Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ II namo namaH zrIgueNmasUraye | zrI kSamAphalyANa viracitam // gadyabaddha zrI yazodharacaritram // -: prakAzaka :zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dukAna naM. 5, badrikezvara sosAyaTI, 82, netAjIsubhASa roDa, marIna DrAiva, 'I' roDa , muMbaI - 400 002. vIrasaMvata 2527 mUlya ru. 40/
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( bhAvabharI anumodanA ] pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUri mahArAjanA ziSyo munizrI saMvegavardhana vijayajI ma.sA. tathA munizrI hiraNyabodhivijayajI ma. sA. nA saMvata 2056 nA cAturmAsanI smRti nimitte zrI tapAccha jaina samAja - muluMDa (muMbaI)nA jJAnanidhimAMthI prastUta graMthanA prakAzanano saMpUrNa lAbha levAmAM Avela che. AnI bhUri bhUri anumodanA karIe chIe. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya caudaso cummAlIsa graMthanA racayitA AcArya deva zrI haribhadrasUri ma. sA. racita samarAicca kahA (prAkRta) jaina saMghamAM atiprasiddha che. AmAM samarAditya kumAranA nava bhavanuM varNana che. lagabhaga dareka bhavamAM aMtargata caritro paNa Ave che. cothA dhanyakumAranA bhavamAM dhanyakumArane yazodharasUrie potAnuM caritra paNa kahela che. A caritra atyaMta romAMcaka tathA vairAgyajanaka che. munizrI kSamAkalyANa vijayajIe A ja yazodhara caritrane saMskRta bhASAmAM saMvata 1839 mAM racyuM che. vikrama saMvata 1974 mAM A graMtha ne amRtalAla amaracaMde saMzodhita karI e. ema. kaMpanI taraphathI maganalAla velacaMde prakAzita karela che. 83 varSa prAcIna A graMthane amo puna: prakAzita karI rahyA chIe. A prasaMge pUrva saMzodhaka ane prakAzaka pratye kRtajJatAnA bhAvane atre pradarzita karIe chIe. prastUta graMtha aneka puNyAtmAonA hRdayamAM vairAgyabhAvanI vRddhi karanAra thAva e ja zubhecchA. vizeSa zrutabhaktino lAbha maLato rahe tevI zrutAdhiSThAyikA devI sarasvatIne bhAvabharI prArthanA. lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa vatI TrasTIo caMdrakumAra bAbubhAI jarIvAlA lalitakumAra ratanacaMda koThArI puMDarIkabhAI aMbAlAla zAha DEADRADINDABADINDINGADIAT
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAptisthAna zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dukAna naM. 5, badrikezvara sosAyaTI, 82, netAjI subhASa roDa, marIna DrAiva, 'i' roDa, muMbai - 400 002. baMsIlAla aMbAlAla zAha jaina yAtrika bhuvana, mANeka coka, khaMbhAta. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o. caMdrakAMta esa. saMghavI bI-6, azokA kompalekSa, pahelA garanALA pAse, pATaNa (u. gu.) pIna 384265. STa mULIbena aMbAlAla ratanacaMda jaina dharmazALA, sTezana roDa, vIramagAma. 7
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAtrI zrI zrIra rA namo arihantAeM namo siddhA ha namo AyariyAe~ namo bujhAnAeM namo loe saca sAhU eM esA paMca nakArA pAvasA maMgalArAMcasavasiM padamaM he vara maMgalaM karmasAhitya vizArada, siddhAMtamahodadhi, parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA .da.pra.vi mokSamArganA sAcA sArathI, sUri premanA AjJAMkita paTTAlaMkAra pa.pU. A. bha. zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajImahArAjA vIravAra
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaiBtrI bannIthIaIthI kInnI namo namaH zrIgurupremasUra. divyakRpA:- siddhAMtamahodadhi sva. AcArya deva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA divyAzISa:- vardhamAna taponidhi gacchAdhipati sva. AcArya deva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA. puNayaprabhAva :- parama pUjya samatAsAgara sva. paMnyAsajIzrI paghavijyajI gaNivaryazrI. zubhAzISa:- siddhAMtadivAkara gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAja -: preraNa-mArgadarzana :pa. pU. vairAgyadezanAdarbha AcArya deva zrImad vijaya hemacaMdrasUri mahArAjA bIbIthI maitrInnI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ BtrI krejhIjhIbrIjhanetrI tasevAnA kAryamAM sahAnA sAthIo 1. bhANabAI nAnajI gaDA, muMbaI. (pa.pU. gacchAdhipati AcArya deva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUri ma.sA.nA upadezathI) zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. 3. zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma. sA. nI preraNAthI) 4. zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakejvara, muMbaI. (pa.pU. gacchAdhipati AcAdava zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma.sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda s. ma.sA.nI preraNAthI) zrI lAvaya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (5. pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) nayanabALA bAbubhAI sI. jarIvALA hA. caMdrakumAra, manISa, kalpaneza (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA. nI preraNAthI) kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAI (5.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) BkatrIkatrItrAtrIkatrItrabrIkanIkaLI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ tharatharathI che claim Fim!eisbp. zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbaI. zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa, muMbaI. ( AcArya deva zrI hemacaMdrasUri ma.sA. nI preraNAthI ) 10. zrI zAMtAkrujha zve. mUrti. tapAgaccha saMgha, zAMtAkrujha, muMbaI. ( AcArya deva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.nI preraNAthI) 11. zrI devakaraNa mULajIbhAI jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI. ( pa. pU. munirAjazrI saMyamabodhi vi. ma. sA. nI preraNAthI ) 8. 9. 12. saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. ( pU. sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma. nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe ) 13. bAbu amIcaMda panAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI - 40006. ( pU. munirAjazrI akSayabodhi vijayajI ma. sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma. sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma. sA. nI preraNAthI ) 14. zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbai. ( pU. munizrI hemadarzana vi. ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi. ma. nI preraNAthI) 15. zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgaLapArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. ( pa. pU. AcAryadeva zrI rUcakacaMdra sUri ma. nI preraNAthI ) PAAAAAEC
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ RadhtrInetratrIbIbIbI thata sevAnA kAryamAM sahAnA sAthIo 16. zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMdha, saMghANI esTeTa, ghATakopara, (vesTa) muMbaI. (pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA. nI preraNAthI) 17. zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi.ma.nI preraNAthI) 18. zrI kalyANajI sobhAgacaMda jaina peDhI, pIMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImad vijaya premasUrIzvarajI ma. sA. nA saMyamanI anumodanArthe) 19. zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbaI. | (vairAgyadezanAda pU. A. zrI hemacaMdrasUri ma. sA. nI preraNAthI ) | 20. zrI AMbAvADI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pU. muni zrI kalyANabodhi vi. ma. nI preraNAthI) 21. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. (pU. AcArya zrI nararatnasUri ma. nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvI ratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA. nI preraNAthI) 22. zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda.. (pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayajI ma. nI preraNAthI) 23. zrI mahAvIra jaina ve. mUrtipUjaka saMdha, pAlaDI, amadAvAda. zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya. (pa. pU. AcArya zrI rAjendrasUri mahArAja sA. nI preraNAthI) trI zrI ravivAra
