa phITa kare to duHkha jevuM che ja nahIM. A ApaNo paga pAkyo hoya to ApaNe tapAsa karavAnI ke mArA jevuM duHkha lokone che ke kema ? davAkhAnAmAM joi AvIe tyAre khabara paDe ke ohoho ! duHkha to ahIM ja che. mArA page jarAka thayuM che ne huM nAhaka duHkhI thai rahyo chuM. A to tapAsa to karavI paDe ne ! vagara tapAse duHkha mAnI laie te pachI zuM thAya ? tamane badhA puNyazALIone duHkha hoya ja kevI rIte ? tame puNyazALIne ghera janmyA. thoDIka mahenate AkhA divasano khorAka maLyA kare. 4 kleza vinAnuM jIvana praznakartA sahune potAnuM duHkha moTuM lAge ne ? dAdAzrI : e to pote UbhuM kareluM eTale jeTaluM moTuM karavuM hoya teTaluM thAya, cALIsa gaNuM karavuM hoya to teTaluM thAya ! takkI karavA jevo 'projekTa' ! A manuSyone jIvana jIvatAM ja nA AvaDyuM, jIvana jIvavAnI cAvI ja khovAi gai che. cAvI bilakula khovAi gai hatI; te have pAchuM kaMika sAruM thayuM che. A aMgrejo AvyA pachI loko potAnA custa saMskAramAMthI DhIlAM paDyAM, eTale bIjAmAM DakhoDakhala nA kare ne mahenata karyA kare. pahelAM to naryo Dakhalo ja karatA hatA. A loko vagara kAmanA mAra khA khA kare che. A jagatamAM tamAro koi bApo ya uparI nathI. tame saMpUrNa svataMtra cho. tamAro projekTa paNa svataMtra che, paNa tamAro projekTa evo hovo joIe ke koI jIvane tamArA thakI kiMcitmAtra duHkha nA thAya. tamAro projekTa bahu moTo karo, AkhI duniyA jevo karo. praznakartA : e zakya che ? dAdAzrI : hA. mAro bahu moTo che. koi paNa jIvane duHkha nA thAya evI rIte huM rahuM chuM. praznakartA : paNa bIjA mATe to e zakya nathI ne ? dAdAzrI : zakya nathI, paNa eno artha evo nathI ke badhA jIvone duHkha ApIne ApaNo projekTa karavo. eno kaMika niyama to rAkhavo joie ne ke ochAmAM ochuM koine du:kha thAya evo projekTa karI zakAya ?! huM tamane tadna azakya che te karavAnuM nathI kaheto. ... mAtra bhAvatA ja karavAnI ! praznakartA : koine duHkha ja nathI, to pachI ApaNe bIjAne duHkha Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 kleza vinAnuM jIvana daIe to ene duHkha kevI rIte thAya ? dAdAzrI : du:kha enI mAnyatAmAMthI gayeluM nathI ne ? tame mane dhola mAro to mane duHkha nahIM thAya, paNa bIjAne to enI mAnyatAmAM enAthI duHkha che eTale ene mArazo to ene du:thaze ja. 'roMga bilIpha' hajI gai nathI. koi ApaNane dhola mAre to ApaNane duHkha thAya che, e 'levala'thI jovuM. ko'kane dhola mAratI vakhate manamAM AvavuM joie ke mane dhola mAre to zuM thAya ? ApaNe koinI pAsethI rUpiyA dasa hajAra uchInA lAvyA, pachI ApaNA saMjoga avaLA thayA eTale manamAM vicAra Ave ke 'paisA pAchA nahIM ApuM to zuM thavAnuM che !' te ghaDIe ApaNe nyAyathI tapAsa karavI joIe ke, "mAre tyAMthI koI paisA laI gayo hoya ne e mane pAchA nA Ape to zuM thAya mane?" evI nyAyabuddhi joie. ema thAya to mane bahu ja du:kha thAya, tema sAmAne paNa duHkha thaze. mATe mAre paisA pAchA ApavA ja che" evuM nakkI joie ane evuM nakkI karo to pAchuM ApI zakAya. praznakartA : manamAM ema thAya ke A dasa karoDano AsAmI che to ApaNe tene dasa hajAra nahi ApIe to kaMi takalIpha nahIM thAya. - dAdAzrI : ene takalIpha nahi thAya evuM tamane bhale lAgatuM hoya, paNa tevuM nathI. e karoDapati enA chokarA mATe eka rUpiyAnI vastu lAvavI hoya to sAcavI sAcavIne lAve. koi karoDapatine ghera tame paisA rakhaDatA mUkelA joyA ? paiso darekane jIva jevo vahAlo hoya che. ApaNA bhAva evA hovA joie ke A jagatamAM ApaNAM mana, vacana, kAyAthI koi jIvane kiMcitmAtra duHkha na ho. praznakartA : paNa e rIte sAmAnya manuSyane anusaravuM muzkela paDe [4] phemilI orgenAijhezana' ! A te kevI 'lAipha' ?! 'phemilI orgenAijhezana'nuM jJAna che tamArI pAse ? ApaNA hindustAnane 'hAu Tu orgenAijha phemilI' e jJAna ja khUTe che. phorenavALA to phemilI jevuM samajatA ja nathI. e to jemsa vIsa varasano thayo eTale enAM mAbApa viliyama ne merI, jemsane kaheze ke, "tuM tAre judo ne ame be popaTa ane popaTI judAM !' emane 'phemilI orgenAijha' karavAnI bahu Teva ja nathI ne ? ane emanI phemilI to cokhkhuM ja bole. merI joDe viliyamane nA phAvyuM eTale DAyavorsanI ja vAta ! ane ApaNe to kyAM DAyavorsanI vAta ?! ApaNe to joDe ne joDe ja rahevAnuM, kakaLATa karavAno ne pAchuM sUvAnuM ya tyAM ja, enI e ja rUmamAM ! - A jIvana jIvavAno rasto nathI. A phemilI lAipha nA kahevAya. are, ApaNI DosIone jIvana jIvavAno rasto pUchayo hota to kaheta ke, 'nirAMte khAo, pIo, utAvaLa zuM kAma karo cho ?" mANasane zenI 'nesesiTI' che, tenI pahelAM tapAsa karavI paDe. bIjI badhI annesesiTI. e annesesiTInI vastuo mANasane gUMcave, pachI UMghanI goLIo khAvI paDe ! A gharamAM zA mATe laDAio thAya che ? chokarA joDe kema vaDhavADa thAya che ? e badhuM jANavuM to paDe ne ? A chokaro sAmo thAya ne ene mATe DokTarane pUchIe ke "kAMi batAvo." paNa e zI davA batAve ? enI ja bairI enI sAme thatI hoya ne ! A to AkhI jiMdagI rUnI sarve kare, koi laviMganI sarve kare, kAMi dAdAzrI : huM tamane Aje ne Aje te pramANe vartavAnuM kaheto nathI. mAtra bhAvanA ja karavAnI kahuM chuM. bhAvanA eTale tamAro nizcaya. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana ne kAMI sarve kare, paNa aMdaranI sarve koi dahADo nathI karI ! zeTha tamArI sugaMdha tamArA gharamAM Ave che ? praznakartA : sugaMdha eTale zuM ? dAdAzrI : tamArA gharanA badhA mANasone tame rAjI rAkho cho ? gharamAM kakaLATa thato nathI ne ? praznakartA : kakaLATa to thAya che. roja thAya che. dAdAzrI : te kai jAtanA pAkyA tame ? vahune zAMti nA ApI, chokarAMne zAMti nA ApI ! are, tamArI jAtane paNa zAMti nA ApI ! tamAre mokSe javuM hoya to mAre vaDhavuM paDaze ane tamAre devagatimAM javuM hoya to bIjo saraLa rasto tamane lakhI ApuM. pachI to huM tamane 'Avo zeTha, padhAro.' ema kahyuM. mane beu bhASA AvaDe. A bhrAMtinI bhASA huM bhUlI nathI gayo. pahelAM 'tune tunDe matirbhinnA' hatI, te atyAre tumaDe tumaDe matirbhinnA thai gai che ! tunDe ya gayAM ne tumaDAM rahyAM ! saMsAranA hitAhitanuM ya koi bhAna nathI. 27 AvuM saMskAra siMcata zobhe ? mA-bApa tarIke kema rahevuM tenuM ya bhAna nathI. eka bhAi hatA te potAnI bairIne bolAve che. are, bAbAnI mammI kyAM gai ?" tyAre bAbAnI mammI mahIMthI bole, kema zuM che ? tyAre bhAi kahe, 'ahIM Ava, jaladI jaladI ahIM Ava, jo jo, tArA bAbAne ! kevuM parAkrama karatA AvaDe che, e jo to kharI !! bAbAe paga UMcA karIne mArA gajavAmAMthI kevA dasa paisA kADhayA ! kevo hoMziyAra thayo che bAbo !' mera cakkara, ghanacakkara AvA kaMithI pAkyA ! A bApa thai beThA ! zarama nathI AvatI ? A bAbAne kevuM uttejana maLyuM e samajAya che ? bAbAe joyA karyuM ke ApaNe bahu moTuM parAkrama karyuM ! AvuM te zobhe ? kaMi kAyadesara hovu joie ne ? A hindustAnanuM manuSyapaNuM AvuM lUMTAi jAya te zobhe ApaNane ? zuM bolavAthI chokarAMne sAruM 'enakarejamenTa' kleza vinAnuM jIvana thAya ne zuM bolavAthI tene nukasAna thAya, enuM bhAna to hovuM joie ne ? to 'anTesTeDa phAdhara' ne 'aTesTeDa madhara' che. bApa mULo ne mA gAjara, pachI bolo, chokarAM kevAM pAke ? kaMi sapharajana ochAM thAya ?! 28 premamaya DIliMga - chokarAM sudhare ja ! eka bApe enA chokarAMne saheja ja halAvyo eTale chokaro phATI gayo, ne bApane kahevA lAgyo ke, 'mAre ne tamAre nahIM phAve.' pachI bApa chokarAne kahevA lAgyo ke, "bhai ! meM tane kazuM kharAba nathI kahyuM tuM zuM kAma gusse thAya che ?' tyAre meM bApane kahyuM ke, 'have zuM kAma oraDo dhUo cho ? pahelAM halAvyuM zuM kAma ? koine halAvazo nahIM, A pAkAM cIbhaDAM che. kazuM bolazo nahIM. merI bhI cUpa ne terI bhI cUpa. khai, pIne moja karo.' praznakartA : A chokarAM kharAba lAine caDhI jAya to mAbApanI pharaja che ne ke ene vALavo joie ? dAdAzrI : evuM che ne, ke mAbApa thaine ene kahevuM joie, paNa mAbApa che ja kyAM atyAre ? praznakartA : mAbApa kone kahevAya ? dAdAzrI : mAbApa to tenuM nAma kahevAya ke chokaro kharAba lAine caDhayo hoya chatAMya eka dahADo mAbApa kaheze, bhai, A ApaNane zobhe nahIM, A teM, zuM karyuM ? te bIje dahADethI enuM baMdha thai jAya ! evo prema ja kyAM che ? A to prema vagaranAM mAbApa. A jagata premathI ja vaza thAya. A mAbApane chokarAM para keTalo prema che-gulAbanA choDa para mALIno prema hoya teTalo ! Ane mAbApa kema kahevAya ? 'anusirTiphAiDa phAdhara' ne 'ansarTiphAiDa madhara' ! pachI chokarAMnI zI sthiti thAya ? kharI rIte pahelAM 'TesTiMga' karAvIne, 'sarTiphikeTa' meLavIne pachI ja paraNavAnI chUTa hovI joie. parIkSAmAM pAsa thayA vagara, sarTiphikeTa vagara 'gavarmenTa'mAM ya nokarIe letA nathI, to AmAM 'sarTiphikeTa'vagara paiNAvAya zI rIte ? A mA ke bApa tarIkenI javAbadArI dezanA vaDApradhAna Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana tarIkenI javAbadArI karatAM ya vadhAre che, vaDApradhAna karatAM ya UMcuM pada che. praznakartA : 'sarTiphAiDa phAdhara-madhara'nI vyAkhyA zuM ? dAdAzrI : "anUsarTiphAiDa' mA-bApa eTale potAnAM chokarAM potAnA kahyA pramANe cAle nahIM, potAnA chokarA potAnA upara bhAva rAkhe nahIM, herAna kare ! te mA-bApa "asarTiphAiDa' ja kahevAya ne ? ... nahIM to mauta dharI 'joyA karo !!! eka siMdhIbhAi AvelA te kahe ke eka chokaro Ama kare che ne bIjo tema kare che, ene zI rIte sudhAravo ! me kahyuM, 'tame evA chokarA zuM karavA lAvyA ? chokarA sArA vINIne ApaNe nA laie ?" A hAphUsanI kerIo badhI eka jAtanI hoya che te badhI mIThI joine, cAkhI karIne badhI lAvIe. paNa tame be khATI lAvyA, be utarelI lAvyA, turI lAvyA, be gaLI lAvyA, pachI enA rasamAM barakata Ave kharI ? pachI vaDhavaDhA karIe eno zo artha ? ApaNe khATI kerI lAvyA pachI khATIne khATI jANavI tenuM nAma jJAna. ApaNane khATo svAda Avyo te joyA karavAnuM. A prakRtine joyA karavAnI che. koinA hAthamAM sattA nathI. avasthA mAtra kudaratI racanA che. AmAM koinuM kazuM cAle nahIM, pheraphAra thAya nahIM ne pAchuM vyavasthita che. praznakartA : mAravAthI chokarAM sudhare ke nahIM ? dAdAzrI : koi dahADo sudhare nahIM, mAravAthI kazuM sudhare nahIM. A mazIna ne mArI juo to ! e bhAMgI jAya. tema A chokarAM ya bhAMgI jAya. uparathI sAjAsamA dekhAya, paNa mahIM bhAMgI jAya. bIjAne enakareja karatA nA AvaDe to pachI mauna rahe ne, cA pIne chAnomAno. badhAMnA moDhAM joto jA, A be pUtaLAM kakaLATa mAMDe che tene joto jA. A ApaNA kAbumAM nathI. ApaNe to AnA jANakAra ja chIe. jene saMsAra vadhAravo hoya teNe A saMsAramAM vaDhavaDhA karavI, badhuMya karavuM. jene mokSe javuM hoya tene ame 'zuM bane che" tene 'juo" ema kahIe chIe. A saMsAramAM vaDhIne kazuM sudharavAnuM nathI, UlaTo manamAM ahaMkAra kare che ke huM khUba vaDhayo. vaDhayA pachI juo to mAla hato teno te ja hoya, pittaLano hoya te pittaLano ja ne kAMsAno hoya te kAMsAno ja rahe. pittaLane mAra mAra kare to ene kATa caDhayA vagara rahe ? nA rahe. kAraNa zuM ? to ke" kATa caDhavAno svabhAva che eno. eTale mauna rahevAnuM. jema sinemAmAM nA gamato sIna Ave to tethI karIne tyAM ApaNe jaIne paDado toDI nAkhavo ? nA, e ya jovAnuM. badhA ja gamatA sIna Ave kaMi ? keTalAka to sinemAmAM khurazI para beThA beThA bUmAbUma kare ke, e ya mArI nAkhaze, mArI nAkhaze ! A moTA dayALunAM khokhAM joi lyo ! A to badhuM jovAnuM che. khAva, pIvo, juo ne majhA karo !! . potAnuM ja sudhAsvAtI jarUra ! praznakartA : A chokarAM zikSakanI sAme thaI jAya che, te kyAre sudharaze ? dAdAzrI : je bhUlanA pariNAma bhogave tenI bhUla che. A guruo ja ghanacakkaro pAkyA che te ziSyo sAmAM thAya che. A chokarAM to DAhyA ja che, paNa guruo ne mA-bApa ghanacakkara pAkyAM che ! ane vaDIlo jUnI pakaDa pakaDI rAkhe pachI chokarAM sAmAM thAya ja ne ? atyAre mA-bApanuM cAritrya evuM hotuM nathI ke chokarAM sAmAM nA thAya. A to vaDIlonuM cAritrya ghaTI gayuM che, tethI chokarAM sAmAM thAya che. AcAra, vicAra ne uccAramAM savaLo pheraphAra thato jAya to pote paramAtmA thaI zake che ne avaLo pheraphAra thAya to rAkSasa paNa thai zake che. loko sAmAne sudhAravA mATe badhuM phrekacara karI nAkhe che. pahelAM pote sudhare te bIjAne sudhArI zake. paNa pote sudharyA vagara sAmo kemano sudhare ? mATe pahelAM tamArA potAnA bagIcAnuM saMbhALo pachI bIjAnuM jovA jAva. tamAruM saMbhALazo to ja phaLaphUla maLaze. Dakho tahIM'eDajasTa' thavA jevuM ! saMsArano artha ja samasaraNa mArga, eTale niraMtara parivartanapaNAne Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana pAmyA kare. tyAre A vaiDiyAo jUnA jamAnAne ja vaLagI rahe. alyA, jamAnA pramANe kara, nahIM to mAra khaine marI jaiza ! jamAnA pramANe eDajasTamenTa levuM joie. mAre to cora joDe, gajavAM kApanAra joDe, badhAM joDe eDajasTamenTa thAya. cora joDe ame vAta karIe to e ya jANe ke A karuNAvALA che. ame corane tuM khoTo che evuM nA kahIe. kAraNa ke eno e 'vyU poinTa' che. tyAre loka ene nAlAyaka kahIne gALo bhAMDe. tyAre A vakIlo juThThA nathI ? sAva juThTho kesa jitADI ApIza' ema kahe, te e ThagArA nA kahevAya ? corane lucco kahe ne A tadna juThThA kesane sAco kahe, teno saMsAramAM vizvAsa kema karAya ? chatAM enuM ya cAle che ne ? koine ya ame khoTo nA kahIe. e enA 'vyU poinTa'thI karekTa ja che. paNa ene sAcI vAtanI samaja pADIe ke A corI kare che tenuM phaLa tane zuM Avaze. 31 A vaiDiyAM gharamAM pese to kaheze, 'A lokhaMDanuM kabATa ? A reDiyo ? A AvuM kema ? tevuM kema ?" ema Dakho kare. alyA, koi juvAnanI dostI kara. A to yuga ja badalAyA karavAno. te vagara A jIve zI rIte ? kaMika navuM jue eTale moha thAya. navuM nA hoya to jIve zI rIte ? AvuM navuM to anaMta AvyuM ne gayuM, temAM tamAre Dakho karavAno nA hoya. tamane nA phAve to te tamAre nA karavuM. A AiskrIma ema nathI kaheto tamane ke amArAthI bhAgo. ApaNe nA khAvo hoya to nA khaie. A to dhaiDiyAM enI para ciDhAyA kare. A matabhedo to jamAno badalAyAnA che. A chokarAM to jamAnA pramANe kare. moha eTale navuM navuM utpanna thAya ane navuM ne navuM ja dekhAya che. ame nAnapaNathI buddhithI bahu ja vicArI lIdheluM ke A jagata UMdhuM thai rahyuM che ke chatuM thai rahyuM che, ane e paNa samajAyeluM ke koine sattA ja nathI A jagatane pheravavAnI. chatAM ame zuM kahIe chIe ke, jamAnA pramANe eDajasTa thAva ! chokaro navI ja TopI paherI Ave to evuM nA kahIe ke, AvuM kaMithI lai Avyo ? enA karatAM eDajasTa thaie ke, AvI sarasa TopI kyAMthI lAvyo ? keTalAnI AvI ? bahu sastI maLI ? Ama eDajasTa thai jaie. A chokarAMo Akho dahADo kAne reDiyo nathI aDADI rAkhatA ? kleza vinAnuM jIvana kAraNa ke A rasa navo navo udayamAM Avyo che bicArAne ! A enuM navuM 'DevalapamenTa' che. jo 'Devalapa' thayelo hota to kAne reDiyo aDAData ja nahIM, eka phero joi lIdhA pachI pharI aDADe nahIM. navIna vastune eka phera jovAnI hoya, eno kAyama anubhava levAno nA hoya. A to kAnanI navesarathI indriya AvI che tethI Akho dahADo reDiyo sAMbhaLyA kare che ! manuSyapaNAnI temanI zarUAta thAya che. manuSyapaNAmAM hajAro vakhata AvI gayelo mANasa AvuM tevuM nA kare. praznakartA : chokarAone pharavAnuM bahu hoya che. 32 dAdAzrI : chokarAM koi ApaNAM baMdhAyelAM nathI, sahusahunA baMdhanamAM che, ApaNe to eTaluM kahevuM paDe ke, 'vahelA Avajo'. pachI jyAre Ave tyAre 'vyavasthita'. vyavahAra badho karavAno, paNa kaSAyarahita karavAno. vyavahAra kaSAyarahita thayo to mokSa ne kaSAyasahita vyavahAra te saMsAra. praznakartA : amAro bhatrIjo roja nava vAge UThe che, kazuM kAma thatuM nathI. dAdAzrI : ApaNe tene oDhADIne kahIe ke nirAMte sUi jA bhAi. enI prakRti judI te moDo UThe ne kAma vadhAre kare ne akkaramI cAra vAgyAno UThayo hoya to ya kazuM nA kare. huM ya dareka kAmamAM hamezAM leTa hato. skUlamAM ya ghaMTa sAMbhaLyA pachIthI gherathI nIkaLato ane kAyama mAstarano kakaLATa sAMbhaLato ! have mAstarane zI khabara ke mArI prakRti zuM che ? darekanuM 'rasTana' juduM 'pIsTana' juduM juduM hoya. praznakartA : paNa moDAmAM 'Disiplina' nA rahe ne ? dAdAzrI : A moDo UThe eTalA mATe tame kakaLATa karo te ja 'Disiplina' nathI. mATe tame kakaLATa karavAnuM baMdha karI do. tamAre je je zaktio mAgavI hoya, te A dAdA pAse roja so-so vakhata mAMgajo, badhI maLaze. have A bhAine samaja pADI, eTale emaNe to amArI AjJA pALIne bhatrIjAne gharamAM badhAMe kazuM kahevAnuM baMdha karyuM. aThavADiyA pachI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana pariNAma e AvyuM ke bhatrIjo enI jAte sAta vAge UThato thai gayo ne gharamAM badhA karatAM vadhAre sAruM kAma karato thayo ! sudhAravA mATe "kahevAtuM baMdha karo ! A kALamAM ochuM bolavuM enA jevuM eke ya nathI. A kALamAM bola paththara jevA vAge evA nIkaLe che. ane darekanA evA ja hoya. eTale bolavAnuM ochuM karI nAkhavuM sAruM. koIne kazuM kahevA jevuM nathI. kahevAthI vadhAre bagaDe che. ene kahIe ke, gADIe vahelo jA. to e moDo jAya ane kazuM nA kahIe to TAima jAya. ApaNe nA hoie to badhuM cAle evuM che. A to potAno khoTo ahaMkAra che. je dahADAthI chokarA joDe kacakaca karavAnuM tame baMdha karazo te dahADAthI chokarAM sudharaze. tamArA bola sArA nIkaLatA nathI, enAthI sAmo akaLAya che. tamAro bola e saMgharato nathI, UlaTA e bola pAchA Ave che. ApaNe to chokarAMne khAvAnuM pIvAnuM banAvI ApIe ne ApaNI pharaja bajAvIe, bIjuM kahevA jevuM nathI. kahevAthI phAyado nathI evuM tamane tAraNa nIkaLe che ? chokarAM moTAM thayAM che e kaMi dAdarethI paDI jAya che ? tame tamAro Atmadharma zuM karavA cUko cho ? A chokarA joDeno to rileTiva dharma che. tyAM khoTI mAthAkUTa karavA jevI nathI. kakaLATa karo cho tenA karatAM mauna rahezo to vadhAre sAruM raheze. kakaLATathI to potAnuM magaja bagaDI jAya ne sAmAnuM paNa bagaDI jAya. praznakartA : chokarAM enI javAbadArI samajIne rahetAM nathI. dAdAzrI : javAbadArI vyavasthita nI che, e to enI javAbadArI samajelo ja che. ene kahetAM tamane AvaDatuM nathI tethI Dakho thAya che. sAmo mAne tyAre ApaNuM kaheluM kAmanuM. A to mAbApa bole gAMDuM pachI chokarAM ya gAMDuM kADhe. praznakartA : chokarAM tochaDAithI bole che. dAdAzrI : hA, paNa e tame zI rIte baMdha karazo ? A to sAmasAmuM baMdha thAya ne to badhAnuM sAruM thAya. eka phero manamAM vikhavAda paDI gayo pachI enI linka cAlu thai jAya, pachI manamAM enA mATe graha baMdhAi jAya ke A mANasa Avo che. tyAre ApaNe mauna laine sAmAne vizvAsamAM levA jevuM che. A bola bola karavAthI koinuM sudhare nahIM. sudharavAnuM to 'jJAnI puruSa'nI vANIthI sudhare. chokarAM mATe to mAbApanI jokhamadArI che. ApaNe nA bolIe to nA cAle ? cAle eTale bhagavAne kahyuM che ke jIvatAM ja marelAnI jema rahe. bagaDeluM sudharI zake che. bagaDelAne kApI nA nAkhavuM. bagaDelAne sudhAravuM e amArAthI thai zake, tamAre nA karavuM. tamAre amArI AjJA pramANe cAlavuM. e to je sudharelo hoya te ja bIjAne sudhArI zake ? pote ja sudharyA nA hoya te bIjAne zI rIte sudhArI zake ? chokarAne sudhAravA hoya to A amArI AjJA pramANe cAlo. gharamAM cha mahInA mauna lo. chokarAM pUche to ja bolavAnuM ane te paNa temane kahI devAnuM ke mane nA pUcho to sAruM. ane chokarAM mATe avaLo vicAra Ave to tenuM tarata ja pratikramaNa karI nAkhavuM. rileTiva' samajI upalaka rahevuM ! chokarAMne to nava mahinA peTamAM rAkhavAnA, pachI calAvavAnA, pheravavAnAM, nAnAM hoya tyAM sudhI. pachI choDI devAnAM, A gAyo-bheMso ya choDI de che ne ? chokarAMne pAMca varSa sudhI TokavA paDe, pachI TokAya paNa nahIM ane vIsa varasa pachI to enI bairI ja ene sudhAre. ApaNe sudhAravAnuM nA hoya. chokarA joDe upalaka rahevAnuM. kharI rIte potAnuM koI che ja nahIM. A dehanA AdhAre mArAM che. deha baLI jAya to koi joDe Ave che ? A to je mAro kahI koTe vaLagADe che, tene bahu upAdhi che. bahu lAgaNInA vicAra kAma lAge nahIM. chokaro vyavahArathI che. chokaro dAjhe to davA karIe, paNa ApaNe kaMi raDavAnI zarata karelI che ? oramAna chokarAM hoya te DhIMcaNe karIne kaMi dhAvaNa Ave ? nA, evuM rAkhavuM. A kaLiyuga che. 'rileTiva' sagAi che. 'rileTiva' ne 'rileTiva' rAkhavuM, 'riyala' nA karavuM. A riyala saMbaMdha hoya to chokarAMne Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 35 kleza vinAnuM jIvana kahIe ke tuM sudhare nahIM tyAM sudhI judo rahe. paNa A to rileTiva sagAi che mATe - eDajasTa evarIvhera. A tame sudhAravA nathI AvyA, tame karmanA sakaMjAmAMthI chUTavA AvyA cho. sudhAravA karatAM sArI bhAvanA bhAvo. bAkI koi koine sudhArI nA zake. e to jJAnI puruSa sudharelA hoya te bIjAne sudhArI zake. mATe temanI pAse lai jAva. A bagaDe che zAnAthI ? chaMcheDavAthI. AkhA varlDanuM kAma chaMcheDavAthI bagaDyuM che. A kUtarAMne ya chaMcheDo to keDI khAya, bacakuM bhare. eTalA mATe loka kUtarAMne chaMcheDatA nathI. A manuSyone chaMcheDe to zuM thAya ? e ya bacakuM bharaze. mATe nA chaMcheDazo. - have, A bhavamAM to sAcavI laIe ! badhuM 'vyavasthita' calAve che, kazuM bolavA jevuM nathI. potAno dharma karI levA jevo che. pahelAM to ema jANatA hatA ke ApaNe calAvIe chIe eTale ApaNe holavavuM paDe. have to calAvavAnuM ApaNe nahIM ne ? have to A ya bhamaraDA ne te ya bhamaraDA ! mela ne pIDA ahIMthI ! pyAlA phUTe, kaDhI DhaLe, vahu chokarAMne vaDhatI hoya to ya ApaNe Ama ADA pharIne nirAMte besI javuM. ApaNe joie tyAre e kahe ne ke, tame jotA hatA ne kema nA bolyA ? ane nA hoya to hAthamAM mALA lai ne pheravyA karIe eTale e kaheze ke, A to mALAmAM che. melo ne paDa ! ApaNe zI levAdevA ? smazAnamAM nA javAnuM hoya to kaca kaca karo ! mATe kazuM bolavA jevuM nathI. A to gAyo bheMso ya enA bAbA joDe rItasara bhoM bhoM kare, vadhAre bole nahIM ! ne A manuSyo to TheTha sudhI bola bola kare. bole e mUrakha kahevAya, AkhA gharane khalAsa karI nAkhe. eno kyAre pAra Ave ? anaMta avatArathI saMsAramAM bhaTakyA. nA koinuM bhaluM karyuM, nA potAnuM bhaluM karyuM. je mANasa potAnuM bhaluM kare te ja bIjAnuM bhaluM kare. A amArA eka eka zabdamAM anaMtA anaMtA zAstrI rahyAM che ! A samaje ane pAMsaro haMDyo to kAma ja kADhI nAkhe !! ekAvatarI thaI javAya evuM A vijJAna che ! lAkho avatAra kapAi jaze !! A vijJAnathI to rAge ya UDI jAya ne dva ya UDI jAya ne vItarAga thai javAya. agurulaghu svabhAvano thai jAya eTale A vijJAnano jeTalo lAbha uThAvAya teTalo ocho che. salAha ApavI paNa nA chUTake ! amArI peTha "abudha' thai gayo to kAma ja thai gayuM. buddhi vaparAi to saMsAra Ubho thayo pAcho. gharanAM pUche to ja javAba Apavo ApaNe ane te vakhate manamAM thAya ke A nA pUche to sAruM evI ApaNe bAdhA rAkhavI. kAraNa ke nA pUche to ApaNe A magaja calAvavuM nA paDe. evuM che ne, ke ApaNA A jUnA saMskAra badhA khalAsa thai gayA che. A duSamakALa jabarajasta vyApelo che, saMskAra mAtra khalAsa thai gayA che. mANasane koine samajaNa pADatAM AvaDatI nathI. bApa chokarAMne kaMika kahe to chokaro kaheze ke, "mAre tamArI salAha nathI sAMbhaLavI.' tyAre salAha ApanAro kevo ne lenAre kevo ? kaI jAtanA loka bhegA thayA cho ?!. A loka tamArI vAta zAthI nathI sAMbhaLatA ? sAcI nathI tethI. sAcI hoya to sAMbhaLe ke nA sAMbhaLe ? A loka zAthI kahe che ? Asaktine lIdhe kahe che. A Asaktine lIdhe to pote potAnA avatAra bagADe che. sAcI sagAI ke parabhArI pIDA ?! bAbo mAMdo hoya to ApaNe davA badhI karIe, paNa badhuM upalaka. ApaNA chokarAMne kevA mAnavA joie ? oramAna. chokarAMne mArA chokarAM kahe ane chokarAM ya mArI mA kahe, paNa mahIM lAMbI sagAi nahIM. eTale A kALamAM oramAi sagAi rAkhajo, nahIM to mAryA gayA jANajo. chokarAM koine mokSe lai janArAM nathI. jo tame DAhyA thazo to chokarAM DAhyAM thaze. chokarAM joDe vahAla te karAtuM haze ? A vahAla to goLI mAre. vahAla SamAM pharI jAya. parANe prIta karIne calAvI levAnuM. bahAra 'sAruM lAge che' tema kahevAnuM. paNa mahIM jANIe ke parANe prIti karI rahyA chIe, A na hoya sAcI sagAI. chokarAnI sagAinI kyAre khabara paDe ke jyAre ApaNe eka kalAka ene mArIe, gALo daie tyAre e kaladAra che ke nahIM, enI khabara paDe. jo tamAro sAco dIkaro hoya to tamArA mArI rahyA pachI e tamane page lAgIne kahe ke "bApujI, tamAro hAtha bahu Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana duHkhato haze !" AvuM kahenAro hoya to sAcI sagAi rAkhIe. paNa A to eka kalAka chokarAne TaiDakAvIe to chokaro mAravA pharI vaLe ! A to mohane laine Asakti thAya che. 'riyala chokaro' kone kahevAya ke bApa marI jAya eTale chokaro smazAnamAM jaIne kahe ke "mAre marI javuM che.' koI chokaro bApa joDe jAya che tamArA muMbaimAM ? A to badhI parabhArI pIDA che. chokaro ema nathI kaheto ke mArA para paDatuM nAMkho, paNa A to bApa ja chokarAM para paDatuM nAkhe che. A ApaNI ja bhUla che. ApaNe bApa tarIkenI badhI ja pharajo bajAvavAnI, jeTalI ghaTita hoya teTalI badhI ja bajAvavAnI. eka bApa enA chokarAne chAtIe 'Ama' dabAva dabAva karato hato, te khuba dabAvyo eTale chokarAe bApane bacakuM bharI lIdhuM ! koi AtmA koino pitA-putra hoi zake ja nahIM. A kaLiyugamAM to mAMgatA leNAvALAM chokarAM thaine AvyA hoya che ! ApaNe gharAkane kahIe ke, mane tArA vagara gamatuM nathI, tArA vagara gamatuM nathI to gharAka zuM kare ? mAre.A to rileTiva sagaio che, AmAMthI kaSAyo UbhA thAya. A rAga kaSAyamAMthI dveSa kaSAya Ubho thAya. uchALe caDhavAnuM ja nahIM. A dUdhapAka ubharAya tyAre lAkaDuM kADhI levuM paDe, enA jevuM che. . chatAM ghaTita vyavahAra keTalo ? praznakartA chokarAnI bAbatamAM kayuM ghaTita che ne kayuM aghaTita che e samajAtuM nathI. dAdAzrI : jeTaluM sAmA jaine karIe chIe e ja doDhaDahApaNa che, te pAMca varSa sudhI ja karavAnuM hoya. pachI to chokaro kahe ke, "bApujI mane phI Apo.' tyAre ApaNe kahIe ke, "bhai paisA kaMI ahIM AgaLa naLamAM AvatA nathI. amane be dahADA AgaLathI kahevuM. amAre uchInA lAvavA paDe che." ema kahIne bIje dahADe ApavA. chokarAM to ema samajI beThAM hoya che ke naLamAM pANI Ave ema bApujI pANI ja Ape che. mATe chokarAM joDe evo vyavahAra rAkhavo ke enI sagAi rahe ane bahu upara caDhI vAge nahIM, bagaDe nahIM. A to chokarAM upara eTaluM badhuM vahAla kare ke chokaro bagaDI jAya. atizaya vahAla te hotuM haze ? A bakarI joDe vahAla Ave ? bakarImAM ne chokarAmAM zo phera che ? beumAM AtmA che. atizaya vahAle ya nahIM ne niHspRha paNa nahIM thai javAnuM. chokarAMne kahevuM ke, kaMi kAmakAja hoya to pUchajo. huM beTho chuM tyAM sudhI kaMi aDacaNa hoya to pUchajo. aDacaNa hoya to ja, nahIM to hAtha ghAlIe nahIM. A to chokarAnA gajavAmAMthI paisA nIce paDa paDa karatA hoya to bApa bumAbuma karI mele, "eya caMdu, eya caMdu !" ApaNe kAma bUmAbUma karIe ? enI meLe pUchaze tyAre khabara paDaze. AmAM ApaNe kakaLATa kyAM karIe ? ane ApaNe nA hota to zuM thAta ? 