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIlavavArathI traNa kalarava vadhAravA zrutasevAnA kAryamAM saDhAnA sAthIo 24. zrI mATuMgA jaina zvetA. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbaI. 25. zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAMdiyA. (rAjasthAna) ( pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayajI ma. sA. tathA munizrI mahAbodhi vijayajI ma. sA. nI preraNAthI ) 26. zrI vizA ozavALa tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta. ( vairAgyadezanAdakSa pa. pU. AcArya deva zrI hemacaMdrasUri ma. sA. nI preraNAthI ) 27. zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara muMbaI - 400 06. 28. zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. ( parama pUjya vairAgya dezanAdakSa AcArya deva zrImad vijaya hemacaMdrasUrizvarajI mahArAja sAhebanA saMvata 2053 nA pAlitANA madhye cAturmAsa prasaMge ) 29. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (I), muMbai. ( munizrI netrAnaMda vijayajI ma. sA. nI preraNAthI 30. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, jaina nagara, amadAvAda. ( pa. pU. munirAjazrI saMyamabrodhi vijayajI ma. sA. nI preraNAthI ) 31. zrI kRSNanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. vIratA vAtAvaraNa bhArata sarakAra
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ tasevAnA kAryamAM sahAnA sAthIo (pa. pU. AcArya vijaya hemacaMdrasurIzvarajI ma. sA. nA kulaganagara madhye saMvata 2052 nA cAturmAsa nimItte pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijaya ma. sA. nI preraNAthI ) 32. zrI bAbubhAi sI. jarIvALA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA - 392. 33. zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pU. gacchAdhipati AcArya deva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma. sA. nI preraNAthI). 34, zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAmbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhi vijayajI ma. sA. nI preraNAthI) 35. zrI rAMdera roDa jaina saMdha, surata. (pU. paM. zrI akSayabodhi vijayajI ma. sA. nI preraNAthI) 36. zrI zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhavana, dAdara, muMbai. (muni zrI aparAjita vijayajI ma. sA. nI preraNAthI) 37. zrI javAhara nagara jaina che. mUrti. saMgha, goregAma, muMbaI. (pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA. nI preraNAthI)
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||dhAraNa karavA vArata tIratha ka 38. zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta. (pU. pra. zrI raMjanazrIjI ma. sA., pU. pra. zrI iMdrazrIjI ma. sA. nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa. pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA. tathA 5. pra. sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathA sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. sA. nI preraNAthI) 39. zrI mATuMgA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbai. (pU. paMnyAsaprasavara zrIjayasuMdaravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 40. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (I.) (pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 42. zrI AdinAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa. pU. A. zrI guNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivaryanI tathA pU. paM. yazoratnavijyajI gaNivaryanI preraNAthI) 43. zrI koimbatura jaina zvetAMmbara mUrtipUjaka saMgha, koimbatura. 44. zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa. pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma. sA. nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMnyAsa-gaNi padArohaNa dikSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI.) 45. zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAMmbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbai, (pU. munizrI rAjapAlavijyajI ma.sA. tathA pU. paM. zrI akSayabodhivijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 46. zrI hIrasUrIzvarajI jagadguru zvetAMmbara mUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbai. 47. zrI pArzvanAtha zve. mUrtipU. jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI. ALL AB
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 30ja ) 1. 2. 3. 4. zrI lakSmIvardhaka jaina saMgha, pAlaDI, amadAvAda. (5.pU. munirAjazrI nipuNacaMdra vijaya ma.sA.nI preraNAthI). zrI naDIyAda zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMdha, naDIyAda. (5.pU. muni zrI varabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI). zrI sAyana zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, sAyana, muMbaI zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI. unneetrI trInetrIbIbI tasevAnA kAryamAM sadAnA sAthIo 2. 3. zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA. zrI bApunagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pU. gaNivaryazrI akSayabodhivijayajI ma.sA. tathA munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) zrI sumatinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMdha, memanagara, amadAvAda. (pU. munirAjazrI dharmarakSita vi. ma. tathA pU. munirAjazrI hamadarzana vi. ma. nI preraNAthI) sva. zrI suMdaralAla dalapatabhAI jhaverI. hA. jAsudabena, punamacaMdabhAI, jasavaMtabhAI vagere. zrI munisuvrata svAmi jaina zvetAMbara mUrtipUjaka maMdira TrasTa, kolhApura. zrI araviMdakumAra kezavalAla jhaverI jaina rilijIyasa TrasTa, khaMbhAta. trIpatrIkobebIk 4. 5. 6.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharata bhArabhAra kalakatI tI tA nI zrI ke zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa-muMbaI dvArA prakAzita thayelA graMthonI sUci 1 2 nyAyasaMgraha saTIka. 3 dharmasaMgraha saTIka bhAga-1 r dharmasaMgraha saTIka bhAga-2 5 dharmasaMgraha saTIka bhAga-3 jIvasamAsa TIkAnuvAda jaMbudvIpa saMgrahaNI saTIka syAdvAdamaMjarI sAnuvAda saMkSepa samarAditya kevaLI caritra 3 jIvavicAra prakaraNa saTIka daMDaka prakaraNa saTIka kAryasthiti stotrAbhidhAna saTIka. 10 bRhatsetrasamAsa saTIka 11 bRhat saMgrahaNI saTIka 12 bRhat saMgrahaNI saTIka ceiyavaMdaNa mahAbhAsa 13 nayopadeza TIka puSpamALA (mULa anuvAda) mahAvIracariya 14 15 16 17 mallinAtha caritra 18 vAsupUjya caritra 19 zAMtasudhArasa saTIka 20. zrAddhaguNa vivaraNa 21 tattvajJAna taraMgiNI 22 triSaSThizalAkApuruSa caritra parva 3/4 23 24 triSaSThizalAkApuruSa caritra parva 5/6 aSTasahasrI tAtparya vivaraNa muktiprabodha 25 26 vizeSaNavatIvaMdana pratikramaNa avacUrI pravrajyA vidhAna kulaka saTIka 27 vAtrakAralaka
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 caityavaMdana bhAga (saMghAcAra bhANa saTIka) 29 vardhamAnadezanA padya (bhAga-1 chAyA sAthe) 30 vardhamAnadezanA padya (bhAga-2 chAyA sAthe) 31 vyavahAra zuddhi prakAza 3ra anekAnta vyavasthA prakaraNa 33 prakaraNa saMdoha 34 utpAdAdisiddhi prakaraNa saTIka 35 abhidhAna vyutpatti prakriyA koza bhAga-1 (ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi krame saMkalana) 36 abhidhAna vyutpatti prakriyA koza bhAga-2 (ciMtAmaNi TIkAnuM aMkArAdi krame saMklana) 37 praznottara ratnAkara (senaprazra) 38 saMbodhasamati saTIka 39 paMcavastu saTIka 40 zrI jaMbusvAmI caritra zrI samyakatva saMmati saTIka 42 guru guNa patrizatpatrizikA saTIka 43 stotra ratnAkara ja upadeza sukhati 5 upadeza ratnAkara 46 zrI vimalanAtha caritra 47 subodhA samAcAra 48 zAMtinAtha caritra graMtha 49 navapada prakarANa saTIka bhAga-1 navapada prakaraNa saTIka bhAga-2 51 navapada prakaraNa laghu vRtti 52 zrAddha prakaraNa vRtti 53 zrI pArzvanAtha caritra vijayaprazasti bhANa (vijayasenasUri caritra) papa kumArapALa mahAkAvya saTIka (prAkRtidvayAzraya) pa6 dharmaratna prakaraNa saTIka bhAga-1 57 dharmaratna prakaraNa sarIka bhAga-2 58 upadeza pada bhAga-1 59 upadeza pada bhAga-2 BIgnetrI trInetratrIne
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ KNIKNIKANIKNILNIKAKVIKNANIKMYNAIKIRKAN 60 zrAddhadinakRta bhAga-1 61 zrAddhadinakuma bhAga-2 62 pArzvanAtha caritra 63 vicAra ratnAkara 64 upadeza samatikA 65 devendra kendra prakaraNa 66 puSpa prakaraNa mALA 67 guvAvalI 68 puSpa prakaraNa neminAtha mahAkAvya 70 pAMDava caritra bhAga-1 71 pAMDava caritra bhAga-2 pArzvanAtha caritra gadya 33 hIra praznottarANi 74 dharmavidhi prakarAga 75 supArzvanAtha caritra bhAga-1 76 devadharma parIkSAdi graMtho 77 supArzvanAtha caritra bhAga-2-3 78 prakaraNatrayI 79 samatAzataka (sAnuvAda) 80 upadezamALA-puSpamALA 81 pRthvIcaMdra caritra 82 upadezamALA 83 pAIyalacchI nAmamAlA 84 doDhaso savAso gAthAnA stavano 85 dvivArya ratnamAlA 86 zAlibhadra caritra 87 anaMtanAtha caritra pUjaka 88 karmagraMtha avasUrI 89 upamiti bhava prapaMca kathA bhA.-1 90 dharmabindu saTIka 91 prazamarati saTIka 92 mArgaNAdhAra vivarANa 93 karmasiddhi 72
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainetrI ja jaMbusvAmI caritra anuvAda 95 caityavaMdana bhANa sAnuvAda 96 guNavama caritra sAnuvAda 97 savAso doDhaso gAthA stavano 98 kAtrizatArnAizikA 99 thAkIya 10 jaina tIrtha darzana 101 jaina kathA saMgraha bhAga-1 102 jaina kathA saMgraha bhAga-2 13 jaina kathA saMgraha bhAga-3 104 rayaNasehara nivakatA saTIka 105 AraMbhasiddhi | 106 neminAtha caritra gai 107 mohobyulanam (vAdasthAnama). 108 zrI bhuvanabhAnu kevaLI caritra (anuvAda) 19 zrI caMdraprabhasvAmI caritra (anuvAda) 110 ApaNA jJAnamaMdiro 111 pramAlANa 112 AcAra pradIpa 113 vividha strottara 114 AcAropadeza anuvAda 115 paTTAvalI samuccaya bhAga-1 116 pAvalI samuccaya bhAga-2 117 ratnAkarAvatArikA anuvAda bhAga-1 118 ratnAkarAvatArikA anuvAda bhA-2 119 caityavaMdana covIsI tathA praznottara ciMtAmaNI 120 nirayAvali sUtra 121 kalyANa maMdira-laghuzAMti saTIka 122 upadeza samatikA (TIkAnuvAda) pustaka 123 pratikramaNa hetu (pustaka). 124 jaina kumArasaMbhava mahAkAvya 125 devacaMdra avanAvali 126 AnaMdakAvya mahodadhi bhAga-1 127 zrI payaMta ArAdhanA sUtra (avagUrI anuvAda sAthe)
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakI kalara 128 jinavANI (tulanAtmakadarzana vicAra) 129 praznottara pradIpa graMtha 130 prAcIna koNa zvetAmbara ke digambara (gujarAtI) 131 jaMbUdvIpa samAsa (anuvAda) 132 sumati caritra (anuvAda) 133 tattvAmRta (anuvAda) 134 triSaSThizalAkApuruSa caritra parva-2 135 triSatrizalAkApuruSa caritra parva-1 136 jaina kathA saMgraha bhAga-4 (pratAkAra saMskRta) 137 jaina kathA saMgraha bhAga-5 138 jaina kathA saMgraha bhAga-6 139 jaina dharma bhakti kaMcanamALA (sAnuvAda) bhAga-1 140 jaina dharma bhakti kaMcanamALA (sAnuvAda) bhAga-2 141 zrImokSapada sopAna (cauda guNasthAnakanuM svarUpa) 142 ratnazekhara ratnavatI kathA (parvatithi mAhAtmya para) 143 SaSThizatakam (sAnuvAda) 144 namaskAra mahAmaMtra (nibaMdha) 145 jaina gotra saMgraha (prAcIna jaina itihAsa sahita) 146 nayamArgadarzaka yAne sAtanayanuM svarUpa 147 mahopAdhyAyazrI vIravijayajI mahArAjA caritra 148 mukti mArgadarzana yAne dharmaprAptinA hetuo 149 cetodUtam 150 mUrtimaMDana praznottara 151 piDavizuddhi anuvAda 152 naMdisUtra (mULa) 153 naMdisUtra saTIka (bIjI AvRtti) 154 naMdisUtra cUrNi saTIka 155 anuyoga dvAra saTIka 156 dazavaikAlika saTIka 157 dazavaikAlika saTIka 158 oghaniyukti saTIka 159 piMDaniyukti 160 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-1 161 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-2 lIlI karatA nathI ll But
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ [trIzrI 162 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 163 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-4 164 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-1 165 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-2 166 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 167 Avazyaka sUtranI dIpikA bhAga-1 168 Avazyaka sUtranI dIpikA bhAga-2 169 Avazyaka sUtranI dIpikA bhAga-3 170 uttarAdhyayana saTIka bhAga-1 171 uttarAdhyayana saTIka bhAga-2 172 uttarAdhyayana saTIka bhAga-3 173 jaMbudvIpa prajJapti bhAga-1 174 jaMbudvIpa prajJapti bhAga-2 175 jIvAjIvAbhigama sUtra bhAga-1 176 jIvAjIvAbhigama sUtra bhAga-2 177 rAjaprazrIya 178 AcArAMga dIpikA 18 bhagavatI sUtra bhAga-1 180 bhagavatI sUtra bhAga-2 181 bhagavatI sUtra bhAga-3 182 pannavaNA sUtra saTIka bhAga-1 183 pannavaNA sUtra saTIka bhAga-2 184 RSibhASitasUtra 185 hAribhadrIya Avazyaka TIppaNaka 186 sUryaprajJapti saTIka 187 AcArAMga dIpikA bhAga-1 188 sUtrakRtAMga dIpikA 189 ThANAMga saTIka bhAga-1 190 ThANAMga saTIka bhAga-2 191 anuyogadvAra mULa 192 samavAyAMga saTIka 193 AcArAMga dIpikA bhAga-2 194 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-1 195 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-2
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ nakaraNa ka 196 bhagavatI sUtra 197 kalpasUtra pradIpikA 198 kalpasUtra kaumudi 199 AnaMda kAvya mahodadhi bhAga-3 ra00 zrI zrutajJAna amIdhArA 201 uttarAdhyayana sUtra-mULa 202 upadhAna vidhi preraka vidhi 203 hIrasvAdhyAya bhAga-1 204 hIrasvAdhyAya bhAga-2 205 caityavaMdanAdi bhASyatrayI (vivecana) 206 bhojaprabaMdha 207 zrI vastupAla caritra (bhASAntara) 208 zrI yogabiMdu saTIka 209 guru guNaratnAkara kAvyam 210 jagadguru kAvyam 211 yogadaSTisamuccaya (anuvAda) 212 jaina jyotigraMtha saMgraha 213 pramANa paribhASA 214 prameya ratnakoSa 215 jaina stotra saMgraha bhAga-2 216 zrI yogaddaSTisamuccaya (bhAvAnuvAda) 217 navasmaraNa (iMglIza sArtha sAnuvAda) 218 ATha dRSTinI sajjhAya 219 AgamasAra (devacaMdrajI) 220 nayacakrasAra (devacaMdrajI) 221 guruguNaSatrizikA (devacaMdrajI) 222 paMcakarmagraMtha (devacaMdrajI) 223 vicAra sAra (devacaMdrajI) 224 zrI paryuSaNa parvAdika parvonI kathAo 225 vimaLa maMtrIno rAsa 226 bRhat saMgrahaNI aMtargata yaMtrono saMgraha 227 mayaMtI caritra 228 bRhatsaMgrahaNI yaMtra 229 jaina stotra saMgraha lIlAche