'vyavasthita'nA tAbAmAM che, ane vagara kAmano Dakho karIe chIe. saMDAse ya 'vyavasthita'nA tAbAmAM che, ane tamAruM tamArI pAse che. potAnA svarUpamAM pote hoya tyAM puruSArtha che. ane potAnI-svasattA che. A pudgalamAM puruSArtha che ja nahIM. pudgala prakRtine AdhIna che. chokarAMno ahaMkAra jAge tyAre pachI tene kazuM kahevAya nahIM ane ApaNe zuM kAma kahIe ? Thokara vAgaze to zIkhaze. chokarAM pAMca varSanAM thAya tyAM sudhI kahevAnI chUTa ane pAMcathI soLa varSavALAne vakhate be TapalI mAravI ya paDe. paNa vIsa varSano juvAna thayA pachI enuM nAma ya na levAya, kazuM akSare ya bolAya nahIM, bolavuM e guno kahevAya. nahIM to ko'ka dahADo baMdUka mArI de. praznakartA : A "anUsarTiphAiDa' "phAdhara' ane "madhara thai gayAM che eTale A pajhala UbhuM thAya che ? dAdAzrI : hA, nahIM to chokarAM AvAM hoya ja nahIM, chokarAM kahyAgarAM hoya. A to mA-bApa ja ThekANAM vagaranAM che. jamIna evI che. bIja evuM che, mAla rAzI che ! uparathI kahe ke mArAM chokarAM mahAvIra pAkavAnA che ! mahAvIra te pAkatA haze ? mahAvIranI mA to kevI hoya !! bApa jarA vAMkA-TUMkA hoya to cAle, paNa mA kevI hoya ?! praznakartA : chokarAMnA ghaDatara mATe ke saMskAra mATe ApaNe kazo vicAra ja nahIM karavAno ? Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 39 dAdAzrI : vicAra karavA mATe vAMdho nathI. praznakartA : bhaNatara to skUlamAM thAya, paNa ghaDataranuM zuM ? dAdAzrI : ghaDatara sonIne soMpI devAnuM, enA ghaDavaiyA hoya te ghaDe. chokaro paMdara varasano thAya tyAM sudhI ene ApaNe kahevuM, tyAM sudhI ApaNe jevAM chIe evo tene ghaDI AlIe. pachI ene enI vahu ja ghaDI Alaze. A ghaDatAM nathI AvaDatuM, chatAM loka ghaDe ja che ne ?! ethI ghaDatara sAruM thatuM nathI. mUrti sArI thatI nathI. nAka aDhI iMcanuM hoya tyAre sADA cAra iMcanuM karI nAkhe ! pachI enI vAipha Avaze te kApIne sarakhuM karavA jaze. pachI pelo ya pelInuM kApaze ne kaheze, 'AvI jA.' pharajiyAtamAM tATakIya rahIe ! A nATaka che ! nATakamAM bairI-chokarAMne potAnAM kAyamanAM karI laie te kaMi cAlI zake ? hA, nATakamAM bole tema bolavAmAM vAMdho nahIM ke, 'A mAro moTo dIkaro, zatAyu thA.' paNa badhuM upalaka, 'suparaphaluasa' nATakIya. A badhAMne sAcAM mAnyAM tenA ja pratikramaNa karavAM paDe che. jo sAcuM nA mAnyuM hota to pratikramaNa karavAM nA paData, jyAM satya mAnavAmAM AvyuM tyAM rAga ne dveSa zarU thai jAya, ane pratikramaNathI ja mokSa che. A dAdA dekhADe che te AlocanA-pratikramaNa-pratyAkhyAnathI mokSa che. A saMsAra to tAyapho che naryo, mazkarI jevuM che. eka kalAka jo chokarAM joDe laDIe to chokaro zuM kahe ? 'tamAre ahIM rahevuM hoya to huM nahIM rahuM.' bApA kahe, 'huM tane milakata nahIM ApuM.' to chokaro kahe, 'tame nahIM ApanArA koNa ?' A to mArI ThokIne le evAM che. are, korTamAM eka chokarAe vakIlane kahyuM ke, 'mArA bApanI nAkakaTTI thAya evuM karo to huM tamane traNaso rUpiyA vadhAre ApIza.' bApa chokarAMne kahe ke, 'tane Avo jANyo hota, to janmatAM ja tane mArI nAkhyo hota !' tyAre chokaro kahe ke, 'tame mArI nA nAkhyo te ya ajAyabI che ne !!' AvuM nATaka thavAnuM te zI rIte mAro !! AvAM AvAM nATaka anaMta prakAranAM thai gayAM che, are ! sAMbhaLatAM ya kAnanA paDadA tUDI jAya !! alyA, AnAthI ya kaMi jAtajAtanuM jagamAM thayuM che, mATe ceto jagatathI ! have 'potAnA' deza kleza vinAnuM jIvana bhaNI vaLo, 'svadeza'mAM cAlo. paradezamAM to bhUtAM ne bhUtAM ja che. jyAM jAo tyAM ! 40 kUtarI baccAM dhavaDAve che e pharajiyAta che, e kaMi upakAra karatI nathI. pADuM be dahADA bheMsane dhAve nahIM to bheMsane bahu du:kha thAya. A to pAtAnI garaje dhavaDAve che. bApA chokarAMne moTAM kare che te potAnI garaje, emAM navuM zuM karyuM ? e to pharajiyAta che. chokarAM joDe glAsa vitha kera' ! praznakartA : dAdA, gharamAM chokarA-chokarIo gAMThatAM nathI, huM khUba vaDhuM chuM to ya kai asara thatI nathI. dAdAzrI : A relavenAM pArsala 52 lebala mAreluM tame joyuM che ? 'glAsa vitha kera' evuM hoya che ne ? tema gharamAM paNa 'glAsa vitha kera' rAkhavuM. have glAsa hoya ane tame hathoDA mAra mAra karo to zuM thAya ? ema gharamAM mANasone kAcanI jema sAcavavAM joie. tamane e baMDala para game teTalI cIDha caDhI hoya to ya tene nIce pheMko ? tarata vAMcI lo ke 'glAsa vitha kera' ! A gharamAM zuM thAya che ke kaMika thayuM to tame tarata ja chokarIne kahevA maMDI paDo, 'kema A pAkITa khoi nAkhyuM ? kyAM gai hatI ? pAkITa kevI rIte khovAi gayuM ?" A tame hathoDA mAra mAra karo cho. A 'glAsa vitha kera' samaje to pachI svarUpajJAna nA ApyuM hoya to ya samajI jAya. A jagatane sudhAravAno rasto ja prema che. jagata jene prema kahe che te prema nathI, te to Asakti che. A bebI para prema karo, paNa te pyAlo phoDe to prema rahe ? tyAre to ciDhAya. mATe e Asakti che. chokarA-chokarI che tenA tamAre vAlI tarIke, TrasTI tarIke rahevAnuM che. ene paiNAvAnI ciMtA karavAnI nA hoya. gharamAM je banI jAya tene karekTa kahevuM, 'ikarekTa' kahezo to kazo phAyado nahIM thAya. khoTuM jonArane baLApo thaze. ekano eka chokaro marI gayo to karekTa che ema koine nA kahevAya. tyAM to ema kahevuM paDe ke, bahu khoTuM thai gayuM. dekhADo karavo Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 42 kleza vinAnuM jIvana paDe. DrAmeTika karavuM paDe. bAkI aMdarakhAne 'karekTa' ja che. ema karIne cAlavuM. pyAlo jyAM sudhI hAthamAM che tyAM sudhI pyAlo ! pachI paDI jAya ne phUTI jAya eTale 'karekTa' che ema kahevuM. bebIne kahevuM ke, sAcavIne dhIre rahIne leje paNa mahIM 'karekTa' che ema kahevuM. krodhanI vANI nA nIkaLe eTale sAmAne nA vAge. moDhe bolI nAkhe te ekalo ja krodha nA kahevAya, mahIM ghumAya te ya krodha che. A sahana karavuM, e to Dabala krodha che. sahana karavuM eTale dabAva dabAva karavuM te, e to eka dahADo sprIMga UchaLe tyAre khabara paDe. sahana zA mATe karavAnuM ? Ano to zAnathI ukela lAvI nAkhavAno. uMdaraDe mUcho kApI te 'jovAnuM' ane 'jANavAnuM' temAM raDavAnuM zAne mATe ? A jagata jovA-jANavA mATe che ! ghara, eka bagIco ! eka bhAi mane kahe ke, 'dAdA, gharamAM mArI bairI Ama kare che ne tema kare che. tyAre me tene kahyuM ke, 'benane pUcho e zuM kahe che ?" e kahe che ke "mAro dhaNI Avo nAgo che. akkala vagarano che." have AmAM tamAro ekalAMno nyAya zuM karavA khoLo cho ? tyAre e bhAi kahe ke, 'mAruM ghara to bagaDI gayuM che. chokarAM bagaDI gayAM che, bairI bagaDI gai che." me kahyuM, 'bagaDI nathI gayuM kazuM. tamane e jotAM AvaDatuM nathI. tamAruM ghara tamane jotAM AvaDavuM joie.' tamAruM ghara to bagIco che. satyuga, dvApara ne tretAyugamAM ghara eTale khetarAM jevAM hatAM. koi khetaramAM naryA gulAba ja. koi khetaramAM naryA caMpA, koimAM kevaDo, ema hatuM. ane A kaLiyugamAM khetara rahyuM nathI, bagIcA thai gayA. eTale eka gulAba, eka mogaro, eka camelI ! have tame gharamAM vaDIla gulAba ho ne gharamAM badhAne gulAba karavA pharo, bIjA phUlane kaho ke, mArA jevuM tuM nathI, tuM to dhoLuM che. tAruM dhoLuM kema AvyuM ? gulAbI phUla lAva. Ama sAmAne mAra mAra karo cho ! alyA, phUlane jotAM to zIkho. tamAre to eTale sudhI karavAnuM ke, A zuM prakRti che ! kai jAtanuM phUla che ! phaLaphUla Ave tyAM sudhI choDane jo jo karavAnuM ke A kevo choDa che ? mane kAMTA che ane kAMTA nathI. mAro gulAbano choDa che, Ano gulAbano nathI. pachI phUla Ave tyAre ApaNe jANavuM ke, "ohoho ! A to mogaro che ' eTale enI sAthe mogarAnA hisAbe vartana rAkhavuM. camelI hoya to tenA hisAbe vartana rAkhavuM. sAmAnI prakRtinA hisAbe vartana rAkhavuM. pahelAM to gharamAM DosA hoya te temanA kahyA pramANe gharamAM chokarAM cAle, vahuo cAle. jyAre kaLiyugamAM judI judI prakRti, te koine meLa khAya nahIM, mATe A kALamAM to gharamAM badhAnI prakRtinA svabhAvane eDajasTa thaine ja kAma levuM joie. e eDajasTa nahIM thAya to rIlezana bagaDI jaze. mATe bagIcAne saMbhALo ane gArDanara thAva. vAiphanI judI prakRti hoya, chokarAMnI, chokarIonI judI judI prakRti hoya. te darekanI prakRtino lAbha uThAvo. A to rileTiva saMbaMdha che, vAipha paNa rileTiva che. are, A deha ja rileTiva che ne ! rileTiva eTale emanI joDe bagADo to e chUTAM thaI jAya ! koine sudhAravAnI zakti A kALamAM khalAsa thai gai che. mATe sudhAravAnI AzA choDI do, kAraNa ke mana, vacana, kAyAnI ekAtmavRtti hoya to ja sAmo sudharI zake, manamAM jevuM hoya tevuM vANImAM nIkaLe ne tevuM ja vartanamAM hoya to ja sAmo sudhare. atyAre evuM che nahIM. gharamAM darekanI joDa kevuM valaNa rAkhavuM tenI 'normAliTI' lAvI nAkho. emAM mUrzita thavA jevuM ja zuM ? keTalAMka to chokarAM 'dAdA, dAdA' kahe, eTale dAdAjI mahIM malakAya ! alyA, chokarAM 'dAdA, dAdA' nA kare to zuM "mAmA, mAmA kare ?! A chokarAM 'dAdA, dAdA' kare, paNa mahIM samajatAM hoya ke dAdA eTale thoDA vakhatamAM je marI javAnA che te, je kerIo have nakAmI thaI gai, kADhI nAkhavAnI thai enuM nAma dAdA ! ane dAdo mahIM malakAya ke huM dAdo thayo ! AvuM jagata che ! are, pappAne ja bAbo jaine kAlI bhASAmAM kahe ke "pappAjI, cAlo mammI cA pIvA bolAve.' te bApo mahIM evo malakAya, evo malakAya, jANe sAMDha malakAyo ! eka to bALabhASA, kAlIbhASA, temAM ya pappAjI kahe. eTale tyAM to moTo pradhAna hoya to ya temano hisAba nahIM. A to manamAM zuM ya mAnI beTho che ke mArA sivAya koi pappo ja nathI. mera gAMDiyA ! A kUtarAM, gadheDAM, bilADAM naryA pappA ja che Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 43 44 kleza vinAnuM jIvana ne ? koNa pappA nathI ? A badho kakaLATa eno e ja che ne ? samajIne pappA nA thAya evuM kaMI caritra koinuM udayamAM Ave to enAM to vadhAmaNAM ja levAM paDe. bAkI badhA pappA ja thAya che ne ? bose oNphisamAM TeDakAvyo hoya ne ghera bAbo "pappA, pappA' kare. eTale te ghaDIe badhuM bhUlI jAya ne AnaMda thAya. kAraNa ke A paNa eka prakAranI madirA ja kahevAya che, te badhuM bhUlAvI de che ! ekya chokarAM nA hoya ne chokaro janme to te hasAvaDAve, bhAIne khUba AnaMda karAvaDAve. tyAre e jAya tyAre raDAvaDAve ya eTaluM ja. mATe ApaNe eTaluM jANI levuM ke AvyA che te jAya, tyAre zuM zuM thAya ? mATe AjathI hasavuM ja nahIM. pachI bhAMjagaDa ja nahIM ne ! A to kyA avatAramAM baccAM nhotAM ? kutarAM, bilADAM-badhe baccAM, baccAM ne baccAM ja koTe vaLagADyAM che. A bilADIne ya bebIo ja hoya che ne ! vyavahAra tormAliTIpUrvaka ghaTe ! mATe darekamAM normAliTI lAvI nAkho. eka AMkhamAM prema ne eka AMkhamAM kaDakAi rAkhavI. kaDakAithI sAmAne bahu nukasAna nathI thatuM, krodha karavAthI bahu nukasAna thAya che. kaDakAi eTale krodha nahIM, paNa phUMphADo. ame paNa dhaMdhA para jaie eTale phUMphADo mArIe, kema Ama karo cho ? kema kAma nathI karatAM ? vyavahAramAM je jagyAe je bhAvanI jarUra hoya, tyAM te bhAva utpanna nA thAya to e vyavahAra bagADyo kahevAya. eka mANasa mArI pAse Avyo, te benkanA menejara hato. te mane kahe ke, "mArA gharamAM mArI vAiphane ne chokarAMne huM eka akSare ya kaheto nathI. huM bilakula ThaMDo rahuM chuM." meM temane kahyuM, 'tame chellAmAM chellA prakAranA nakAmA mANasa cho. A duniyAmAM kazA kAmanA tame nathI.' pelo mANasa manamAM samaje ke huM AvuM kahIza eTale A dAdA mane moTuM inAma ApI deze. mera gAMDiyA, AnuM inAma hotuM haze ? chokaro UMdhuM karato hoya, tyAre ene ApaNe kema AvuM karyuM ? have AvuM nahIM karavAnuM" ema nATakIya bolavAnuM, nahIM to bAbo ema ja jANe ke ApaNe je kaMi karIe chIe te karekTa ja che. kAraNa ke bApAe eksepTa karyuM che. A nA bolyA, tethI to gharanAM phATI gayAM che. bolavAnuM badhuM paNa nATakIya ! chokarAone rAtre besADIne samajAvIe, vAtacIta karIe. gharanAM badhA khUNAmAM pUMjo to vALavo paDaze ne ? chokarAone jarAka halAvavAnI ja jarUra hoya che. Ama saMskAra to hoya che, paNa halAvavuM paDe. temane halAvavAmAM kazo guno che ? praznakartA : dAdA, mAro chokaro paMdaraso rUpiyA mahine kamAya che. huM rITAyarDa chuM, tenI sAthe rahuM chuM. have chokarA ane vahu mane TokyA kare che ke tame Ama kema karo cho ? bahAra kema jAva cho ? eTale huM temane kahevAno chuM ke huM gharamAMthI cAlyo jaiza. dAdAzrI : khavaDAve-pIvaDAve che sArI rIte ? praznakartA : hA, dAdA. dAdAzrI : tyAra pachI cAlyo jaiza ema nA bolAya. vakhate kahyA pachI javAnuM nA bane, ApaNA bola ApaNe ja gaLavA paDe. praznakartA : eTale mAre emane kazuM ja kahevAnuM nahIM ? dAdAzrI : baha tyAre dhIme rahIne kahIe ke, Ama karo to sAruM. pachI mAnavuM nA mAnavuM tamArI marajInI vAta che, tamArI dhola sAmAne vAge tevI hoya ane tenAthI sAmAnAmAM pheraphAra thato hoya to ja dhola mArajo ne jo polI dhola mArazo, to e UlaTo vipharaze. tenA karatAM uttama to dhola nA mAravI te che. - gharamAM cAra chokarAM hoya temAM benI kaMI bhUla nA hoya to ya bApa emane TaiDakAya TaiDakAya kare ane bIjA be bhUlo karyA ja kare to paNa ene kaMi nA kare. A badhuM enI pAchaLanA 'ruTakojha'ne laine che. e to AzA ja nA rAkhazo ! praznakartA : chokarAMne ciraMjIvI kema kahetA haze ? dAdAzrI : ciraMjIvI nA lakhe to bIjA zabda pesI jaze. A chokaro Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana moTo thAya ne sukhI thAya, ApaNI nanAmI nIkaLatAM pahelAM ene sukhI joie, evI bhAvanA kharI ne ? chatAM mahIM manamAM evI AzA kharI ke A paiDapaNamAM sevA kare. A AMbA zA mATe uchere che ? kerIo khAvA. paNa AjanA chokarAM, e AMbA kevA che ? ene be ja kerIo Avaze ne bApA pAsethI bIjI be kerIo mAMgaze. mATe AzA nA rAkhazo. 45 eka bhAi kahe ke, mAro dIkaro kahe che ke 'tamane mahine so rUpiyA mokaluM ?" tyAre e bhAi kahe ke, meM to tene kahI dIdhuM ke bhai, mAre tArA bAsamatInI jarUra nathI, mAre tyAM bAjarI pAke che. tenAthI peTa bharAya che. A navo vepAra kyAM zarU karavo ? je che temAM saMtoSa che.' 'mitrAcArI' e ya 'eDajasTamenTa' ! praznakartA : chokarAMne mahemAna gaNavAM ? dAdAzrI : mahemAna gaNavAnI jarUra nathI. A chokarAMne sudhAravA mATe eka rasto che, emanI joDe mitrAcArI karo, ame to nAnapaNathI ja A rasto lIdhelo. te AvaDA nAnA chokaro joDe paNa mitrAcArI ne paMcAzI varSanA dhaiDiyA joDe paNa mitrAcArI ! chokarAM joDe mitrAcArInuM sevana karavuM joie. chokarAM prema khoLe che, paNa prema temane maLato nathI. eTale pachI emanI muzkelI e ja jANe, kahevAya nahIM ne sahevAya nahIM. AjanA juvAniyAMo mATeno rasto amArI pAse che. A vahANanuM sukAna kai rIte levuM te amane mahIMthI ja rasto maLe che. mArI pAse prema evo utpanna thayo che ke je vadhe nahIM ne ghaTe paNa nahIM. vadhaghaTa thAya tene Asakti kahevAya. je vadhaghaTa nA thAya te paramAtma-prema che. eTale game te mANasa vaza thai jAya.mAre koine vaza karavA nathI, chatAM premane sahu koi vaza rahyA kare che ame to nimitta chIe. che ? kharo dharmodaya ja have ! praznakartA : A navI prajAmAMthI dharmano lopa zA mATe thato jAya dAdAzrI : dharmano lopa to thai ja gayo che, lopa thavAno bAkI kleza vinAnuM jIvana ja rahyo nathI. have to dharmano udaya thAya che. lopa thai rahe tyAre udayanI zarUAta thAya. jema A dirayAmAM oTa pUrI thAya eTale aDadhA kalAkamAM bharatInI zarUAta thAya. tevuM A jagata cAlyA kare che. bharatI-oTanA niyama pramANe. dharma vagara to mANasa jIvI ja zake nahIM. dharma sivAya bIjo AdhAra ja zo che, mANasane ? 46 A chokarAMo arIso che. chokarAMo uparathI khabara paDe ke 'ApaNAmAM keTalI bhUla che !' bApa rAtre UMghe nahIM ne chokaro nirAMte UMdhe che, emAM bApanI bhUla. meM bApane kahyu ke, 'AmAM tArI ja bhUla che.' teM ja gayA avatAramAM chokarAMne caMpe caDhAvelo, phaTavelo ne, te ya tArI kaMika lAlaca khAtara. A to samajavA jevuM che. A 'arTiphAiDa phAdhara' ne 'arTiphAiDa madhara'ne peTe chokarAM janmyAM che, temAM e zuM kare ? vIsa-pacIsa varSanA thAya eTale bApa thai jAya. hajI eno ja bApa enA mATe bUmo pADato hoya ! A to rAma Azare phAdhara thai jAya che. AmAM chokarAno zo vAMka? A chokarA amArI pAse badhI bhUlo kabUla kare, corI kare to te ya kabUla karI le che. AlocanA to gajabano puruSa hoya tyAM ja thAya. hindustAnano kaMi ajAyaba sTejamAM pheraphAra thai jaze ! ya saMskAra pamADavA, tevuM cAritra khape ! praznakartA : dAdA, gharasaMsAra badho zAMtithI rahe ne aMtarAtmAnuM sacavAya evuM karI Apo. dAdAzrI : gharasaMsAra zAMtimAM rahe eTaluM ja nahIM, paNa chokarAM paNa ApaNuM joine vadhAre saMskArI thAya evuM che. A to badhuM mAbApanuM gAMDapaNa joine chokarAM paNa gAMDA thai gayAM che. kAraNa ke mAbApanA AcAra, vicAra paddhatisara nathI. dhaNI-dhaNiyANI ya chokarAM beThAM hoya tyAre cenacALA kare eTale chokarAM bagaDe nahIM to zuM thAya ? chokarAMne kevA saMskAra paDe ? maryAdA to rAkhavI joie ne ? A devatAno kevo paDe che ? nAnuM chokaruM ya devatAno A~ rAkhe che ne ? mAbApanAM mana phrekacara thai gayAM che. mana vihvaLa thai gayAM che, vANI game tevI bole che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana sAmAne duHkhadAyI thai paDe tevI vANI bole che, eTale chokarAMo kharAba thai jAya. ApaNe evuM bolIe ke dhaNIne duHkha thAya ne dhaNI evuM bole ke ApaNane duHkha thAya. A to badhuM 'pajhala' UbhuM thai gayuM che. hindustAnamAM AvuM nA hoya. paNa A kaLiyuganuM nimitta che. eTale AvuM ja hoya. temAM ya A eka ajAyaba vijJAna nIkaLyuM che. te jene bheguM thaze tenuM kAma nIkaLI jaze. * mATe sadbhAvanAmAM vALo ! praznakartA : chokarAM vAMkA cAle to zuM karavuM ? dAdAzrI : chokarAM vAMke raste jAya to ya ApaNe ene joyA karavuM ne jANyA karavuM. ane manamAM bhAva nakkI karavo, ane prabhune prArthanA karavI ke AvA para kRpA karo. ApaNe to je banyuM te karekTa kahevuM. je bhogave tenI bhUla che. banyuM te karekTa kahIne cAlo to ukela Avaze. bhagavAne kahyuM, 'tuM sudhara to tArI hAjarIthI badhuM sudharaze !' nAnAM chokarA-chokarIone samajAvavuM ke savAre nAhIdhoIne sUryapUjA karavI, ne roja TUMkAmAM bole ke, mane tathA jagatane sadgaddhi Apo, jagatanuM kalyANa karo. ATaluM bole to temane saMskAra maLyA kahevAya, ane mAbApanuM karmabaMdhana chUTyuM. A to badhuM pharajIyAta che. mA-bApa pAMca hajAranuM devuM karIne chokaro bhaNAvyo hoya tema chatAM koi divasa chokaro uddhatAi kare to, bolI nA batAvAya ke ame tane bhaNAvyo. e to ApaNe 'DyuTI bAunDa' hatA, pharajiyAta hatuM. pharajiyAta hatuM te karyuM. ApaNe ApaNI pharaja bajAvavI. [5] samajathI dIpe gRhasaMsAra ! matabhedamAM samAdhAta kaI rIte ? kALa vicitra AvI rahyo che. AMdhIo upara AMdhIo thavAnI che ! mATe cetatA rahejo. A jema pavananI AMdhIo Ave che ne tevI kudaratanI AMdhI AvI rahI che. manuSyone mAthe mahAmuzkelIo che. sakkariyuM bharahADamAM baphAya tema loko baphAi rahyA che ! zenA AdhAre jIvI rahyA che, tenI potAne samajaNa nathI. potAnI jAtanI zraddhA paNa jatI rahI che ! have zuM thAya ? gharamAM vAipha joDe matabheda thAya to tenuM samAdhAna karatAM AvaDe nahIM, chokarA joDe matabheda Ubho thayo to tenuM samAdhAna karatAM nA AvaDe ane guMcAyA kare. praznakartA : dhaNI to ema ja kahe ne, ke "vAipha' samAdhAna kare, huM nahIM karuM ! dAdAzrI : haM..., eTale 'limiTa' pUrI thai gai. 'vAipha samAdhAna kare ne ApaNe nA karIe to ApaNI 'limiTa' thai gai pUrI. kharo puruSa hoya ne te to evuM bole ke 'vAipha' rAjI thai jAya ane ema karIne gADI AgaLa cAlu karI de. ane tame to paMdara-paMdara dahADA, mahinAmahinA sudhI gADI besADI rAkho, te nA cAle. jyAM sudhI sAmAnA mananuM samAdhAna nahIM thAya tyAM sudhI tamAre muzkelI che. mATe samAdhAna karavuM. praznakartA : sAmAnuM samAdhAna thayuM kevI rIte kahevAya ? sAmAnuM samAdhAna thAya, paNa temAM tenuM ahita hoya to ? dAdAzrI : e tamAre jovAnuM nahIM. sAmAnuM ahita hoya te to Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana sAmAne jovAnuM che. tamAre sAmAnuM hitAhita jovuM, paNa tame hita jonArAmAM, tamArAmAM zakti zI che? tame tamAruM ja hita joi zakatA nathI, te bIjAnuM hita zuM juo cho ? sahu sahunA gajA pramANe hita jue che, eTaluM hita jovuM joie. paNa sAmAnA hitanI khAtara athaDAmaNa UbhI thAya evuM hovuM nA joie. praznakartA : sAmAnuM samAdhAna karavAno ApaNe prayatna karIe, paNa temAM pariNAma juduM AvavAnuM evI ApaNane khabara hoya to enuM zuM karavuM ? dAdAzrI : pariNAma game te Ave, ApaNe to 'sAmAnuM samAdhAna karavuM che eTaluM nakkI rAkhavuM. 'samabhAve nikAla" karavAnuM nakkI karo, pachI nikAla thAya ke nA thAya te pahelethI jovAnuM nahIM. ane nikAla thaze ! Aje nahIM to bIje dahADe thaze, trIje dahADe thaze. cIkaNuM hoya to be varSe, traNa varSa ke pAMca varSe ya thaze. vAiphanA RNAnubaMdha bahu cIkaNAM hoya, chokarAMonA cIkaNA hoya, mAbApanA cIkaNAM hoya tyAM jarAka vadhu samaya lAge. A badhA ApaNI joDe ne joDe ja hoya, tyAM nikAla dhIme dhIme thAya. paNa ApaNe nakkI karyuM che ke jyAre tyAre 'ApaNe samabhAve nikAla karavo che" eTale eka dahADo e nikAla thai raheze, eno aMta Avaze. jyAM cIkaNA RNAnubaMdha hoya tyAM bahu jAgRti rAkhavI paDe, AvaDo amatho sApa hoya paNa cetatA ne cetatA rahevuM paDe. ane bephAma rahIe, ajAgrata rahIe to samAdhAna thAya nahIM. sAmI vyakti bolI jAya ne ApaNe paNa bolI jaie, bolI javAnoya vAMdho nathI, paNa bolI javAnI pAchaLa ApaNe "samabhAve nikAla" karavo che evo nizcaya rahelo che, tethI vaiSa raheto nathI. bolI javuM e pudgalanuM che ane dveSa rahevo, enI pAchaLa potAno Teko rahe che. mATe ApaNe to 'samabhAve nikAla karavo che ema nakkI karI kAma karyuM jAva, hisAba cUkate thai ja jaze. ne Aje mAMganArane nA apAyuM to kAle apAze, hoLI para apAze, nahIM to divALI para apAze. paNa mAMganAro lai ja jaze. A jagata cUkate karyA pachI nanAmImAM jAya che. A bhavanA to cUkate karI nAkhe che je game te raste, pachI navAM bAMdhyAM te judAM. have ApaNe navA bAMdhIe nahIM ne jUnAM A bhavamAM cUkate thai ja javAnAM. badho hisAba cUkate thayo eTale bhai cAlyA nanAmI laine ! jyAM kaMI paNa copaDAmAM bAkI rahyuM hoya tyAM thoDA dahADA vadhAre rahevuM paDe. A bhavanuM A dehanA AdhAre badhuM cUkate ja thai jAya. pachI ahIM jeTalI gUMco pADI hoya te joDe lai jAya ne pharI pAcho navo hisAba zarU thAya. . mATe athaDAmaNa TALo ! mATe jyAM ho tyAMthI athaDAmaNane TALo. A athaDAmaNo karI A lokanuM to bagADe che, paNa paraloka hau bagADe che ! je A lokanuM bagADe to paralokanuM bagADyA vagara rahe nahIM ! A loka sudhare teno paraloka sudhare. A bhavamAM ApaNane koI paNa jAtanI aDacaNa nA AvI to jANavuM ke parabhave paNa aDacaNa che ja nahIM ane ahIM aDacaNa UbhI karI to te badhI tyAM ja AvavAnI che. praznakartA : athaDAmaNamAM athaDAmaNa karIe to zuM thAya ? dAdAzrI : mAthuM phUTI jAya ! eka mANasa mane saMsAra pAra karavAno rasto pUchato hato. tene me kahyuM ke, "athaDAmaNa TALaje." mane pUchayuM ke, 'athaDAmaNa eTale zuM ?" tyAre meM kahyuM ke "ApaNe sIdhA cAlatA hoie ne vacamAM thAMbhalo Ave to ApaNe pharIne javuM ke thAMbhalAne athaDAvavuM ?" tyAre e kahe, "nA. athaDAie to mAthuM tUTI jAya.' A patharo Ama vacce paDelo hoya to ApaNe zuM karavuM joie ? pharIne javuM joie. A bheMsanA bhAi rastAmAM vacce Ave to zuM karo ? bheMsanA bhAine oLakho ne tame ? e Avato hoya to pharIne javuM paDe, nahIM to mAthuM mAre to toDI nAkhe badhuM. tevuM mANaso ya koika evA AvatA hoya to pharIne javuM paDe. tevuM athaDAmaNanuM che. koI mANasa vaDhavA Ave, zabdo bombagoLA jevA AvatA hoya tyAre ApaNe jANavuM ke athaDAmaNa TALavAnI che. ApaNA mana upara asara bilakula hoya nahIM chatAM kaMIka asara ociMtI thai, tyAre ApaNe jANIe ke sAmAnA mananI asara ApaNA para paDI; eTale ApaNe khasI javuM. e badhI athaDAmaNo che. e jema jema samajatA jazo tema tema athaDAmaNane TALatA jazo, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana athaDAmaNa TALe tenAthI mokSa thAya che ! A jagata athaDAmaNa ja che, spaMdana svarUpa che. 51 eka bhAine ekAvananI sAlamAM A eka zabda Apyo hato. 'athaDAmaNa TALa' kahyuM hatu ane AvI rIte tene samajaNa pADI hatI. huM zAstra vAMcato hato tyAre e mane AvIne kahe ke, 'dAdA, mane kazuMka Apo.' e mAre tyAM nokarI karato hato tyAre meM ene kahyuM, 'tane zuM Ape ? tuM AkhI duniyA joDe laDhIne Ave che, mArAmArI karIne Ave che.' relavemAM ya ThokAThoka kare, Ama paisAnAM pANI kare ne relavene je kAyadesara bharavAnA che te nA bhare ane uparathI jhaghaDA kare, A badhuM huM jANuM. te meM ene kahyuM ke, 'tuM athaDAmaNa TALa. bIjuM kazuM tAre zIkhavAnI jarUra nathI.' te Aja sudhI hajI ye pALe che. atyAre tame enI sAthe athaDAmaNa karavAnI navI navI rIto khoLI kADho, jAtajAtanI gALo bhAMDo to e Ama khasI jaze. mATe athaDAmaNa TALo, athaDAmaNathI A jagata UbhuM thayuM che. ene bhagavAne verathI UbhuM thayuM che, ema kahyuM che. dareka mANasa, are jIvamAtra vera rAkhe. vadhu paDatuM thayuM ke vera rAkhyA vagara rahe nahIM.te pachI sApa hoya, vIMchI hoya, baLadiyo hoya ke pADo hoya, game te hoya paNa vera rAkhe. kAraNa ke badhAnAmAM AtmA che, Atmazakti badhAnAmAM sarakhI che. kAraNa A pudgalanI nabaLAine laine sahana karavuM paDe che. paNa sahana karatAMnI sAthe e vera rAkhyA vagara rahe nahIM ane Avate bhave e enuM vera vALe pAchuM ! sahata ? tahIM, solyuzata lAvo ! praznakartA : dAdA, athaDAmaNa TALavAnuM Ape je kahyuM, eTale sahana karavuM ema artha thAya ne ? dAdAzrI : athaDAmaNa TALavAnuM eTale sahana karavAnuM nathI. sahana karazo to keTaluM karazo ? sahana karavuM ane 'sprIMga' dabAvavI e be sarakhuM che. 'sprIMga' dabAvelI keTalA dahADA raheze ! mATe sahana karavAnuM to zIkhazo ja nahIM, solyuzana karavAnuM zIkho. kleza vinAnuM jIvana ajJAna dazAmAM to sahana ja karavAnuM hoya che. pachI eka dahADo 'sprIMga' UchaLe tema badhuM pADI nAkhe, paNa e to kudaratano niyama ja evo che. para evo jagatano kAyado ja nathI ke koine lIdhe ApaNe sahana karavuM paDe. je kaMi sahana karavAnuM thAya che bIjAnA nimitte, e ApaNo ja hisAba hoya che. paNa ApaNane khabara nathI paDatI ke A kyA copaDAno ne kyAMno mAla che, eTale ApaNe ema jANIe ke ANe navo mAla dhIravA mAMDyo. navo koi dhIre ja nahIM, dhIrelo ja pAcho Ave. ApaNA jJAnamAM sahana karavAnuM hotuM nathI. jJAnathI tapAsa karI levI ke sAmo 'zuddhAtmA' che. A je AvyuM te mArA ja karmanA udayathI AvyuM che, sAmo to nimitta che. pachI ApaNane A jJAna iTaselpha ja 'pajhala' 'solva' karI Ape. praznakartA : eno artha ema thayo ke manamAM samAdhAna karavAnuM ke A mAla hato te pAcho Avyo ema ne ? dAdAzrI : e pote zuddhAtmA che ne A enI prakRti che. prakRti A phaLa Ape che. ApaNe zuddhAtmA chIe, e paNa zuddhAtmA che. have bannene 'vAyara' kyAM lAgu thayo che? A prakRti ne te prakRti, banne sAmasAmI badhA hisAba cUkave che. emAM A prakRtinA karmano udaya te pelo Ape kaMika. mATe ApaNe kahyuM ke A ApaNA karmano udaya che ne sAmo nimitta che, e ApI gayo eTale ApaNo hisAba cokhkho thai gayo. A 'solyuzana' hoya tyAM pachI sahana karavAnuM rahe ja nahIM ne ? sahana karavAthI zuM thaze ? Avo phoDa nahIM pADo, to eka dahADo e 'sprIMga' kUdaze. kUdelI sprIMga tame joyelI ? mArI 'sprIMga' bahu kudatI hatI. ghaNA dahADA huM bahu sahana karI lauM ne pachI eka dahADo uchaLe to badhuM ja uDADI mUkuM. A badhuM ajJAna dazAnuM, mane eno khyAla che. e mArA lakSamAM che. eTale to huM kahI dauM ne ke sahana karavAnuM zIkhazo nahIM. e ajJAnadazAmAM sahana karavAnuM hoya. ApaNe ahIM to phoDa pADI devo ke AnuM pariNAma zuM, enuM kAraNa zuM, copaDAmAM paddhatisaranuM joi levuM, koi vastu copaDA bahAranI hotI nathI. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 kleza vinAnuM jIvana pa3 hisAba cUkate ke "kokijha' paDyAM ? praznakartA : navI levaDa-devaDa nA thAya e kevI rIte bane ? dAdAzrI : navI levaDa-devaDa kone kahevAya ? "kojhijhane navI levaDadevaDa kahevAya, A to 'iphekTa' ja che khAlI ! A je je bane che e badhuM 'iphekTa' ja che, ane kojhijha' adarzanIya che. indriyathI 'kojhijha' dekhAya nahIM, je dekhAya che e badhI iphekTa che. eTale ApaNe jANavAnuM ke hisAba cUkate thayo. navuM je thAya che te to mahIM thai rahyuM che, te atyAre nA dekhAya, e to jyAre pariNAma pAme tyAre. haju e to meLamAM lakheluM nathI, noMdhavahImAMthI haju to e copaDAmAM Avaze. praznakartA : AgaLanA pAkA copaDAnuM atyAre Ave che ? dAdAzrI : hA. praznakartA : A athaDAmaNa thAya che te 'vyavasthita'nA AdhAre ja haze ne ? kleza vinAnuM jIvana ja rahevuM, ane ApaNe ApaNI meLe ApaNuM 'pajhala' 'solva' karyA karavuM. praznakartA : sAmo mANasa ApaNuM apamAna kare ne ApaNane apamAna lAge enuM kAraNa ApaNo ahaMkAra che ? dAdAzrI : kharI rIte sAmo apamAna kare che te ApaNo ahaMkAra ogALI nAkhe che, ane teya pelo DrAmeTika' ahaMkAra. jeTalo eksesa ahaMkAra hoya te ogaLe, emAM bagaDI zuM javAnuM che ? A karmo chUTavAM detAM nathI. ApaNe to nAnuM bALaka sAmuM hoya toya kahIe, have chUTakAro kara. tamane koie anyAya karyo ne tamane ema thAya ke mane A anyAya kema karyo to tamane karma baMdhAya. kAraNa ke tamArI bhUlane laine sAmAne anyAya karavo paDe che. have ahIM kyAM mati pahoMce ? jagata to kakaLATa karI mele ! bhagavAnanI bhASAmAM koi nyAye ya karatuM nathI ne anyAye ya karatuM nathI, 'karekTa' kare che. have A lokonI mati kyAMthI pahoMce ? gharamAM matabheda ochA thAya, bhAMjagaDa ochI thAya, AjubAjunAno prema vadhe to samajIe ke vAtanI samajaNa paDI. nahIM to vAtanI samaja paDI nathI. jJAna kahe che ke tuM nyAya khoLIza to tuM mUrkha che ! mATe eno upAya che tapa ! ko'ke tamane anyAya karyo hoya to te bhagavAnanI bhASAmAM 'karekTa' che; je saMsAranI bhASAmAM khoTuM karyuM ema kaheze. A jagata nyAyasvarUpa che, gamyuM nathI. eka macchara paNa emane ema tamane aDe tema nathI. macchara aDyo mATe tamAruM kaMika kAraNa che. bAkI ema ne ema eka spaMdana paNa tamane aDe tevuM nathI. tame saMpUrNa svataMtra cho. koinI ADakhIlI tamane nathI. praznakartA : athaDAmaNamAM mauna hitakArI kharuM ke nahIM ? dAdAzrI : mauna to bahu hitakArI kahevAya. praznakartA : paNa dAdA, bahAra mauna hoya, paNa aMdara to bahu dAdAzrI : hA. athaDAmaNa che te 'vyavasthita'nA AdhAre kharI paNa evuM kyAre kahevAya ? athaDAmaNa thai gayA pachI. "ApaNe athaDAmaNa nathI karavI' evo ApaNo nizcaya hoya. sAme thAMbhalo dekhAya eTale ApaNe jANIe ke thAMbhalo Ave che, pharIne javuM paDaze, athaDAvuM to nathI. paNa ema chatAM athaDAmaNa thai jAya tyAre ApaNe kahevuM, vyavasthita che. pahelethI ja 'vyavasthita che mAnIne ThaMDIe to to 'vyavasthita'no durupayoga thayo kahevAya. 'tyAya svarUpa', tyAM upAya tapa !! praznakartA : athaDAmaNa TALavAnI "samabhAve nikAla' karavAnI ApaNI vRtti hoya, chatAM sAmo mANasa ApaNane herAna kare, apamAna kare to zuM karavuM ApaNe ? dAdAzrI : kazuM nahIM. e ApaNo hisAba che, to ApaNe teno samabhAve nikAla karavo che ema nakkI rAkhavuM. ApaNe ApaNA kAyadAmAM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana ghamasANa cAlatuM hoya tenuM zuM thAya ? dAdAzrI : e kAmanuM nahIM. mauna to pahelAmAM paheluM mananuM joie. uttama to, 'eDajasTa evarIvhera'! praznakartA : jIvanamAM svabhAva nathI maLatA tethI athaDAmaNa thAya chene ? dAdAzrI : athaDAmaNa thAya tenuM ja nAma saMsAra che ! praznakartA : athaDAmaNa thavAnuM kAraNa zuM ? dAdAzrI : ajJAnatA. praznakartA : ekaluM zeTha joDe ja athaDAmaNa thAya evuM nathI, badhAM joDe thAya che, tenuM zuM ? dAdAzrI : hA, badhA joDe ya thAya. are, A bhIMta joDe ya thAya. praznakartA : eno rasto zuM haze ? dAdAzrI : ame batAvIe chIe pachI bhIMta joDe paNa athaDAmaNa nA thAya. A bhIMta joDe athaDAya temAM kono doSa ? jene vAgyuM teno doSa. emAM bhIMtane zuM ! cIkaNI mATI Ave ne tame lapasyA emAM bhUla tamArI che. cIkaNI mATI to nimitta che. tamAre nimittane samajIne mahIM AMgaLA khosI devA paDe. cIkaNI mATI to hoya ja, ne lapasAvavuM e to eno svabhAva ja che. praznakartA : paNa kaMkAsa UbhA thavAnuM kAraNa zuM? svabhAva nA maLe tethI ? dAdAzrI : ajJAnatA che tethI. saMsAra tenuM nAma ke koi-koinA svabhAva maLe ja nahIM. A 'jJAna maLe teno eka ja rasto che. 'eDajasTa evarIvhera' ! koi tane mAre to ya tAre tene "eDajasTa' thaI javAnuM. praznakartA : vAipha joDe ghaNIvAra athaDAmaNa thaI jAya che. mane kaMTALo ya Ave che. dAdAzrI : kaMTALo Ave eTaluM ja nahIM, paNa keTalAMka to dariyAmAM paDatuM nAkhe, brAMDI pIne Ave. moTAmAM moTuM du:kha zenuM che ? 'DisaeDajasTamenTa'nuM, tyAM "eDajasTa evarIvhera'nuM kare to zuM vAMdho che. praznakartA : emAM to puruSArtha joie. dAdAzrI : kazo puruSArtha nahIM. mArI AjJA pALavAnI ke 'dAdA' e kahyuM che ke "eDajasTa evarIvhera.' te eDajasTa thayA kare. bIbI kahe ke, 'tame cora cho.' to kahevuM ke, "yu Ara karekTa.' ane thoDIvAra pachI e kahe ke, "nA, tame corI nathI karI." to ya 'yu Ara karekTa.' kahIe. evuM che brahmAno eka divasa, eTalI ApaNI AkhI jiMdagI ! brahmAno eka dahADo jIvavuM ne A zI dhAMdhala ? vakhate ApaNane brahmAnA so varSa jIvavAnuM hoya to to ApaNe jANIe ke ThIka che, eDajasTa zA mATe thaie ? 'dAvo mAMDa' kahIe. paNa A to jaladI patAvavuM hoya tene zuM karavuM paDe ? "eDajasTa' thaie ke dAvo mAMDo kahIe ? paNa A to eka dahADo ja che, A to jaladI patAvavAnuM che. je kAma jaladI patAvavuM hoya tene zuM karavuM paDe ? 'eDajasTa' thaine TUMkAvI devuM, nahIM to laMbAyA kare ke nA laMbAyA kare ? bIbI joDe laDhe to rAtre UMgha Ave kharI ? ane savAre nAsto ya sAro nA maLe. ame A saMsAranI bahu sUkSma zodhakhoLa karelI. chellA prakAranI zodhakhoLa karIne ame A badhI vAto karIe chIe ! vyavahAramAM kema karIne rahevuM te ya ApIe chIe ane mokSamAM kevI rIte javAya te ya ApIe chIe. tamane aDacaNo kema karIne ochI thAya e amAro hetu che. - gharamAM calaNa choDavuM to paDe che ? gharamAM ApaNe ApaNuM calaNa na rAkhavuM, je mANasa calaNa rAkhe tene bhaTakavuM paDe. ame ya hIrAbAne kahI dIdheluM ke ame nAcalaNI nANuM chIe. amane bhaTakavAnuM poSAya nahIM ne ! nAcalaNI nANuM hoya tene zuM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana karavAnuM ? ene bhagavAnanI pAse besI rahevAnuM. gharamAM tamAruM calaNa calAvavA jAva to athaDAmaNa thAya ne ? ApaNe to have samabhAve nikAla' karavAno. gharamAM 'vAipha' joDe 'phrenDa' tarIke rahevAnuM . e tamArA 'phrenDa' ne tame emanA 'phrenDa' ! ane ahIM koi noMdha karatuM nathI ke calaNa tAruM hatuM ke emanuM hatuM ! myunisipAlITImAM noMdha thatI nathI ne bhagavAnane tyAM ya noMdha thatI nathI. ApaNe nAstA sAthe kAma che ke calaNa sAthe kAma che ? mATe kaye raste nAsto sAro maLe enI tapAsa karo. jo 57 myunisipAliTIvALA noMdha rAkhatA hota ke konuM calaNa gharamAM che to huM ya eDajasTa nA thAta. A to koi bApo ya noMdha karatuM nathI ! ApaNA paga phATatA hoya ne bIbI paga dabAvatI hoya ne te vakhate koi Ave ne A joine kahe ke, 'ohoho ! tamAru to gharamAM calaNa bahu sarasa che.' tyAre ApaNe kahIe ke, 'nA, calaNa enuM ja cAle che.' ane jo tame ema kahyuM ke 'hA, amAruM ja calaNa che to pelI paga dabAvavAno choDI deze. enA karatAM ApaNe kahIe, nA, enuM ja calaNa che.' praznakartA : ene mAkhaNa lagAvyuM nA kahevAya ? dAdAzrI : nA, ene sTreiTa ve kahevAya; ane pelA vAMkAcUMkA rastA kahevAya. A duSamakALamAM sukhI thavAno A huM kahuM chuM te judo rasto che. huM A kALa mATe kahuM chuM. ApaNe ApaNo nAsto zuM karavA bagADIe ? savAramAM nAsto bagaDe, bapore nAsto bagaDe, Akho dahADo bagaDe !! 'rIekazatarI' prayatno ta ja karAya ! praznakartA : bapore pAchuM savAranI athaDAmaNa bhUlIye jaie ne sAMje pAchuM navuM thAya. dAdAzrI : e ame jANIe chIe, athaDAmaNa kai zaktithI thAya che. e avaLuM bole che temAM kai zakti kAma karI rahI che. bolIne pAchA 'eDajasTa' thaie chIe, e badhuM jJAnathI samajAya tema che chatAM eDajasTa thavAnuM jagatamAM. kAraNa ke dareka vastu 'enDavALI' hoya che. ane vakhate e lAMbA kALa sudhI cAle to ya tame tene 'helpa' nathI karatA, vadhAre kleza vinAnuM jIvana nukasAna karo cho. tamArI jAtane nukasAna karo cho ne sAmAnuM nukasAna thAya che ! ene koNa sudhArI zake ? je sudharelo hoya te ja sudhArI zake. potAnuM ja ThekANuM nA hoya te sAmAne zI rIte sudhArI zake ? praznakartA : ApaNe sudharelA hoya to sudhArI zakIe ne ? dAdAzrI : hA, sudhArI zakIe. praznakartA : sudharelAnI vyAkhyA ? dAdAzrI : sAmA mANasane tame vaDho to ya ene emAM prema dekhAya. tame Thapako Apo to ya ene tamArAmAM prema dekhAya ke ohoho ! mArA phAdharano mArA para keTalo badho prema che ! Thapako Apo, paNa premathI Apo to sudhare. A kolejomAM jo prophesaro Thapako ApavA jAya to prophesarone badhA mAre ! 58 sAmo sudhare e mATe ApaNA prayatno rahevA joie, paNa je prayatno 'rIekazanarI' hoya evA prayatnomAM nA paDavuM. ApaNe ene TaiDakAvIe ne ene kharAba lAge e prayatna nA kahevAya. prayatna aMdara karavA joie, sUkSma rIte ! sthULa rIte jo ApaNane nA phAvatuM hoya to sUkSma rIte prayatno karavA joie. vadhAre Thapako nA Apavo hoya to thoDAkamAM kahI devuM joie ke, 'ApaNane A zobhe nahIM.' basa ATaluM ja kahIne baMdha rAkhavuM. kahevuM to paDe paNa kahevAnI rIta hoya. ... nahIM to prArthanAnuM 'eDajasTamenTa' ! praznakartA : sAmAne samajAvavA meM mAro puruSArtha karyo, pachI e samaje nA samaje e eno puruSArtha ? dAdAzrI : ATalI ja javAbadArI ApaNI che ke ApaNe ene samajAvI zakIe. pachI e nA samaje to eno upAya nathI. pachI ApaNe eTaluM kahevuM ke, 'dAdA bhagavAna ! Ane satbuddhi Apajo.' ATaluM kahevuM paDe. kaMi ene addhara nA laTakAvAya, gappu nathI. A 'dAdA'nuM 'eDajasTamenTa'nuM vijJAna che, ajAyaba 'eDajasTamenTa' che A. ane jyAM 'eDajasTa' nahIM thAya tyAM teno svAda to Avato ja raheze ne tamane ? Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana A 'DisaeDajasTamenTa' e ja mUrkhAi che. kAraNa ke e jANe ke mAruM dhaNIpaNuM huM choDuM nahi, ane mAruM ja calaNa rahevuM joie ! to AkhI jiMdagI bhUkhe maraze ne eka dahADo 'poijhana' paDaze thALImAM ! saheje cAle che tene cAlavA done ! A to kaLiyuga che ! vAtAvaraNa ja kevuM che !! mATe bIbI kahe che ke, 'tame nAlAyaka cho.' to kahevuM 'bahu sAruM.' 59 praznakartA : ApaNane bIbI nAlAyaka kahe, e to saLI karI hoya evuM lAge. dAdAzrI : to pachI ApaNe zo upAya karavo ? tuM be vakhata nAlAyaka che evuM ene kahevuM ? ane tethI kaMi ApaNuM nAlAyakapaNuM bhUMsAi gayuM ? ApaNane sikko vAgyo eTale pAchA ApaNe zuM be sikkA mAravA ? ane pachI nAsto bagaDe, Akho dahADo bagaDe. praznakartA : 'eDajasTamenTa'nI vAta che. enI pAchaLa bhAva zuM che ? pachI kyAM AvavuM ? dAdAzrI : bhAva zAMtino che, zAMtino hetu che. azAMti utpanna nahIM karavAno kImiyo che. 'jJAtI' pAse 'eDajasTamenTa' zIkhIe ! eka bhAi hatA. te rAtre be vAge zuM zuM karIne ghera AvatA haze tenuM varNana karavA jevuM nathI. tame jANI jAo. te pachI gharamAM badhAMe nizcaya karyo ke Amane vaDhavuM ke gharamAM pesavA nA devA ? zo upAya karavo ? te teno anubhava karI AvyA. moTAbhAi kahevA gayA to e moTAbhAine kahe ke, 'tamane mAryA vagara choDIza nahIM.' pachI gharanAM badhAM mane pUchavA AvyA ke, 'AnuM zuM karavuM ? A to AvuM bole che.' tyAre meM gharanAMne kahI dIdhuM ke, koie tene akSare ya kahevAnuM nahIM.tame bolazo to e vadhAre phraMTa thai jaze, ane gharamAM pesavA nahIM do to e bahAravaTuM karaze. ene jyAre AvavuM hoya tyAre Ave ne jyAre javuM hoya tyAre jAya. ApaNe rAiTe ya nahIM bolavAnuM ne roMge ya nahIM bolavAnuM, rAgeya nahIM rAkhavAno ne dveSe ya nahIM rAkhavAno, samatA rAkhavAnI, karuNA rAkhavAnI. te traNa kleza vinAnuM jIvana cAra varSa pachI e bhAi sarasa thai gayo ! Aje e bhAi dhaMdhAmAM bahu madadarUpa thAya che ! jagata nA kAmanuM nathI, paNa kAma letA AvaDavuM joie. badhA ja bhagavAna che, ane dareka judA judA kAma laine beThA che, mATe nA gamatuM rAkhazo nahIM. Azritane kacaDavuM, ghora anyAya ! praznakartA : mArI patnI sAthe mAre bilakula bane nahIM. game teTalI nirdoSa vAta karuM, mAruM sAcuM hoya to paNa e UMdhuM le. bAhyanuM jIvanasaMgharSa to cAle che, paNa A vyaktisaMgharSa zuM haze ? hu0 dAdAzrI : evuM che, mANasa potAnA hAtha nIcevALA mANasane eTalo badho kacaDe che, eTalo badho kacaDe che ke kazuM bAkI ja nathI rAkhato. potAnA hAtha nIce koi mANasa AvyuM hoya, pachI e strI rUpe ke puruSarUpe hoya, potAnI sattAmAM AvyA tene kacaDavAmAM bAkI nathI rAkhatA. gharanA mANasa joDe kakaLATa kyAre ya nA karavo joie. e ja oraDImAM paDI rahevAnuM tyAM kakaLATa zA kAmano ? koine pajavIne pote sukhI thAya e kyAreya nA bane, ne ApaNe to sukha ApIne sukha levuM che. ApaNe gharamAM sukha ApIe to ja sukha maLe ne cA-pANI ya barobara banAvIne Ape, nahIM to cA paNa bagADIne Ape. nabaLo dhaNI bairI para zUro. je ApaNA rakSaNamAM hoya tenuM bhakSaNa kyAMthI karAya ! je potAnA hAtha nIce Avyo tenuM to rakSaNa karavuM e ja moTAmAM moTo dhyeya hovo joie. eno guno thayo hoya to ya enuM rakSaNa karavuM joie. A pAkistAnI sainiko atyAre badhA ahIM kedI che, chatAM ya temane kevuM rakSaNa Ape che ! tyAre A to gharanAM ja che ne ! A to bahAranA joDe miyAuM thai jAya, tyAM jhaghaDo nA kare ne ghera ja badhuM kare. potAnI sattA nIce hoya tene kacaDakacaDa kare ne uparIne sAheba, sAheba kare. hamaNAM A polIsavALo TaiDakAve to 'sAheba, sAheba' kahe ane ghera 'vAipha' sAcI vAta kahetI hoya to ene sahana nA thAya ne tene TaiDakAve. 'mArA cAnA kapamAM kIDI kyAMthI AvI ?' ema karIne gharanAMne phaphaDAve. tenA karatAM zAMtithI kIDI kADhI lene. gharanAM ne phaphaDAve ne polIsavALA AgaLa dhrUje ! have A ghora Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana anyAya kahevAya. ApaNane A zobhe nahIM. strI to potAnI bhAgIdAra kahevAya. bhAgIdAra joDe kleza ? A to kleza thato hoya tyAM koi rasto kADhavo paDe, samajAvavuM paDe. gharamAM rahevuM che to kleza zAne ? 'sAyansa' samajavA jevuM ! 61 praznakartA : ApaNe kleza nA karavo hoya paNa sAmo AvIne jhaghaDe to zuM karavuM ? emAM eka jAgrata hoya paNa sAmAvALo kleza kare, to tyAM to kleza thAya ja ne? dAdAzrI : A bhIMta joDe laDhe, to keTalo vakhata laDhI zake ? A bhIMta joDe eka dahADo mAthuM athaDAyuM to ApaNe enI joDe zuM karavuM ? mAthuM athaDAyuM eTale ApaNe bhIMta joDe vaDhavADa thai eTale ApaNe bhIMtane mAramAra karavI ? ema A khUba kleza karAvatuM hoya to te badhI bhIMto che ! AmAM sAmAne zuM jovAnuM ? ApaNe ApaNI meLe samajI javAnuM ke A bhIMta jevI che, AvuM samajavAnuM. pachI koi muzkelI nathI. praznakartA : ApaNe mauna rahIe to sAmAne UMdhI asara thAya che ke Amano ja doSa che, ne e vadhAre kleza kare. dAdAzrI : A to ApaNe mAnI lIdhuM che ke huM mauna thayo tethI AvuM thayuM. rAtre mANasa UThyo ne bAtharUmamAM jatAM aMdhArAmAM bhIMta joDe athaDAyo, te tyAM ApaNe mauna rahyA tethI te athaDAi ? mauna raho ke bolo tene sparzatuM ja nathI, kaMi lAgatuM-vaLagatuM nathI. ApaNA mauna rahevAthI sAmAne asara thAya che evuM kazuM hotuM nathI ke ApaNA bolavAthI sAmAne asara thAya che evuM paNa kazuM hotuM nathI. onlI sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa' mAtra vaijJAnika sAMyogika purAvA che. koinI ATalI ya sattA nathI. ATalI ya sattA vagaranuM jagata, emAM koi zuM karavAnuM che ? A bhIMtane jo sattA hoya to Ane sattA hoya ! A bhIMtane ApaNane vaDhavAnI sattA che ? evuM sAmAne bUmAbUma karavAno zo artha ? enA hAthamAM sattA ja nathI tyAM! mATe tame bhIMta jevA thaI jAo ne ! tame bairIne TaiDakAva TaiDakAva karo ! to tenI mahIM bhagavAna beThelA te noMdha kare ke A mane TaiDakAve che ! ne kleza vinAnuM jIvana tamane e TaiDakAve tyAre tame bhIMta jevA thai jAo, to tamArI mahIM beThelA bhagavAna tamane 'helpa' kare. 62 je bhogave tetI ja bhUla ! praznakartA : keTalAka evA hoya che ke ApaNe game teTaluM sAruM vartana karIe to ya te samajatA nathI. dAdAzrI : e nA samajatA hoya to emAM ApaNI ja bhUla che ke e samajaNavALo kema nA malyo ApaNane ! Amano saMyoga ApaNane ja kema bAjhayo ? je je vakhate ApaNane kaMi paNa bhogavavuM paDe che te bhogavavAnuM ApaNI ja bhUlanuM pariNAma che. praznakartA : to ApaNe ema samajavAnuM ke mArAM karmo evA che ? dAdAzrI : cokkasa. ApaNI bhUla sivAya ApaNane bhogavavAnuM hoya nahIM. A jagatamAM evuM koi nathI ke je ApaNane saheja paNa kiMcitmAtra duHkha Ape ane jo koI duHkha ApanAra che to te ApaNI ja bhUla che. tattvano doSa nathI, e to nimitta che. mATe bhogave tenI bhUla. koi strI ne puruSa be jaNa khUba jhaghaDatA hoya ane pachI ApaNe beu sUi gayA pachI chAnAmAnA jovA jaie to pelI bahena to ghasaghasATa UMghatI hoya ane bhai Ama Ama pAsAM pheravatA hoya to ApaNe samajavuM ke A bhainI ja bhUla che badhI, A bahena bhogavatI nathI. jenI bhUla hoya te bhogave. ane te ghaDIe jo bhai UMghatA hoya ne bahena jAgyA karatAM hoya to jANavuM ke bahenanI bhUla che. 'bhogave tenI bhUla.' A vijJAna bahu bhAre 'sAyansa' che. huM kahuM chuM te bahu jhINuM sAyansa che. jagata AkhuM nimittane ja bacakAM bhare che. miyAM - bIbI ! bahu moTuM vizALa jagata che, paNa A jagata potAnA rUmanI aMdara che eTaluM ja mAnI lIdhuM che ane tyAMya jo jagata mAnato hoya to ya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana sAruM. paNa tyAM ya 'vAipha' joDe lazbAjI uDADe ! alyA, A na hoya tAruM pAkistAna ! bairI ane dhaNI beu pADozI joDe laDatAM hoya tyAre beu ekamata ne ekAjata hoya. pADozIne kahe ke tame AvA ne tame tevA. ApaNe jANIe ke A miyAM-bIbInI ToLI abheda ToLI che, namaskAra karavA jevI lAge che. pachI gharamAM jaie to bahenathI jarA cAmAM khAMDa ochI paDI hoya eTale pelo kaheze ke, huM tane roja kahuM chuM ke cAmAM khAMDa vadhAre nAkha, paNa tAruM magaja ThekANe nathI rahetuM. A magajanA ThekANAvALo cakkara ! tArA ja magajanuM ThekANuM nathI ne ! alyA, kai jAtano che tuM ? roja jenI joDe sodAbAjI karavAnI hoya tyAM kakaLATa karavAno hoya ? tamAre koinI joDe matabheda paDe che ? praznakartA : hA, paDe ghaNIvAra. dAdAzrI : "vAipha' joDe matabheda paDe che ? praznakartA : hA, ghaNI vAra paDe. dAdAzrI : "vAipha" joDe paNa matabheda thAya ? tyAM ya ekatA nA rahe to pachI bIje kyAM rAkhavAnI ? ekatA eTale zuM ke kyAreya matabheda nA paDe. A eka jaNa joDe nakkI karavuM ke tamAre ne mAre matabheda nA paDe. eTalI ekatA karavI joie. evI ekatA karI che tame ? praznakartA : AvuM koi dahADo vicAreluM nahIM. A pahelI vAra vicAruM chuM. dAdAzrI : hA, te vicAravuM paDaze ne ? bhagavAna keTalA vicAra karI karIne mokSe gayA ! matabheda game che ? praznakartA : nA. dAdAzrI : matabheda thAya tyAre jhaghaDA thAya, ciMtA thAya. te matabhedamAM AvuM thAya che to manabhedamAM zuM thAya ? manabheda thAya, DAivorsa le ane tanabheda thAya tyAre nanAmI nIkaLe ! kleza vinAnuM jIvana kakaLATa karo, paNa bagIcAmAM (!) kleza tamAre karavo hoya to bahAra jaine karI Avavo. gharamAM jo kakaLATa karavo hoya to te dahADe bagIcAmAM jaine khuba laDIne ghera AvavuM. paNa gharamAM 'ApaNI rUmamAM laDavuM nahIM.' evo kAyado karavo. ko'ka dahADo ApaNane laDavAno zokha thai jAya to bIbIne ApaNe kahIe ke, cAlo Aje bagIcAmAM khUba nAstA-pANI karIne khUba vaDhavADa tyAM karIe. loko vacce paDe evI vaDhavADa karavI. paNa gharamAM vaDhavADa nA hoya. jyAM kleza thAya tyAM bhagavAna nA rahe. bhagavAna jatA rahe. bhagavAne zuM kahyuM ? bhaktane tyAM kleza nA hoya parokSa bhakti karanArane bhakta kahyA ne pratyakSa bhakti karanArane bhagavAne 'jJAnI' kahyA, tyAM to kleza hoya ja kyAMthI? paNa samAdhi hoya ! eTale koI dahADo laDhavAnI bhAvanA thAya tyAre ApaNe patirAjane kahevuM ke, "cAlo ApaNe bagIcAmAM.' chokarA ko'kane soMpI devAM. pachI patirAjane pahelethI kahI devuM ke, huM tamane pablikamAM be dhola mAruM to tame hasajo. loko bhale ne jue, ApaNI gammata ! loko AbarU noMdhavAvALA, te jANe ke koi dahADo AmanI AbarU nA gai te Aje gai. AbarU to koinI hotI haze ? A to DhAMkI DhAMkIne AbarU rAkhe che bicArA ! .. A te kevo moha ? AbarU to tene kahevAya ke nAgo phare to ya rUpALo te dekhAya ! A to kapaDAM pahere to ya rUpALA nathI dekhAtA. jAkITa, koTa, neTAI pahere to ya baLadiyA jevo lAge che ! zuM ya mAnI beThA che potAnA manamAM ! bIjA koine pUchato yu nathI. baine ya pUchato nathI ke A nekaTAI paheryA pachI huM kevo lAguM chuM ! arIsAmAM joine pote ne pote nyAya kare che ke, 'bahu sarasa che, bahu sarasa che.' Ama Ama paTiyA pADato jAya ! ane strI paNa cAMdalo karIne arIsAmAM potAnA pote cALA pADe ! A kai jAtanI rIta kahevAya ?! kevI lAipha ?! bhagavAna jevo bhagavAna thaine A zuM dhAMdhala mAMDe che ! pote bhagavAna svarUpa che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 65 kAnamAM laviMgiyA ghAle che te potAne dekhAya kharAM ? A to loka hIrA dekhe eTalA mATe pahere che. AvI jaMjALamAM phasAyA che to ya hIrA dekhADavA phare che ! alyA, jaMjALamAM phasAyelA mANasane zokha hoya ? jhaTapaTa ukela lAvo ne ! dhaNI kahe to dhaNIne sAruM dekhADavA mATe paherIe. zeTha be hajAranA hIrAnA kApa lAvyA hoya ne pAMtrIsa hajAranuM bila lAve to zeThANI khuza ! kApa potAne to dekhAya nahIM. zeThANIne meM pUchyuM ke rAtre UMghI jAo cho tyAre kAnanA laviMgiyA UMghamAM ya dekhAya che ke nahIM ?' A to mAneluM sukha che, 'roMga' mAnyAtAo che tethI aMtarazAMti thAya nahIM. bhAratIya nArI kone kahevAya ? gharamAM be hajAranI sADI AvIne paDelI hoya te pahere. A to dhaNi-dhaNiyANI bajAramAM pharavA gayAM hoya ne dukAne hajAranI sADI bharAvelI hoya te sADI strIne kheMce ne ghe2 Ave to ya moM caDheluM hoya ne kakaLATa mAMDe. tene bhAratIya nArI kema kahevAya ? AvI rIte ya kleza TALyo ! hinduo to mULathI ja klezI svabhAvanA. tethI kahe che ne, hinduo gALe jIvana klezamAM ! paNa musalamAno to evA pAkA ke bahAra jhaghaDI Ave, paNa ghera bIbI joDe jhagaDo nA kare. have to amuka muslima loko ya hinduo joDe rahIne bagaDI gayA che. paNa hinduo karatAM A bAbatamAM mane teo DAhyA lAgelA. are, keTalAka musalamAno to bIbIne hiMcako hau nAkhe. amAre 'konTrAkTara'no dhaMdho eTale amAre musalamAnane ghera paNa javAnuM thAya, ame tenI cA pIe ya kharA ! amAre koinI joDe judAi nA hoya. eka dahADo tyAM gayelA te miyAbhAie bIbIne hIMcako nAkhavA mAMDyo ! te meM tene pUchyuM ke, 'tame AvuM karo cho te caDhI besatI, nathI ?" tyAre e kahe ke 'e zuM caDhI besavAnI hatI ? enI pAse hathiyAra nathI, kazuM nathI.' meM kahyuM ke, 'amArA hinduo ne to bIka lAge ke bairI caDhI besaze to zuM thaze ? eTale ame hIMcako nathI nAkhatA.' tyAre miyAMbhAi kahe ke, 'A hiMcako nAkhavAnuM kAraNa tame jANo cho ? mAre to A be ja oraDIo che. mAre kaMi baMgalA nathI A to be ja oraDIo ne temAM bIbI joDe vaDhavADa thAya to huM kyAM sUi jauM ? mArI AkhI rAta bagaDe. ... kleza vinAnuM jIvana eTale huM bahAra badhAMnI joDe vaDhI AvuM, paNa bIbI joDe kliyara rAkhavAnuM.' bIbI miyAMne kaheze ke, savAre gosa lAvavAnuM kahetA hatA ne te kema nA lAvyA ?" tyAre miyAMbhAi rokaDo javAba Ape ke, 'kala lAuMgA.' bIje dahADe savAre kahe, 'Aja to kidhara se bhI le AuMgA.' ne sAMje khAlI hAthe pAcho Ave tyAre bIbI khUba akaLAya, paNa miyAMbhAi khUba pAko te evuM bole, 'yAra merI hAlata maiM jAnatA huM !' te bIbIne khuza karI de, jhaghaDo nA kare! ne ApaNA loka zuM kahe ? 'tuM mane dabAya dabAya karuM chuM ? jA nathI lAvavAno.' alyA, AvuM nA bolAya. UlaTuM tAruM vajana tUTe che. AvuM tuM bole che mATe tuM ja dabAyelo chuM. alyA, e tane zI rIte dabAve ? e bole tyAre zAMta rahevAnuM, paNa nabaLA bahu cIDhiyA hoya. eTale e ciDhAya tyAre ApaNe baMdha rAkhIne enI 'rekarDa' sAMbhaLavI. 66 je gharamAM jhaghaDo nA thAya te ghara uttama. are ! jhaghaDo thAya paNa pAchuM tene vALI le to ya uttama kahevAya ! miyAMbhAine eka dahADo khAvAmAM TesTa nA paDe, miyAM ciDhAya ne bole ke tuM aisI hai, taisI hai. ane sAme jo pelI ciDhAya to pote cUpa thai jAya, ne samajI jAya ke AnAthI bhaDako thaze. mATe ApaNe ApaNAmAM ane e enAmAM ! ane hinduo to bhaDako karIne ja rahe ! vANiyAnI pAghaDI judI, dakSiNInI judI, gujarAtInI judI, suvarNakAranI judI, brAhmaNanI judI, sau saunI pAghaDI judI. cUle cUle dharama judo. badhAnAM 'vyU poinTa' judA ja, meLa ja nA khAya. paNa jhaghaDo nA kare to sAruM. matabheda pahelAM ja, sAvadhAtI ! ApaNAmAM kaluSita bhAva rahyo ja nA hoya tene lIdhe sAmAne paNa luSita bhAva nA thAya. ApaNe nA ciDhAie eTale e ya ThaMDA thAya, bhIMta jevA thai javuM eTale saMbhaLAya nahIM, amAre pacAsa varasa thayAM paNa koi dahADo matabheda ja nahIM. hIrAbAne hAthe ghI DhoLAtuM hoya to ya huM joyA ja karuM. amAre te vakhate jJAna hAjara rahe ke e ghI DhoLe ja nahIM. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana huM kahuM ke DhoLo to ya e nA DhoLe. jANI joine koi ghI DhoLatuM haze ? nA. chatAM ghI DhoLAya che e jovA jevuM che mATe ApaNe juo ! amAre matabheda thatA pahelAM jJAna ona-dha-momenTa hAjara rahe. "merI hAlata meM hI jAnatA huM bole eTale bIbI khuza thai jAya. ane ApaNA loka to hAlata ke kazuM kahe nahIM. alyA, tArI hAlata kahe to kharo ke sArI nathI. mATe rAjI rahejo.' | badhAnI hAjarImAM, sUryanArAyaNanI sAkSIe, goranI sAkSIe paiNyo tyAre gore sodA karyA ke 'samaya varte sAvadhAna' te tane sAvadha thatAM ya nathI AvaDatuM ? samaya pramANe sAvadha thavuM joie. gora bole che, 'samaya varte sAvadhAna.' te gora samaje, paraNanAro zuM samaje ?! sAvadhAnano artha zuM ? to ke 'bIbI ugra thai hoya tyAre tuM ThaMDo thai jaje, sAvadha thaje. have beu jaNa jhaghaDe to to pADozI jovA Ave ke nA Ave ? pachI tamAzo thAya ke nA thAya ? ane pAchuM bheguM nA thavAnuM hoya to laDho. are, vaheMcI ja nAkho ! tyAre kahe, "nA, kyAM javAnuM !" jo pharI bheguM thavAnuM che to pachI zuM karavA laDhe che ! ApaNe evuM cetavuM nA joie ? strI jANe jAti evI che ke e nA phare, eTale ApaNe pharavuM paDaze. e sahaja jAti che, e phare evI nathI. bairI ciDhAya ne kahe, 'huM tamArI thALI laIne nathI AvavAnI, tame jAte Avo. have tamArI tabiyata sArI thai che ne haiDatA thayA cho. Ama loko joDe vAto karo cho, haropharo cho, bIDI pIvo cho ane uparathI TAima thAya tyAre thALI mAgo cho. huM nathI AvavAnI ! tyAre ApaNe dhIme rahIne kahIe, 'tame nIce thALImAM kADho, huM AvuM chuM." e kahe, 'nathI AvavAnI." te pahelAM ja ApaNe kahIe ke, huM AvuM chuM, mArI bhUla thai gai lo. AvuM karIe to kaMI rAta sArI jAya, nahIM to rAta bagaDe. pelA DacakArA mAratA tahIM sUi gayA hoya ne A bai ahIM DacakArA mAratAM hoya. beune UMgha Ave nahIM. savAre pAchAM cApANI thAya te cAno pyAlo khakhaDAvIne mukI DacakAro mAre ke nA mAre ? te A baie ya tarata samajI jAya ke DacakAro mAryo. A kakaLATanuM jIvana che. AkhA varlDamAM A hinduo gALe che jIvana klezamAM. kleza vagaranuM ghara, maMdira jevuM ! jyAM kleza hoya tyAM bhagavAnano vAsa rahe nahIM. eTale ApaNe bhagavAnane kahIe, "sAheba tame maMdiramAM rahejo, mAre ghera Avazo nahIM ! ame maMdira vadhAre baMdhAvIzuM, paNa ghera Avazo nahIM !' jyAM kleza na hoya tyAM bhagavAnano vAsa nakkI che, enI tamane huM 'gerenTI' ApuM chuM. ane kleza to buddhi ane samajaNathI bhAMgI zake ema che. matabheda TaLe eTalI jAgRti to prakRti guNathI paNa AvI zake che, eTalI buddhi paNa AvI zake tema che. jANyuM tenuM nAma ke koinI joDe matabheda nA paDe. mati pahoMcatI nathI tethI matabheda thAya che. mati phula pahoMce to matabheda nA thAya. matabheda e athaDAmaNa che, 'vikanesa' che. kaMika bhAMjagaDa thai gai hoya to tame thoDI vAra cittane sthira karo ane vicAro to tamane sUjha paDaze. kleza thayo eTale bhagavAna jatA rahe ke nA jatA rahe ? praznakartA : jatA rahe. dAdAzrI : bhagavAna amuka mANasone tyAMthI jatA ja nathI, paNa kleza thAya tyAre kahe, "cAlo ahIMthI, ApaNane ahIM nahIM phAve.' A kakaLATamAM mane nahIM phAve. eTale derAsaramAM ne maMdiramAM jAya. A maMdiramAM ya pAcho kleza kare. mugaTa, dAgInA lai jAya tyAre bhagavAna kaheze ke ahIMthI paNa heMDo have. te bhagavAne ya kaMTALI gayA che. aMgrejonA vakhatamAM kahetA hatA ne ke - 'deva gayA DuMgare, pIra gayA marke. aMgrejonA rAjamAM DheDa mAre dhakke." ApaNA gharamAM klezarahita jIvana jIvavuM joie, eTalI to ApaNane AvaData AvaDavI joie. bIjuM kaMI nahIM AvaDe to tene ApaNe samajaNa pADavI ke, 'kleza thaze to ApaNA gharamAMthI bhagavAna jatA raheze. mATe tuM nakkI kara ke amAre kleza nathI karavo.' ne ApaNe nakkI karavuM ke kleza nathI karavo. nakkI karyA pachI kleza thai jAya to Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana O jANavuM ke AmAM ApaNI sattA bahAra thayeluM che. eTale ApaNe e phleza karato hoya to ya oDhIne sUi javuM e ya thoDI vAra pachI sUi jaze. ane ApaNe paNa sAmuM bolavA lAgIe to ? avaLI kamANI, kleza karAve ! muMbaimAM eka UMcA saMskArI kuTuMbanAM benane meM pUchyuM ke, "gharamAM kleza to nathI thato ne ?" tyAre e bena kahe, 'roja savAramAM klezanA nAstA ja hoya che !' meM kahyuM, 'tyAre tamAre nAstAnA paisA bacyA, nahIM ?" bena kahe, "nA, te ya pAuM pAchA kADhavAnA, pAuMne mAkhaNa copaDatA javAnuM.' te kleze ya cAlu ne nAstA ya cAlu ! alyA, kai jAtanA jIvaDAo che ? praznakartA : keTalAkanA gharamAM lakSmI ja evA prakAranI haze eTale kleza thato haze ? dAdAzrI : A lakSmIne lIdhe ja AvuM thAya che. haMmezAM jo lakSmI nirmaLa hoya to badhuM sAruM rahe, mana sAruM rahe, A lakSmI mAThI gharamAM peThI che, tenAthI kleza thAya che. ame nAnapaNamAM nakkI kareluM ke banatA sudhI khoTI lakSmI pesavA ja nA devI, chatAM saMjogovazAt pesI jAya to tene dhaMdhAmAM rahevA devI, gharamAM nA pesavA devI, te Aje chAsaTha varasa thayAM paNa khoTI lakSmI pesavA dIdhI nathI, ne gharamAM koi dahADo kleza Ubho thayo ya nathI. gharamAM nakkI kareluM ke ATalA paisAthI ghara calAvavuM. dhaMdho lAkho rUpiyA kamAya, paNa A paTela sarvisa karavA jAya to zuM pagAra maLe ? bahu tyAre chaso-sAtaso rUpiyA maLe. dhaMdho e to paccenA khela che. mAre nokarImAM maLe eTalA ja paisA ghera vaparAya, bIjA to dhaMdhAmAM ja rahevA devAya. inkamaTekSavALAno kAgaLa Ave te ApaNe kahevuM ke 'pelI rakama hatI te bharI do.' kyAre kyo 'eTeka' thAya tenuM kazuM ThekANuM nahIM ane jo pelA paisA vAparI khAya to tyAM inkamaTekSavALAno 'eTeka Avyo, te ApaNe ahIM pelo 'eTeka' Ave ! badhe 'eTeka" pesI gayA che ne ? A jIvana kema kahevAya? tamane kema lAge che ? bhUla lAge che ke nathI lAgatI ? te ApaNe bhUla bhAMgavAnI che. kleza vinAnuM jIvana akhataro to karI juo !! kleza nA thAya evuM nakkI karo ne ! traNa dahADA mATe to nakkI karI juo ne! akhataro karavAmAM zuM vAMdho che. traNa divasanA upavAsa kare che ne tabiyata mATe ? tema A paNa nakkI to karI juo. ApaNe gharamAM badhAM bhegA thai ne nakkI karo ke 'dAdA vAta karatA hatA, te vAta mane gamI che. to ApaNe kleza AjathI bhAMgIe." pachI juo. dharma karyo (!) to ya kleza ? jyAM kleza nathI tyAM yathArtha jaina, yathArtha vaiSNava, yathArtha zaiva dharma che. jyAM dharmanI yathArthatA che tyAM kleza nA thAya. A ghera ghera kleza thAya che, to e dharma kyAM gayA ? saMsAra calAvavA mATe je dharma joie che ke zuM karavAthI kleza nA thAya, eTaluM ja jo AvaDI jAya to ya dharma pAmyA gaNAya. klezarahita jIvana jIvavuM e ja dharma che. hindustAnamAM ahIM saMsAramAM ja potAnuM ghara svarga thaze to mokSanI vAta karavI, nahIM to mokSanI vAta karavI nahIM, svarga nahIM to svarganI najIkanuM to thavuM joie ne ? klezarahita thavuM joie, tethI zAstrakAroe kahyuM che ke "jyAM kiMcitmAtra kleza che tyAM dharma nathI." jelanI avasthA hoya tyAM 'Diprezana' nahIM ne mahelanI avasthA hoya tyAM 'elivezana' nahIM, evuM hovuM joie. kleza vagara jIvana thayuM eTale mokSanI najIka Avyo, te A bhavamAM sukhI thAya ja. mokSa darekane joie che. kAraNa ke baMdhana koine gamatuM nathI. paNa klezarahita thayo to jANavuM ke have najIkamAM ApaNuM sTezana che mokSanuM. .. to ya ApaNe chatuM karIe ! eka vANiyAne meM pUchayuM, 'tamAre gharamAM vaDhavADa thAya che ?" tyAre eNe kahyuM, 'ghaNI thAya che.' pUchayuM, 'eno tuM zo upAya kare che ?" vANiyo kahe, "pahelAM to huM bAraNAM vAsI AvuM chuM.' meM pUchayuM, 'pahelAM bAraNAM vAsavAno zo hetu ?" vANiyAe kahyuM, 'loko pesI jAya te UlaTI vaDhavADa vadhAre. gharamAM vaDhIe pachI enI meLe TADhuM paDe.' AnI buddhi sAcI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 71 kleza vinAnuM jIvana che, mane A gamyuM. ATalI ya akkalavALI vAta hoya to tene ApaNe 'eksepTa' karavI joie. koI bhoLA mANasa to UlaTAnuM bAraNuM baMdha hoya to ughADI Ave. ane lokone kahe, 'Avo, juo amAre tyAM !" alyA, A to tAyapho karyo ! A labAjI kare che temAM koInI javAbadArI nathI, ApaNI potAnI ja jokhamadArI che. Ane to pote ja chUTuM karavuM paDe ! jo tuM kharo DAhyo puruSa hoya to loko UMdhuM nAkha nAkha kare tene tuM chatuM kara kara karyA kara to tAro ukela Avaze. lokono svabhAva ja UMdhuM nAkhavuM e che. tuM samakitI houM to loko UMdhuM nAkhe to ApaNe chatuM karI nAkhIe, ApaNe to UMdhuM nAkhIe ja nahIM. bAkI, jagata to AkhI rAta naLa ughADI rAkhe ne mATaluM UMdhuM rAkhe evuM che ! potAnuM ja sarvasva bagADI rahyA che. e jANe ke huM lokonuM bagADuM chuM. lokanuM to koi bagADI zake ema che ja nahIM, koi evo jabhyo ja nathI. hindustAnamAM prakRti mapAya nahIM, ahIM to bhagavAna paNa gothAM khAi jAya ! "phorenamAM to eka dahADo enI 'vAIpha' joDe sAco rahyo to AkhI jiMdagI sAco nIkaLe; ane ahIM to Akho dahADo prakRtine jo jo kare chatAM ya prakRti mapAya nahIM. A to karmanA udaya khoTa khavaDAve che, nahIM to A loko khoTa khAya ? are, mare to ya khoTa nA khAya, AtmAne bAjue thoDIvAra besADIne pachI mare. pharI jaI te matabheda TALyo ! dAdAzrI : jamatI vakhate Tebala para matabheda thAya che ? praznakartA : e to thAya ne ! dAdAzrI : kema paraNatI vakhate Avo karAra karelo ? praznakartA : nA. dAdAzrI : te vakhate to karAra karelA ke samaya varte sAvadhAna. gharamAM vAipha joDe 'tamAruM ne amAruM" evI vANI nA hovI joie. vANI vibhakta nA hovI joie, vANI avibhakta hovI joie. ApaNe avibhakta kuTuMbanA ne ? amAre hIrAbA joDe kyAreya matabheda thayo nathI, kyAreya vANImAM mArI-tArIthayuM nathI. paNa eka phero amAre matabheda paDI gayelo. emanA bhAine tyAM pahelI dIkarInA lagna hatAM. te temaNe mane pUchayuM ke, "emane zuM ApavuM che ?" tyAre meM temane kahyuM ke, 'tamane ThIka lAge te, paNa gharamAM A taiyAra cAMdInA vAsaNo paDelAM che te Apajo ne ! navuM banAvazo nahIM.' tyAre emaNe kahyuM ke, tamArA mosALamAM to mAmAnI dikarI paraNe to moTA moTA tATa banAvIne Apo cho !" e mArA ne tamArA zabdo bolyAM tyArathI huM samajI gayo ke Aja AbarU gaI ApaNI ! ApaNe ekanA eka tyAM mArA-tamArAM hoya ? huM tarata samajI gayo ne tarata huM pharI gayo, mAre je bolavuM hatuM te uparathI Akho ya huM pharI gayo. meM temane kahyuM, 'huM evuM nathI kahevA mAgato. tame A cAMdInA vAsaNa Apajo ne uparathI pAMcaso eka rUpiyA Apajo, emane kAma lAgaze." "haM... eTalA badhA rUpiyA te kaMi apAtA haze ? tame to jyAre ne tyAre bhoLA ne bhoLA ja raho cho, jene tene Apa Apa ja karo cho.' me kahyuM, "kharekhara, mane to kazuM AvaDatuM ja nathI." juo, A mAre matabheda paDato hato, paNa kevo sAcavI lIdho pharI jaine ! saravALe matabheda nA paDavA dIdho. chellAM trIsa-pAMtrIsa varSathI amAre nAme ya matabheda nathI thayo. bA paNa devI jevAM che ! matabheda koi jagyAe ame paDavA nA daie. matabheda paDatA pahelAM ja ame samajI jaie ke AmathI pheravI nAkho, ne tame to DAbuM ne jamaNuM be bAjunuM ja pheravavAnuM jANo ke AmanA AMTA caDhe ke AmanA AMTA caDhe. amane to sattara lAkha jAtanA AMTA pheravatAM AvaDe. paNa gADuM rAge pADI daie, matabheda thavA nA daie. ApaNA satsaMgamAM vIseka hajAra mANaso ne cAreka hajAra mahAtmAo, paNa amAre koi joDe ekaMya matabheda nathI. judAI mAnI ja nathI ke koinI joDe ! jyAM matabheda che tyAM aMzajJAna che ne jyAM matabheda ja nathI tyAM vijJAna che. jyAM vijJAna che tyAM sarvAza jJAna che. 'senTara'mAM bese to. ja matabheda nA rahe. tyAre ja mokSa thAya. paNa DigrI upara besI ne 'amAruM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana tamAruM' rahe to eno mokSa nA thAya. niSpakSapAtIno mokSa thAya ! samakitInI nizAnI zuM ? tyAre kahe, gharanAM badhAM UMdhuM karI Ape to ya pote chatuM karI nAkhe. badhI bAbatamAM chatuM karavuM e samakitInI nizAnI che ATaluM ja oLakhavAnuM che ke A 'mazInarI' kevI che, eno 'phayujha' UDI jAya to zI rIte 'phayujha' besADI Apavo. sAmAnI prakRtine 'eDajasTa' thatAM AvaDavuM joie. amAre jo sAmAno 'phayujha' UDI jAya to ya amAruM eDajasTamenTa hoya. paNa sAmAnuM 'eDajasTamenTa' tUTe to zuM thAya ? 'phayujha' gayo. eTale pachI to e bhIMte athaDAya, bAraNe athaDAya, paNa vAyara tUTato nathI. eTale jo koi phayujha nAkhI Ape to pAchuM rAge paDe nahIM to tyAM sudhI e guMcAya. 33 saMsAra che eTale ghA to paDavAnA ja ne ? ne baisAheba paNa kaheze kharAM ke have ghA rUjhAze nahIM. paNa saMsAramAM paDe eTale pAchA ghA rUjhAi jAya. mUrchitapaNuM kharuM ne ! mohane laine mUrchitapaNuM che. mohane laine ghA rUjhAi jAya. jo ghA nA rUjhAya to to vairAgya ja AvI jAya ne ?! moha zenuM nAma kahevAya ? badhA anubhava bahu thayA hoya, paNa bhUlI jAya. DAyavorsa letI vakhate nakkI kare ke have koi strIne paraNavuM nathI, to ya pharI pAcho jhaMpalAve ! ... A te kevI phasAmaNa ?! paiNaze nahIM to jagatanuM belensa kema raheze ? paNa ne. cho ne paiNe ! 'dAdA'ne teno vAMdho nathI, paNa vAMdho aNasamajaNano che. ApaNe zuM kahevA mAMgIe chIe ke badhuM karo, paNa vAtane samajo ke zuM hakIkata che! bharata rAjAe teraso rANIo sAthe AkhI jiMdagI kADhI ane te ja bhave mokSa lIdho ! teraso rANIo sAthe !!! mATe vAtane samajavAnI che. samajIne saMsAramAM raho, bAvA thavAnI jarUra nathI. jo A nA samajAyuM to bAvo thaine eka khUNAmAM paDI rahe. bAvo to, jene strI joDe saMsAramAM phAvatuM nA hoya te thAya, ane strIthI dUra rahevAya che ke nahIM, evI zakti keLavavA mATenI eka kasarata che. saMsAra to TesTa ekjhAminezana che. tyAM TesTeDa thavAnuM che. lokhaMDa kleza vinAnuM jIvana paNa TesTeDa thayA vagaranuM cAlatuM nathI, to mokSamAM aTesTeDa cAlatuM haze ? mATe mUrchita thavA jevuM A jagata nathI. mUrchAne lIdhe AvuM jagata dekhAya che ane mAra khai khaine marI javAnuM ! bharatarAjAne teraso rANIo hatI te tenI zI dazA haze ? A ghera eka rANI hoya to ya te DheDa phajeto karAva karAva kare che to teraso rANIomAM kyAre pAra Ave ? are, eka rANI jItavI hoya to mahAmuzkela thai paDe che! jitAya ja nahIM. kAraNa ke matabheda paDe ke pAcho loco paDI jAya ! bharatarAjAne to teraso rANIo joDe nabhAvavAnuM. rANIvAsamAMthI pasAra thAya to pacAsa rANIonAM moDhAM caDhelAM ! are, keTalIka to rAjAnuM kATaluM ja kADhI nAkhavA pharatI hoya. manamAM vicAre ke phalANI rANIo emanI potAnI ne A parabhArIo ! eTale rasto kaMika karo. kAMika kare te rAjAne mAravA mATe, paNa te pelI rANIone buThThI karavA sAruM ! rAjA upara dveSa nathI, pelI rANIo upara dveSa che. paNa emAM rAjAnuM gayuM ne tuM to rAMDIza ne? tyAre kahe ke, 'huM rAMDIza paNa Ane raMDAvuM tyAre kharI !' 34 A amane to badhuM tAddazya dekhAyA kare, A bharata rAjAnI rANInuM tAzya amane dekhAyA kare. te dahADe kevuM moDhuM caDheluM haze. rAjAnI kevI phasAmaNa haze, rAjAnA manamAM kevI ciMtAo haze, te badhuM ya dekhAya ! eka rANI jo teraso rAjAo joDe paiNI hoya to rAjAonAM moDhAM nA caDhe ! puruSane moDhuM caDhAvatA AvaDe ja nahIM. AkSepo, keTalA du:khadAyI ! badhuM ja taiyAra che, paNa bhogavatAM AvaDatuM nathI, bhogavavAnI rIta AvaDatI nathI. muMbainA zeThiyAo moTA Tebala para jamavA bese che, paNa jamI rahyA pachI tame Ama karyuM, tame tema karyuM, mAruM haiyuM tuM bALabALa kare che vagara kAmanI. are vagara kAmanuM to koi bALatuM haze ? kAyadesara bALe che, gerakAyadesara koi bALatuM ja nathI. A lAkaDAMne loko bALe che, paNa lAkaDAnA kabATane koi bALe che ? je bALavAnuM hoya tene ja bALe che. Ama AkSepo Ape che. A to bhAna ja nathI. manuSyapaNuM bebhAna thai gayuM che, nahIM to gharamAM te AkSepo apAtA haze ? pahelAMnA vakhatamAM Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana gharamAM mANaso ekabIjAne AkSepo Ape ja nahIM. are, ApavAno thAya to ya nA Ape. manamAM ema jANe ke AkSepa ApIza to sAmAne duHkha thaze ane kaLiyugamAM to lAgamAM levA phare. gharamAM matabheda kema hoya? khakhaDATamAM, jokhamadArI potAtI ja ! 35 praznakartA : matabheda thavAnuM kAraNa zuM ? dAdAzrI : bhayaMkara ajJAnatA ! ene saMsAramAM jIvatAM nathI AvaDatuM, dIkarAno bApa thatAM nathI AvaDatuM, vahuno dhaNI thatAM nathI AvaDatuM. jIvana jIvavAnI kaLA ja AvaDatI nathI ! A to chate sukhe sukha bhogavI zakatA nathI. praznakartA : paNa vAsaNa to gharamAM khakhaDe ja ne ? dAdAzrI : vAsaNa roja roja khakhaDavAnuM kemanuM phAve ? A to samajato nathI tethI phAve che. jAgrata hoya tene to eka matabheda paDyo to AkhI rAta UMgha nA Ave ! A vAsaNone (mANasone) to spaMdano che, te rAtre sUtAM sUtAM ya spaMdano karyA kare ke, A to AvA che, vAMkA che, UMdhA che, nAlAyaka che, kADhI melavA jevA che ! ane pelAM vAsaNone kaMi spaMdana che ? ApaNA loka samajyA vagara TApasI pUre ke, be vAsaNo joDe hoya to khakhaDe ! mera cakakara, ApaNe kaMi vAsaNa chIe ? eTale ApaNane khakhaDATa joie ? A dAdAne koie koi dahADo khakhaDATamAM joyA nA hoya ! svapnuM ya nA AvyuM hoya evuM !! khakhaDATa zeno ? A khakhaDATa to ApaNI potAnI jokhamadArI upara che. khakhaDATa kaMi ko'kanI jokhamadArI para che ? cA jaladI AvI nA hoya to ApaNe Tebala para traNavAra ThokIe e jokhamadArI konI ? enA karatAM ApaNe babucaka thaine besI rahIe. cA maLI to ThIka, nahIM to jaizuM ophise ! zuM khoTuM ? cAno ya kaMi kALa to haze ne ? A jagata niyamanI bahAra to nahIM hoya ne ? eTale ame kahyuM che ke 'vyavasthita' ! eno TAima thaze eTale cA maLaze, tamAre ThokavuM nahIM paDe. tame spaMdana UbhAM nahIM karo to e AvIne UbhI raheze, ane spaMdana UbhA karazo to ya e Avaze. paNa spaMdananAM, pAchA vAiphanA copaDAmAM hisAba jame thaze ke tame te dahADe 76 Tebala ThokatA hatA ne ! kleza vinAnuM jIvana prakRti oLakhIte, cetatA rahevuM ! puruSo prasaMgo bhUlI jAya ane strIonI noMdha AkhI jiMdagI rahe, puruSo bhoLA hoya, moTA mananA hoya, bhadrika hoya, te bhUlI jAya bicArA. strIo to bolI jAya hau ke, 'te dahADe tame AvuM bolyA hatA te mAre kALaje vAgeluM che'. alyA, vIsa varSa thayAM to ya noMdha tAjI !! bAbo vIsa varasano moTo thayo, paiNavA jevo thayo to ya hajI pelI vAta rAkhI melI ?! badhI cIja saDI jAya, paNa AmanI cIja nA saDI ! strIne ApaNe ApyuM hoya to te asala jagyAe rAkhI mele, kALajAnI mahIM, mATe Alazo karazo nahIM. nathI AlavA jevI cIja A, cetatA rahevA jevuM che. tethI zAstramAM hau lakhyuM che ke, '2mA ramADavI sahela che, vIphare mahAmuzkela che !' vIphare to e zuM nA kalpe te kahevAya nahIM. mATe strIne vAre ghaDIe ADacheTa ADacheTa nA karAya. zAka TADhuM kema thai gayuM ? dALamAM vaghAra barobara nathI karyo, ema kacakaca zuM karavA kare che ? bAra mahinAmAM ekAda dahADo ekAda zabda hoya to ThIka che. A to roja! 'bhAbho bhAramAM to vahu lAjamAM' ApaNe bhAramAM rahevuM joie. dALa sArI nA thai hoya, zAka TADhuM thai gayuM hoya to te kAyadAne AdhIna thAya che. ane bahu thAya tyAre dhIme rahIne vAta karavI hoya to karIe koi vakhata ke', A zAka roja garama hoya che, tyAre bahu sarasa lAge che. AvI vAta karIe to e Takora samajI jAya. DIliMga na AvaDe, te vAMka koto ?! aDhAraso rUpiyAnI ghoDI lo, pachI bhai upara besI jAya. bhaine besatAM nA AvaDe, te saLI karavA jAya eTale ghoDIe koi divasa saLI joi nA hoya eTale UbhI thai jAya ! akkaramI paDI jAya ! pAcho bhai lokone kahe zuM ke, 'ghoDIe mane pADI nAkhyo'. ane A ghoDI eno nyAya kone kahevA jAya ? ghoDI para besatAM tane nathI AvaDatuM emAM tAro vAMka ke ghoDIno ? ane ghoDI ya besatAMnI sAthe ja samajI jAya ke A to jaMgalI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 78 kleza vinAnuM jIvana janAvara beThuM, Ane besatAM AvaDatuM nathI ! tema A hindustAnI strIo eTale AryanArI, tenI joDe kAma letA nA AvaDe to pachI e pADe ja ne ? eka phera dhaNI jo strInI sAme thAya to teno vakkara ja nA rahe. ApaNuM ghara sArI rIte cAlatuM hoya, chokarAM bhaNatAM hoya sArI rIte, kazI bhAMjagaDa nA hoya ane ApaNane temAM avaLuM dekhAyuM ane vagara kAmanA sAmA thaIe eTale ApaNI akkalano kImiyo strI samajI jAya ke AnAmAM barakata nathI. jo ApaNAmAM vakakara nA hoya to ghoDIne paMpALa paMpALa karIe to ya eno prema ApaNane maLe. pahelo vakakara paDavo joie. 'vAipha'nI keTalIka bhUlo ApaNe sahana karIe to tenA para prabhAva paDe. A to vagara bhUle bhUla kADhIe to zuM thAya ? keTalAka puruSo strInA saMbaMdhamAM bUmAbUma kare che, te badhI khoTI bUmo hoya che. keTalAka sAheba evA hoya che ke 'ophisamAM kArakuna joDe DakhADakha karyA kare. badhA kArakUna paNa samaje ke sAhebanAmAM barakata nathI. paNa kare zuM ! puNyae ene bosa tarIke besADyo tyAM ? ghera to bIbI joDe paMdara paMdara divasathI kesa penDiga paDelo hoya ! sAhebane pUchIe, 'kema ?" to kahe ke, "enAmAM akkala nathI". ne e akkalano kothaLo ! vece to cAra AnA ya nA Ave ! sAhebanI 'vAipha'ne pUchIe to e kaheze ke, 'javA do ne emanI vAta. kazI barakata ja nathI emanAmAM !" strIo mAnabhaMga thAya te AkhI jiMdagI nA bhUle. TheTha nanAmI kADhatAM sudhI e rIsa sAbUta hoya ! e rIsa jo bhUlAtI hoya to jagata badhuM kyAranuM ya pUruM thai gayuM hota ! nathI bhUlAya evuM mATe cetatA rahejo. badhuM cetIne kAma karavA jevuM che ! strIcaritra kahevAya che ne ? e samajAya evuM nathI. pAchI strIo devIo paNa che ! eTale evuM che, ke emane devI tarIke jozo to tame deva thazo. bAkI tame to maraghA jevA rahezo, hAthiyA ne maraghA jevA ! hAthIbhAI AvyA ne maraghAbhAi AvyA ! A to lokone rAma thavuM nathI ne gharamAM sItAjIne khoLe che ! gAMDiyA, rAma to tane nokarImAM ya nA rAkhe. AmAM Amano paNa doSa nathI. tamane strIo joDe 'DIliMga' karatAM nathI AvaDatuM . tamane vepArIone gharAka joDe DIliMga karatAM nA AvaDe to e tamArI pAse nA Ave. eTale ApaNA loka nathI kahetA ke 'selsamena' sAro rAkho ? sAro, dekhAvaDo, hoziyAra 'selsamena' hoya to loka thoDo bhAva paNa vadhAre ApI de. evI rIte ApaNane strI joDe 'DIliMga' karatAM AvaDavuM joie. strIne to eka AMkhe devI tarIke juo ne bIjI AMkhe enuM strIcaritra juo. eka AMkhamAM prema ne bIjI AMkhamAM kaDakAi rAkho to ja belensa jaLavAze. ekalI devI tarIke jozo ne AratI utArazo to e UMdhe pATe caDhI jaze, mATe 'belensa'mAM rAkho. vyavahAra te 'A' rIte samajavA jevo ! puruSa strInI bAbatamAM hAtha nA ghAlavo ne strIe puruSanI bAbatamAM hAtha nA ghAlavo. dareke potapotAnAM DipArTamenTamAM ja rahevuM. praznakartA : strInuM DipArTamenTa karyuM ? zemAM zemAM puruSoe hAtha nA ghAlavo ? dAdAzrI : evuM che, khAvAnuM zuM karavuM, ghara kema calAvavuM, te badhuM strInuM DipArTamenTa che. ghauM kyAMthI lAve che, kyAMthI nathI lAvatI te ApaNe jANavAnI zI jarUra ? e ja ApaNane kahetAM hoya ke "ghauM lAvavAmAM aDacaNa paDe che" to e vAta judI che. paNa ApaNane e kahetAM nA hoya, rezana batAvatAM nA hoya, to ApaNe e 'DipArTamenTamAM hAtha ghAlavAnI jarUra ja zI ? Aje dUdhapAka karajo, Aje jalebI karajo e ya ApaNe kahevAnI jarUra zI ? TAima Avaze tyAre e mUkaze. emanuM 'DipArTamenTa' e emanuM svataMtra ! vakhate bahu icchA thai hoya to kahevuM ke, 'Aje lADu banAvaje.' kahevA mATe nA nathI kaheto, paNa bIjI ADI-avaLI, amathI amathI bUmAbUma kare ke kaDhI khArI thai, khArI thaI te badhuM gama vagaranuM che. A relavelAina cAle che. temAM keTalI badhI kAmagIrIo hoya che ! keTalI jagyAethI noMdha Ave, khabaro Ave, te enuM 'DipArTamenTa' ja AkhuM juduM. have temAM ya khAmI to Ave ja ne ? tema 'vAipha'nA DipArTamenTamAM ko'ka phero khAmI paNa Ave. have ApaNe jo emanI khAmI kADhavA jaie Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 79 kleza vinAnuM jIvana to pachI e ApaNI khAmI kADhaze. tame Ama nathI karatA, tema nathI karatA. Ama kAgaLa Avyo ne tema karyuM tame. eTale e vera vALe. huM tamArI khoDa kADhuM to tame paNa mArI khoDa kADhavA talapI rahyA hoya ! eTalo kharo mANasa to gharanA bAbatamAM hAtha ja nA ghAle. ene puruSa kahevAya. nahIM to strI jevo hoya. keTalAka mANaso to gharamAM jaIne maracAMnAM DabbAmAM jue ke, A be mahinA para maracAM lAvyAM hatAM te eTalI vAramAM thaI rahyAM ? alyAM, maracAM jue che te kyAre pAra Ave ? e jenuM 'DipArTamenTa' hoya tene ciMtA nA hoya ? kAraNa ke vastu to vaparAyA kare na levAyA ya kare. paNa A vagara kAmano doDhaDAhyo thavA jAya! pachI baie ya jANe ke bhainI pAvalI paDI gayelI che. mAla kevo che. te bena samajI jAya. ghoDI samajI jAya ke upara besanAra kevo che, tema strI paNa badhuM samajI jAya. enA karatAM 'bhAbho bhAramAM to vahu lAjamAM'. bhAbho bhAramAM nA rahe to vahu zI rIte lAjamAM rahe ? niyama ane maryAdAthI ja vyavahAra zobhaze. maryAdA nA oLaMgazo ne nirmaLa rahejo. praznakartA : strIe puruSanI kaI bAbatamAM hAtha nA ghAlavo ? dAdAzrI : puruSanI koI bAbatamAM Dakho ja nA karavo. dukAnamAM keTalo mAla Avyo ? keTalo gayo ? Aje moDA kema AvyA ? pelAne pachI kahevuM paDe ke, 'Aje navanI gADI cUkI gayo." tyAre bena kaheze ke, "evA kevA pharo cho ke gADI cUkI javAya ?' eTale pachI pelA ciDhAi jAya. pelAne manamAM ema thAya ke AvuM bhagavAna paNa pUchanAra hota to tene mArata. paNa ahIM AgaLa zuM kare have ? eTale vagara kAmanA Dakho kare che. bAsamatInA cokhA sarasa rAMdhe ne pachI mahIM kAMkarA nAkhIne khAya ! emAM zuM svAda Ave ? strI puruSe ekamekane helpa karavI joie. dhaNIne ciMtA-varIjha rahetI hoya te tene kema karIne nA thAya evuM strI bolatI hoya. tema dhaNI paNa bairI muzkelImAM nA mUkAya evuM joto hoya. dhaNIe paNa samajavuM joie ke strIne chokarAM ghera keTalA herAna karatAM haze! gharamAM tUTa-phUTe to puruSa bUma nA pADavI joie. paNa te ya loka bUma pADe ke gaye vakhate sarasamAM sarasa Dajhana kapa-rakAbI lAvyo hato, te tame e badhAMe kema phoDI nAkhyA ? badhuM khalAsa karI nAkhyuM. eTale pelI benane manamAM lAge ke, meM toDI nAkhyA ? mAre kaMi ene khai javAM hatAM ? tUTI gayAM te tUTI gayAM, temAM huM zuM karuM ? mI kAya karuM ? kaheze. have tyAM ya vaDhavADo. jyAM kazI levAya nahIM ne devA ya nahIM. jyAM vaDhavAnuM koI kAraNa ja nathI tyAM ya laDhavAnuM ?! amAre ne hIrAbAne kazo matabheda ja nathI paDato. amAre emanAmAM hAtha ja nahIM ghAlavAno koI dahADo ya. emanA hAtha paisA paDI gayA, ame dIThA hoya to ya ame ema nA kahIe ke tamArA paisA paDI gayA." te joyuM ke nA joyuM ? gharanI koI bAbatamAM ya amAre hAtha ghAlavAno nahIM. e paNa amArAmAM hAtha nA ghAle. ame keTalA vAge UThIe, keTalA vAge nahAie, kyAre AvIe, kyAre jaie, evI amArI koi bAbatamAM kyAre paNa e amane nA pUche. ane ko'ka dahADo amane kahe ke, 'Aje vahelA nAhI lo.' to ame tarata dhotiyuM maMgAvIne nAhI laie. are, amArI jAte TuvAla laIne nAhI laie. kAraNa ke ame jANIe ke A 'lAla vAvaTo' dhare che. mATe kaMika bho haze. pANI nA AvavAnuM hoya ke evuM kaMIka hoya to ja e amane vahelA nAhI levAnuM kahe, eTale ame samajI jaie. eTale thoDuM thoDuM vyavahAramAM tame ya samajI lo ne, ke koi koinAmAM hAtha ghAlavA jevuM nathI. phojadAra pakaDIne ApaNane laI jAya pachI e jema kahe tema ApaNe nA karIe ? jyAM besADe tyAM ApaNe nA besIe ? ApaNe jANIe ke ahIM chIe tyAM sudhI A bhAjagaDamAM chIe evuM A saMsAre ya phojadArI ja che. eTale emAM ya saraLa thai javuM. ghera jamavAnI thALI Ave che ke nathI AvatI ? praznakartA : Ave che. dAdAzrI : rasoi joie te maLe, khATalo pAtharI Ape, pachI zuM ? ane khATalo nA pAtharI Ape to te ya ApaNe pAtharI laie ne ukela lAvIe. zAMtithI vAta samajAvavI paDe. tamArA saMsAranA hitAhitanI vAta kaMi gItAmAM lakhelI hoya ? e to jAte samajavI paDaze ne ? 'hasabaMDa' eTale 'vAipha'nI ya 'vAipha' ! (pati eTale patnInI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana patnI !) A to loka dhaNI ja thai bese che ! alyA, 'vAipha" kaMi dhaNI thaI besavAnI che ?! 'hasabanDa' eTale 'vAIpha'nI 'vAIpha'. ApaNA gharamAM moTo avAja nA thavo joie. A kaMi 'lAuDa spIkara' che ? A to ahIM bumo pADe te poLanA nAkA sudhI saMbhaLAya ! gharamAM, 'gesTa' tarIke raho. ame ya gharamAM 'gesTa' tarIke rahIe chIe. kudaratanA 'gesTa' tarIke tamane jo sukha nA Ave to pachI sAsarImAM zuM sukha AvavAnuM che ?! "mAra'to pachI badalo vALe ! praznakartA : dAdA, mAro mijAja chaTakI jAya te pachI mAre hAtha keTalIka vAra bairI para upaDI jAya che. dAdAzrI : strIne koi divasa marAya nahIM. jyAM sudhI gAtaro majabUta hoya tamArA tyAM sudhI e cUpa rahe, pachI e tamArA para caDhI bese. strIne ne manane mAravuM e to saMsAramAM bhaTakavAnAM be sAdhano che, A bene marAya nahIM. temanI pAse to samajAvIne kAma levuM paDe. amAro eka bhAibaMdha hato, te huM jyAre jouM tyAre bairIne eka tamAco ApI de, enI jarAka bhUla dekhAya to ApI de. pachI huM ene khAnagImAM samajAvuM ke A tamAco te ene Apyo paNa enI e noMdha rAkhaze. tuM noMdha nA rAkhuM paNa e to noMdha rAkhaze ja. are, A tArA nAnAM nAnAM chokarAM, tuM tamAco mAre che tyAre tane Tagara Tagara joyA kare che te yu noMdha rAkhaze. ane e pAchAM mA ne chokarAM bhegAM maLIne Ano badalo vALaze. e kyAre badalo vALaze ? tArAM gAtara DhIlAM paDaze tyAre. mATe strIne mAravA jevuM nathI. mAravAthI to UlaTuM ApaNane ja nukasAnarUpa, aMtarAyarUpa thai paDe che. Azrita kone kahevAya ? khIle baMdhI gAya hoya, tene mArIe to e kyAM jAya? gharanA mANaso khIle bAMdhelAM jevA che, tene mArIe to ApaNe naMgoDa kahevAie. ene choDI de ne pachI mAra, to te tane mAraze athavA to nAsI jaze. bAMdhelAne mAravuM e zUravIranAM kAma kema kahevAya ? e to bAyalAnAM kAma kahevAya. gharanA mANasane to saheje ya du:kha devAya ja nahIM. jenAmAM samaja nA hoya te gharanAMne duHkha de. phariyAda nahIM, nikAla lAvo te ! praznakartA : dAdA, mArI phariyAda koNa sAMbhaLe ? dAdAzrI : tuM phariyAda karIza to tuM phariyAdI thai jaiza. huM to je phariyAda karavA Ave tene ja gunegAra gaNuM. tAre phariyAda karavAno vakhata ja kema Avyo ? phariyAdI ghaNAkharA gunegAra ja hoya che. pote gunegAra hoya to phariyAda karavA Ave. tuM phariyAda karIza to tu phariyAdI thai jaiza ane sAmo AropI thaze. eTale enI draSTimAM AropI tuM TharIza. mATe koinI viruddha phariyAda nA karavI. praznakartA : to mAre zuM karavuM ? dAdAzrI : "e" avaLA dekhAya to kahevuM ke, e to sArAmAM sArA mANasa che, tuM ja khoTI che. ema guNAkAra thai gayo hoya to bhAgAkAra karI nAkhavo ne bhAgAkAra thai gayo hoya to guNAkAra karI nAkhavo. A guNAkAra bhAgAkAra zAthI zIkhave che ? saMsAramAM niveDo lAvavA mATe. pelo bhAgAkAra karato hoya to ApaNe guNAkAra karavA eTale rakama UDI jAya. sAmA mANasa mATe vicAra karavo ke eNe mane Ama kahyuM, tema kahyuM e ja guno che. A rastAmAM jatI vakhate bhIMta athaDAya to tene kema vaDhatA nathI ? jhADane jaDa kema kahevAya ? je vAge e badhAM lIlAM jhADa ja che ! gAyano paga ApaNA upara paDe to ApaNe kaMi kahIe chIe ? evuM A badhA lokonuM che. 'jJAnI puruSa" badhAne zI rIte mAphI Ape ? e samaje ke A bicArA samajatA nathI, jhADa jevA che. ne samajaNavALAne to kahevuM ja nA paDe, e to mahIM tarata pratikramaNa karI nAkhe. sAmAno doSa ja nA joie, nahIM to enAthI to saMsAra bagaDI jAya che. potAnA ja doSa jo jo karavA. ApaNA ja karmanA udayanuM phaLa che A ! mATe kaMI kahevAnuM ja nA rahyuM ne ? badhAM anyonya doSa de ke 'tame AvA cho, tame tevAM cho." ne bhegAM besIne Tebala para khAya. Ama vera mahIM baMdhAya che, A verathI duniyA UbhI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana rahI che. tethI to ame kahyuM ke 'samabhAve nikAla karajo.' enAthI vera baMdha thAya. sukha letAM phaphlAmaNa vadhI ! saMsArI mIThAimAM zuM che ? kai evI mIThAI che ke je ghaDIvAre ya Take ? vadhAre khAdhI hoya to ajIrNa thAya, ochI khAdhI hoya to mahIM lAlaca pese. vadhAre khAya to mahIM taraphaDAmaNa thAya. sukha evuM hovuM joie ke taraphaDAmaNa nA thAya. juone, A dAdAne che ne evuM sanAtana sukha ! sukha paDe eTalA mATe loka zAdI kare che, tyAre UlaTuM vadhAre phasAmaNa lAge. mane koi 'helpara' maLe, saMsAra sAro cAle evo koi 'pArTanara' maLe eTalA mATe zAdI kare che ne ? saMsAra Ama AkarSaka hoya paNa mahIM peThA pachI muMjhavaNa thAya, pachI nIkaLAya nahIM. lakkaDa kA lahu ja khAya vo bhI pastAya, jo nA khAya vo bhI pastAya.' paiNIne pastAvAnuM, paNa pastAvAthI jJAna thAya. anubhavajJAna thavuM joie ne ? emane ema copaDI vAMce to kaMi anubhavajJAna thAya ? copaDI vAMcIne kaMi vairAga Ave ? vairAga to pastAvo thAya tyAre thAya. A rIte lagna nakkI thAya ! eka benane paraNavuM ja nahotuM, emanAM gharanAM mArI pAse tene teDI lAvyAM. tyAre meM ene samajAvI, paiNyA vagara cAle ema nathI ane paiNIne pastAyA vagara cAle tema nathI. mATe A badhI rokakaLATa rahevA de ne huM kahuM chuM e pramANe tuM paraNI jA. jevo vara maLe evo, paNa vara to maLyo ne ? koi paNa jAtano vara joie. eTale lokone AMgaLI karavAnI TaLI jAya ne ! ane kyA AdhAre dhaNI maLe che e me tene samajAvyuM. bena samajI gai, ne mArA kahyA pramANe paiNI. paNa pachI vara jarA dekhAvaDo nA lAgyo. paNa eNe kahyuM ke mane dAdAjIe kahyuM che eTale paraNavuM ja che. benane paiNatA pahelAM jJAna ApyuM. ane pachI to eNe mAro eka zabda oLaMgyo nahi ne bena ekadama sukhI thai gai. chokarAo chokarInI pasaMdagI karatA pahelAM bahuM cUMthe che. bahu UMcI che, bahu nIcI che, bahu jADI che, bahu pAtaLI che, jarA kALI che. mera cakakara, A te bheMsa che ? chokarAMone samaja pADo ke lagna karavAnI rIta zuM hoya ! tAre jaine choDIne jovI ne AMkhathI AkarSaNa thAya e ApaNuM lagna nakkI ja che ane AkarSaNa nA thAya to ApaNe baMdha rAkhavuM. jagata' vera vALe ja ! A to 'Ama phara, tema phara' kare ! eka chokaro AvuM bolato hato tene meM to khakhaDAvyo. meM kahyuM, 'tArI madhara hau vahu thai hatI. tuM kaI jAtano mANasa che te ?" strIonuM ATaluM badhuM ghora apamAna ! Aje chokarIo vadhAre vadhI gai che tethI strIonuM apamAna thAya che. pahelAM to A DobAonuM ghora apamAna thatuM hatuM, teno A badalo vALe che. pahelAM to pAMcaso DobAo-rAjAo lAinabaMdha UbhA rahe ne eka rAjakuMvarI varamALA paherAvavA nIkaLe, ne DobAo Doka AgaLa dharIne UbhA rahe ! kuMvarI AgaLa khasI ke DobAne kApo to lohI ya nA nIkaLe ! kevuM ghora apamAna ! baLyuM, A paiNavAnuM !! enA karatA nA paiNyA hoya to sAruM !!! ane AjakAla to chokarIo hau kahetI thai gai che ke jarA Ama pharo to ? tame jarA kevA dekhAva cho ? juo, ApaNe Ama jovAnI 'sisTama kADhI to A veSa thayo ne ApaNo ? enA karatAM 'sisTama" ja nA pADIe to zuM khoTuM ? A ApaNe lapharuM ghAlyuM to ApaNane e lapharuM vadhyuM. A kALamAM ja chellAM pAMceka hajAra varSathI puruSo kanyA levA jAya che. te pahelAM to bApa svayaMvara race ne tenI mahIM pelA so DobA AvelA hoya ! temAthI kanyA eka DobAne pAsa kare ! A rIte pAsa karIne paiNavAnuM hoya tenA karatAM nA paiNavuM sAruM. A badhA DobA lAinabaMdha UbhA hoya, temAMthI kanyA varamALA laIne nIkaLI hoya. badhAnA manamAM lAkha AzAo hoya te DokI AgaLa dharyA kare ! A rIte ApaNI pasaMdagI vahu kare enA karatAM janma ja nA levo sAro ! te Aje e DobAo Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana strIonuM bhayaMkara apamAna karIne vera vALe che ! strIne jovA jAya tyAre kahe, 'Ama phara, tema phara." "komanasensa'thI 'solyuzana' Ave ! badhAne ema nathI kaheto ke tame badhAM mokSe cAlo. huM to ema kahuM chuM ke 'jIvana jIvavAnI kaLA zIkho.' 'komanasensa' thoDI ghaNI to zIkho lokonI pAsethI ! tyAre zeThiyAo mane kahe che ke, 'amane komanasensa to che.' tyAre meM kahyuM, 'komanasensa' hoya to AvuM hoya nahIM. tuM to DaphoLa che. zeThe pUchayuM, 'komanasensa eTale zuM ?" meM kahyuM, 'komanasensa eTale evarIvhera eplIkebala-thIyarITIkalI ejha vela ejha prekTIkalI.' game tevuM tALuM hoya, kaTAyeluM hoya ke game tevuM hoya paNa kUMcI nAkhe ke tarata UghaDI jAya enuM nAma komanasensa. tamAre to tALAM UghaDatAM nathI, vaDhavADo karo cho ane tALAM toDo cho ! are, upara ghaNa moTo mAro cho ! matabheda tamane paDe che ? matabheda eTale zuM ? tALuM ughADatAM nA AvaDyuM te komanasensa kyAMthI lAve ? mAruM kahevAnuM ke pUrepUrI traNaso sATha DigrInI saMpUrNa 'komanasensa' nA hoya, paNa cAlIsa DigrI, pacAsa DigrInuM AvaDe ne ? evuM dhyAnamAM lIdhuM hoya to ? eka zubha vicAraNA upara caDhayo hoya to ene e vicAraNA sAMbhare ne e jAgrata thai jAya. zubha vicAraNAnAM bIja paDe, pachI e vicAraNA cAlu thai jAya. paNa A to zeTha Akho dahADo lakSmInA ne lakSmInA vicAromAM ja ghUmyA kare ! eTale mAre zeThane kahevuM paDe che ke, "zeTha, tame lakSmI pAchaLa paDyA cho ? ghera badhuM bheLAI gayuM che !" choDIo moTara laIne Ama jatI hoya, chokarAo tema jAya ne zeThANI A bAju jAya. 'zeTha, tame to badhI rIte lUMTAI gayA cho!" tyAre zeThe pUchayuM, "mAre karavuM zuM ?" me kahyuM, 'vAtane samajone kevI rIte jIvana jIvavuM e samajo. ekalA paisA pAchaLa nA paDo. zarIranuM dhyAna rAkhatA raho, nahIM to hArTa-pheila thaze.' zarIranuM dhyAna, paisAnuM dhyAna, chokarIonA saMskAranuM dhyAna, badhA khUNA vALavAnA che. eka khUNo tame vALa vALa karo cho, have baMgalAmAM eka ja khUNo jhApaTa jhApaTa karIe ne bIje badhe paMjo paDyo hoya to kevuM thAya ? badhA ja khUNA vALavAnA che. A rIte to jIvana kema jivAya ? kleza vinAnuM jIvana komanasensavALo gharamAM matabheda thavA ja nA de. e 'komanasensa' kyAMthI lAve ? e to 'jJAnI puruSa' pAse bese, 'jJAnI puruSa'nA caraNonuM sevana kare tyAre 'komanasensa' utpanna thAya. 'komanasensavALo gharamAM ke bahAra kyAMya jhaghaDo ja nA thavA de. A muMbaimAM matabheda vagaranAM ghara keTalAM ? matabheda thAya tyAM 'komanasensa' kema kahevAya ? gharamAM vAipha kahe ke, atyAre dahADo che to ApaNe 'nA, rAta che" kahIne jhaghaDA mAMDIe to teno kyAre pAra Ave ? ApaNe tene kahIe ke, "ame tane vinaMtI karIe chIe ke rAta che, jarA bahAra tapAsa karI ne.' to ya e kahe ke, "nA, divasa ja che tyAre ApaNe kahIe, 'yu Ara karekTa. mArI bhUla thai gai." to ApaNI pragati maMDAya, nahIM to Ano pAra Ave tema nathI. A to 'bAyapAsara' (vaTemArga) che badhA. 'vAipha' paNa 'bAyapAsara' che. rileTiva, aMte dago samajAya ! A badhI "rIleTIva' sagAio che. 'riyala' sagAi AmAM koi che ja nahIM. are, A deha ja 'rileTiva' che ne ! A deha ja dago che, to e dagAnAM sagAM keTalAM haze ? A dehane ApaNe roja navaDAvIe. dhovaDAvIe to ya peTamAM duHkhe to ema kahIe ke roja tArI ATalI ATalI mAvajata karuM chuM to Aje jarA zAMta rahe ne ? to ya e ghaDIvAra zAMta nA rahe. e to AbarU lai nAkhe. are, A batrIsa dAMtamAMthI eka duHkhato hoya ne to ya e bumo paDAvaDAve. AkhuM ghara bharAya eTalA to AkhI jiMdagImAM dAtaNa karyA hoya, roja pIMchI mAramAra karI hoya toya moTuM sApha nA thAya ! e to hatuM tevuM ne tevuM ja pAchuM. eTale A to dago che. mATe manuSya avatAra ne hindustAnamAM janma thAya, UMcI jJAtimAM janma thAya ane jo mokSanuM kAma nA kADhI lIdhuM to tuM bhaTakAi maryo ! jA tAruM badhuM ja nakAmuM gayuM !! kaMika samajavuM to paDaze ne ?! bhale mokSanI jarUra badhAne nA hoya, paNa 'komanesansa'nI jarUra to badhAne kharI. A to 'komanasensa' nahIM hovAthI gharanuM khAI-pIne Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 88 kleza vinAnuM jIvana athaDAmaNo thAya che. badhA kaMI kALAM bajAra kare che ? chatAM gharanA traNa mANasomAM sAMja paDye tetrIsa matabheda paDe che. AmAM zuM sukha paDe ? pachI naphaphaTa thaI jIve. e svamAna vagaranuM jIvana zuM kAmanuM ? emAM ya mejisTreTa sAheba korTamAM sAta varSanI sajA ThokIne AvyA hoya, paNa ghera paMdara-paMdara dahADAthI kesa paMDiMgamAM paDyo hoya ! bAisAheba joDe abolA hoya ! tyAre ApaNe mejisTreTa sAhebane puchIe ke, "kema sAheba ?" tyAre sAheba kahe ke, 'bAi bahu kharAba che, bilakula jaMgalI che." have bAisAhebane pUchIe ke, "kema sAheba to bahu sArA mANasa che ne ?!' tyAre bAisAheba kahe, 'javA do ne nAma. roTana mANasa che." have AvuM sAMbhaLIe, tyAMthI ja nA samajI jaIe ke A badhu polaMpola che jagata ? AmAM karekTanesa jevuM kazuM ja nathI. | vAipha' jo zAka moMghA bhAvanuM lAvI hoya to zAka joine akkarmI taDUke, ATalA moghA bhAvanuM te zAka lavAtuM haze ? tyAre bAisAheba kaheze, A tame mArI para eTeka karyo.' ema kahIne bAi 'Dabala eTeka' kare have Ano pAra kyAM Ave ? "vAipha" jo moMghA bhAvanuM zAka lAvI hoya to ApaNe kahIe, 'bahu sAruM karyuM, mArA dhanabhAgya ! bAkI, mArA jevA lobhiyAthI ATaluM moMghuM nA lavAta.' ame eka jaNane tyAM UtarelA. te enAM vAipha cheTethI taNacho mArIne cA mUkI gayAM. huM samajI gayo ke A beune kaMika bhAMjagaDa paDelI che. meM bahenane bolAvIne pUchayuM, 'taNacho kema mAryo?" to e kahe, "nA, evuM kazuM nathI.' ene kahyuM, 'tArA peTamAM zuM vAta che e huM samajI gayo chuM. mArI pAse chupAve che ? te taNacho mAryo to tAro dhaNI ya manamAM samajI gayo ke zuM hakIkata che. A ekaluM kapaTa choDI de chAnImAnI, jo sukhI thavuM hoya to.' puruSa to bhoLA hoya ne A to strIo cAlIsa varSa upara pAMcapaccIsa gALo dIdhI hoya to te kahI batAve ke tame te dahADe Ama kahetA hatA ! mATe sAcavIne strI joDe kAma kADhI levA jevuM che. strI to ApaNI pAse kAma kADhI leze. paNa ApaNane nathI AvaDatuM. strI sADI lAvavAnuM kahe doDhaso rUpiyAnI, to ApaNe paccIsa vadhAre ApIe. te cha mahinA sudhI to cAle. samajavuM paDe, lAipha eTale lAipha che ! A to jIvana jIvavAnI kaLA nA hoya ne vahu karavA jAya ! vagara sarTiphikeTe dhaNI thavA gayA, dhaNI thavA mATenI lAyakAtanuM 'sarTiphikeTa' hovuM joie to ja bApa thavAno adhikAra prApta thAya. A to vagara adhikAre bApa thai gayA ne pAchAM dAdA ye thAya ! Ano kyAre pAra Avaze ? kaMika samajavuM joie. rileTivamAM, to sAMdhavAnuM ! A to 'rileTiva' sagAio che. jo 'riyala' sagAi hoya ne, to to ApaNe jakke caDhelA kAmanA ke tuM sudhare nahIM tyAM sudhI jakke caDhIza. paNa A to 'rileTiva' ! 'rileTiva" eTale eka kalAka jo baisAheba joDe jAmI jAya to beune 'DAyavorsano vicAra AvI jAya, pachI e vicArabIjanuM jhADa thAya. ApaNe jo, 'vAipha'nI jarUra hoya to e phADaphADa kare to ApaNe sAMdha sAMdha karavuM. to ja A 'rileTiva' saMbaMdha Take, nahIM to tUTI jAya. bApa joDe ya "rIleTIva' saMbaMdha che. loka to 'riyala' sagAi mAnIne bApa joDe caDhe jakTa. e sudhare nahIM tyAM sudhI jakke caDhavuM ? mera cakkara, ema karatAM, sudharatAM to Doso marI jaze! enA karatAM enI sevA kara ne bicAro vera bAMdhIne jAya enA karatAM ene nirAMte maravA de ne ! enAM ziMgaDAM ane bhAre. koine vIsa vIsa phUTa lAMbAM ziMgaDAM hoya temAM ApaNane zuM bhAra ?! jenA hoya tene bhAra. ApaNe ApaNI pharaja bajAvavI. mATe janne nA caDho, tarata vAtano ukela lAvI nAkho. tema chatAM sAmo mANasa bahu bAjhe to kahIe ke, 'huM to pahelethI ja DaphoLa chuM. mane to AvuM AvaDatuM ja nathI." evuM kahI dIdhuM eTale pelo ApaNane choDI de. je te raste chuTI jAo ane manamAM ema nahIM mAnI besavAnuM ke badhAM caDhI besaze to zuM karIzuM? e zuM caDhI bese ? caDhI besavAnI koi zakti ja dharAvatuM nathI. A badhAM karmanA udayathI bhamaraDA nAce che ! mATe jema tema karIne Ajano zukravAra phleza vagara kADhI nAkho, kala kI bAta kala dekha leMge. bIje dahADe kaMika TeTo phUTavAno thayo to game te rIte tene DhAMkI devo, phira dekha leMge. Ama divaso kADhavA. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana e sudhareluM kyAM sudhI Take ?! dareka vAtamAM ApaNe sAmAne 'eDajasTa' thai jaie to keTaluM badhuM saraLa thai jAya. ApaNe joDe zuM lai javAnuM che ? koi kaheze ke, 'bhAI, ene sIdhI karo." "are, ene sIdhI karavA jaiza to tuM vAMko thai jaiza." mATe 'vAiphane sIdhI karavA jazo nahIM, jevI hoya tene karekTa kahIe. ApaNe enI joDe kAyamanuM sATuM-sahiyAruM hoya to judI vAta che, A to eka avatAra pachI to kyAMya vikharAi paDaze. baMnenA maraNakALa judA, baMnenAM karama judAM ! kazuM levAya nahIM ne devAya nahIM ! ahIMthI te kone tyAM jaze tenI zI khabara ? ApaNe sIdhI karIe ne AvatA janme jAya ko'kane bhAge ! praznakartA : enI joDe karma baMdhAyAM hoya to bIjA avatAramAM to, bhegAM to thAya ne ? dAdAzrI : bhegAM thAya, paNa bIjI rIte bhegAM thAya. ko'kanI orata thaine ApaNe tyAM vAto karavA Ave. karmanA niyama kharA ne ! A to ThAma nahIM ne ThekANuM ya nahIM. ko'ka puNyazALI mANasa evo hoya ke je amuka bhava joDe rahe. juone neminAtha bhagavAna, rAjula sAthe nava bhavathI joDe ne joDe ja hatA ne ! evuM hoya to vAta judI che. A to bIjA bhavanuM ja ThekANuM nathI. are, A bhavamAM ja jatA rahe che ne ! ene 'DAyavorsa' kahe che ne ? A bhavamAM ja be dhaNI kare, traNa dhaNI kare ! eDajasTa thaie, to ya sudhare ! mATe tamAre emane sIdhAM karavA nahIM. e tamane sIdhA kare nahIM. jevuM maLyuM evuM sonAnuM. prakRti koinI koi dahADo sIdhI thAya nahIM. kUtarAnI pUchaDI vAMkI ne vAMkI ja rahe eTale ApaNe cetIne cAlIe. jevI ho te bhale ho, "eDajasTa evarIvhera. kaiDakAvAnI jagyAe tame nA TeDakAvI tenAthI 'vAipha' vadhAre sIdhI rahe. je gusso nathI karato eno tApa bahu sakhata hoya. A ame koine koi dahADo ya vaDhatA nathI, chatAM amAro tApa bahu lAge. praznakartA : to pachI e sIdhI thai jAya ? dAdAzrI : sIdhA thavAno mArga ja pahelethI A che. te kaLiyugamAM lokone poSAtuM nathI. paNa enA vagara chUTako nathI. praznakartA : paNa e agharuM bahu che. dAdAzrI : nA, nA. e agharuM nathI, e ja saheluM che. gAyanAM ziMgaDA gAyane bhAre. praznakartA : ApaNane paNa e mAre ne ? dAdAzrI : ko'ka dahADo ApaNane vAgI jAya. ziMgaDuM vAgavA Ave to ApaNe Ama khasI jaie, tevuM ahIM paNa khasI javAnuM ! A to vAMdho kyAM Ave che ? mArI paiNelI ne mArI vAipha'. are, nhoya 'vAipha' A 'hasabanDa' ja nathI to pachI 'vAipha' hotI haze ? A to anADInA khela che ! AryaprajA kyAM rahI che atyAre ? sudhAravA karatAM, sudharavAnI jarUra ! praznakartA: 'potAnI bhUla che' evuM svIkArI laine patnIne sudhArI nA zakAya ? dAdAzrI : sudhAravA mATe pote ja sudharavAnI jarUra che. koine sudhArI zakAto ja nathI. je sudhAravAnA prayatnavALA che te badhAM ahaMkArI che. pote sudharyo eTale sAmo sudharI ja jAya. meM evAya joyelA che ke je bahAra badho sudhAro karavA nIkaLyA hoya che ne gharamAM emanI 'vAipha' AgaLa AbarU nathI hotI, madhara AgaLa AbarU nathI hotI. A kaI jAtanA mANaso che ? pahelo tuM sudhara. huM sudhAruM, huM sudhAruM e khoTo igoijhama che. are, tAruM ja ThekANuM nathI, te tuM zuM sudhAravAno che ?! pahelAM pote DAhyA thavAnI jarUra che. 'mahAvIra' mahAvIra thavA mATeno ja prayatna karatA hatA ane teno ATalo badho prabhAva paDyo che ! paccIsaso varSa sudhI to emano prabhAva jato nathI !!! ame koine sudhAratA nathI. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana zete sudhAravAno adhikAra ?! tamAre sudhAravAno adhikAra keTalo che ? jemAM caitanya che tene sudhAravAno tamane zo adhikAra ? A kapaDuM meluM thayuM hoya to ene ApaNe sApha karavAno adhikAra che. kAraNa ke tyAM sAmethI koi jAtanuM riekazana nathI. ane jemAM caitanya che e to riekazanavALuM che, ane tame zuM sudhAro ? A prakRti potAnI ja sudharatI nathI tyAM bIjAnI zuM sudharavAnI ? pote ja bhamaraDo che. A badhA Topsa che. kAraNa ke e prakRtine AdhIna che, puruSa thayo nathI. puruSa thayA pachI ja puruSArtha utpanna thAya. A to puruSArtha joyo ja nathI. vyavahAra ukelavo, "eDajasTa' thai ! praznakartA : vyavahAramAM rahevAnuM to 'eDajasTamenTa' ekapakSI to nA hovuM joie ne ? dAdAzrI : vyavahAra to enuM nAma kahevAya ke "eDajasTa' thaie eTale pADozI ya kahe ke, "badhA ghera jhaghaDA che, paNa A ghera jhaghaDo nathI." eno vyavahAra sArAmAM sAro gaNAya. jenI joDe nA phAve tyAM ja zakti keLavavAnI che. phAvyuM tyAM to zakti che ja. nA phAve e to nabaLAI che. mAre badhA joDe kema phAve che ? jeTalA eDajasTamenTa lezo teTalI zaktio vadhaze ane azaktio tuTI jaze. sAcI samajaNa to bIjI badhI samajaNane tALAM vAgaze tyAre ja thaze. 'jJAnI' to sAmo vAMko hoya to ya tenI joDe 'eDajasTa' thAya, 'jJAnI puruSa'ne joine cAle to badhI jAtanAM eDajasTamenTa karatAM AvaDI jAya. AnI pAchaLa sAyansa zuM kahe che ke vItarAga thai jAo, rAgadveSa nA karo. A to mahIM kaMika Asakti rahI jAya che, tethI mAra paDe che. A vyavahAramAM ekapakSI, nispRha thai gayA hoya te vAMkA kahevAya. ApaNane jarUra hoya to sAmo vAMko hoya to ya tene manAvI levo paDe. A sTezana para majUra joito hoya to e AnAkAnI karato hoya to ya tene cAra AnA ochAvattA karIne manAvI levo paDe, ane nA manAvIe to e bega ApaNA mAthA para ja nAkhe ne ? kleza vinAnuM jIvana 'DonTa sI laoNjha, plIjha seTala'. sAmAne 'seTalamenTa' levA kahevAnuM. 'tame Ama karo, tema karo." evuM kahevA mATe TAima ja kyAM hoya ? sAmAnI so bhUla hoya to ya ApaNe to potAnI ja bhUla kahIne AgaLa nIkaLI javAnuM. A kALamAM 'la' (kAyadAo) to jovAto haze ? A to chelle pATale AvI gayeluM che ! jyAM juo tyAM doDAdoDa ne bhAgAbhAga ! loka gUMcAi gayelAM che !! ghera jAya to vAipha bUmo pADe, chokarAM bUmo pADe, nokarIe jAya to zeTha bUmo pADe, gADImAM jAya to bhIDamAM dhakkA khAya ! kyAMya nirAMta nahIM. nirAMta to joie ne ? koi laDI paDe to ApaNe tenI dayA khAvI ke ahoho, Ane keTalo badho akaLATa haze te laDI paDe che ! akaLAya te badhA nabaLA che. praznakartA : ghaNI vakhata ema bane ke eka samaye be jaNa sAthe eDajasTamenTa' eka ja vAta para levAnuM hoya to te ja vakhate badhe zI rIte pahocI vaLAya ? dAdAzrI : beu joDe levAya. are, sAta jaNa joDe levAnuM hoya to ya lai zakAya. eka pUche, "mAruM zuM karyuM ?" tyAre kahIe, 'hA bA, tArA kahyA pramANe karIzuM. bIjAne ya ema kahIzuM.' tame kahezo tema karIzuM 'vyavasthita'nI bahAra thavAnuM nathI, mATe game te rIte jhaghaDo nA Ubho karazo. A to sAruM-khoTuM kahevAthI bhUtAM pajave che. ApaNe to baMnene sarakhAM karI nAkhavAnAM che. Ane sAruM kahyuM eTale peluM khoTuM thayuM, eTale pachI e pajave. paNa baMnenuM milcara karI nAkhIe eTale pachI asara nA rahe. 'eDajasTa evarIvhera'nI ame zodhakhoLa karI che. kharuM kaheto hoya tenI joDe ya ne khoTuM kahetA hoya tenI joDe ya "eDajasTa' thA. amane koI kahe ke, 'tamArAmAM akkala nathI.' to ame tene tarata 'eDajasTa thaI jaIe ne tene kahIe ke, "e to pahelethI ja nahotI ! hamaNAM kaMi tuM khoLavA Avyo che ? tane to Aje enI khabara paDI, paNa huM to nAnapaNathI e jANuM chuM.' Ama kahIe eTale bhAMjagaDa maTI ne ? pharI e ApaNI pAse akkala khoLavA ja nA Ave. Ama nA karIe to ApaNe ghera' kyAre pahoMcAya ? Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana ame A saraLa ne sIdho rasto batADI daIe chIe ane A athaDAmaNa kaMi roja roja thAya che ? e to jyAre ApaNAM karmanA udaya hoya tyAre thAya, teTalA pUratuM ApaNe 'eDajasTa' thavAnuM. gharamAM 'lIlA" joDe jhaghaDo thayo hoya to jhaghaDo thayA pachI 'lIlA'ne hoTalamAM lai jaine, jamADIne khuza karIe, have tAMto nA rahevo joie. 'eDajasTamenTa'ne ame nyAya kahIe chIe. Agraha-durAgraha e kaMi nyAya nA kahevAya. koi paNa jAtano Agraha e nyAya nathI. ame kazAno kakko nA pakaDIe. je pANIe maga caDe enAthI caDAvIe, chevaTe gaTaranA pANIe paNa caDAvIe !! A bahAravaTiyA maLI jAya tenI joDe ' DieDajasTa' thaie to e mAre. enA karatAM ApaNe nakkI karIe ke ene "eDajasTa' thaine kAma levuM che. pachI ene pUchIe ke, 'bhai, tArI zI icchA che ? jo bhai, ame to jAtrA karavA nIkaLyA chIe. tene eDajasTa thai jaie'. A vAMdarAnI khADI gaMdhAya to ene zuM vaDhavA javAya ? tema A mANaso gaMdhAya che tene kaMi kahevA javAya ? gaMdhAya e badhI khADIo kahevAya ne sugaMdhI Ave e bAga kahevAya. je je gaMdhAya che e badhA kahe che ke tame amArI joDe vItarAga raho ! A eDajasTa evarIvhera' nahIM thAya to gAMDA thazo badhA. sAmAne chaMcheDyA karo tethI ja gAMDA thAya. A kutarAne eka phero chaMcheDIe, bIjA phera, trIjA phera chaMcheDIe tyAM sudhI e ApaNI AbarU rAkhe paNa pachI to bahu chaMcheDa karIe to e ya bacakuM bharI le. eya samajI jAya ke A roja chaMcheDe che te nAlAyaka che, nAgo che. A samajavA jevuM che. bhAMjagaDa kazI ja karavAnI nahIM; eDajasTa evarIvhera. tahIM to vyavahAranI gUMca AMtare ! pahelo A vyavahAra zIkhavAno che. vyavahAranI samajaNa vagara to loko jAtajAtanA mAra khAya che. praznakartA : adhyAtmamAM to ApanI vAta mATe kaMi kahevAnuM ja nathI. paNa vyavahAramAM ya ApanI vAta 'Topa'nI vAta che. dAdAzrI : evuM che ne, ke vyavahAramAM 'Topa'nuM samajyA sivAya koi mokSe gayelo nahIM, game teTaluM bAra lAkhanuM AtmajJAna hoya paNa vyavahAra samajyA sivAya koi mokSe gayelo nahIM ! kAraNa ke vyavahAra choDanAra che ne ? e nA choDe to tame zuM karo ? tame 'zuddhAtmA' cho ja paNa vyavahAra choDe to ne ? tame vyavahArane gUMcava gUMcava karo cho. jhaTapaTa ukela lAvo ne ? A bhAIne kahyuM hoya ke, 'jA, dukAnethI AiskrIma lai Ava.' paNa e aDadhethI pAcho Ave. ApaNe pUchIe, 'kema ?" to e kahe ke, 'rastAmAM gadheDuM maLyuM tethI ! apazukana thayAM !!" have Ane Avu UMdhuM jJAna thayuM che te ApaNe kADhI nAkhavuM joie ne ? ene samajAvavuM joie ke bhai, gadheDAmAM bhagavAna rahelA che mATe apazukana kazuM hotuM nathI. tuM gadheDAno tiraskAra karIza to te temAM rahelA bhagavAnane pahoMce che, tethI tane bhayaMkara doSa bese che. pharI AvuM nA thAya. evI rIte A UMdhuM jJAna thayuM che. tenA AdhAre "eDajasTa' nathI thai zakatA. "kAunTarapulI' - eDajasTamenTanI rIta ! ApaNe pahelAM ApaNo mata nA mUkavo. sAmAne pUchavuM ke A bAbatamAM tamAre zuM kahevuM che ? sAmo enuM pakaDI rAkhe to ame amAruM choDI daie. ApaNe to eTaluM ja jovAnuM ke kaye raste sAmAne du:kha nA thAya. ApaNo abhiprAya sAmA upara besADavo nahIM. sAmAno abhiprAya ApaNe levo. ame to badhAno abhiprAya laine 'jJAnI' thayA chIe. huM mAro abhiprAya koi para besADavA jAuM to huM ja kAco paDI jAuM. ApaNA abhiprAyathI koine duHkha nA hovuM joie. tArA 'rivolyuzana' aDhArasonA hoya ne sAmAnA chasonA hoya ne tuM tAro abhiprAya enA para besADe to sAmAnuM enjina tUTI jAya. enA badhAM gIyara badalavA paDe. praznakartA : 'rivolyuzana' eTale zuM ? dAdAzrI: A vicAranI je spIDa che te darekane judI hoya. kazuM Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana banyuM hoya to te eka miniTamAM to keTaluM ya dekhADI de, enA badhA paryAyo' eTa-e-TAima' dekhADI de. A moTA moTA presiDanTone miniTanA bAraso bAraso 'rivolyuzana' pharatA hoya, to amArA pAMca hajAra hoya. mahAvIrane lAkha 'rivolyuzana' pharatA ! 95 A matabheda paDavAnuM kAraNa zuM ? tamArI vAipha'ne so 'rivolyuzana' hoya ne tamArA pAMcaso 'rivolyuzana' hoya ane tamane vacce 'kAunTarapulI' nAkhatAM AvaDe nahIM eTale taNakhA jhare, jhaghaDA thAya. are ! keTalIka vAra to 'enjina' hau tUTI jAya. 'rivolyuzana' samajyA tame ? A majUrane tame vAta karo to tamArI vAta ene pahoMce nahIM. enA 'rivolyuzana' pacAsa hoya ne tamArA pAMcaso hoya, koine hajAra hoya, koine bAraso hoya. jevuM jenuM 'DevalapamenTa' hoya te pramANe 'rivolyuzana' hoya. vacce 'kAunTarapulI' nAkho to ja ene tamArI vAta pahoMce. 'kAunTarapulI' eTale tamAre vacce paTTo nAMkhI tamArA 'rivolyuzana' ghaTADI nAkhavA paDe. huM dareka mANasanI joDe 'kAunTarapulI' nAkhI dauM. ekalo ahaMkAra kADhI nAkhavAthI ja vaLe tema nathI, kAunTarapulI paNa darekanI joDe nAkhavI paDe. tethI to amAre koinI joDe matabheda ja nA thAya ne ! ame jANIe ke A bhAinA ATalA ja 'rivolyuzana' che. eTale te pramANe huM 'kAunTarapulI' goThavI dauM. amane to nAnA bALaka joDe paNa bahu phAve. kAraNa ke ame temanI joDe cAlIsa 'rivolyuzana' goThavI daie eTale ene mArI vAta pahoMce, nahIM to e mazIna tUTI jAya. praznakartA : koi paNa, sAmAnA 'levala' upara Ave to ja vAta thAya ? dAdAzrI : hA, enA 'rivolyuzana' para Ave to ja vAta thAya. A tamArI joDe vAtacIta karatAM amArAM 'rivolyuzana' kyAMnA kyAM jai Ave ! AkhA varlDamAM pharI Ave !! 'kAunTarapulI' tamane nAkhatAM nA AvaDe temAM ochAM 'rivolyuzana'vALA eMjinano zo doSa ? e to tamAro doSa ke 'kAunTarapulI' nAkhatAM nA AvaDI ! 