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM namo'haMgyaH zrIkSamAkalyANakaviracitam // gadyabaddha-zrIyazodharacaritram // IBRARAMARCAESARSANSACH 55557555555 sakalasuranarendra zreNisaMsevyamAnAt , samajani kila yasmAd vizvalokavyavasthA / himavata iva ramyA khargasindhuryugAdau, sa jayatu jagadAryo naabhisuunurjineshH||1|| nikhilajanapadasthaM yena garbhasthitenA'pramitanijamahinA janyajAtaM nirastam / upakRtimatiraktastIrthakRd bhaktibhAjaH, sa bhavatu mama zAnti?STakarmopazAnyai // 2 // vijitya durvAramanaGgavIraM, jagAma yogIndraziromaNitvam / yaH zaizavAdeva kRpAparItaM tamIzvaraM nemijinaM namAmi // 3 // yadIyasaMparkavazAdanuttaraM, babhUva tIrtha kila kaashijaahnvii| sa devadevaH samatIrthasattamaH, supArthapArthAdhipatiH punAtu mAm // 4 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritram bhavaH1 zrIyazodha. yo'niSTaduSTeSvapi ziSTamAvAt , sudRSTirAsIt khaguNairviziSTaH / sa varddhamAno mama varddhamAnaM, prayacchatu khacchamatucchabodham // 5 // jinendracandrAnanapadmasaMbhavA, syAdvAdamArgAzrayiNI srkhtii| madIyacitte niravadyavRttini, karotu sNvaasmudaarmaatmnH||6|| prasAdataH zrInidhisadgurUNAM, vizuddhavairAgyakaraM manojJam / samIkSya rAjarSiyazodharasya, vakSye caritraM sutarAM pavitram // 7 // zrIharibhadramunIndrarvihitaM prAkRtamayaM tthaa'nykRtm| saMskRtapadyamayaM tat samasti yadyapi caritramiha // 8 // tadapi tayorviSamatvAdarthAvagamo hi tAdRzo na bhvet| tadahaM gadyamayaM tat kurve sarvA'vabodhakRte // 9 // yugmm|| ihA'pArasaMsArapArAvArAntargatena bhavyAtmanA kathamapi sudurlabhamanuSyatva-sukulotpatti-samagrendriyAdisA3AmagrIsaMprAptipUrvakaM samyagdarzanaM saMprApya nizzeSakarmaklezocchittaye sarvadA trijagavartisamastajantujAtaniSkAraNA|'sAdhAraNopakAraparAyaNazrIjinendropadiSTaviziSTaniHsapatnaratnopamasaddharmakarmAcaraNe prayatno vidheyaH, na punaH kSaNamapi anekA'narthasArthA'vyabhicArimahA'ripramAdasamudAyaM prati khasmin nivAsaH pradeyaH / yadi punaH tathAvidhakarmodayAt sarvadApramacatayA dharmakaraNe'sAmarthyam / tathApi aSTAhikAdiparvavAsareSu tu avazyame tartottatoto
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ vApramAdena dharmakarma AcaraNIyam , jIvahiMsAdyakRtyaM ca parivarjanIyam / tatra aSTAhikAH SaT zAzvatyaH, anyAstu ashaathtyH| tathAhi "do' sAsayajacAo tatthegA hoi cicamAsammi / aTTAhiyAu mahimA bIyA khalu assiNe mAse // 1 // eyA u do vi sAsayajacAo karanti sabadevA vi / naMdIsarammi vijAharA narA niyayaThANesu // 2 // vaha caumAsiyatiyage pajjosavaNAi taha ya iya chakaM / jiNajamma-dikkha kevala-nibANAisu asAsaIyA" // 3 // ayamarthaH-ekA caitramAse zAzthatI aSTAhikA, dvitIyA Azvine mAse, evaM dve zAzvatyau-sarvadA bhavata ityarthaH / tathA cAturmAsikatrike ASADhAdike tisraH, tathaiva paryuSaNAparvaNi ekA, ityetAzcatasro'nyA aSTAhikAH zAzvatyaH, evaM ca SaD bhvntiityrthH| tathA jinajanma-dIkSA-kevala-nirvANakalyANakAdiSu yA aSTAhikAstA azAzvatyaH-yadeva zrImatAmahatAM janmAdikalyANakAni syustadaiva tA bhvntiityrthH| eteSu hi aSTAhikotsaveSu prAyaH surendrAH pracuratarasuranikaraparivRtA nandIzvaradvIpaM gatvA aSTau dinAni yAvat 1 ve zAzvatayAtre tatraikA bhavati caitramAse / aSTAhikA mahimA dvitIyA khalu Azvine mAse // 1 // ete tu dve api zAzvatayAtre kurvanti sarvadevA api / nandIzvare vidyAdharA narA nijakasthAneSu // 2 // tathA cAturmAsikatrike paryuSaNAyAM tathA ca iti SaTUm / jinajanma-dIkSA-kevala-nirvANAdiSu azAzvatikAH // 3 // SASARAYOLOSHIRISHIS*
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha // 2 // | zAzvata jinastrAtra-pUjAdivividhabhaktikaraNena nijaM janma saphalIkurvantIti / athaitAsAM madhye caitrA -''zvinayorye | aSTAhike tayorviSaye ye kecid mahAmidhyAtvopahatAntaHkaraNazuddhayo durbuddhaya AsannadurgatikA gatAnugatikA lokAH, te tu mUDhAH pApenaiva puNyaphalamicchantaH prAyo duSTavyantaradevatArAdhanakRte niraparAdhAnAm aja-mahiSAdijantUnAM badhe pravartante / yaduktam duHkhapratikriyArthaM sukhA'bhilASAca punarapi tu jIvaH / prANivadhAdIn doSAnadhitiSThati mohasaMchannaH // 1 // baghnAti tato bahuvidhamanyat punarapi navaM subahukarma / tenAtha pacyate punaragneramiM pravizyeva" // 2 // tu samyagdarzanAd avAptazuddhabuddhayo bhavyalokAH, te kila spaSTatayA hiMsAvipAkapradarzakam aSTabhavasaMbaddhaM zrIyazodharanarendrasya caritraM zrutvA manasA'pi hiMsAmayaM kRtyaM nA'bhilaSanti, kintu sarvasattveSu karuNAbuddhiM dadhAnAH kAmapi abAdhAmanutpAdayanta ekAgramanasA zrImadarhat-siddhA-''cAryopAdhyAya-sAdhu| darzana - jJAna - cAritra - tapaH kharUpaparamatattvArAdhanAM kurvanti, yasmAd iha paratra ca mano'bhISTasampat-paramAnandapadaprAptiH aprayAsenopajAyate iti / iti pIThikA // atha zrIsudharmakhAbhiparamparAyAtaM sadA'vadAtaM jIvavadhAdikumatilatAlavitraM paramapavitraM zrIyazodharanarendracaritraM procyate / tacca bhavyAtmabhiH pramAdaparihAreNa sAvadhAnIbhUya zrotavyam - caritram. bhavaH 1 // 2 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodharacaritraprArambhaH asmin jambUdvIpe maratakSetre vividhasampadvibhUSitasarvapradeze magadhadeze pravarataraM rAjapuraM nAma nagaramAsIt / tatra mahAmithyAtvamohitamatiH suduSTapariNatiH paJcendriyaviSayAsaktaH kaulamatabhakto mAridacanAmA rAjA babhUva / sa ca anAdibhavA'bhyastamidhyAtvodayAd mahAkumArgapatitaH san trijagadIzvaraM jinezvaraM kadApi svapne'pi na jAnAti sma / tasya rAjJazcaNDamAririti nAmnA vyantarI kuladevI abhUt / sA'pi mahAmithyAdRSTitayA'tIva duSTA, ata eva ca dharmiSThaprANinAm aniSTAH samajaniSTa / tathA tasya nagarasya pArzvato dakSiNa| digbhAge tasyA eva devyA ekaM mahad mandiramAsIt / tatsvarUpaM yathA-yatra mahiSIzRGgANAM tu toraNAni Asan, bhAraNDapakSiNo'NDakAH kalazasthAne babhUvuH, ekaM mahad asthikhaNDaM daNDasthAne tasthau, vyAghrapucchasya dhvajo'bhUt, gajacarmaNazcandrodayo babhau gajadantAnAmeva stambhA Asan, kapardakairjaTitam aGgaNaM zobhate sma / tathA, zaGkhacUrNena yad dhavalitam, rudhiracchaTAbhizca aruNIkRtamAsIt / punaH, jIvAnAM danta-jihvAdyava | yavA eva yatra puSpa - palavaprakarasthAne babhUvuriti / tasmin evaMvidhavikarAlarUpaghare tasyAzcaNDikAyA virU| pAkRtireva mUrtirAsIt / sA ca ekasmin haste karttikAM nartayantI, anyasmin punarbhayaGkaraM mudgaraM dhArayantI,