6 kleza vinAnuM jIvana avaLuM kahevAthI kakaLATa thayo .... praznakartA : patino bhaya, bhaviSyano bhaya, 'eDajasTamenTa' levA deto nathI. tyAM AgaLa 'ApaNe ene sudhAranAra koNa' e yAda rahetuM nathI, ne sAmAne cetavaNI rUpe bolAi jAya che. dAdAzrI : e to 'vyavasthita'no upayoga kare, 'vyavasthita' phITa thai jAya to kazo vAMdho Ave tema nathI. pachI kazuM pUchavA jevuM ja nA rahe. dhaNI Ave eTale thALI pATalo mUkIne kahIe ke, 'cAlo jamavA !' emanI prakRti badalAvAnI nathI. je prakRti ApaNe joine, pasaMda karIne paiNIne AvyA te prakRti TheTha sudhI jovAnI. mATe pahele dahADe zuM nahotA jANatA te A prakRti AvI ja che ? te ja dahADe chUTuM thai javuM hatuM ne ! vaTalAyA zuM karavA vadhAre ? A kacakacathI saMsAramAM kazo phAyado thato nathI, nukasAna ja thAya che. kacakaca eTale kakaLATa ! tethI bhagavAne ene kaSAya kahyA. tamArAM benI aMdara 'problema' vadhe tema juduM thatuM jAya. 'problema' 'solva' thai jAya pachI juduM nA thAya. judaithI duHkha che. ane badhAMne 'problema' UbhA thavAnA, tamAre ekalAMne thAya che evuM nathI. jeTalAMe zAdI karI tene 'problema' UbhA thayA vagara rahe nahIM. karmanA udayathI jhaghaDA cAlyA kare, paNa jIbhathI avaLuM bolavAnuM baMdha karo. vAta peTamAM ne peTamAM ja rAkho, gharamAM ke bahAra bolavAnuM baMdha karo. aho ! vyavahAra eTale ja .... praznakartA H prakRti nA sudhare paNa vyavahAra to sudharavo joie ne ? dAdAzrI : vyavahAra to lokone AvaDato ja nathI. vyavahAra koi dahADo AvaDyo hota, are aDadho kalAke ya AvaDyo hota to ya ghaNuM thai gayuM ! vyavahAra to samajyA ja nathI. vyavahAra eTale zuM ? upalaka ! vyavahAra eTale satya nahIM. A to vyavahArane satya ja mAnI lIdhuM che. vyavahAramAM satya eTale 'rileTiva' satya te. ahIMnI noTo sAcI hoya ke Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana khoTI hoya, beu 'tyAMnA sTezane kAma lAgatI nathI. mATe mela pULo Ana, ane ApaNe "ApaNuM" kAma kADhI lo. vyavahAra eTale dIdheluM pAchuM ApIe te. hamaNAM koi kahe ke, "caMdulAlamAM akkala nathI." to ApaNe jANIe ke A dIdheluM ja pAchuM AvyuM ! A jo samajo to tenuM nAma vyavahAra kahevAya. atyAre vyavahAra koI che ja nahIM. jene vyavahAra vyavahAra che eno nizcaya nizcaya che. ... te samyak kahevAthI kaLATa zame ! praznakartA : koie jANI joIne A vastu pheMkI dIdhI to tyAM AgaLa kahyuM "eDajasTamenTa' levuM? dAdAzrI : A to pheMkI dIdhuM, paNa chokaro pheMkI de to ya ApaNe 'joyA' karavAnuM. bApa chokarAne pheMkI de to ApaNe joyA karavAnuM. tyAre zuM ApaNe dhaNIne pheMkI devAno ? ekanuM to davAkhAnuM bheguM thayuM, have pAchAM be davAkhAnA UbhAM karavAM ?! ane pachI jyAre ene lAga Ave tyAre e ApaNane pachADe, pachI traNa davAkhAnAM UbhAM thayAM. praznakartA : to pachI kazuM kahevAnuM ja nahIM ? dAdAzrI : kahevAnuM, paNa samyak kahevuM jo bolatAM AvaDe to. nahIM to kUtarAnI peTha basa bhasa karavAno artha zuM ? mATe samyak kahevuM. praznakartA : samyak eTale kevI rItanuM ? dAdAzrI : "ohoho ! tame A bAbAne kema pheMkyo ? zuM kAraNa enuM ?" tyAre e kaheze ke, "jANI joine huM kaMi pheMkuM ? e te mArA hAthamAMthI chaTakI gayo na pheMkAI gayo ?" praznakartA : e to, e khoTuM bolyA ne ? dAdAzrI : e jUThuM bole e ApaNe jovAnuM nahIM. jUThuM bole ke sAcuM bole e enA AdhIna che, e ApaNA AdhIna nathI, e enI marajImAM Ave tevuM kare. ene jUThuM bolavuM hoya ke ApaNane khalAsa karavA hoya e enA tAbAmAM che. rAtre ApaNA mATalAmAM jhera nAkhI Ape to ApaNe to khalAsa ja thai jaie ne ! mATe ApaNA tAbAmAM je nathI te ApaNe jovAnuM nahIM. samyak kahetAM AvaDe to kAmanuM che ke, "bhai, AmAM zuM tamane phAyado thayo ?" to e enI meLe kabUla karaze. samyak kahetA nathI ane tame pAMca zeranI Apo to pelo daza zeranI Ape ! praznakartA : kahetA nA AvaDe to pachI zuM karavuM ? cUpa besavuM? dAdAzrI : mauna rahevuM ane joyA karavuM ke 'kyA hotA hai ?" sinemAmAM chokarAM pachADe che tyAre zuM karIe chIe ApaNe ? kahevAno adhikAra kharo badhAno, paNa kakaLATa vadhe nahIM evI rIte kahevAno adhikAra. bAkI, je kahevAthI kakaLATa vadhe e to mUrNAnuM kAma che. Takora, ahaMkArapUrvaka na karAya ! praznakartA : vyavahAramAM koi khoTuM karato hoya tene Takora karavI paDe che. tenAthI tene duHkha thAya che, to kevI rIte eno nikAla karavo ? dAdAzrI : vyavahAramAM Takora karavI paDe, paNa emAM ahaMkAra sahita thAya che mATe enuM pratikramaNa karavuM. praznakartA : Takora nA karIe to e mAthe caDhe ? dAdAzrI : Takora to karavI paDe, paNa kahetAM AvaDavuM joie. kahetAM nA AvaDe, vyavahAra nA AvaDe eTale ahaMkAra sahita Takora thAya. eTale pAchaLathI enuM pratikramaNa karavuM. tame sAmAne Takora karo eTale sAmAne khoTuM to lAgaze, paNa enuM pratikramaNa kara kara karazo eTale cha mahine, bAra mahine vANI evI nIkaLaze ke sAmAne mIThI lAge. atyAre to 'TesTeDa' vANI joie. 'anaTesTeDa' vANI bolavAno adhikAra nathI. A rIte pratikramaNa karazo to game tevuM haze to ya sIdhuM thai jaze. A abolA to bojo vadhAre ! praznakartA : abolA lai vAtane TALavAthI eno nikAla thai zake ? dAdAzrI : nA thai zake. ApaNe to sAmo maLe to kema cho ? kema nahIM ? ema kahevuM. sAmo jarA bUmAbUma kare to ApaNe jarA dhIme rahIne Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana 'samabhAve nikAla' karavo. eno nikAla to karavo ja paDaze ne jayAre tyAre ? abolA raho tethI kaMi nikAla thaI gayo ? e nikAla thato nathI eTale to abolA UbhA thAya che. abolA eTale bojo, jeno nikAla nA thayo eno bojo. ApaNe to tarata ene UbhA rAkhIne kahIe, 'UbhA raho ne, amArI kaMi bhUla hoya to mane kaho. mArI bahu bhUlo thAya che. tame to bahu hoziyAra, bhaNelA te tamArI nA thAya paNa huM bhaNelo ocho eTale mArI bahu bhUlo thAya." ema kahIe eTale e rAjI thaI jAya. praznakartA : evuM kahevAthI ya e narama nA paDe to zuM karavuM ? dAdAzrI : narama nA paDe to ApaNe zuM karavAnuM ? ApaNe kahI chUTavAnuM. pachI zo upAya ? jayAre tyAre ko'ka dahADo narama thaze. TeDakAvIne narama karo to te tenAthI kazuM narama thAya nahIM. Aje narama dekhAya, paNa e manamAM noMdha rAkhI mele ne ApaNe jyAre narama thaie te dahADe te badhuM pAchuM kADhe. eTale jagata veravALuM che. niyama evo che ke vera rAkhe, mahIM paramANuo saMgrahI rAkhe mATe ApaNe pUrepUro kesa UMce mUkI devo. prakRti pramANe eDajasTamenTa ... praznakartA : ApaNe sAmAne abolA toDavA kahIe ke mArI bhUla thai, have mAphI mAguM chuM, to ya pelo vadhAre cage to zuM karavuM ? dAdAzrI : to ApaNe kahevAnuM baMdha karavuM. ene evuM kaMika UMdhuM jJAna thai gayuM hoya ke-"bahuta name nAdAna.' tyAM pachI cheTA rahevuM. pachI je hisAba thAya te kharo. paNa jeTalAM saraLa hoya ne tyAM to ukela lAvI nAkhavo. ApaNe gharamAM koNa koNa saraLa che ane koNa koNa vAMkuM che. e nA samajIe ? praznakartA : sAmo saraLa nA hoya to enI sAthe ApaNe vyavahAra toDI nAkhavo ? dAdAzrI : nA toDavo. vyavahAra toDavAthI tUTato nathI. vyavahAra toDavAthI tUTe evo che nahIM. eTale ApaNe tyAM mauna rahevuM ke ko'ka dahADo cIDhAze eTale ApaNo hisAba patI jaze. ApaNe mauna rAkhIe eTale ko'ka dahADo e ciDhAya ne jAte ja bole ke 'tame bolatA nathI, keTalA dahADAthI muMgA pharo cho !' Ama ciDhAya eTale ApaNuM patI jaze, tyAre zuM thAya che ? A to jAtajAtanuM lokhaMDa hoya che, amane badhAM oLakhAya. keTalAMkane bahu garama karIe to vaLI jAya. keTalAkane bhaThThImAM mUkavuM paDe, pachI jhaTa be hathoDA mAryA ke sIdhuM thaI jAya. A to jAta jAtanAM lokhaMDa che ! AmAM AtmA e AtmA che, paramAtmA che ane lokhaMDa e lokhaMDa che. A badhI dhAtu che. saraLatAthI ye ukela Ave ! praznakartA : ApaNane gharamAM koi vastunuM dhyAna rahetuM nA hoya, gharanAM ApaNane dhyAna rAkho, dhyAna rAkho kahetA hoya, chatAM nA rahe to te vakhate zuM karavuM ? dAdAzrI : kazuM ya nahIM. gharanAM ke, "dhyAna rAkho, dhyAna rAkho." tyAre ApaNe kahevuM ke, 'hA, rAkhIzuM.' ApaNe dhyAna rAkhavAnuM nakkI karavuM. tema chatAM dhyAna nA rahyuM ne kUtaruM pesI gayuM tyAre kahIe ke, "mane dhyAna nathI rahetuM.' eno ukela to lAvavo paDe ne ? amane ya koie dhyAna rAkhavAnuM soMpyuM hoya to ame dhyAna rAkhIe, tema chatAM nA rahyuM to kahI daie ke, 'bhai, A rahyuM nahIM amArAthI.' evuM che ne ApaNe moTI uMmaranA chIe evo khyAla nA rahe to kAma thAya. bALaka jevI avasthA hoya to 'samabhAve nikAla' sarasa thAya. ame bALaka jevA hoi e. eTale ame jevuM hoya tevuM kahI daie, Ame ya kahI daIe ne tame ya kahI daie, bahu moTAI zuM karavAnI ? kasoTI Ave e puNyazALI kahevAya ! mATe ukela lAvavo, jaka nA pakaDavI, ApaNe ApaNI meLe ApaNo doSa kahI devo. nahIM to e kahetAM hoya tyAre ApaNe khuza thavuM ke, ohoho, tame amAro doSa jANI gayA ! bahu sAruM karyuM ! tamArI buddhi ame jANIe nahIM. * sAmAnuM samAdhAna karAvo te ! koi bhUla haze to sAme kaheto haze ne ? mATe bhUla bhAMgI nAkho Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana 101 ne ! A jagatamAM koi jIva koine takalIpha ApI zake nahIM evuM svataMtra che, ane takalIpha Ape che te pUrve Dakhala karelI tethI. te bhUla bhAMgI nAkho pachI hisAba rahe nahIM. 'lAla vAvaTo' koi dhare to samajI javuM ke AmAM ApaNI kaMi bhUla che. eTale ApaNe tene pUchavuM ke, 'bhai, lAla vAvaTo kema dhare che?" tyAre e kahe ke, 'tame Ama kema karyuM hatuM ?" tyAre ApaNe enI mAphI mAgIe ne kahIe ke, 'have to tuM lIlo vAvaTo dharIza ne ?" tyAre e hA kahe. amane koi lAla vAvaTo dharatuM ja nathI. ame to badhAMnA lIlA vAvaTA joie tyAra pachI AgaLa haiDIe. koi eka jaNa lAla vAvaTo nIkaLatI vakhate dhare to ene pUchIe ke, 'bhai tuM kema lAla vAvaTo dhare che ?" tyAre e kahe ke, 'tame to amuka tArIkhe javAnA hatA te vahelA kema jAva cho ?" tyAre ame ene khulAso karIe ke, 'A kAma AvI paDyuM eTale nA chUTake javuM paDe che eTale e sAmethI kahe ke, 'to to tame jAva, jAva kazo vAMdho nahIM." A to tArI ja bhUlane lIdhe loka lAla vAvaTo dhare che, paNa jo tuM eno khulAso karuM to javA de. paNa A to koi lAla vAvaTo dhare eTale akkaramI bUmAbUma kare, 'jaMgalI, jaMgalI akkala vagaranAM, lAla vAvaTo dhare che ?" ema DaphaDAve. alyA, A to te navuM UbhuM karyuM. koi lAla vAvaTo dhare che mATe "dhera ijha samathIMga roMga." koi emane ema lAla vAvaTo dhare nahIM. jhaghaDA, roja te kema poSAya ?' dAdAzrI : gharamAM jhaghaDA thAya che ? praznakartA : hA. dAdAzrI : 'mAilDa" thAya che ke kharekharA thAya che ? praznakartA : kharekharA paNa thAya, paNa bIje divase bhUlI jaIe. dAdAzrI : bhUlI nA jAva to karo zuM ? bhUlI jaie to ja pharI jhaghaDo thAya ne ? bhUlyA nA hoie to pharI jhaghaDo koNa kare ? moTA moTA baMgalAmAM rahe che, pAMca jaNa rahe che, chatAM jhaghaDo kare che ! kudarata khAvApIvAnuM Ape che tyAre loka jhaghaDA kare che ! A loko jhaghaDA, klezakaMkAsa karavAmAM ja zUrA che. jyAM laDhavADa che e "aMDaraDevalaDa' prajA che. saravaiyuM kADhatAM AvaDatuM nathI eTale laDhavADa thAya che. jeTalA manuSyo che teTalA dharma judA judA che. paNa potAnA dharmanuM deruM bAMdhe kevI rIte ? bAkI dharma to darekanA judA che. upAzrayamAM sAmAyika kare te ya darekanI judI judI hoya. are, keTalAka to pAchaLa rahyA rahyA kAMkarI mAryA karatA hoya, te ya enI sAmAyika kare ? AmAM dharma rahyo nathI, marma rahyo nathI. jo dharma ya rahyo hotane to gharamAM jhaghaDA nA thAta. thAya to te mahinAmAM ekAda vAra thAya. amAsa mahinAmAM eka dahADo ja Ave ne ! praznakartA : hA. dAdAzrI : A to trIse ya dahADA amAsa. jhaghaDAmAM zuM maLatuM haze ? praznakartA : nukasAna maLe. dAdAzrI : khoTano vepAra to koi kare ja nahIM ne ? koI kahetuM nathI ke khoTano vepAra karo ! kaMika napho kamAtA to haze ne ? praznakartA : jhaghaDAmAM AnaMda Avato haze ! dAdAzrI : A duSamakALa che eTale zAMti rahetI nathI, te baLelo bIjAne bALI mele tyAre ene zAMti thAya. koi AnaMdamAM hoya te ene game nahIM eTale palIto cAMpIne te jAya tyAre ene zAMti thAya. Avo jagatano svabhAva che. bAkI, jAnavaro ya vivekavALAM hoya che, e jhaghaDatAM nathI. kUtarAM ya che te potAnA lattAvALAM hoya temanI sAthe aMdaroaMdara nA laDhe, bahAranA lattAvALA Ave tyAre badhA bhegAM maLIne laDhe. tyAre A akkaramIo mAMhyomAMhya laDhe che ! A loko vivekazUnya thai gayA che ! Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 103 104 kleza vinAnuM jIvana jJAta thakI, verabIja chUTe ! have vera badhAM choDI nAkhavAnAM. mATe ko'ka phero amArI pAsethI svarUpajJAna meLavI lejo eTale badhAM vera chUTI jAya. A bhavamAM ne A bhavamAM ja badhAM vera choDI devAnAM, ame tamane rasto dekhADIzuM. saMsAramAM loka kaMTALIne mota zAthI khoLe che ? A upAdhio game nahIM tethI. vAta to samajavI paDaze ne ? kyAM sudhI muzkelImAM paDI rahezo ? A to jIvaDAM jevuM jIvana thai gayuM che. naryo taraphaDATa, taraphaDATa ne taraphaDATa! manuSyamAM AvyA pachI taraphaDATa kema hoya ? je brahmAMDano mAlika kahevAya tenI A dazA ! AkhuM jagata taraphaDATamAM che ne taraphaDATa nA hoya to mUchamAM hoya. A be sivAya bahAra jagata nathI. ane tuM jJAnaghana AtmA thayo to Dakho gayo. jevo abhiprAya tevI asara! praznakartA : Dhola vAgatuM hoya to, ciDhiyAne ciDha caDhI kema jAya jhaghaDaprUpha' thai javA jevuM ! praznakartA : ApaNe jhaghaDo nA karavo hoya, ApaNe koi dahADo jhaghaDo ja nA karatA hoie chatAM gharamAM badhA jhaghaDA sAmethI roja karyA kare to tyAM zuM karavuM ? dAdAzrI : ApaNe 'jhaghaDAprUpha thai javuM. 'jhaghaDAmupha" thaie to ja A saMsAramAM rahevAze. ame tamane 'jhaghaDApUpha' karI ApIzuM. jhaghaDo karanAro ya kaMTALI jAya evuM ApaNuM svarupa hovuM joie. koi 'varlDamAM ya ApaNane 'Dipresa" nA karI zake evuM joie. ApaNe "jhaghaDAprapha' thai gayA pachI bhAMjagaDa ja nahIM ne ? lokone jhaghaDA karavA hoya, gALo ApavI hoya to ya vAMdho nahIM. ane chatAM ya naphaphaTa kahevAya nahIM, UlaTI jAgRti khUba vadhaze. vairabIjamAMthI jhaghaDA ubhave ! pUrve je jhaghaDA karelA tenAM vera baMdhAya che ane te Aje jhaghaDA rUpe cUkavAya che. jhaghaDo thAya te ja ghaDIe veranuM bIja paDI jAya, te Avate bhave Ugaze. praznakartA : to e bIja kevI rIte dUra thAya ? dAdAzrI : dhIme dhIme 'samabhAve nikAla' karyA karo to dUra thAya. bahu bhAre bIja paDyuM hoya to vAra lAge, zAMti rAkhavI paDe. ApaNuM kazuM koi lai letuM nathI. khAvAnuM be TAima maLe, kapaDAM maLe, pachI zuM joie ? oraDIne tALuM mArIne jAya, paNa ApaNane be TAima khAvAnuM maLe che ke nathI maLatuM eTaluM ja jovuM. ApaNane pUrIne jAya to ya kai nahIM, ApaNe sUi jaie. pUrva bhavanAM vera evAM baMdhAyelAM hoya ke ApaNane tALAmAM baMdha karI ne jAya ! vera ne pAchuM aNasamajaNathI baMdhAyeluM ! samajaNavALuM hoya to ApaNe samajI jaie ke A samajaNavALuM che. to ya ukela AvI jAya. have aNasamajaNanuM hoya tyAM zI rIte ukela Ave? eTale tyAM vAtane choDI devI. dAdAzrI : e to mAnyuM ke 'nathI gamatuM' tethI. A Dhola vagADatI hoya to ApaNe kahevuM ke, "ohoho, Dhola bahu sarasa vAge che !!! eTale pachI mahIM kazuM nA thAya. 'A kharAba che" evo abhiprAya Apyo eTale mahIM badhI mazInarI bagaDe. ApaNe to nATakIya bhASAmAM kahIe ke 'bahu sarasa Dhola vagADyo. eTale mahIM aDe nahIM. A "jJAna" maLyuM che eTale badhuM 'pemenTa karI zakAya. vikaTa saMyogomAM to jJAna bahu hitakArI che, jJAnanuM 'TesTiMga' thai jAya. jJAnanI roja 'prekTisa" karavA jAva to kazuM TesTiMga" nA thAya. e to eka phero vikaTa saMjoga AvI jAya to badhuM 'TesTeDa thai jAya ! A sadvicAraNA, keTalI sarasa ! ame to eTaluM jANIe ke A jhaghaDyA pachI 'vAipha'nI joDe vahevAra ja nA mAMDavAno hoya to judI vAta che. paNa pharI bolavAnuM che. to pachI vaccenI badhI ja bhASA khoTI che. amAre A lakSamAM ja hoya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 105 106 kleza vinAnuM jIvana ke be kalAka pachI pharI bolavAnuM che, eTale enI kacakaca nA karIe. A to tamAre abhiprAya pharI badalavAno nA hoya to judI vAta che. abhiprAya ApaNo badalAya nahIM to ApaNuM kareluM kharuM che. pharI jo 'vAipha' joDe besavAnA ja nA ho to jhaghaDyA e kharuM che. paNa A to AvatI kAle pharI joDe besIne jamavAnA che. to pachI kAle nATaka karyuM tenuM zuM ? e vicAra karavo paDe ne ? A loko tala zekI zekIne vAve che tethI badhI mahenata nakAmI jAya che jhaghaDA thatA hoya tyAre lakSamAM hovuM joie ke A karmo nAca nacAve che. pachI e 'nA'no jJAnapUrvaka ukela lAvavo joie. praznakartA : dAdA, A to jhaghaDA karanAra banne jaNAe samajavuM joie ne ? dAdAzrI : nA A to 'saba saba kI samAlo." ApaNe sudharIe to sAmevALo sudhare. A to vicAraNA che, ne ghaDI pachI joDe besavAnuM che to pachI kakaLATa zAne ? zAdI karI che to kakaLATa zAne ? tamAre gaikAlanuM bhulAi gayuM hoya ne amane to badhI ja vastu 'jJAna'mAM hAjara hoya. jo ke A to savicAraNA che te "jJAna" nA hoya tene paNa kAma Ave. A ajJAnathI mAne che ke e caDhI vAgaze. koi amane pUche to ame kahIe ke, 'tuM ya bhamaraDo ne e ya bhamaraDo te zI rIte caDhI vAgaze ? e kaMI enA tAbAmAM che ?" te e 'vyavasthita'nA tAbAmAM che. ane vAipha caDhIne kyAM upara besavAnI che ? tame jarA namatuM Apo eTale e bicArInA manamAM ya oriyo pUro thAya ke have dhaNI mArA kAbUmAM che ! eTale saMtoSa thAya ene.. zaMkA, e ya vaDhavADatuM kAraNa ! gharamAM moTA bhAganI vaDhavADo atyAre zaMkAthI UbhI thaI jAya che A kevuM che ke zaMkAthI spaMdano UMDe ne e spaMdanonA bhaDakA jAge. ane jo niHzaMka thAya ne to bhaDakA enI meLe zamI jAya. dhaNI-dhaNiyANI beu zaMkAvALAM thAya to pachI bhaDakA zI rIte zame ? ekane to niHzaMka thaye ja chUTako. mAbApanI vaDhavADothI bALakonA saMskAra bagaDe. mATe bALakonA saMskAra nA bagaDe eTalA mATe banne jaNAe samajIne nikAla lAvavo joie. A zaMkA kADhe koNa ? ApaNuM 'jJAna' to saMpUrNa niHzaMka banAve tevuM che ! AtmAnI anaMta zaktio che !! evI vANIte tabhAvI laIe ! A TIpoya vAge to ApaNe tene gunegAra nathI gaNatA. paNa bIjuM mAre to tene gunegAra gaNe. kUtaruM ApaNane mAre nahIM ne khAlI bhasabhasa kare to ApaNe tene calAvI laie chIe ne jo mANasa hAtha upADato nA hoya ne ekaluM bhasabhAsa kare to nabhAvI levuM nA joie ! bhasa eTale 'Tu spIka." "bArka" eTale bhasavuM. 'A bairI bahu bhasyA kare che evuM bole che ne ? A vakIlo ya korTamAM bhasatA nathI ? pelo jaja beune bhasatA joyA kare ! A vakIlo nirlepatAthI bhase che ne ? korTamAM to sAmasAmI 'tame AvA cho, tame tevA cho, tame amArA asIla para Ama juThThA Aropa karo cho' bhase. ApaNane ema lAge che ke A beu bahAra nIkaLIne mAraMmArA karaze. paNa bahAra nIkaLyA pachI joie to beu joDe besIne TesTathI cA pItA hoya ! praznakartA : e 'DrAmeTika' lakSyA kahevAya ? dAdAzrI : nA. e popaTamastI kahevAya. 'DrAmeTika' to 'jJAnI puruSa' sivAya koine AvaDe nahIM. popaTo mastI kare to ApaNe gabharAi jaie ke beu hamaNAM marI jaze, paNa nA mare. e to amathA amathA cAMco mAryA kare, koine vAge nahIM evI cAMco mAre. ame vANIne rekarDa kahI che ne? 'rekarDa' vAga bAga karatI hoya ke 'maNimAM akkala nathI. maNimAM akkala nathI.tyAre ApaNe ya gAvA lAgavuM ke 'maNimAM akkala nathI'. mamatAtA AMTA, ukelAya kai rIte ? Akho dahADo kAma karatAM karatAM ya dhaNInuM pratikramaNa karyA karavAnuM. eka dahADAmAM cha mahinAnuM vera kapAI jAya, ane ardho dahADo thAya to mAno ne traNa mahinA to kapAi jAya che ! paraNyA pahelAM dhaNI joDe Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana 107 mamatA hatI ? nA. to mamatA kyArathI baMdhAI? lagna vakhate corImAM sAmasAmI beThA eTale te nakkI karyuM ke A mArA dhaNI AvyA, jarA jADA che ne zAmaLA che A pachI emaNe ya nakkI karyuM ke A amArAM dhaNiyANI AvyA. tyArathI "mArA, mArA'nA je AMTA vAgyA te AMTA vAga vAga kare che. te paMdara varSanI A philma che tene 'na hoya mArA, na hoya mArA." karIza tyAre e AMTA ukelAze ne mamatA tUTaze. A to lagna thayA tyArathI abhiprAyo UbhA thayA, 'preDisa" Ubho thayo ke 'A AvA che, tevA che.' te pahelAM kaMI hatuM ? have to ApaNe manamAM nakkI karavuM ke, "je che te A che.' ane ApaNe jAte pasaMda karIne lAvyA chIe. have kAMi dhaNI badalAya ? badhe ja phasAmaNa ! kyAM javuM ? jeno rasto nathI ene zuM kahevAya ? jeno rasto nA hoya tenI kANa-mokANa nA karAya. A pharajiyAta jagata che ! gharamAM vahuno klezavALo svabhAva nA gamato hoya, moTAbhAino svabhAva nA gamato hoya, A bAju bApujIno svabhAva nA gamato hoya, tevA ToLAmAM mANasa phasAI jAya to ya rahevuM paDe. kyAM jAya che ? A phasAmaNano kaMTALo Ave. paNa javuM kyAM ? cogaradamanI vADo che. samAjanI vADo hoya, 'samAja mane zuM kaheze ?' sarakAranI ya vADo hoya. jo kaMTALIne jaLasamAdhi levA juhunA kinAre jAya to polIsavALA pakaDe. 'alyA, bhaI mane ApaghAta karavA de ne nirAMte, maravA de ne nirAMte !' tyAre e kahe, "nA. maravA ya nA devAya. ahIM AgaLa te ApaghAta karavAnA prayAsano guno karyo mATe tane jelamAM ghAlIe chIe !" maravA ya nathI detA ne jIvavA ya nathI detA, AnuM nAma saMsAra ! mATe raho ne nirAMte.. ane sigAreTa pIne sUi nA rahevuM ?! AvuM che pharajiyAta jagata ! maravA ya nA de ne jIvavA ya nA de. mATe jema tema karIne "eDajasTa thaine TAima pasAra karI nAkhavo eTale devuM vaLI jAya. koinuM paccIsa varSanuM, koinuM paMdara varSanuM, koinuM trIsa varSanuM, nA chuTake ya ApaNe devuM pUruM karavuM paDe. nA game to ya enI e ja oraDImAM joDe rahevuM paDe. ahIM pathArI bAsAhebanI ne ahIM pathArI bhAisAhebanI ! moDhAM vAMkAM pheravIne sUi jAya to ya vicAramAM to baisAhebane bhAisAheba ja Ave ne ! chUTako nathI. A jagata ja AvuM che. emAM ya ApaNane e ekalAM nathI gamatAM evuM nathI, emane ya pAchA ApaNe nA gamatA hoie ! eTale AmAM majhA kADhavA jevuM nathI. A saMsAranI jhaMjhaTamAM vicArazIlane poSAya nahIM. je vicArazIla nathI tene to A jhaMjhaTa che enI ya khabara paDatI nathI, e jADuM khAtuM kahevAya. jema kAne bahero mANasa hoya tenI AgaLa tenI game teTalI khAnagI vAto karIe eno zuM vAMdho ? evuM aMdare ya baheruM hoya che badhuM eTale ene A jaMjALa poSAya, bAkI jagatamAM majhA khoLavA mAge te AmAM to vaLI kaMi majhA hotI haze ? polaMpola, kyAM sudhI DhAMkavI ?! A to badhuM banAvaTI jagata che ! ne gharamAM kakaLATa karI, raDI ane pachI moTuM dhoine bahAra nIkaLe !! ApaNe pUchIe, 'kema caMdubhAI ?" tyAre e kahe, 'bahu sAruM che." alyA, tArI AMkhamAM to pANI che, moTuM dhoIne Avyo hoya. paNa AMkha to lAla dekhAya ne ? enA karatAM kahI nAkha ne ke mAre tyAM A du:kha che. A to badhA ema jANe ke bIjAne tyAM du:kha nathI, mAre tyAM ja che. nA, alyA badhA ja raDyA che. eke eka gherathI raDIne moDhAM dhoine bahAra nIkaLyA che. A ya eka ajAyabI che ! moDhAM dhoine zuM kAma nIkaLo cho ? dhoyA vagara nIkaLo to lokone khabara paDe ke A saMsAramAM keTaluM sukha che ?! huM raDato bahAra nIkaLuM, tuM raDato bahAra nIkaLe, badhA raDatA bahAra nIkaLe eTale khabara paDI jAya ke A jagata poluM ja che. nAnI uMmaramAM bApA marI gayA te smazAnamAM raDatA raDatA gayA ! pAchA AvIne nahAyA eTale kazuM ja nahIM !! nahAvAnuM A lokoe zIkhavADeluM, navaDAvI-dhovaDAvIne cokhkho karI Ale ! evuM A jagata che ! badhA moDhAM dhoine bahAra nIkaLelA, badhA pAkA Thaga. enA karatAM khulluM karyuM hoya to sAruM. ApaNA 'mahAtmA'mAMthI koika ja mahAtmA khulluM karI de che, 'dAdA, Aje to bairIe mane mAryo !' ATalI badhI saraLatA zene lIdhe AvI ? ApaNA jJAnane lIdhe AvI. 'dAdA'ne to badhI ja vAta kahevAya. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana AvI saraLatA AvI tyAMthI ja mokSe javAnI nizAnI thai. AvI saraLatA hoya nahIM ne ? mokSe javA mATe saraLa ja thavAnuM che. A bahAra to dhaNI cITa-cITa karyA kare. bairIno mAra pote khAto hoya to ya bahAra kahe ke, nA, nA, e to mArI dIkarIne mAratI hatI !' alyA, meM jAte tane mAratAM joyuM hatuM ne ? Ano zo artha ? 'miniMgalesa.' enA karatAM sAcesAcuM kahI de ne ! AtmAne kyAM mAravAnuM che ? ApaNe AtmA chIe, mAraze to dehane mAraze. ApaNA AtmAnuM to koi apamAne ya karI nA zake. kAraNa ke 'ApaNane' e dekhe to apamAna kare ne ? dekhyA vagara zI rIte apamAna kare ? dehane to A bheMsa nathI mArI jatI ? tyAM nathI kahetA ke A bheMse mane mArI ? A bheMsa karatAM gharanAM bai moTAM nahIM ? emAM zuM ? zenI AbarU javAnI che ? AbarU che ja kyAM te ? A jagatamAM keTalA jIvo rahe che ? koi lUgaDAM pahere che ? AbarUvALA kapaDAM pahere ja nahIM. jene AbarU nahIM te kapaDAM paherI AbarU DhAMka DhAMka kare, jaMyAthI phATe tyAMthI sAMdha sAMdha kare. koi joi jaze, koi joi jaze ! alyA, sAMdhI sAMdhIne keTalA dahADA AbarU rAkhIza ? sAMdhelI AbarU rahe nahIM. AbarU to jyAM nIti che, pramANikatA che, dayA che, lAgaNI che, 'oblAijhiMga necara' che, tyAM che. 109 .... Ama phasAmaNa vadhatI gaI ! A roTalA ne zAka mATe zAdI karavAnI. dhaNI jANe ke huM kamAi lAvuM, paNa A khAvAnuM karI koNa Ape ? bAi jANe ke huM roTalA banAvuM huM kharI, paNa kamAvI koNa Ape? ema karIne beu paraNyAM, ne sahakArI maMDaLI kADhI. pachI chokarAM ya thavAnAM. eka dUdhInuM bI vAvyu, pachI dUdhiyAM besyA kare ke nA besyA kare ? velAne pAMdaDe pAMdaDe dUdhiyAM bese, evuM A mANaso paNa dUdhiyAMnI peTha besyA kare che. dUdhI ema nathI bolatI ke mArAM dUdhiyAM che. A manuSyo ekalA ja bole ke A mArAM dUdhiyAM che. A buddhino durupayoga karyo, buddhi upara nirbhara rahI tethI manuSya jAti nirAzrita kahevAi. bIjA koi jIva buddhi para nirbhara nathI. eTale e badhAM Azrita kahevAya, Azritane duHkha nA hoya. Amane ja duHkha badhuM hoya ! A vikalpI sukho mATe bhaTaka bhaTaka kare che, paNa bairI sAmI thAya kleza vinAnuM jIvana tyAre e sukhanI khabara paDe ke A saMsAra bhogavavA jevo nathI. paNa A to tarata ja mUrchita thai jAya ! mohano ATalo badho mAra khAya che, tenuM bhAna paNa rahetuM nathI. 110 bIbI rIsAyelI hoya tyAM sudhI 'yA allAha paravara digAra' kare ane bIbI bolavA AvI eTale miyAMbhAi taiyAra ! pachI allAha ne bIjuM badhuM bAjue rahe ! keTalI mUMjhavaNa !! ema kAMi duHkha maTI javAnAM che ? ghaDIvAra tuM allAha pAse jAya to kaMi duHkha maTI jAya ? jeTalo vakhata tyAM rahuM eTalo vakhata mahIM saLagatuM baMdha thai jAya jarA, paNa pachI pAchI kAyamanI sagaDI saLagyA ja karavAnI. niraMtara pragaTa agni kahevAya, ghaDIvAra paNa zAtA nA hoya ! jyAM sudhI zuddhAtmA svarUpa prApta nA thAya, potAnI draSTimAM 'huM zuddha svarUpa chuM.' evuM bhAna nA thAya tyAM sudhI sagaDI saLagyA ja karavAnI. lagnamAM paNa dIkarI paraNAvatA hoya to ya mahIM saLagyA karatuM hoya ! niraMtara baLApo rahe ! saMsAra eTale zuM ? jaMjALa. A deha vaLagyo che te ya jaMjALa che ! jaMjALano te vaLI zokha hoto haze ? Ano zokha lAge che e ya ajAyabI che ne ! mAchalAMnI jALa judI ne A jALa judI ! mAchalAMnI jALamAMthI kApI karIne nIkaLAya paNa kharuM, paNa AmAMthI nIkaLAya ja nahIM. TheTha nanAmI nIkaLe tyAre nIkaLAya ! aMte to 'laTakatI salAma' ! AmAM sukha nathI e samajavuM to paDaze ne ? bhAio apamAna kare, baisAheba paNa apamAna kare, chokarAM apamAna kare ! A to badho nATakIya vyavahAra che, bAkI AmAMthI koi sAthe ochA AvavAnA che ? tame pote zuddhAtmA ne A badhA vyavahAro uparachallA eTale ke 'suparaphaluasa'karavAno che. pote 'homa DipArTamenTa'mAM rahevuM ane 'phorena'mAM 'suparaphaluasa' rahevuM. 'suparaphaluasa' eTale tanmayAkAra vRtti nahIM te, 'DrAmeTika' te. khAlI A 'DrAmA' ja bhajavavAno che. 