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritram. bhavaH 1 zrIyazodha. kRpagaDaM dIrghadantaM rakta-vartulalocanaM ca mukhaM bibhratI, sarveSAM kAtaranarANAM darzanamAtreNaiva bhayotpAdikA babhUva / punastasyA devyAH pratidinam atidurgandhayA madirayA sapanaM kriyate sma, arka-dhattura-kaNabIrAdipuSpai zca pUjanaM vidhIyate sma tadbhaktalokaiH / athaikadA sadaiva abhakSyabhakSaNA-'peyapAnA-'gamyagamanatatparaiH mahAtApApaiH kaulalokairmAridattAyoktam-'aho kaulakulamaNDana ! durdAntaripudalakhaNDana ! nijatejonirjitabhAskara! zrImAridattanarezvara! khadeze zAntikanimittaM mahatA''DambareNa devyArAdhanaM vidhIyatAm / tadA tairduSTaiH itthaM preritaH sa narendro'pi tanmayatvAt tadvacane pratyayamAvahan atIvahiMsAmayaM devIpUjanotsavaM kartumArabdhavAn / atha tasmin devyA mahotsave navamIdivasAgame rudhirapAnakArikA mAMsabhakSikA anAcArAsaktA baDhayo DAkinI-zAkinIpramukhA yoginyaH saMbhUya nRtyanti sma / punaH, kAmaviDambitA duSTacetasaH kaulAstatrAgatya kilakilArAvaM kurvANAH zRGgikAH puuryaamaasuH| evaM teSAM durAtmanAmutsave prAse sati devIpUjane utsukaH san sadyaH pratidizaM sevakAn saMpreSya jalacara-sthalacara-khecarajIvAnAm ekalakSaM mithunAni aanaayyaamaas| dAte ca jIvA amI* zaphara-kacchapa-dardura-rAjilA, mkr-rohit-miin-jlauksH| dazapadA jalavAyasa-pUtarAH, parisamAdadhire jlcaarinnH||1|| hariNa-zambara-sUkara-citrakAH, shshk-sllk-raasbh-dntinH| zaraTa jambUka-vAnara-mUSakAH, sthalacarAH zatazaH parikalpitAH // 2 // CARRANGACAkalara 446 BREASEALERRACK // 3 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuka-cakora - rathAGga- kapiJjalAH kurara - kAka- kapota- kalApinaH / kRkara-haMsa-bakAH kRkavAkavaH, praguNitA mithunAni vihaGgamAH // 3 // tadA ekatrakRtairbahubhirjalacarAdijIvAnAM mithunairmaraNabhayAt phUtkurvANaiH tadgRhabhUmirnarakabhUmiriva bhayaGkarA babhUva / tataH kaulapreritena rAjJA khasevakAnAkArya punaH proktam- "bho bhoH ! zrUyatAm, yAvad bahuguNayuktaM SoDazavArSikaM komalapudgalaM strI-puruSayugalaM na labhyate tAvad akhaNDapUjAvidhirna bhavati, tasmAd yUyaM zIghraM vrajata, etannagarasya madhyadeze vahirdeze vA kiJcit tAdRzaM naramithunaM vilokyaM satvaramihA''nayata / tato bahavaH sevakalokA etad nRpavacaH zrutvA tad vilokayituM samagre'pi nagare pratimArga bhramanti sma " / atha evaMvidhe tatrA'tIva bhayaGkare vyatikare pravartamAne sati kutazcid daivayogAd bahubhistapodhanaiH parivRtaH | paramasaMvRtaH sadA sudRSTiryugamAtrabhUmisthApitadRSTirmahopayogI paramayogI adbhutajJAna-tapastejobhirbhAskaro bhavyajanamanaH kumudAhAdane rAkAnizAkara evaMvidhaH zrIsudattanAmA gaNadharastaM bahujIvAnAm akasmAt samutpannaM mahAghoramupadravaM dUrIkartumiva tannagarodyAne samAjagAma, paraM svayam atIva viraktacittatvAd bahulavimala| dala-surabhikusuma-phalapaTalapezala bahalatarugaNasaMzobhite vihitajhaGkArArAvabhramarAdivividhajIvakulAzrite paJce| ndriyAnandadAya ke tasmin vane sthAtum anicchan sarvasAdhubhiH saha tato niHsRtya tatpArzvavartini zmazAne | niravadyabhUmau tasthivAn / tato bhrAtR-bhaginI sambandhayuktaM ziSyayugalaM sudattagurorAjJAM gRhItvA aSTamatapasaH
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. caritram. bhava: // 4 // ESSUSHISHIYAHI pAraNake AhAragrahaNArtha nagarA'bhyantare samAgamat / tadA taimithunaM gaveSayadbhirnupasevakaiH tad yathoktakharUpaM narayugalaM vilokya atIva vismayaM prAptairhaThAd nirudhya cauravad bhujayogADhaM gRhyate sma / tasmin avasare bAlakamAtro'pi buddhinidhiH amayarucinAmA ziSyaH khabhaginIm abhayamatI nAma sAdhvIM dInamukhIM dRSTvA khayaM dhairyamavalambya evamavAdIt-he tapakhini bhagini mahAbhAge ! ebhirduSTapuruSaiH pIDyAmAnA tvaM bhayaM mA prAmuhi, yato durdaivo dehinAM bhayaM na jAnAti / ato he bhagini! mRtyubhayaM muJca, ekaM zrIvItarAgameva ca hRdi smaraH yatsmaraNamAtreNaiva prANinAM sarvApaducchedaH saMpadyate / kiJca, adhunA AvayorayaM mRtyukAlaH saMprAsaH, sa khalu sAdhanIyaH, anyA kApi cintA na kAryA / yata Atmano jJAtaM maraNaM bhAgyaireva bhvet| anyacca, yatpunaradhunA mRtyusamaye AvayoH pAraNaM na jAtaM tattu samyak, paraM yad gururna pRSTastad mamAtIva saMtApo jAyate / yatastasya gurobhagavato nirmamatvasyApi AvayoH zokataptasya saddhyAnatapovighnaM bhaviSyatIti' / punarapi dhairyamAzritya pariNAmazuddhartha bhaginIM prati munirjagAda "ahamasi na te kazcid na tvaM bhavasi kApi me / paralokajuSAM bhinnAH panthAno yena dehinAm // 1 // namo'stu gurave tasai namo devAya cAhate // namo'stu sarvasiddhebhyo dharmAya ca namo nmH||2|| zaraNaM te mamArhantaH siddhAzca zaraNaM mama / zaraNaM sAdhavaH sarve dharmazca zaraNaM mama // 3 // . punarmunirUce-'he bhagini ! niraparAdhAnAM pIDane'marSastu AyAti, paraM parityaktazastrANAM sAdhUnAM so'pi X-34-35 +3+344444444 445 // 4 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ kartuM na ghaTate / idAnIM punaryadi mama tapastejomayaH kopAgnirdIpyate tarhi tasya etad jagatrayaM prathamA'pyAhutirna bhavet / param ahaM pApAd vibhyat kSamAmeva samIcInAM jAnAmi / yaduktam "kaH kSameta sudhIstarhi nyAyye kopasya kAraNe / yadi naikakRtaM pApaM koTidhA paripacyate " 1 // 1 // itthaM tena bhrAtRsAdhunA AzvAsyamAnA sA bAlA tapasvinI sAdhvI khakIyaM nayanadvayaM pramRjya gadgadakhareNa jagAda - "he bAndhava ! ahaM tava parAkramaM jAnAmi, tava duSkaraM tapo'pi vedmi paraM dInAyAM mayi karuNA tava yujyate / punarbho bAndhava ! ahaM maraNabhayAd na vilapAmi, kintu ajAdipazuvat zastraprahAreNa AvayomRtyurAgato'sti ato vihvalA bhavAmi / tathA zoka-mohAdayo vairiNaH parityaktA api mAm anAthAM punaH punaH spRzanti, kiM karomyaham 1 / athavA'laM viSAdena, yena prANinA yAdRzaM zubhAzubhaM karmopArjitaM tasya tadanubhavato'nRNI bhavanAt pratyuta harSo jAyate, ato'hamadhunA zokaM na kariSye / he yogIndra ! he bAndhava ! evaMvidhe prastAve tvayA'haM samyag bodhitA" / atha rAjapuruSairgRhyamANayostayorbhrAtro revaMvidhA gambhIrakaruNAvAcaH sarvairapi pauralokaiH zuzruvire / punastasmin avasare tatra etAdRgupadravaH prAdurbhUtaH / tathAhi - akasmAd bhUmizcakampe, rajobhirnabhastalaM vyAptam, vAyurapi saMbhrAnta iva nizcalaH saMjAtaH, sUryamaNDalaM ca rAhugrastamiyAsskulaM dRzyate, vRkSAdayo'pi cakitA iva prAyo nizcalA abhavan / atha tasmin prastAve taM vyatikaraM vilokya 1 bhrAtRbhaginyoH /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 5 // | pauralokAH sarvve'pi hAhAravaM kurvanto mukhe'GgulIM prakSipanto rAjAnamuddizya evamUcuH - 'hA duSTa pApiSTa nikRSTa niSkaruNa mahAnAstika strI- bAla-vRddha- pazughAtaka kaulamatabhakta pApAsakta mAridatta ! asmAkamabhAgyaistvaM bhUpatirjAtaH / hA ! itA vayaM, kiM kurmmaH 1, kutra yAmaH' ? / itthaM bahuvidhA''krozavAgbhiH krodhAt pauralokeSu samantAt kathayatsu satsu tai rAjapuruSaistacchiSyayugalaM rAjJo'gre muktam / tadA sAdhutapaHprabhAvAd dazApi dizo nIlI- kajjala-nibiDakardamairatyarthaM liptA iva akasmAt vicchAyarUpAH saMjAtAH / tathA sarve'pi kaulA yoginyazca punaH punaH kSobhaM prApuH, duSTamatriNazca jIvitavyA'zArahitA babhUvuH / sa | mAridattabhUpAlo'pi karuNA-kautuka - jaDatva - lajjAmizritadRSTyA muniyugalaM vilokayan manasi evaM cintayAmAsa - " idaM hi divyarUpadharaM yugalaM mahAzcaryakAri asmAkamadRSTapUrvam akasmAdiha kutaH samAgatam ? / punaretad mama sAmAnyaM na pratibhAsate, yato'nayoH zAntakAntimayamUrte ramaNIyataravayasazca vilokanAt mama ciraparicitamapi nirdayatvam adya sadyaH praNaSTam, cetasi komalatvaM ca samutpannam / punarayaM sarvaguNAdhAraH kumAraH | suvizAlalocano durmatimadamocano vRSabhaskandhaH pracaNDabhujadaNDaH kArtikeyavad brahmacArI duzcaratapodhArI | sUrya iva khatejasA asmAn sarvAnapi AcchAdayati / atha yadyeSa durvAravIryo mahAmuniH kathamapi kopaM kuryAt tadA'yaM nirdayakaula- yoginyAdiyukto'smAkaM devIpUjanotsavaH