'DrAmA'mAM khoTa gai to paNa hasavAnuM ne napho Ave to paNa hasavAnuM. 'DrAmA'mAM dekhAva paNa karavo paDe, khoTa gai hoya to tevo dekhAva karavo paDe ! moDhe bolIe kharAM ke bahu nukasAna thayuM, paNa mahIM tanmayAkAra nA thaie. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 111 ApaNe 'laTakatI salAma' rAkhavAnI. ghaNA nathI kahetA ke bhai, mAre to AnI joDe 'laTakatI salAma ' jevo saMbaMdha che ? ! evI ja rIte AkhA jagata joDe rahevAnuM. jene 'laTakatI salAma' AkhA jagata joDe AvaDI e jJAnI thai gayo. A deha joDe paNa 'laTakatI salAma !' ame niraMtara badhA joDe 'laTakatI salAma' rAkhIe chIe to ya badhA kahe ke, 'tame amArA para bahu sAro bhAva rAkho cho.' huM vyavahAra badhAM ya karuM chuM paNa AtmAmAM rahIne. praznakartA : ghaNIvAra moTI vaDhavADa gharamAM thai jAya che to zuM karavuM ? dAdAzrI : DAhyo mANasa hoya ne to lAkha rUpiyA Ape to ya vaDhavADa nA kare ! ne A to vagara paise vaDhavADa kare, to e anADI nahIM to zuM ? bhagavAna mahAvIrane karmo khapAvavA sATha mAila cAlIne anArya kSetramAM javuM paDeluM, ne AjanA loka puNyazALI te ghera beThA anArya kSetra che ! kevAM dhanya bhAgya ! A to atyaMta lAbhadAyI che karmo khapAvavA mATe, jo pAMsaro rahe to. klAkato guno, daMDa jiMdagI AkhI ! eka kalAka nokarane, chokarAne ke bai ne TaiDakAva TaiDakAva karyo hoya to pachI e dhaNI thaine ke sAsu thai ne tamane AkhI jiMdagI kacaDe kacaDa karaze ! nyAya to joie ke nA joie ? A bhogavavAnuM che. tame koine duHkha Apazo to duHkha tamAre mATe AkhI jiMdagInuM Avaze, eka ja kalAka du:kha Apo to tenuM phaLa AkhI jiMdagI maLaze. pachI bUmo pADo ke "vahu mane Ama kema kare che ?" vahune ema thAya ke "A dhaNI joDe mArAthI Ama kema thAya che ?" ene paNa du:kha thAya, paNa zuM thAya ? pachI meM temane pUchayuM ke 'vahu tamane khoLI lAvI hatI ke tame vahune khoLI lAvyA hatA !" tyAre e kahe ke, 'huM khoLI lAvyA hato.' tyAre eno zo doSa bicArIno ? lai AvyA pachI avaLuM nIkaLe, emAM te zuM kare ? kyAM jAya pachI ? keTalIka strI to patine mAre hau, pativratA strIne to AvuM sAMbhaLatAM ja pApa lAge ke AvuM bairI dhaNIne mAre ! kleza vinAnuM jIvana praznakartA : jo puruSa mAra khAya to te bAyalo kahevAya ne ? dAdAzrI : evuM che, mAra khAvo e kAMi puruSanI nabaLAi nathI. paNa enA A RNAnubaMdha evA hoya che, bairI duHkha devA mATe ja AvelI hoya che te hisAba cUkave ja. gAMDo ahaMkAra, to vaDhavADa karAve ! saMsAramAM vaDhavAnI vAta ja nA karavI, e to roga kahevAya. vaDhava e ahaMkAra che, khullo ahaMkAra che, e gAMDo ahaMkAra kahevAya, manamAM ema mAne ke "mArA vagara cAlaze nahIM." koine vaDhavAmAM to ApaNane UlaTo bojo lAge, nayuM mAthuM pAkI jAya. vaDhavAno koine zokha hoya kharo ? gharamAM sAmA pUche, salAha mAge to ja javAba Apavo. vagara pUchaye salAha ApavA besI jAya ene bhagavAne ahaMkAra kahyo che. dhaNI pUche ke, 'A pyAlA kyAM mUkavAnA che ?' to bai javAba Ape ke, 'phalANI jagyAe mUko.' te ApaNe tyAM mUkI devA. tene badale e kahe ke, "tane akkala nathI, kyAM mUkavAnuM tuM kahe che ? eTale bai kahe ke, 'tamArI akkalathI mUko." have Ano kyAM pAra Ave ? A saMyogonI athaDAmaNa che ! te bhamaraDA khAtI vakhate, UThatI vakhate athaDAyA ja kare ! bhamaraDA pachI TIcAya che ne cholAya che ne lohI nIkaLe che !! A to mAnasika lohI nIkaLavAnuM ne ! peluM lohI nIkaLatuM hoya to te sAruM. paTTI mArIe eTale besI jAya. A mAnasika ghA para to paTTI ya nA lAge koi ! evI vANI bolavA jevI nahIM ! gharamAM koine kAMi kahevuM e moTAmAM moTo ahaMkArano roga che. potapotAno hisAba laine ja AvyA che badhAM ! sahu sahunI dADhI Uge che, ApaNe koine kahevuM nathI paDatuM ke dADhI kema ugADato nathI ? e to ene Uge ja. sahu sahunI AMkhe jue che, sahu sahunA kAne sAMbhaLe che ! A Dakho karavAnI zI jarUrata che ? eka akSara paNa bolazo nahIM. eTalA mATe ame A 'vyavasthita'nuM jJAna ApIe chIe. avyavasthita kyAreya paNa thatuM ja nathI. avyavasthita dekhAya che te paNa 'vyavasthita' Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 113 114 kleza vinAnuM jIvana ja che eTale vAta ja samajavAnI che. ko'ka phero pataMga gulAMTa khAya tyAre doro kheMcI levAno che. doro have ApaNA hAthamAM che. jenA hAthamAM dorI nathI enI pataMga gulAMTa khAya, te zuM thAya ? dorI hAthamAM che nahIM ne bUmAbUma kare che ke mArI pataMge gulAMTa khAdhI ! gharamAM akSare ya bola bolavAnuM baMdha karo. 'jJAnI' sivAya koithI bola bolAya nahIM. kAraNa ke "jJAnI'nI vANI kevI hoya ? parecchAnusArI hoya, bIjAonI icchAne AdhAre e bole che. emane zA mATe bolavuM paDe ? emanI vANI to bIjAonI icchA pUrNa thavA mATe nIkaLe che. ane bIjA bole te pahelAM to badhAMnuM mahIM hAlI jAya, bhayaMkara pApa lAge, saheje bolAya nahIM. saheja paNa bolo to tene kacakaca kahevAya. bola to konuM nAma kahevAya ke sAMbhaLa sAMbhaLa karavAnuM mana thAya, vaDhe to ya e sAMbhaLavAnuM game. A to jarAka bole te pahelAM ja chokarAM kahe ke, "kAkA, have kacakaca karavAnI rahevA do. vagara kAmanA Dakho karo cho.' vaDheluM kyAre kAmanuM ? pUrvagraha nA hoya to. pUrvagraha eTale manamAM yAda hoya ja ke gaikAle ANe Ama karyuM hatuM ne Ama vaDhayo hato, te A Avo ja che. gharamAM vaDhe ene bhagavAne mUrkha kahyo che. koine duHkha ApIe to ya narka javAnI nizAnI che. male !' A ApaNA hiMdustAnanA saMskAra ! dhaNI kone kahevAya? saMsArane nabhAve tene. patnI kone kahevAya? saMsArane nabhAve tene. saMsArane toDI nAkhe ene patnI ke dhaNI kema kahevAya ? eNe to enA guNadharma ja khoi nAkhyA kahevAya ne ? 'vAipha para rIsa caDhe to A mATalI ochI pheMkI devAya? keTalAka kapa-rakAbI pheMkI de ne pachI navA lai Ave ! alyA, navA lAvavA hatA to phoDyA zuM kAma ? krodhamAM aMdha banI jAya te hitAhitanuM bhAna paNa gumAvI de . A loka to dhaNI thai beThA che. dhaNI to evo hovo joie ke baI Akho dahADo dhaNInuM moDhuM joyA kare. praznakartA : paraNyA pahelAM bahu jue che. dAdAzrI : e to jALa nAkhe che. mAchaluM ema jANe ke A bahu sArA dayALu mANasa che te mAruM kAma thaI gayuM. paNa eka vakhata khAi to jo, kAMTo pesI jaze. A to phasAmaNavALuM che badhuM ! AmAM prema jevuM kyAM rahuM? gharanA joDe napho thayo kyAre kahevAya ke gharanAne ApaNA upara prema Ave, ApaNA vagara game nahIM ne kyAre Ave, kyAre Ave evuM rahyA kare. loko paraNe che paNa prema nathI, A to mAtra viSayAsakti che. prema hoya to game teTalo ekabIjAmAM virodhAbhAsa Ave chatAM prema nA jAya. jyAM prema nA hoya te Asakti kahevAya. Asakti eTale saMDAsa ! prema to pahelAM eTalo badho hato ke dhaNI paradeza gayo hoya ne te pAcho nA Ave to AkhI jiMdagI enuM emAM ja citta rahe, bIjA koi sAMbhare ja nahIM. Aje to be varasa dhaNI nA Ave to bIjo dhaNI kare ! Ane prema kahevAya ? A to saMDAsa che, jema saMDAsa badale che tema ! je galana che. tene saMDAsa kahevAya. premamAM to arpaNatA hoya. - prema eTale laganI lAge te ane te Akho dahADo yAda AvyA kare. zAdI be rUpe pariNAma pAme, koi vakhata AbAdImAM jAya to koi saMsAra tabhAvavAtA saMskAra - kyAM ?! manuSya sivAya bIjA koI dhaNIpaNuM nathI bajAvatA. are AjakAla to 'DAyavorsa le che ne ? vakIlane kahe ke, "tane hajAra, be hajAra rUpiyA ApIza, mane 'DAyavorsa' apAvI de." te vakIle ya kaheze ke, 'hA, apAvI daiza." alyA, tuM laI le ne 'DAyavorsa'. bIjAne zuM apAvavA nIkaLyA cho ? pahelAMnA vakhatanAM eka DozImAnI vAta che. te kAkAnI saravaNI karatAM hatAM. 'tArA kAkAne A bhAvatuM hatuM, te bhAvatuM hatuM.' ema karI karIne khATalAmAM vastuo mUkatAM hatA. meM temane kahyuM, 'kAkI ! tame to kAkA joDe roja laDhatAM hatAM. kAkA ya tamane ghaNI vAra mAratA hatA. to A zuM ?" tyAre kAkI kahe, 'paNa tArA kAkA jevA dhaNI mane pharI nahIM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 115 vakhata barabAdImAM jAya. prema bahu ubharAya te pAcho besI jAya. je ubharAya che te Asakti che. mATe jyAM ubharAya tenAthI dUra rahevuM. laganI to AMtiraka hovI joie. bahAranuM khokhuM bagaDI jAya, kahovAi jAya to ya prema eTalo ne eTalo ja rahe. A to hAtha dajhAyo hoya ne ApaNe kahIe ke 'jarA dhovaDAvo.' to dhaNI kaheze ke, 'nA mArAthI nathI jovAtuM !' alyA, te dahADe to hAtha paMpALa paMpALa karato hato, ne Aje kema Ama ? A ghRNA kema cAle ? jyAM prema che tyAM ghRNA nathI ne jyAM ghRNA che tyAM prema nathI. saMsArI prema paNa evo hovo joie ke je ekadama ocho nA thai jAya ke ekadama vadhI paNa nA jAya. 'normAliTImAM hovo joie.' jJAnIno prema to kyAre paNa vadhaghaTa nA thAya. e prema to judo ja hoya, ene paramAtmaprema kahevAya. normAliTI, zIkhavA jevI ! praznakartA : vyavahAramAM 'normAliTI'nI oLakhANa zuM ? dAdAzrI : badhA kahetA hoya ke 'tuM moDI UThe che. moDI UThe che.' to ApaNe nA samajI jaie ke A 'normAliTI' khovAi gai che ? rAtre aDhI vAge UThIne tuM pharaphara kare to badhA nA kahe ke, 'ATalA badhA vahelA zuM UTho cho ? A paNa 'normAliTI' khoi nAkhI kahevAya. 'normAliTI' to badhAMne 'eDajesTa' thai jAya evI che. khAvAmAM paNa 'normAliTI' joie, jo peTamAM vadhAre nAkhyuM hoya to UMgha AvyA kare. amArI khAvApIvAnI badhI ja 'normAliTI' jojo. sUvAnI, UThavAnI badhI ja amArI 'normAliTI' hoya. jamavA besIe ne thALImAM pAchaLathI bIjI mIThAi mUkI jAya to huM have AmAMthI thoDuMka lauM,huM pramANaphera thavA nA dauM. huM jANuM ke A bIjuM AvyuM mATe zAka kADhI nAkho. tamAre ATaluM badhuM karavAnI jarura nahIM. tamAre to moDuM uThAtuM hoya to bola bola karavuM ke A 'normAliTI'mAM nathI rahevAtuM. eTale ApaNe to mahIM potAne ja Takora mAravI ke 'vaheluM UThavuM joie.' te Takora phAyado karaze. Ane ja puruSArtha kahyo che. rAtre gokha gokha kare ke 'vaheluM UThavuM che, vaheluM UThavuM che.' mArI macakoDIne vahelA UThavAno prayatna kare, enAthI to magaja bagaDaze. 116 kleza vinAnuM jIvana zaktio keTalI DAuna gaI ! praznakartA : 'pati e ja paramAtmA che' e zuM khoTuM che ? dAdAzrI : AjanA patione paramAtmA mAne to e gAMDA thaine phare evA che ! ... eka dhaNI enI bairIne kahe, 'tArA mAthA upara devatA mUka ne tenA para roTalI zeka !' mULa to baMdara chApa ne uparathI dAru pivaDAve to enI zI dazA thAya ? puruSa to kevo hoya ? evA tejasvI puruSo hoya ke jenAthI hajAro strIo thathare ! Ama jotAMnI sAthe ja dhrUjI jAya !! Aja to dhaNI evA thai gayA che ke liyo potAnI bairIno hAtha jhAle to tene vinaMtI kare, are saliyA choDI de. merI bIbI hai, bIbI hai.' mera cakkara, AmAM saliyAne tuM vinaMtI kare che ? kai jAtano cakkara pAkyo che tuM ? e to ene mAra, enuM gaLacuM pakaDa ne bacakuM bhara. Ama enA page lAgyo e kAMI choDI de evI jAta nathI. tyAre e polIsa, polIsa, bacAvo bacAvo' kare. alyA, tuM dhaNI thaine polIsa, polIsa' zuM kare che ? polIsane zuM topane bAre caDhAvavo che ? tuM jIvato che ke marelo che ? polIsanI madada levAnI hoya to tuM dhaNI nA thaiza. gharano dhaNI 'hApha rAunDa' cAle ja nahIM, e to 'ola rAunDa' joie. kalama, kaDachI, barachI, taravuM, tAMtaravuM ne taskaravuM-A chae. cha kaLA nathI AvaDatI to e mANasa nathI. game teTalo nAgAmAM nAgo mANasa hoya to paNa tenI joDe 'eDajasTa' thatAM AvaDe, magaja khase nahIM te kAmanuM ! bhaDake cAle nahIM. jene potAnI jAta u52 vizvAsa che tene A jagatamAM badhuM ja maLe evuM che, paNa A vizvAsa ja nathI Avato ne ! keTalAkane to e ya vizvAsa UDI gayo hoya che ke A vAipha joDe raheze ke nahIM rahe ? pAMca varasa nabhaze ke nahIM nabhe ?' 'alyA, A paNa vizvAsa nahIM ? vizvAsa tUTyo eTale khalAsa. vizvAsamAM to anaMta zakti che, bhale ne Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 117 118 kleza vinAnuM jIvana ajJAnatAmAM vizvAsa hoya. 'mAruM zuM thaze' thayuM ke khalAsa ! A kALamAM loka bagavAi gayelA hoya ne doDato doDato Avato hoya ne tene pUchIe ke 'tAruM nAma zuM che ?" to e bagavAi jAya ! vAMka pramANe vAMkuM maLe ! praznakartA : huM 'vAipha' joDe bahu 'eDajasTa' thavA jAuM chuM, paNa thavAtuM nathI. dAdAzrI : badhuM hisAbasara che ! vAMkA AMTA ne vAMkI naTa, tyAM sIdhI naTa pherave to zI rIte cAle ? tamane ema thAya ke A strI jAti AvI kema ? paNa strI jAti to tamAruM 'kAunTara veiTa' che. jeTalo ApaNo vAMka eTalI vAMkI. eTale to badhuM 'vyavasthita' che evuM kahyuM che ne ? praznakartA : badhA ja ApaNane sIdhA karavA AvyA hoya ema lAge che. dAdAzrI : te sIdhA karavA ja joie tamane. sIdhA thayA sivAya duniyA cAle nahIM ne ? sIdhA thAya nahIM to bApa zI rIte thAya ? sIdho thAya to bApa thAya. zaktio khIlavatAra joie ! eTale strIono doSa nathI, strIo to devI jevI che ! strIo ane puruSomAM e to AtmA ja che, phakata khokhAMno phera che. 'Dipharansa opha pekIMga !" strI e eka jAtanI 'iphekTa' che, te AtmA para strInI 'iphekTa' varte. AnI 'iphekTa' ApaNA upara nA paDe tyAre kharuM. strI e to zakti che. A dezamAM kevI rIte strIo rAjanItimAM thai gai ! ane A dharmakSetre strI paDI te to kevI hoya ?! A kSetrathI jagatanuM kalyANa ja karI nAkhe ! strImAM to jagata kalyANanI zakti bharI paDI che. tenAmAM potAnuM kalyANa karI lai ne bIjAnuM kalyANa karavAnI zakti che. pratikramaNathI, hisAba badhA chUTe ! praznakartA : keTalAMka strIthI kaMTALIne gharathI bhAgI chUTe che, te kevuM ? dAdAzrI : nA, bhAgeDu zA mATe thaie ? ApaNe paramAtmA chIe. ApaNe bhAgeDu thavAnI zI jarura che ? ApaNe eno samabhAve nikAla' karI nAkhavo. praznakartA : nikAla karavo che to kai rIte thAya ? manamAM bhAva karavo ke A pUrvanuM AvyuM che ? dAdAzrI : eTalAthI nikAla nA thAya. nikAla eTale to sAmAnI joDe phona karavo paDe, enA AtmAne khabara ApavI paDe. te AtmAnI pAse ApaNe bhUla karI che evuM kabUla-ekaseTa karavuM paDe. eTale pratikramaNa moTuM karavuM paDe. : sAmo mANasa ApaNuM apamAna kare to paNa ApaNe tenuM pratikramaNa karavAnuM ? dAdAzrI : apamAna kare to ja pratikramaNa karavAnuM, ApaNane mAna Ape tyAre nahIM karavAnuM. pratikramaNa karIe eTale sAmA para dveSabhAva to thAya ja nahIM. uparathI enI para ApaNI sArI asara thAya. ApaNI joDe dveSabhAva nA thAya e to jANe paheluM sTepa, paNa pachI ene khabara paNa pahoMce che. praznakartA : enA AtmAne pahoMce kharuM ? dAdAzrI : hA, jarura pahoMce. pachI e AtmA enA pudgalane paNa dhakele che ke "bhai, phona Avyo tAro.' ApaNuM A pratikramaNa che te atikramaNa uparanuM che, kramaNa upara nathI. praznakartA : ghaNAM pratikramaNo karavAM paDe ? dAdAzrI : jeTaluM spIDamAM ApaNe makAna bAMdhavuM hoya eTalA kaDiyA ApaNe vadhAravAnA. evuM che ne, ke A bahAranA loko joDe pratikramaNa nahIM thAya to cAlaze, paNa ApaNI AjubAjunAM ne najIkanAM, gharanAM che emanAM pratikramaNa vadhAre karavAM. gharanAM mATe manamAM bhAva rAkhavA ke mArI joDe janmyA che, joDe rahe che te ko'ka dahADo A mokSa mArga upara Ave. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 119 120 kleza vinAnuM jIvana . to saMsAra Athame ! jene "eDajasTa' thavAnI kaLA AvaDI e duniyAmAthI mokSa tarapha vaLyo. 'eDajasTamenTa' thayuM enuM nAma jJAna. je 'eDajasTamenTa' zIkhI gayo te tarI gayo. bhogavavAnuM che te to bhogavavAnuM ja che, paNa 'eDajasTamenTa' AvaDe ene vAMdho nA Ave, hisAba cokhkho thai jAya. suvALA joDe to sahu koi 'eDajasTa' thAya paNa vAMkA-kaThaNa-kaDaka joDe, badhAM ja joDe eDajasTa' thatAM AvaDyuM to kAma thaI gayuM. mukhya vastu "eDajasTamenTa' che. 'hA' thI mukti che. ApaNe 'hA' kahyuM to paNa 'vyavasthita'nI bahAra kAMI thavAnuM che ? paNa 'nA' kahyuM to mahA upAdhi ! gharanAM dhaNI-dhaNiyANI beu jaNa nizcaya kare ke mAre 'eDajasTa' thavuM che to banneno ukela Ave. e vadhAre kheMce to 'ApaNe' 'eDajasTa thai javuM to ukela Ave. eka mANasano hAtha duHkhato to, paNa te bIjAne nhoto kaheto, paNa bIjA hAthe hAtha dabAvIne bIjA hAthethI 'eDajasTa' karyuM ! evuM 'eDajasTa' thaie to ukela Ave. matabhedathI to ukela nA Ave. matabheda pasaMda nahIM, chatAM matabheda paDI jAya che ne ? sAmo vadhAre kheMcAkheMca kare to ApaNe choDI daie ne oDhIne sUi javuM, jo choDIe nahIM ne beu kheMcyA rAkhe to beune UMgha nA Ave ne AkhI rAta bagaDe. vyavahAramAM, vepAramAM, bhAgIdArImAM kevuM sAcavIe chIe ! to A saMsAranI bhAgIdArImAM ApaNe nA sAcavI levAya ? saMsAra e jhaghaDAnuM saMgrahasthAna che. koine tyAM be AnI, koine tyAM cAra AnI ne koine tyAM savA rUpiyA sudhI pahoMcI jAya che ! ahIM ghera 'eDajasTa thatAM AvaDatuM nathI ne AtmajJAnanA zAstro vAMcavA beThA hoya ! alyA, mela ne pULo ahIMthI, paheluM 'A' zIkhane. gharamAM 'eDajasTa' thavAnuM to kazuM AvaDatuM nathI. AvuM che A jagata ! eTale kAma kADhI levA jevuM che. jJAtI' choDAve, saMsArajaMjALathI ! praznakartA : A saMsAranAM badhAM khAtAM khoTavALAM lAge che, chatAM koI vakhata naphAvALA kema lAge che ? dAdAzrI : je khoTavALAM lAge che temAMthI koika vakhata je naphAvALo lAge che te bAda karI nAkhavuM. A saMsAra bIjA kazAthI thayelo nathI, guNAkAra ja thayelA che. huM je rakama tamane dekhADuM tenAthI bhAgAkAra karI nAkhazo eTale kazuM bAkI nahIM rahe. bhaNyA to bhaNyA, nahIM to 'dAdAnI AjJA mAre pALavI ja che, saMsArano bhAgAkAra karavo ja che.'- evuM nakkI karyuM ke tyAMthI bhAgye ja ! bAkI A dahADA zI rIte kADhavA e ya muzkela thaI paDyuM che. dhaNI Ave ne kaheze ke, "mArA hArTamAM duHkhe che." chokarAM Ave ne kaheze ke, 'huM nApAsa thayo." dhaNIne 'hArTa'mAM du:khe che evuM ene kahe. ene vicAra Ave ke 'hArTa pheIla" thaI jaze to zuM thaze ! badhA ja vicAro pharI vaLe, jaMpavA nA de. 'jJAnI puruSa' A saMsAra jALamAMthI chUTavAno rasto dekhADe, mokSano mArga dekhADe ane rastA upara caDhAvI de, ane ApaNane lAge ke ApaNe A UpAdhimAMthI chUTyA ! evI bhAvanAthI choDAvatAra maLe ja ! A badhI parasattA che. khAo cho, pIo cho, chokarAM paraNAvo cho e badhI parasattA che. ApaNI sattA nathI. A badhA kaSAyo mahIM beThA che. emanI sattA che. 'jJAnI puruSa' 'huM koNa chuM ?" enuM jJAna Ape tyAre A kaSAyothI, A jaMjALamAthI chuTakAro thAya. A saMsAra choDyo ke dhakko mArce chUTe evo nathI, mATe evI kaMika bhAvanA karo ke A saMsAramAMthI chuTAya to sAruM. anaMta avatArathI chUTavAnI bhAvanA thayelI, paNa mArgano bhomiyo joie ke nA joie ? mArga dekhADanAra 'jJAnI puruSa' joie. A cIkaNI maTI zarIra para coMTADI hoya to tene ukhADIe to paNa e UkhaDe nahIM, vALane sAthe kheMcIne UkhaDe tema A saMsAra cIkaNo che. 'jJAnI puruSa' davA dekhADe to e UkhaDe. A saMsAra choDyuM chUTe evo nathI. jeNe saMsAra choDyo che, tyAga lIdho che e enAM karmanA udaye choDAvyo che. sasahune tenA udayakarmanA AdhAre tyAgadharma ke gRhasthIdharma maLyo hoya. samakita prApta thAya tyArathI siddhadazA prApta thAya. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 12 1 A badhuM tame calAvatA nathI. krodha, mAna, mAyA, lobha, kaSAyo calAve che. kaSAyonuM ja rAja che ! "pote koNa che" enuM bhAna thAya tyAre kaSAyo jAya. krodha thAya tyAre pastAvo thAya, paNa bhagavAne kaheluM pratikramaNa AvaDe nahIM to zuM vaLe ? pratikramaNa AvaDe to chuTakAro thAya. A kaSAyo jaMpIne ghaDI vAra besavA nA de. chokaro paraNAvatI vakhate moha pharI vaLelo hoya ! tyAre mUcha hoya. bAkI kALajuM to Akho dahADo cAnI peThe UkaLatuM hoya! to ya manamAM thAya ke "huM" to jeThANI chuM ne ! A to vyavahAra che, nATaka bhajavavAnuM che. A deha chUTyo eTale bIje nATaka bhajavavAnuM. A sagAIo sAcI nathI, A to saMsArI RNAnubaMdha che. hisAba pUro thai gayA pachI chokaro mAbApanI joDe nA jAya. 'ANe mAruM apamAna karyuM " mela ne chAla. apamAna to gaLI javA jevuM che. dhaNI apamAna kare tyAre yAda AvavuM joie ke A to mArAM ja karmano udaya che ane dhaNI to nimitta che, nirdoSa che. ane mArA karmanA udaya phare tyAre dhaNI 'Avo, Avo' kare che. mATe ApaNe manamAM samatA rAkhIne ukela lAvI nAkhavo. jo manamAM thAya ke "mAro doSa nathI chatAM mane Ama kema kahyuM." eTale pachI rAte traNa kalAka jAge ne pachI thAkIne sUI jAya. bhagavAnanA uparI thayelA badhA phAvelA ane bairInA uparI thayelA badhA mAra khAIne marI gayelA. uparI thAya to mAra khAya. paNa bhagavAna zuM kahe che ? mArA uparI thAya to ame khuza thaie. ame to bahu dahADA uparIpaNuM bhogavyuM, have tame amArA uparI thAo to sAruM. 'jJAnI puruSa" je samajaNa Ape te samajaNathI chuTakAro thAya. samajaNa vagara zuM thAya ? vItarAga dharma ja sarva duHkhothI mukti Ape. gharamAM to suMdara vyavahAra karI nAkhavo joie. 'vAipha'nA manamAM ema thAya ke Avo dhaNI nahIM maLe koi dahADo ane dhaNInA manamAM ema thAya ke AvI 'vAipha' paNa kyAreya nA maLe !! evo hisAba lAvI nAkhIe tyAre ApaNe kharA !!! [6] dhaMdho, dharmasameta ! jIvata zene mATe vaparAyAM ! dAdAzrI : A dhaMdho zene mATe karo cho ? praznakartA : paisA kamAvavA. dAdAzrI : paisA zene mATe ? praznakartA : enI khabara nathI. dAdAzrI : A konA jevI vAta che? mANasa Akho dahADo enjina calAva calAva kare, paNa zene mATe ? kaMI nahIM. enjinano paTTo nA Ape tenA jevuM che. jIvana zene mATe jIvavAnuM che ? khAlI kamAvavA mATe ja ? jIva mAtra sukhane khoLe che. sarva duHkhothI mukti zI rIte thAya e jANavA mATe ja jIvavAnuM che. . vicAraNA karavAnI, ciMtA nahIM ! praznakartA : dhaMdhAnI ciMtA thAya che, bahu aDacaNo Ave che. dAdAzrI : ciMtA thavA mAMDe ke samajo ke kArya bagaDavAnuM che. vadhAre ciMtA nA thAya to samajavuM ke kArya bagaDavAnuM nathI. ciMtA kAryane avarodhaka che. ciMtAthI to dhaMdhAne mota Ave. je caDha-utara thAya enuM nAma ja dhaMdho, pUraNa-galana che e. pUraNa thayuM enuM galana thayA vagara rahe ja nahIM. A pUraNa-galanamAM ApaNI kazI milakata nathI, ane je ApaNI milakta che. temAMthI kazuM ja pUraNa-calana thatuM nathI ! evo cokhkho vyavahAra che ! A tamArA gharamAM tamArAM vahu-chokarAM badhAM ja pArTanarsa ne ? Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 kleza vinAnuM jIvana kleza vinAnuM jIvana 123 praznakartA : sukha-duHkhanA bhogavaTAmAM kharAM. dAdAzrI : tame tamArAM bairI-chokarAMnA vAlI kahevAo. ekalA vAlIe zA mATe ciMtA karavI ? ane gharanAM to UlaTuM kahe che ke tame amArI ciMtA nA karazo. praznakartA : ciMtAnuM svarUpa zuM che ? janmyA tyAre to hatI nahIM ne AvI kyAMthI? - dAdAzrI : jema budhdhi vadhe tema baLApo vadhe. jamyA tyAre buddhi hoya che ? dhaMdhA mATe vicAranI jarura che. paNa tenI AgaLa gayA to bagaDI jAya. dhaMdhA aMge dasa-paMdara miniTa vicAravAnuM hoya pachI ethI AgaLa jAo ne vicAronA vaLa caDhavA mAMDe te "normAliTI'nI bahAra gayuM kahevAya, tyAre tene choDI deje. dhaMdhAnA vicAra to Ave, paNa e vicAramAM tanmayAkAra thaine e vicAra laMbAya to pachI enuM dhyAna utpanna thAya ne tethI ciMtA thAya, e bahu nukasAna kare. cUkavavAnI dAlatamAM cokhkhAM raho ! praznakartA : dhaMdhAmAM bahu khoTa gai che to zuM karuM ? dhaMdho baMdha karI dauM ke bIjo karuM ? devuM khUba thai gayuM che. dAdAzrI : rU bajAranI khoTa kaMi kariyANAnI dukAna kADhaye nA pUrI thAya. dhaMdhAmAM gayelI khoTa dhaMdhAmAMthI ja pUrI thAya, nokarImAMthI nA vaLe, 'konTrAkTa'nI khoTa kaMi pAnanI dukAnathI vaLe ? je bajAramAM ghA paDyo hoya te bajAramAM ja ghA rUjhAya, tyAM ja enI davA hoya. ApaNe bhAva eka rAkhavo ke ApaNAthI koI jIvane kiMcit mAtra du:kha na ho. ApaNe bhAva eka cokhkho rAkhavo ke badhuM ja devuM cUkate karavuM che, te jo cokhkhI dAnata hoya to devuM badhuM ja moDuM vaheluM cUkate thaI jAya. lakSmI to agiyAramo prANa che. mATe koinI lakSmI ApaNI pAse nA rahevI joie, ApaNI lakSmI koinI pAse rahe teno vAMdho nathI. paNa dhyeya niraMtara e ja rahevo joie ke mAre pAi e pAi cUkavI devI che, dhyeya lakSamAM rAkhIne pachI tame khela khelo. khela khelo paNa khelADI nA thai jazo, khelADI thai gayA ke tame khalAsa ! ...jokhama jANI, nirbhaya rahevuM ! dareka dhaMdhA udaya-astavALA hoya che. macchara khUba hoya to ya AkhI rAta UMghavA nA de ane be hoya to ya AkhI rAta UMghavA nA de ! eTale ApaNe kahevuM. 'he maccharamaya duniyA ! be ja UMghavA nathI detA to badhA ja Avo ne." A naphA-khoTa e macchara kahevAya. kAyado kevo rAkhavo ? banatA sudhI dariyAmAM UtaravuM nahIM ! paNa UtaravAno prasaMga AvI gayo to pachI DarIza nahIM. jyAM sudhI DarIza nahIM tyAM sudhI allAha tere pAsa. te Daryo ke allAha kaheze jA oliyAnI pAse ! bhagavAnane tyAM resakorsa ke kApaDanI dukAnamAM phera nathI, paNa tamAre jo mokSe javuM hoya to A jokhamamAM nA Utarazo. A dariyAmAM peThA pachI nIkaLI javuM sAruM. ame dhaMdho kevI rIte karIe e khabara che ? dhaMdhAnI sTImarane dariyAmAM taratI mUktA pahelAM pUjAvidhi karAvIne sTImaranA kAnamAM phUMka mArIe, 'tAre jyAre DUbavuM hoya tyAre DUbaje, amArI icchA nathI." pachI cha mahine DUbe ke be varSe DUbe tyAre ame "eDajasTamenTa' lai laie ke cha mahinA to cAlyuM ! vepAra eTale A pAra ke pele pAra. AzAnA mahela nirAzA lAvyA vagara rahe nahIM. saMsAramAM vItarAga rahevuM bahu muzkela che. e to jJAnakaLA ne budhdhikaLA amArI jabarajasta hoya tethI rahevAya. gharAkItA paNa niyama che ! praznakartA : dukAnamAM gharAka Ave eTalA mATe huM dukAna vahelI kholuM ne moDI baMdha karuM chuM, te barAbara che ne ? dAdAzrI : tame gharAkane AkarSavAvALA koNa ? tamAre to dukAna loko jyAre kholatA hoya te TAima kholavI. loko sAta vAgye kholatA hoya ne ApaNe sADA nava vAgye kholIe te khoTuM kahevAya. loka jyAre baMdha kare tyAre ApaNe ya baMdha karI ghera javuM. vyavahAra zuM kahe che ke loko zuM kare che te juo. loka sUi jAya tyAre tame ya sUi jAo. rAte be Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 125 vAgyA sudhI mahIM ghamasANa macAvyA kare e konA jevI vAta ! jamyA pachI vicAra karo cho ke kevI rIte pacaze ? enuM phaLa savAre maLI ja jAya che. ne ? evuM dhaMdhAmAM badhe che. praznakartA : dAdA, hamaNAM dukAnamAM gharAkI bilakula nathI to zuM karuM ? dAdAzrI : A 'ilekTrisiTI' jAya eTale tame 'ilekTrisiTI kyAre Ave, kyAre Ave', ema karo to jaladI Ave ? tyAM tame zuM karo cho? praznakartA : eka-be vAra phona karIe ke jAte kahevA jaie. dAdAzrI : so vAra phona nA karo ? praznakartA : nA. dAdAzrI : A lAiTa gai tyAre ApaNe to nirAMte gAtA hatA ne pachI enI meLe AvI ne ? praznakartA : eTale ApaNe niHspRha thavuM ? dAdAzrI : niHspRha thavuM e ya guno che ne saspRha thavuM te ya guno che. lAiTa Ave to sAruM eTaluM ApaNe rAkhavuM, saspRha-niHspRha rahevAnuM kahyuM che. gharAka Ave to sAruM eTaluM rAkhavuM, pachI udhAmA nA nAkhavA. 