sarvo'pi upadravaprAyo bhavet / tathA | iyaM svarNavarNazarIrA ketakIdalavimalavizAlanayanA pUrNacandravadanA tapakhinI madamadanavirahitA zAntA caritram. bhavaH 1 // 5 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dAntA'pi asmAkaM manasi bhayamutpAdayati" / athaivaM vicintya sa rAjA AzcaryayuktaH san madhuravANyA uvAca - "aho ! dvAvapi parasparaM snehavantau zarIreNa vayasA ca tulyau mahAtratadharau dhIrau strI-puruSarUpau kumArau yamakiGkarairiva matsevakairgRhItau durdaivapreritau rAkSasarUpasya mama nagaraM prAptau bhavantau kau staH ?, khakharUpaM vadatAm / punarbAlye eva yuvAbhyAmidaM dustaraM tapaH kimarthamArabdham ?, tad vadatAm / mama citte'tyartha kautukamasti / punarmamedaM hRdayaM dhairyavatorbhavatorlAvaNyaM vilokya atIvA''nandati / ato'haM tAvad yuvayorbAlatapakhinornAma zrotumicchAmi / yuvAbhyAM na bhetavyam, prasAdaM kRtvA ihopavizyatAm / itthaM svakIyA'rddhAsanadA - nena rAjJA khAgate kriyamANe'pi kusaGgatibhayAt tayormano na manyate sma / tathApi kumAro dikSu dRSTiM prasA - rayan tAdRzIM jIvAnAM durdazAM pazyan jIvadayAdilAbhaM vijJAya tatrocitasthAne upavizya mAridattabhUpaM prati uvAca - 'he mahArAja ! taba nAmAdipraznasya kautukaM yuktameva / yataH sAmAnyacchadmasthajanaH svayaM kimapi kArya na jAnAti, puruSAntaramukhAcchrutvaiva jAnAti / paraM bhave bhave navanavayoniSu utpattimatAM jIvAnAmekameva | nAma - gotrAdikaM kimapi nAsti yannirddhArya ucyate / punarbho rAjan ! mama nAma ajAnatastava kiM kAryam asi - ddhamasti, anye'pi ete varAkA jala-sthala nabhazvarA bahavo jIvA hananArthaM tvayA saMgRhItAH santi teSAM madhye tvaM keSAM keSAM nAma jAnAsi 1 / yadi punarlokAcAreNa pRcchasi tarhi lokottarAcArasthitasya rAjJi rahe ca samacetaso samApi vaktuM yogyatA nAsti / tathA yat tvayA tapasaH kAraNaM pRSTaM tadapi zrotuM tava nAya
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. caritram, bhavaH1 // 6 mavasaro vidyate, yato'mI dravya-kSetra-kAla-bhAvAH sarve'pi dharmagoSTIvirodhino'yuktA eva militAH santi / / tathAhi-ekasyAM dizi durgandhamadirApUritAni madyabhANDAni santi, anyasyAM dizi mAMsarAzirvidyate, kacit pradeze'tra mUJchitA bhItA dInalocanA amI prANinaH kaNThazoSeNa tAlumanayA jihvayA nijaduHkhamanuktvaiva prANAn tyjnti| kacit pradeze punarete rajvAdibhirvaddhadehAH khabhASAvizeSavirasaM pUtkurvantaH kSudhA-pipAsAdivividhanyathAmanubhavanto dInadRSTayA bhavantaM pazyanti, antarnindanti ceti / api ca, bho rAjan ! sarve'pi saMsAriNo jIvAH sukhA'bhilASiNo duHkhadveSiNazca santi, idaM hi tavApi khAnubhavasiddhaM vartate, tatastvaM kathaM niraparAdhAnAmamISAM prANinAM vadhaM karoSi |yo hi prANI zastravarjito yuddhaparAGmukho dantaizca sarvadA tRNaM gRhNAti tassa hanane kadApi vIratvaM nocyate, kintu nIcatvameva loke prAdurbhavati / athavA bahu kimucyate 1, aho ! arAjakamidaM jagat, na hi atra ko'pi kasyApi zaraNamasti, anyathA balavadbhirmUkhai?|| balAH pazavaH kathaM hanyante / anyaca, ye prANino dharmArtha pazUn nanti te mahAmUrkhA jIvitArtha virSa bhakSayanti, dehazaitalyArthaM ca vahnau pravizanti, yato jIvaghAtena kadApi zAntina bhavati / yaduktam "aho nu khalu nAstyeva jIvaghAtenaM zAntikam / mUDhavaidyaprayuktena kupathyeneva pATavam // 1 // azAti prANinAM kRtvA kA khazAntikamicchati ? / ibhyAnAM lavaNaM dattvA kiM karpUraM kilApyate // 2 // yo hi rakSati bhUtAni bhuutaanaambhyprdH| bhave bhave tasya rakSA yad dattaM tadavApyate" // 3 // * *
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROBARAGARCANCE "punarbho rAjan ! kubodhavIjAdutpannasya asya hiMsAtarorihabhave parabhave ca bahuvidharogA-'lpajIvita-paDalatva-kunatva-kuSThitvA-'ndhatva-kurUpatva-durgatigamanAdIni kaTukavipAkAnyeva phalAni prAdurbhavanti / tasmAda ye prANinazcintAmaNitulyaM dayAdharma parityajya kAcakhaNDatulyAM hiMsAm aGgIkurvanti jJAtaM teSAM paNDitatvam / te hi sarvamUrkhaziromaNaya eva jnyaanibhirucynte| punaryeSAM prANinAM pizAcA devabuddhA pUjyAH santi, guravazca kaulA vidyante, hiMsA ca dharmo'sti, paJcendriyaviSayAzca mokSo vartate, taiH sudurlabha prApta manuSyajanma vRthaiva hai hAritam / punarbho nRpate ! zRNu-satya vighnanAzAya pazumAMsairdevIpUjAM kRtvA yoginIcakraM saMtarya ca ko'pi naraH pUrvakAle'jarAmaro bhUto bhavet tarhi kathaya / punarye'mI hari-harizcandra-rAma-pANDavAdayo mahAnto rAjAno babhUvuste kiM yoginIcakraistAdRzA vihitAH 1, tvaM khacetasi cintaya, mA vRthA bhrAnto bhava / |tathA amI durbalA jantavastvayA mattena baddhAH santi, eteSAM prANanAzena tvaM khaprANarakSaNamicchasi; aho durAcAratA bhavataH ! / purA tu kila evaMvidhAH ziSTAcAradharA rAjAno babhUvuH paraprANarakSArtha khaprANA api samarpitAH / yaduktam "ziviH pArApata vAtuM sarpa jImUtavAhanaH / Atmano dehamapi hi tulAyAmadhyaropayat" // 1 // __athA'laM bahukathanena / he rAjan ! yato mamAnupUrvameva eteSAM sarveSAM jIvAnAM vadhaH samAgato'sti, tato'mISAM pAtakenaiva ahaM tapakhitAMprApto'smi, etadeva bhavatpraznasyottaram / tathA he nirdaya ! zAstreSu kubuddhayo
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritrama. zrIyazodha. narAHsatAmanAdaraNIyA eva uktAH santi, ataH pASANamiva kaThoracittaM bhavantaM nA'haM nisseddhmicchaami| yadi punaH pAlake skandAcAryavad ahaM tvayi kruddho bhaveyaM tarhi tvaM putra-bAndhavAdisahito bhasmIbhUtaH san kSaNamapi // 7 // na jIveH / param ahaM khakIyaprAgbhavaM smaran hiMsAto'tIva vibhemi / yataH prAgbhave mayA khalpamAtrA hiMsA kRtA'bhUt, tadvipAkAt sapta bhavAntarANyahaM bhraantH| teSu ca sarveSvapi bhaveSu pade pade zastrAdibhiH khaNDyamAna ArtadhyAnaparo mahAduHkhI saMjAtaH / punastatra yad yad akRtyaM, yad yad ajJAnaM, yad yad duHkhN,|| yad yacca maraNam aham anvabhUvam tad vAcA vaktumazakyam / jJAnina eva tatvarUpaM jAnanti / aho! alpAyA api hiMsAyA mamedRg vipAkaH saMpannaH, tvaM tu IdRzaH pApIyAn nirdayaH san bahujIvAn vinAzayasi, ato na jAne'haM tava varAkasya kA gatirbhaviSyati / kiJca, ke'pi jIvAH karmaNAM phalaM zrutvA duSkarmato nivartante, ke'pi karmavipAkaM dRSTvA vairAgyeNa nivartante, ahaM punaH karmaphalaM sAkSAd anubhUya nivRtto'smi / yato'haM rAjavaMze samutpannaH parAkramI bhogalampaTazca abhUvam , paraM jAtismaraNaM prApya prAganubhUtAM karmaceSTAm | atimImAM vilokya taruNa eva san tapasi sthito'smi / mayA tu purA jIvaghAtavRkSasya phalaM prAptam , atha dAtvaM punaH kiM duSprApaM vastu prAptuM asmin duSTe kArye zramaM karoSi / bhavantaM jvaladaGgAragaGgAm avagAhamAnam udbhrAntaM vilokya purA'nubhUtAni tIbaduHkhAni ahaM punaH smarAmi" / ityuktvA tasmin munIzvare maunena |sthite sati sa mAridattabhUpAlo bhayAkulaH san zItAta iva kampate sma / tasminnavasare tasya rAjJo mahAmohe