'regyulAriTI' ane bhAva nA bagADavo, e 'rileTiva' puruSArtha che. gharAka nA Ave to akaLAvuM nahIM ne eka dahADo gharAkanAM jholejholAM Ave tyAre badhAMne saMtoSa Apavo. A to eka dahADo gharAka nA Ave to nokarone zeTha TaiDakAya TaiDakAya kare ! te ApaNe tenI jagyAe hoie to zuM thAya ? e bicAro nokarI karavA Ave ne tame tene TaiDakAvo, to e vera bAMdhIne sahana karI le. nokarane TaiDakAvavuM nahIM, e ya mANasajAta che. ene ghera bicArAne duHkha ne ahIM tame zeTha thaine TaiDakAvo te e bicAro kyAM jAya ! bicArA upara jarAka dayAbhAva to rAkho ne ! A to gharAka Ave to zAMtithI premathI tene mAla ApavAno. gharAka nA hoya tyAre bhagavAnanuM nAma levAnuM. A to gharAka nA hoya tyAre Ama 126 kleza vinAnuM jIvana jue ne tema jue. mahIM akaLAyA kare, 'Aje kharco mAthe paDaze. ATalI nukasAnI gai' e cakkara calAve, ciDAya ane nokarane TeDakAve ya kharo. Ama ArtadhyAna ne raudradhyAna karyA kare ! gharAka Ave che te ya 'vyavasthita'nA hisAbathI je gharAka AvavAno hoya e ja Ave che, emAM mahIM cakkara nA calAvIza. dukAnamAM gharAka Ave to paisAnI Apa-le karavAnI, paNa kaSAya nahIM vAparavAnA, paTAvIne kAma karavAnuM. A paththara nIce hAtha AvI jAya to hathoDo mAro ? nA, tyAM to dabAI jAya to paTAvIne kADhI levAnA. emAM kaSAya vApare to vera baMdhAya ne eka veramAMthI anaMta UbhAM thAya. A verathI ja jagata UbhuM che, e ja mULa kAraNa che. prAmANikatA, bhagavAnanuM lAyasansa ! praznakartA : AjakAla prAmANikapaNe dhaMdho karavA jAya to vadhAre muzkelI Ave, e kema ema? dAdAzrI : prAmANikapaNe kAma karyuM to eka ja muzkelI Ave, paNa aprAmANikapaNe kAma karazo to be prakAranI muzkelIo Avaze. prAmANikatAnI muzkelIomAMthI to chUTI javAze, paNa aprAmANikatAmAMthI chUTavuM bhAre che. prAmANikatA e to bhagavAnanuM moTuM 'lAyasansa' che, enuM koi nAma nA de. tamane e 'lAyasansa' phADI nAkhavAno vicAra thAya che ? .... taphA-khoTe, harSa-zoka zo ? dhaMdhAmAM mana bagaDe to ya napho 66,616 thaze ne mana nA bagaDe to ya napho 66,616 raheze, to kayo dhaMdho karavo ? amAre moTA dhaMdhA cAle, paNa dhaMdhAno kAgaLa 'amArI' upara nA Ave. kAraNa ke dhaMdhAno napho dhaMdhA khAte ane dhaMdhAnI khoTa paNa dhaMdhA khAte ja ame nAkhIe. gharamAM to huM nokarI karato houM ne je pagAra maLe teTalA ja paisA pesavA devAnA. bAkIno napho te dhaMdhAno ne khoTa te ya dhaMdhA khAte. nANAMno bojo rAkhavA jevo nathI. benkamAM jamA thayA eTale hAza karyuM che, to jAya eTale duHkha thAya. A jagatamAM kazuM ja hAza karavA jevuM nathI. kAraNa ke 'TempararI' che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 127 dhaMdhAmAM hitAhita ! dhaMdho kayo sAro ke jemAM hiMsA nA samAtI hoya, koine ApaNA dhaMdhAthI duHkha nA thAya. A to dANAvALAno dhaMdho hoya te zeramAMthI thoDuM kADhI le. AjakAla to bheLaseLa karavAnuM zIkhyA che. temAM ya khAvAnI vastuomAM bheLaseLa kare te janAvaramAM cAra pagamAM jaiza. cArapago thAya pachI paDe to nahIM ne ? vepAramAM dharma rAkhajo, nahIM to adharma pesI jaze. praznakartA : have dhaMdho keTalo vadhAravo joie ? dAdAzrI : dhaMdho eTalo karavo ke nirAMta UMgha Ave, ApaNe jyAre khaseDavA dhArIe tyAre e khaseDI zakAya evuM hovuM joIe je AvatI nA hoya te upAdhine bolAvavAnI nahIM. vyAjano vAMdho ?' praznakartA : zAstramAM vyAja levAno niSedha nathI ne ? dAdAzrI : ApaNAM zAstroe vyAjano vAMdho uThAvyo nathI, paNa vyAjakhAu thayo te nukasAnakAraka che. sAmAne du:kha nA thAya tyAM sudhI vyAja levAmAM vAMdho nathI. karaksara, to 'tobala' rAkhavI ! gharamAM karakasara kevI joie ? bahAra kharAba nA dekhAya ne karakasara hovI joie. karakasara rasoDAmAM pesavI nA joie, udAra karakasara hovI joie. rasoDAmAM karakasara pese to mana bagaDI jAya, koi mahemAna Ave to ya mana bagaDI jAya ke cokhA vaparAi jaze ! koi bahu lApho hoya tene ame kahIe ke "nobala' karakasara karo. [7] uparIno vyavahAra ! anDarahenDa'tI to rakSA karavAnI ! praznakartA : dAdA, zeTha mArAthI bahu kAma le che ne pagAra thoDo Ape che ne uparathI TeDakAve che. dAdAzrI : A to hindustAnanA zeThiyA te vahune hau chetare. paNa chevaTe nanAmI kADhe che tyAre to e ja chetarAya che. hindustAnanA zeThiyAo nokaranuM tela kADha kADha kare, jaMpIne khAvA ya nA de, nokaranA pagAra kApI le. pelA inkamaTekSavALA kApI le, tyAre tyAM sIdhA thAya, paNa Aja to inkamaTekSavALAnuM ya A loko kApI le che ! jagata to pyAdAne, 'anDarahenDa'ne TeDakAve evuM che. alyA, sAhebane TaiDakAvane, tyAM ApaNuM jIteluM kAmanuM ! jagatano Avo vyavahAra che. jyAre bhagavAne eka ja vyavahAra kahyo hato ke tArA "anDara'mAM je AvyA temanuM rakSaNa karaje. "anDarahenDa'nuM rakSaNa kare te bhagavAna thayelA. huM nAno hato tyArathI ja 'anDarahenDa'nuM rakSaNa karato. atyAre ahIM koi nokara cAnI Tre laIne Ave ne te paDI jAya eTale zeTha ene TaiDakAve ke 'tArA hAtha bhAMgalA che. dekhAtuM nathI ?' have e to nokara rahyo bicAro. kharekhara nokara koi dahADo kazuM toDe nahIM, e to "roMga bIliphathI ema lAge che ke nokare toDyo. kharekhara toDanAro bIjo che. have tyAM binagunegArane gunegAra TharAve che, nokara pachI enuM phaLa Ape che, koipaNa avatAramAM. praznakartA : to e vakhate toDanAra koNa hoi zake ? dAdAzrI : e ame 'jJAna' ApIe chIe te vakhate badhA khulAsA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 129 ApI daie chIe, A toDanAra koNa ? calAvanAra koNa e badhuM ja 'solva' karI ApIe chIe. have tyAM kharI rIte zuM karavuM joie? bhrAMtimAM ya zuM avalaMbana levuM joie ? nokara to 'sinsIyara' che, e toDe evo nathI. praznakartA : game teTalo 'sinsIyara' hoya paNa nokaranA hAthe tUTI gayuM to parokSa rIte e javAbadAra nahIM ? dAdAzrI : kharo, javAbadAra ! paNa ApaNe keTalo javAbadAra che te jANavuM joie. ApaNe pahelAmAM paheluM tene pUchavuM joie ke, 'tuM dAjhayo to nathI ne ?" dAjhayo hoya to davA copaDavI. pachI dhIme rahIne kahevuM ke utAvaLe nA cAlIza havethI. sattAno durUpayoga, to.... A to sattAvALo hAtha nIcenAne kacaDa kacaDa kare che. je sattAno durUpayoga kare che te sattA jAya ne uparathI mAnava avatAra na Ave. eka kalAka ja jo ApaNI sattAmAM AvelA mANasane TeDakAvIe to AkhI jiMdagInuM AyuSya baMdhAi jAya. sAmAvaLiyAne TeDakAve to juduM che. praznakartA : sAmo vAMko hoya to jevA sAthe tevA nA thavuM ? dAdAzrI : sAmI vyaktinuM ApaNe nA jovuM joie, e enI javAbadArI che, jo bahAravaTiyA sAme Ave ne tame bahAravaTiyA thAo to kharuM, paNa tyAM to badhuM ApI do cho ne ? nabaLA sAme sabaLa thAo temAM zuM ? sabaLa thaine nabaLA sAme nabaLA thAo to kharuM. A ophisaro ghera bairI joDe laDhIne Ave ne ophisamAM AsisTanTa'nuM tela kADhe ! alyA, 'AsisTanTa' to khoTI sahI karAvIne laI jaze to tArI zI vale thaze ? 'AsisTanTa"nI to khAsa jarUra. ame 'AsisTanTa'ne bahu sAcavIe. kAraNa ke enA lIdhe to ApaNuM cAle che. keTalAka to sarvisamAM zeThane AgaLa lAvavA potAne DAhyA dekhADe. zeTha kahe 20 TakA leje. tyAre zeTha AgaLa DAhyA dekhAvA 25 TakA le. A zA hAru pApanAM poTalAM bAMdhe che ! [8] kudaratane tyAM "gesTa' ! kudarata, janmathI ja hitakArI ! A saMsAramAM je jIvamAtra che te kudaratanA 'gesTa' che, dareka cIja kudarata tamane tamArI pAse taiyAra karIne Ape che. A to tamane kaDhApoajaMpo, kaDhApo-ajaMpo rahyA kare che. kAraNa ke A samajaNa nathI, ane evuM lAge che ke 'huM karuM chuM.' A bhrAMti che. bAkI koithI ATaluM ya thai zakatuM nathI. ahIM janma thatA pahelAM, ApaNe bahAra AvavAnA thayA te pahelAM loko badhI ja taiyArIo karI rAkhe che ? bhagavAnanI savArI AvI rahI che ! janmatA pahelAM bALakane ciMtA karavI paDe che ke bahAra nIkaLyA pachI mArA dUdhanuM zuM thaze ? e to dUdhanI kUMDIo badhuMja taiyAra hoya che ! DokTaro, dAyaNo ya teyAra hoya, ane dAyaNa nA hoya to chevaTe vALaMdANI ya hoya che. paNa kaMikanI kaMika taiyArI to hoya ja, pachI jevA 'gesTa' hoya 'pharsTa kalAsa'nAM hoya tenI taiyArI judI, 'sekanDa kalAsa'nI judI ane 'tharDa klAsa'nI judI, badhA 'kalAsa'to kharA ne ? eTale badhI ja taiyArIo sAthe tame AvyA cho, to pachI hAya-ajaMpo zAnA hAru karo cho ? jenA 'gesTa' hoie tyAM AgaLa vinaya kevo hovo joie ? huM tamAre tyAM gesTa thayo to mAre 'gesTa' tarIkeno vinaya nA rAkhavo joie ? tame kaho ke 'tamAre ahIM nathI sUvAnuM, tyAM sUvAnuM che.' to mAre tyAM sUi javuM joie. be vAge jamavAnuM Ave to ya zAMtithI jamI levuM joie. je mUke te nirAMte jamI levuM paDe, tyAM bUma paDAya nahIM. kAraNa ke "gesTa' chuM. te have 'gesTa' rasoDAmAM jaine kaDhI halAvavA jAya to kevuM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana 131 132 kahevAya ? gharamAM Dakho karavA jAya to tamane koNa UbhuM rAkhe ? tane bAsuMdI thALImAM mUke to te khAi leje. tyAM ema nA kaheto ke "ame gaLyuM nathI khAtA." jeTalu pIrase eTaluM nirAMte khAje, khAruM pIrase to khAruM khAje. bahu nA bhAve to thoDuM khAje, paNa khAje ! 'gesTa'nA badhA kAyadA pALaje. 'gesTa'ne rAgadveSa karavAnA nA hoya 'gesTa' rAgadveSa karI zake ? e to vinayamAM ja rahe ne ? ame to 'gesTa' tarIke ja rahIe, amAre badhI ja cIja-vastu Ave. jene tyAM "gesTa' tarIke rahyAM hoie tene herAna nahIM karavAnAM. amAre badhI ja cIja ghera beThAM Ave, saMbhAratAM ja Ave ane na Ave to amane vAMdho ya nathI. kAraNa ke tyAM 'gesTa' thayA chIe, kone tyAM ? kudaratane ghera ! kudaratanI marajI nA hoya to ApaNe jANIe ke ApaNA hitamAM che ane marajI enI hoya to ya ApaNA hitamAM che. ApaNA hAthamAM karavAnI sattA hoya to eka bAju dADhI Uge ne eka bAju nA Uge to ApaNe zuM karIe ? ApaNA hAthamAM karavAnuM hota to badhuM goTALiyuM ja thAta. A to kudaratanA hAthamAM che. enI kyAMya bhUla nathI hotI, badhuM ja padhdhatisaranuM hoya. juo cAvavAnA dAMta judA, cholavAnA dAMta judA, khANiyA dAMta judA. juo, kevI sarasa goThavaNI che ! janmatAM ja AkhuM zarIra maLe che, hAtha, paga, nAka, kAna, AMkho badhuM ja maLe, paNa moDhAmAM hAtha nAkho to dAMta nA maLelA hoya tyAre kaMi bhUla thai gai haze kudaratanI ? nA, kudarata jANe ke janmIne tarata ene dUdha pIvAnuM che, bIjo khorAka pace nahIM, mAnuM dUdha pIvAnuM che to dAMta ApIzuM to e bacakuM bharI leze ! juo kevI suMdara goThavaNI karelI che ! jema jema jarUra paDe tema dAMta Ave che. pahelAM cAra Ave pachI dhIme dhIme bIjA Ave, ane A vaiDiyAne dAMta paDI jAya to pAchA nA Ave ! kudarata badhI ja rIte rakSaNa kare che, rAjAnI peThe rAkhe che. paNa akkaramIne rahetAM nathI AvaDatuM te zuM thAya ? paNa DakhalAmaNathI du:kha vahoya ! rAtre hAMDavo peTamAM nAkhIne sUi jAya che ne ? pachI nasakorAM kleza vinAnuM jIvana gharaDa-gharaDa bolAve che ! mera cakkara, mahIM tapAsa karIne zuM cAle che te ! tyAre kahe ke, 'emAM mI kAya karuM ?" ane kudaratanuM kevuM che ? peTamAM pAcaka rasa, 'bAila' paDe che, bIjuM paDe che, savAre 'blaDa' 'blaDa'nI jagyAe, 'yurina' 'yurina'nI jagyAe, 'saMDAsa' 'saMDAsa'nA ThekANe pahoMcI jAya che. kevI paddhatisaranI suMdara vyavasthA karelI che ! kudarata kevaDuM moTuM aMdara kAma kare che ! jo DokTarane eka dahADo A aMdaranuM pacAvavAnuM soMpyuM hoya to e mANasane mArI nAkhe ! aMdaranuM pAcakarasa nAkhavAnuM, 'bAila' nAkhavAnuM, badhuM DaoNkTarane soMpyuM hoya to DaoNkTara zuM kare ? bhukha nathI lAgatI mATe Aje jarA pAcaka raso vadhAre nAkhavA do. have kudaratano niyama kevo che ke pAcaka raso TheTha maratAM sudhI pahoMcI vaLe evA pramANathI nAkhe che. have A te dahADe, ravivArane dahADe pAcaka rasa vadhAre nAkhI de eTale budhavAre mahIM bilakula pace ja nahIM ! budhavAranuM pramANe ya ravivAre nAkhI dIdhuM ! kudaratanA hAthamAM kevI sarasa bAjI che ! ane eka tamArA hAthamAM dhaMdho Avyo, ane te ya dhaMdho tamArA hAthamAM to nathI ja. tame khAlI mAnI beThA cho ke huM dhaMdho karuM chuM, te khoTI hAyavoya, hAyavoya karo cho ! dAdarathI senTrala TeksImAM javAnuM thayuM te manamAM athaDAze-athaDAze karIne bhaDakI mare. alyA, koI bApoya athaDAvAno nathI, tuM tArI meLe AgaLa joine cAla. tArI pharaja keTalI ? tAre AgaLa joine cAlavAnuM eTaluM ja. kharI rIte to te ya tArI pharaja nathI. kudarate tArI pAse e paNa karAvaDAve che. paNa AgaLa joto nathI ne Dakho kare che. kudarata to evI sarasa che ! A aMdara ATaluM moTuM kArakhAnuM cAle che to bahAra nahIM cAle ? bahAra to kazuM calAvavAnuM che ja nahIM. zuM calAvavAnuM che ? praznakartA : koi jIva UMdhuM kare to te ya enA hAthamAM sattA nathI ? dAdAzrI : nA, sattA nathI, paNa UMdhuM thAya evuM ya nathI, paNa eNe avaLA-savaLA bhAva karyA tethI A UMdhuM thai gayuM. pote kudaratanA A saMcAlanamAM Dakho karyo che, nahIM to A kAgaDA, kUtarAM A janAvaro kevAM ? davAkhAnuM nA joie, korTe nA joie, e loko jhaghaDA kevA patAvI de Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kleza vinAnuM jIvana bhagavAna kaMi tamane 'helpa' karatA nathI. bhagavAna navarA nathI. A to kudaratanI badhI racanA che ane te bhagavAnanI khAlI hAjarIthI ja racAyeluM praznakartA : ApaNe kudaratanA 'gesTa' ke 'pArTa opha necara' chIe ? dAdAzrI : 'pArTa opha necara' paNa kharA ane 'gesTa' paNa kharA. ApaNe paNa 'gesTa' tarIke rahevAnuM pasaMda karIe chIe. game tyAM besazo to ya tamane havA maLI raheze, pANI maLI raheze. ane te 'phI opha kosTa' ! je vadhAre kiMmatI che te "phrI opha kosTa' maLI rahe che. kudaratane jenI kiMmata che tenI A manuSyone kiMmata nathI. ane jenI kudaratanI pAse kiMmata nathI, (jema ke hIrA) tenI ApaNA lokone bahu kiMmata che. kleza vinAnuM jIvana 133 che ? be AkhalAo laDhe, khUba laDhe, paNa pachI chUTyA pachI e kaMI korTa khoLavA jAya che ? bIje dahADe joie to nirAMte baMne pharatA hoya ! ane A akkaramIone korTo hoya, davAkhAnAM hoya to ya e duHkhI, duHkhI ne du:khI ! A loka roja rodaNAM raDatAM hoya. Amane akaramI kahevAya ke sakkaramI kahevAya ? A cakalo, kAbara, kUtarAM badhAM kevAM rUpALAM dekhAya che ! e kaMI ziyALAmAM vasANuM khAtAM haze ? ane A akkaramI vasANuM khAine ya rUpALA dekhAtA nathI, kadarUpA dekhAya che, A ahaMkAra ne laine rUpALo mANase ya kadarUpo dekhAya che. mATe kaMIka bhUla rahe che, evo vicAra nahIM karavAno ? .. to ya kudarata, sadA madade rahI ! praznakartA : zubha raste javAnA vicAro Ave che paNa te TakatA nathI ne pAchA azubha vicAro Ave che, te zuM che ? dAdAzrI : vicAra zuM che ? AgaLa javuM hoya to ya vicAra kAma kare che ne pAchaLa javuM hoya to ya vicAra kAma kare che. khudA tarapha javAnA rastAe AgaLa jAo cho ne pAchA vaLo cho, enA jevuM thAya che. eka mAila AgaLa jAo ne eka mAila pAchaLa jAo, eka mAila AgaLa jAo ne pAchA vALo.... vicAra eka ja jAtanA rAkhavA sArA. pAchaLa javuM eTale pAchaLa javuM ne AgaLa javuM eTale AgaLa javuM. AgaLa javuM hoya tene ya kudarata 'helpa' kare che ne pAchaLa javuM hoya tene ya kudarata 'helpa' kare che. 'necara' zuM kahe che ? 'Ai vila helpa yu.' tAre je kAma karavuM hoya, corI karavI hoya to 'Ai vila helpa yu." kudaratanI to bahu moTI 'helpa' che, kudaratanI 'helpa'thI to A badhuM cAle che ! paNa tuM nakkI nathI karato ke mAre zuM karavuM che ? jo tuM nakkI kare to kudarata tane 'helpa" ApavA taiyAra ja che. 'pharsTa DisAiDa' ke mAre ATaluM karavuM che, pachI te nizcayapUrvaka savAranA pahoramAM yAda karavuM joie. tamArA nizcayane tamAre 'sinsIyara' rahevuM joie, to kudarata tamArI tarapheNamAM 'helpa' karaze. tame kudaratanA 'gesTa' cho. eTale vAtane samajo. kudarata to 'Ai vila helpa yu" kahe che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 kleza vinAnuM jIvana [9] manuSyapaNAnI kiMmata ! kiMmata to, sinsIyAriTI te mosaliTItI ! AkhA jagatanuM 'bejhamenTa', 'sinsIyAriTI' ane 'morAliTI' be ja che, e be saDI jAya to badhuM paDI jAya. A kALamAM 'sinsIyAriTI" ane "morAliTI' hoya e to bahu moTAmAM moTuM dhana kahevAya. hindustAnamAM e Dhagale DhagalA hatuM, paNa have A lokoe e badhuM phorenamAM eksaporTa karI dIdhuM, ane 'phorenathI badalAmAM zuM 'imporTa' karyuM te tame jANo cho ? te A 'eTikeTa'nA bhUtAM peThAM ! ene lIdhe A bicArAMne jaMpa nathI raheto. ApaNe e 'eTikeTa'nA bhUtanI zI jarUra che ? jenAmAM nUra nathI tenA mATe e che ApaNe to tIrthakarI nUranA loka chIe, RSimunionAM saMtAna chIe ! tAruM phATeluM lUgaDuM hoya to ya tAruM nUra tane kahI Apaze ke 'tuM koNa che ?" praznakartA : 'sinsIyAriTI' ane 'morAliTI'no 'ekajhekTa' artha samajAvo. dAdAzrI : "morAliTI'no artha zuM ? potAnA hakkanuM ane sahaja maLI Ave te badhuM ja bhogavavAnI chUTa A chellAmAM chello morAliTI'no artha che. "morAliTI' to bahu gUDha che, enA to zAstronAM zAstro lakhAya. paNa A chellA artha parathI tame samajI jAo. ane 'sinsIyAriTI' to je mANasa pArakAne 'sinsIyara' raheto nathI te potAnI jAtane 'sinsIyara' raheto nathI. koine sTeja paNa 'inasinsIyara' nA thavuM joie, enAthI potAnI 'sinsIyAriTI' tUTe che. 'sinsIyAriTI' ane 'morAliTI' - A be vastuo A kALamAM hoya to bahu thai gayuM. are, eka hoya to ya te TheTha mokSe lai jAya ! paNa tene pakaDI levuM joie, ane 'jJAnI puruSa' pAse jyAre jyAre aDacaNa paDe tyAre AvIne khulAsA karI javA joie ke A 'morAliTI' che yA A 'morAliTI' nathI. 'jJAnI puruSa'no rAjIpo ane 'sinsIyAriTI' A benA guNAkArathI tamAma kAma saphaLa thAya tema che ! 'ItasinsIyAriTI'thI ya mokSa ! koi vIsa TakA 'sinsIyAriTI" ane eMsI TakA 'inasinsIyAriTI' vALo mArI pAse Ave ne puche ke, "mAre mokSe javuM che ne mArAmAM to A mAla che to zuM karavuM?" tyAre huM ene kahyuM ke so TakA "inasinsIyara' thai jA, pachI huM tane bIjuM dekhADuM ke je tane mokSe lai jaze. A eMzI TakAnuM devuM e kyAre bharapAi karI rahe ? enA karatAM eka vAra nAdArI kADhe. 'jJAnI puruSanuM eka ja vAkya pakaDe to ya te mokSe jAya. AkhA 'varlDa' joDe 'inasinsIyara' rahyo haze teno mane vAMdho nathI, paNa eka ahIM ' sinsIyara' rahyo to te tane mokSe lai jaze ! so TakA inasinsIyAriTI' e paNa eka moTo guNa che, e mokSe lai jAya. kAraNa ke bhagavAnano saMpUrNa virodhI thai gayo. bhagavAnanA virodhIne teDI javA vinA bhagavAnanA bApane ya chUTako nathI ! kAM to bhagavAnano bhakta mokSa jAya ke kAM to bhagavAnano saMpUrNa virodhI mokSe jAya !! eTale huM nAdArane to dekhADuM ke so TakA 'inasinsIyara' thai jA, pachI huM tane bIjuM dekhADuM je tane TheTha lai jaze. bIjuM pakaDAvuM to ja kAma thAya, khAlI 'inasinsIyara' thaI gayo to to nA jivAya ! Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] Adarza vyavahAra aMte, vyavahAra Adarza joIze ! Adarza vyavahAra sivAya koi mokSe gayo nathI. jaina vyavahAra e Adarza vyavahAra nathI. vaiSNava vyavahAra e Adarza vyavahAra nathI. mokSa javA Adarza vyavahAra joize. Adarza vyavahAra eTale koi jIvane kiMcit mAtra duHkha nA thAya te. gharanA, bahAranA, ADozI-paDozI koine paNa ApaNA thakI duHkha nA thAya te Adarza vyavahAra kahevAya. jaina vyavahArano abhiniveza karavA jevo nathI. vaiSNava vyavahArano abhiniveza karavA jevo nathI. badho abhiniveza vyavahAra che. bhagavAna mahAvIrano Adarza vyavahAra hoya. Adarza vyavahAra hoya eTale duzmanane paNa khUMce nahIM. Adarza vyavahAra eTale mokSe javAnI nizAnI. jaina ke vaiSNava gacchamAMthI mokSa nathI. amArI AjJAo tamane Adarza vyavahAra tarapha lai jAya che, e saMpUrNa samAdhimAM rakhAve tevI che, Adhi, vyAdhi, upAdhimAM samAdhi rahe tevuM che. bahAra badho 'rileTiva' vyavahAra che ane A to "sAyansa' che. "sAyansa' eTale 'riyala' ! Adarza vyavahArathI ApaNAthI koine ya duHkha nA thAya. teTaluM ja jovAnuM, chatAM paNa ApaNA thakI koIne duHkha thAya to tarata ja pratikramaNa karI levAnuM, ApaNAthI kaMi enI bhASAmAM nA javAya. A je vyavahAramAM paisAnI levaDa-devaDa vageremAM vyavahAra che e to sAmAnya rivAja che, tene ame vyavahAra nathI kahetA, koine ya duHkha nA thavuM joie te jovAnuM ne duHkha thayuM hoya to pratikramaNa karI levuM tenuM nAma Adarza vyavahAra ! 138 kleza vinAnuM jIvana amAro Adarza vyavahAra hoya. amArA thakI koIne ya aDacaNa thai hoya evuM bane nahIM. koinA copaDe amArI aDacaNa jame nahIM hoya. amane koi aDacaNa Ape ne ame paNa aDacaNa ApIe to amArAmAM ne tamArAmAM phera zo ? ame saraLa hoie, sAmAne oTImAM ghAlIne saraLa hoie. te sAmo jANe ke 'dAdA, hajI kAcA che.' hA, kAcA thaine chUTI javuM sAruM, paNa pAkAM thaIne enI jelamAM javuM khoTuM. evuM te karAtuM haze ? amane amArA bhAgIdAre kahyuM ke, 'tame bahu bhoLA cho." tyAre meM kahyuM ke, 'mane bhoLo kahenAra ja bhoLo che.' tyAre temaNe kahyuM ke 'tamane bahu jaNa chetarI jAya che." tyAre meM kahyuM ke, "ame jANI bUjhIne chetarAie chIe." amAro saMpUrNa Adarza vyavahAra hoya jenA vyavahAramAM koi paNa kacAza haze te mokSane mATe pUro lAyaka thayo nA gaNAya. praznakartA : jJAnInA vyavahAramAM be vyakti vacce bheda hoya kharo ? dAdAzrI : emanI draSTimAM bheda ja nA hoya, vItarAgatA hoya. emanA vyavahAramAM bheda hoya. eka milamAlika ne teno DrAyavara ahIM Ave to zeThane sAme besADuM ne DrAyavarane mArI joDe besADuM, eTale zeThano pAro UtarI jAya ! ane vaDA pradhAna Ave to huM UThIne emano AvakAra karuM ne emane besADuM, emano vyavahAra nA cUkAya. emane to vinayapUrvaka UMce besADuM, ane emane jo mArI pAsethI jJAna grahaNa karavuM hoya to mArI sAme nIce besADuM, nahIM to UMce besADuM. lokamAnyane vyavahAra kahyo ane mokSamAnyane nizcaya kahyo, mATe lokamAnya vahevArane te rUpe 'eksepTa' karavo paDe. ame UThIne emane nA bolAvIe to temane duHkha thAya, tenI jokhamadArI amArI kahevAya. praznakartA : moTA hoya tene pUjya gaNAya kharuM. dAdAzrI : moTA eTale uMmaramAM moTA evuM nahIM, chatAM mAjI moTAM hoya to emano vinaya rakhAya ane jJAnavRddha thayAM hoya temane pUjya gaNAya. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kleza vinAnuM jIvana satsaMgamAMthI ame ghera TAimasara jaie. jo rAtre bAra vAge bAraNuM khakhaDAvIe to e kevuM dekhAya ? gharanAM moDhe bole, 'game tyAre Avazo to cAlaze.' paNa temanuM mana to choDe nahIM ne ? e to jAtajAtanuM dekhADe. ApaNAthI emane saheja paNa duHkha kema apAya ? A to kAyado kahevAya ne kAyadAne AdhIna to rahevuM ja paDe. be vAge UThIne 'riyala'nI bhakti karIe to koi kaMi bole ? nA, koi nA pUche. 139 zuddha vyavahAra : sad vyavahAra praznakartA : zuddha vyavahAra kone kahevo ? sad vyavahAra kone kahevo ? dAdAzrI : 'svarUpa'nuM jJAna prApta thayA pachI ja zuddha vyavahAra zarU thAya, tyAM sudhI sad vyavahAra hoya. praznakartA : zuddha vyavahAra ne sad vyavahAramAM phera zo ? dAdAzrI : sa vyavahAra ahaMkArasahita hoya ne zuddha vyavahAra nirahaMkArI hoya. zuddha vyavahAra saMpUrNa dharmadhyAna Ape ane sad vyavahAra alpa aMze karIne dharmadhyAna Ape. jeTalA zuddha vyavahAra hoya teTalo zuddha upayoga rahe. zuddha upayoga eTale 'pote' jJAtAdraSTA hoya, paNa jue zuM ? to ke', zuddha vyavahArane juo. zuddha vyavahAramAM nizcaya zuddha upayoga hoya. kRpALudeve kahyuM : 'gacchamatanI je kalpanA te nahIM sad vyavahAra.' badhA saMpradAyo e kalpita vAto che. temAM sad vyavahAre ya nathI, to pachI tyAM zuddha vyavahAranI vAta zI karavI ? zuddha vyavahAra e nirahaMkArI pada che, zuddha vyavahAra e binaharIpha che. ApaNe jo harIphAimAM UtarIe to rAgadveSa thAya. ApaNe to badhAMne kahIe ke tame jyAM cho tyAM ja barobara cho. ne tamane jo khUTatuM hoya to ahIM amArI pAse Avo. ApaNe ahIM to premanI ja lhANI hoya, koi dveSa karato Ave to ya prema Apavo. kramika mArga eTale zuddha vyavahAravALA thai zuddhAtmA thAo ane kleza vinAnuM jIvana akrama mArga eTale pahelAM zuddhAtmA thaine pachI zuddha vyavahAra karo. zuddha vyavahAramAM vyavahAra badho ya hoya, paNa temAM vItarAgatA hoya. eka-be avatAramAM mokSe javAnA hoya tyAMthI zuddha vyavahAranI zarUAta thAya. 140 zuddha vyavahAra sparze nahIM tenuM nAma 'nizcaya' ! vyavahAra eTalo pUro karavAno ke nizcayane sparze nahIM, pachI vyavahAra game te prakArano hoya. cokhkho vyavahAra ne zuddha vyavahAramAM phera che. vyavahAra cokhkho rAkhe te mAnavadharma kahevAya ane zuddha vyavahAra to mokSe lai jAya. bahAra ke gharamAM vaDhavADa nA kare te cokhkho vyavahAra kahevAya ane Adarza vyavahAra kone kahevAya ? potAnI sugaMdhI phelAve te. Adarza vyavahAra ane nirvikalpa pada e be prApta thai jAya pachI rahyuM zuM ? ATaluM to AkhA brahmAMDane pheraphAra karI Ave. Adarza vyavahArathI mokSArtha sadhAya ! dAdAzrI : tAro vyavahAra kevo karavA mAMge che ? praznakartA : saMpUrNa Adarza. dAdAzrI : paiDAM thayA pachI Adarza vyavahAra thAya te zuM kAmanuM ? Adarza vyavahAra to jIvananI zarUAtathI hovo joie. 'varlDa'mAM eka ja mANasa Adarza vyavahAravALo hoya to tenAthI AkhuM 'varlDa' pheraphAravALuM thAya evuM che. praznakartA : Adarza vyavahAra kevI rIte thAya ? dAdAzrI : tamane (mahAtmAone) je nirvikalpa pada prApta thayuM to temAM rahevAthI Adarza vyavahAra enI meLe Avaze. nirvikalpa pada prApta thayA pachI kazo Dakho thato nathI, chatAM paNa tamane Dakho thAya to tame mArI AjJAmAM nathI, amArI pAMca AjJA tamane bhagavAna mahAvIra jevI sthitimAM rAkhe evI che. vyavahAramAM amArI AjJA tamane bAdhaka nathI, Adarza vyavahAramAM rAkhe evuM che. 'A' jJAna to vyavahArane 'kamplITa' Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa vidhi kleza vinAnuM jIvana 141 AdarzamAM lAve tevuM che. mokSa kono thaze ? Adarza vyavahAravALAno. ane 'dAdA'nI AjJA e vyavahAra Adarza lAve che. saheja paNa koinI bhUla Ave to e Adarza vyavahAra nathI. mokSa e kaMi gamyuM nathI, e hakIkata svarUpa che. mokSa e kaMi vakIlonuM zodheluM nathI ! vakIlo to gappAmAMthI zodhe tevuM e nathI, e to hakIkata svarUpa che. eka bhAi mane eka moTA AzramamAM bhegA thayA. meM temane pUchyuM ke, 'ahIM kyAMthI tame ?" tyAre temaNe kahyuM ke, 'huM A AzramamAM chellA dasa varSathI rahuM chuM.' tyAre meM temane kahyuM ke 'tamArAM mAbApa gAmamAM bahu ja garIbImAM chellI avasthAmAM duHkhI thAya che. tyAre temaNe kahyuM ke, emAM huM zuM karuM ? huM emanuM karavA jAuM to mAro dharma karavAno rahI jAya." Ane dharma kema kahevAya ? dharma to tenuM nAma ke mAbApane bolAve, bhAine bolAve. badhAne bolAve. vyavahAra Adarza hovo joie. je vyavahAra potAnA dharmane tarachoDe, mA-bApanA saMbaMdhane paNa tarachoDe, tene dharma kema kahevAya ? are, manamAM bhAMDelI gALa ke aMdhArAmAM karelAM kRtyo e badhuM bhayaMkara guno che ! pelo jANe ke "mane koNa jovAnuM che ? ne koNa Ane jANavAnuM che ?' alyA, A nA hoya popAbAInuM rAja ! A to bhayaMkara guno che! A badhAMne aMdhArAnI bhUlo ja pajave che ! vyavahAra Adarza hovo joie. jo vyavahAramAM cIkaNA thayA to kaSAyI thai javAya. A saMsAra to machavo che, te machavAmAM cA-nAsto badhuM karavAnuM paNa jANavAnuM ke AnAthI kinAre javAnuM che. mATe vAtane samajo. 'jJAnI puruSa' pAse to khAlI vAtane samajavAnI ja che, karavAnuM kazuM ja nathI ! ne je samajIne samAi gayo te thai gayo vItarAga !! pratyakSa 'dAdA bhagavAnanI sAkSIe dehadhArI ............ nA mana-vacana-kAyAnA yoga, bhAvakarmadravyakarma-nokarmathI bhinna evA he zuddhAtmA bhagavAna, ApanI sAkSIe Aja dina sudhI je je....** doSa thayA che, tenI kSamA mAguM chuM, pazcAttApa karuM chuM. AlocanA-pratikramaNa-pratyAkhyAna karuM chuM ne pharI AvA doSo kyAreya paNa nahIM karuM, evo draDha nizcaya karuM chuM. mane kSamA karo, kSamA karo, kSamA karo. he dAdA bhagavAna ! mane evo koI paNa doSa na karavAnI parama zakti Apo, zakti Apo, zakti Apo. * jenI pratye doSa thayo hoya, te sAmI vyaktinuM nAma levuM. * je doSa thayA hoya, te manamAM jAhera karavA. (tame zuddhAtmA ane je doSa kare tenI pAse pratikramaNa karAvavuM. 'caMdulAla' pAse doSonuM pratikramaNa karAvavuM.) - jaya saccidAnaMda.