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSayaM gate sati hRdi prabodho'pi nivAsaM cakAra / tato'sau bhUmilanena mastakena taM munIzvaraM natvA vinItaH san karadvayaM saMyojya uvAca "evameva yathArthatvaM bho mune ! harSito'smyaham / tadahaM zrotumicchAmi dharma te jinabhASitam // 1 // pakSa-hetusamAyuktairdRSTAntA-''gamazobhitaiH / pradIpakalikAzuddhairbuddho'haM cAstava // 2 // tadAkhyAhi tathAbhUtaM svadharma munipuGgava ! / vapuSeva mayA jJAto yathA tvaM nRpnndnH||3|| kathaM kRtA tvayA hiMsA kathaM bhrAnto bhavAntare / kathaM kumaraNaM prAptaM khaNDitastvaM pade pade // 4 // kathaM ca jAtismaraNaM kathaM bhogAzca varjitAH / kathaM vidhIyate dharmaH kathaM muktiravApyate // 5 // sarvametad vinItasya mamAkhyAhi tapodhana ! / nopahAsAya pRcchAmi anyathA zapathA mama" // 6 // itthaM tena rAjJA ukte sati punarmunirUce-"bho rAjan ! adhunA kSaNamAtreNaiva tvaM kathaM vinIto jAto'si / idaM tava kSaNikaM markaTavairAgyaM vartate / asthiracittasya tava puraH kiM kathyate ?, yato'jJAninAM puro da viziSTadharmakathanaM nirarthakameva, araNye rodanAdivat / yaduktam "ruditamidamaraNye khaNDanaM tat tuSANAM, nabhasi niyatamete niSThurA muSTighAtAH / mRtakavapuSi pUjA maNDanaM cA'dhavaktre, yadavibudhajanAnAmagrato dhrmvaadH"||1|| "tasmAdU he rAjan! dharmAdipraznAd nivarcasva, kim asmAkaM vRthA zrameNa sukhena bhogAn bhuv"|
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 8 // itthaM munIndreNokte sati sa bhUpo bhramara iva municaraNakamalayornipatya atyAdareNovAca- 'he prabho ! mayi | karuNArdra cittaM vidhAya zIghram etad vRttAntaM kathaya, mA vilambaM kuru / mama bodhibIjaM dehi' / tataH sa munIndrastAM sabhAm atIvotkaNThitAM vilokya rAjAnaM ca saralIbhUtaM dRSTvA khayam avasaraM jAnan rAjAdInAM bodhibIjotpattyarthaM sajalajaladharadhvanivad dhIramadhurakhareNa kathayAmAsa - 'he rAjan ! tava citte yadi AntaraprItyA zravaNecchA vidyate tarhi prabodhArthaM anyavArttAbhiH sRtam !, kintu yad mayA eva pratibhavaM sAkSAd anubhUtaM tadeva caritraM sAvadhAnatayA zRNu-tatra tAvad mama pUrvabhavA amI // 1 // "mayUro nakuMlo mIno meSI meSaizca kurkuTaH / nihatya kurkuTaM paiSTaM pApAd rAjA babhUva saH" sa iti mama jIvo yazodharanAmA ityarthaH / asyA madbhaginyAH pUrvabhavAstu amI"vA sarpaH ziMzumArazca ajA mahiSaH kurkuTI / nihatya kurkuTaM paiSTaM pApAd mAtA babhUva sA " // 2 // sA iti yazodharasya mAtA candramatItyarthaH / atha vistarata etad vRttAntam ittham - // atha prathamo bhavaH // zrImati avantideze vividhadhana-dhAnya samRddhipUritA uttuGgatoraNa-stambhazobhitazrIjinamandiramaNDitA caritram. bhavaH 1 // 8 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ laghughaNTikAraNatkRtisaMyutapatAkAvirAjitapracuratarakoTIzvaramandiramAlAvibhAjitA udyAna-vana-vApI-kUpa saraprAkAra-khAtikA-durga-pratolIpariveSTitA sarvasaukhyabhRtA sarvadharmayutA vizAlA nAmataH prasiddhA ati|| vRddhA ujjayinI nAma nagarI AsIt / kulakramA''gatAyAM tasyAM naga- mahojakhI tejakhI dhaiyaudAryAdi sarvaguNasaMpUrNaH zuddhavaMzyo manojJAkAradharo bhogapurandaraH zrImAn nItimAn amaradattanRpaputraH surendradattA|'paranAmA yazodharo nAma rAjA babhUva / tasmin rAjyaM kurvANe sarvA api prajAH prAya Iti-bhIti-vyathAroga-durbhikSa-DamaravarjitA AnandapUritAcA'bhavan / punardhenavaH sukhAdubahukSIravarSiNyo, vRkSAzca sadAphalAH, nadyazca akSINajalA bbhuuvuH| punastasya rAjJaH sarvavairiNAm AkramaNAd ekacchatrA pRthvI babhUva / candrajyotsnayA iva sarvato'bhivyAptayA tatkIrtyA ca vizvaM dhavalIcakre / punastasya jaladhitaraGgANAmiva pavanavegagAminAM jAtyaturagANAM kApi gaNanaiva nAsIt / meghA AkAzamiva aanagiritulyaprabhA madajalasrAviNo mahAgajendrA bhUmi vyApayanti sma / pavanairiva sarvato gAmibhirmahAbalaistatpadAtibhiritarajanAnAm anullacyApi bhUmiH karatalopamA cakre / evaM bahuvidhasamRddhyA sa rAjA zabda-rUpa-rasa-sparza-gandhAdipaJcedriyaviSa yAn yathAvasaraM bubhuje / he rAjan ! purA bhavAntare puNyayogena pradhAnapadavI prAptaH so'ham IdRzo rAjA'bhUvam / tasminnavasare'haM mahaizvaryasukhamamatvAd devatve'pi niHspRhaH san sukhena kAlaM nirgamayAmi / dinaM vA rAtri vA, udayaM vA astaM vA, kimapi na jAnAmi / punastadAnayanAnandadAyinI ramaNIyA'GgopAGgazobhitA snehapUra
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. caritram TARARIAGRAACARAM pUritA nayanAvalI nAma paTTarAjJI mamAtIva vallabhA''sIt / tasyA viyogaM kSaNamapyahaM na soDhaM shkromi|| atha tayA rADyA saha ArAmavihAra-puSpA'vacayana-jalakeli-dolAdhirohaNa-madyapAnAdivividhavilAsarmama paramasukhamaye kiyati kAle gate sati tatkukSisaMbhavo guNadharo nAma putro babhUva / tadarzanena mama hRdaye'tIvAnandaH samutpannaH, 'ayaM bAlo mama sakalaM kulamuddhariSyati' iti vimarzAt / he rAjan ! tatastatrAha vipulaputra-kalatra-mitrAdivyAmohamanaH san kAlaM gamayAmi, muktipradabhagavadvItarAgaM kadAcid manasA'pi na cintayAmi / athA'nyadA tayA bhAryayA saha kautukenA'haM gavAkSe upaviSTo'bhUvam , sA ca mama mastake kezAn kusumairjagrantha / tadA ekam ardhapANDuraM mama kezaM sA strI gRhItvA madane mumoca / ahaM ca taM yamadUtamAgataM vilokya hRdi cakito'bhUvam / tato'haM saMsArasAgarAd bhIto viSayajAlA viraktazca san evaM cintayituM lamaH-"aho! ayaM jIvo viSayasukhebhyaH kadApi parAGmukho na bhavati, anAdipUrvasaMskArAd indhanebhyo vahniriva sarvadA atRpta evA'vatiSThate / tathA amI kAmabhogAdayaH punaH punaH sevyamAnA api jantormohAd navanavA bhAsante, na punastattvato'pUrvAH santi / tatasteSu punaH punaH pravRttiH carvitacarvaNanyAyena ayuktA eva / yaduktam "jIvitvA suciraM loke kimapUrva vilokyate / divaso rajanI sandhyA varSA grISmasta eva hi // 1 // dvAdazAramidaM cakraM tadeva parivartate / bhramanti yatra bhUtAni sthAvarANi carANi ca" // 2 // // 9 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ * **ORIOSO HARASHARA apica,-"bAlasya mAtuH stanapAnakRtyam, yUno vadhUsaGgama eva tattvam / vRddhasya cintA calacittavRtteraho! na dharmakSaNa eva puMsAm" // 1 // "yauvanaM jalataraGgacaJcalaM, jIvitaM jaladajAlasannibham / saGgamAH kapaTanATakopamA, hanta ! dustrtrobhvoddhiH||1|| nigRhya kezeSu nipAtya dantAna, bAdhiryamAdhAya vidhAya cA''dhyam / kAmAn balAdeva jarA hinasti, khenaiva no muJcati pUrvameva" // 2 // anyacca,prANinAM paralokagamanam acintitamevAgacchati, ato maraNakAlAt pUrvameva kiJcit zambalaM vidhIyate tadvaram, pazcAt kimapi kAryana sidhyti| tato'haM vegena rAjyaM parityajya, zuddhasAdhuveSamAdAya, tapo-|| vane gatvA, AtmakArya sAdhayAmi / yato matpUrvajaistu abhuktabhogaireva vrataM gRhItam , na punaH palitaM dRSTam , ahaM tu mahApramAdI adyApi viSayapake nimagno'smi / atha zubhakSaNe putrasya paTTA'bhiSekaM kRtvA dinatrayA'-3 nantarameva vimuktakhajanAdisaGgo bhikSAcaro vanabhUmizAyI samAdhilInaH samazatru-mitro nirajano nirviSayo niHspRhazca san tapakhinAM mArgam aGgIkRtya mahAnandamayaM mokSaM prApnukAmo vrtmaacrissyaami"| evaM vicintya hai he rAjan ! tadA mayi dIkSAgrahaNonmukhe sati sA nayanAvalI devI dInavadanA satI mAm uvAca-"hA|| prANanAtha ! ahaM bhItA'smi, hA ! ahaM tapakhinI hatA'smi, he svAmin ! akasmAdeva kathaM viraktIbhUto'-18 si |he prANapriya ! adya tvayi zastraM tyakvA vanaM bhajamAne sati anAthAnAM prajAnAM rakSaNaM kaH kari
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 10 // Syati 1 / punaradyA'pi tvadutsaGgastho'yaM guNadharakumAro bAlo'sti tasmin bhAraM muktvA svayaM kiM sukhami - cchasi / athavA saMsArakAraNairmahAmohamayairvAkyairbhavataH kimarthamantarAya karomi ? / he vIraputravatIpriya ! he rAjendra ! tvaM sudurlabhAn bhogAn bhuktvA kRtakRtyo'si, sukhena khakAryANi sAdhaya / eSA'hamapi muktimArga gamiSyato bhavato'gragAminI asmi / yato me gatirvA patirvA sarvakhaM vA jIvitaM vA tvamevA'si / punardine vA rAtrau vA, sukhe vA duHkhe vA, bhavane vA vane vA, khame vA jAgaraNe vA tava caraNA eva mama zaraNamasti" / itthaM tasyAH sahacAriNyA vacanAni zrutvA zocan ahamevamavocam - " he hariNAkSi ! tvaM maivaM vada, akasmAd mA sAhasaM kuru, yataH zirISapuSpavat sukumAraM tava zarIraM tapaHkaraNasamartha nAsti / tapastu vanavAsa-bhUmizayana-zItA''tapavAta kleza sahana- bhikSA''hAra-gurvAjJApAlana - yAvajjIvA'snAnAdibhiH lohaca|NakacarvaNa khaDgadhArAkramaNatulyam atiduSkaraM vidyate, na punaH sukhasAdhyam / anyaca, ayaM guNadharo bAlo mayi tyaktvA gate sati tvAM vinA ekAkI kathaM sthAsyati ? / tasmAd he devi ! tvayA atraiva sthitvA svaputraH prayalato rakSaNIyaH, yenA'haM sarvathA nizcinto bhUtvA vanavAsaM vajrAmi" / ityetad madvacaH zrutvA sA devI mAM punarevamuvAca - 'he khAmin ! mama rAjyena putreNa sukhena vA kenApi prayojanaM nAsti, ahaM tu bhavatA sahaiva yAsyAmi' / athaivaM tayA devyApi mayA saha gamane evA'GgIkRte sati atrAntare viSayavarjitanirmalIbhUtaha 1 bhAryAyA / 2 zokaM kurvan / caritram. bhavaH 1 // 10 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayasya tayA saha sukRtakAryakathAM kurvato mama vaitAlikairdivasA'vasAnasamayo jJApitaH / tato'haM muhUrtamekaM | tyaktvA parameSThistavAdisandhyAvidhiM vidhinA kRtvA vipulako malazayyAtale suptaH san nidrAsukhena rAtrim agamayam / tato rAtriparyante duHkhapnam ekaM dRSTvA prabudhya ca sUryodayavelAM jJAtvA zrIvItarAgacaraNasmaraNaikacittaH san prAbhAtikaM vidhiM kRtvA'haM sabhAyAM gataH / tatra caivaM cintayituM lagna :- 'mayA adya duHkhano dRSTaH, asya kiM phalaM bhaviSyati 1 / athavA munIndramArgagrahaNodyatasya me kiM tena duHkhamena' 1 / evaM yAvad manasi | cintayAmi tAvat tatra madIyA mAtA candramatI aparanAmnA yazodharA samAgatA / tAM ca AgatAM dRSTvA mayA | cintitam -' eSA madupari ativatsalA kathamapi mama manorathaM kartuM na dAsyati / paraM mama manaH kalpita upAyo'sti, tenA'haM svacintitaM kariSye' / iti vicintya sadya utthAya tAM prati 'namaste mAtaH !' ityuktvA praNamya ca ucitamAsanaM dattam / tadA tathA Asane upavizya itthamAzIrdattA "adya te vipado yAntu sphurantu tava sampadaH / tvaM vatsa ! bhuvi no vAkyai rakSakatvaM sadA''muhi" // 1 // atha tadAzIrvacaHprAnte mama tayA saha vArttAlApo babhUva / tatra ca mayoktam - "he mAtaH ! adyaikaH khapno dRSTaH " / tayoktam- ' he vatsa ! ko'sau 1, mAM kathaya' / tadA mayoktam - " he amba ! viruddho'sti / tathAhi I 1 prabodhakaraiH stutipAThakaiH / 1 asmAkam /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. adya pazcimanizAyAM sUryodayAt pUrvam ahaM nidrAyAm evamapazyam , yaduta, 'mahAprAsAdasya sasamabhUmau manojJa- caritram, siMhAsane sthito'haM bhavatyA akasmAt pAtitaH, tato bhUtale luThan prathamAM bhUmi praaptH| matpRSThata eva tva- II bhava:1 // 11 // mapi tathaiva viluThantI adho nipatantI prathamabhUtale sNpraaptaa"| tadane satyamityuktvA mayi maunena sthite sati tayA mAtrA punaH pRSTam-'he putra ! tadanantaraM kiM jAtam / tadA mayA khakAryasiddhayartha manaHkalpi tam IdRg vacaHproktam-'he mAtaH! tato'haM zIghramutthAya ziraskezAdilocaM vidhAya muniveSaM dhRtvA zvetA'dambaradharaH san punarapi mahAprAsAdasaptamabhUmikAM samArUDhaH / tata eva he amba ! sAmprataM tAdRzaM vratamAdAya || durantaM durjayamapi imaM svapnaM satyApayitumicchAmi / itthaM macaH zrutvA sA mAtA pUtkAraM kurvatI vAmapAdaM bhUmau dattvA uvAca-'he vatsa ! gotradevatAstava duHkhapnaM dUrIkurvantu / yat punastvaM vratagrahaNarUpaM duHsvapnasya pratIkAramicchasi tattu vizeSAd amAGgalyamasti / tasmAt sarvapazvAdijAtInAM yugalAni AnAyya kAlikApIThe hatvA atrArthe zAntikaM kuru' / iti tasyA vaco nizamya aGgulIbhyAM kau~ pidhAya mayoktam'zAntaM pApam, mA maivaM punarbrayAH / yato jainAH svapne'pi jIvaghAtaM kartuM na zikSitAH' / itthaM niSiddhA'pi 4sA punarAgrahaM cakAra, tadA mayoktam-'varaM bhavatu me mRtyuH, paraM nA'ham idaM karma kromi| tataHsA karuNa- // 11 // dAkhareNa hA hatA'smi he vatsa! yadIdaM nahi manyase' iti vadantI mama pAdayoH papAta / tadA tasyA vinaya lopato mayA kopAd AtmaghAtaM kartuM khakaNThakandale kozAdAkRSya khago muktH| tatastumulAravaM kurvANaiH %DEOSASA RAMAG
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sAmanta- mantri-vetripramukhaiH sadya utthAya mama khaDgo balAdAcchidya dUre nihitaH / tadA sA mAtA 'he putra ! dRSTaM te mAtRvAtsalyam!, sAdhu vinIto'si !, ityAdivacanaiH mAM tarjayantI punarevamabhASata - "he vatsa ! yadyapi tvaM virakto'si, jIvaghAtaM necchasi, tathApi sAmprataM yasya kasyApi pakSiNaH zabdaH zrUyate sa eva piSTamayaH pakSI tvayA devyAH puro intavyaH / etAvadeva yAce'haM mama etadvacanaM kuru" / tato'tyAgrahAd alpadoSatvAcca mayApi tadvacanamaGgIkRtam / atha tasmin avasare dUrAd jalpataH kurkuTasya zabdo'smatkarNagocaro jAtaH / tadA jananyA piSTamayaH kurkuTaH kAritaH / sa ca haridrAraJjitacaJcu caraNo lAkSArAgodakazoNito gairikArakta zikhAzobhito raktacandanacarcitazca san tairbhAvaiH sajIvavat cakSuSA vilokayanniva zuzubhe / tato'haM mAtRprerito mardanA -'bhyaGgasvAnAdinA pavitrIkRddeho raktavastrANi paridhAya kAlikAbhavanaM gatvA puSpa- dhUpa-dIpa- gandha-candana- vilepanAdibhirabhinavabhakta iva caNDikAmabhyarcya paJcazabdanirghoSe jAyamAne kozAt khaGgamAkRSya taM piSTakurkuTaM hatavAn / tadA sA candramatI mAtA taM pakSiNaM zeSArtha bhakSaNaM kartumicchantI | gRhamAnIya siddhakarmmanAmasUpaikAreNa mAMsamiva pAcayAmAsa / tato bhojanA'vasare jananyA devIprasAdabuddhyA pUrva tatkurkuTasya mAMsaM mama pariveSitam, mayA ca tat piSTamapi prAyo mAMsakalpanayA kRtatvAd na svIkRtam / | tatastayA atyAgrahe kriyamANe mayoktam - " he mAtaH ! mAMsaM vIrya - rudhiraniSpannatvAd atIvA'pavitramasti, 1 lohitacandanacarcitaH / 2 sUpakAraH pAcakaH /
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. caritram bhavaH 1 // 12 // ata evedaM masaM na rocate / punarnA'haM gRdhaH zRgAlo vA'smi yad mAMsabhakSaNatatparo bhaveyama darzanAdinA eva mAMsaM vamanakArakaM saMpadyate / tathA mAMsazabdasya anvayArthamapi zRNu "yamahaM bhakSayAmyenaM sa vai mAM bhakSayiSyati / ityAmiSasya sarvajJairmAsanAmA'nvayaH kRtaH" // 1 // | athaivaM mayA bahudhA prokte'pi macanam anAdRtya sAkAraNavairiNI candramatI mAtA mA hastena nirudhya | atyartha hasantI madanamadhye tat kurkuTamAMsam akSipat, svayaM ca manasi harSitA babhUva / tato'haM bhojana vidhAya tAmbUla-candana-vilepana-mAlyayuktaH sauvarNadaNDa-calacAmarAbhyAM vIjyamAnaH san kiyatI velA vyatikramya sandhyAyAM parameSThinamaskriyAdividhi vidhAya rajanyAH prathamapraharaM vilaya punarapi tasyA vallabhAyA gRhaM sNpraaptH| tatra ca atyAdaravatyA tayA kAntayA saha sukhavArtA kartumicchan zayyAyAM sthito|'haM tAM prati evamavocam-'he kAnte ! vo mama guNadharakumArasya rAjyapradAnotsavaH kartavyo'sti, paradine ca saMyamo grahItavyo'sti, tasmAt kalyadine bahukAryasadbhAvAt zIghra jAgaritavyamasti, ataH sAmpratam | AvAbhyAM satvaraM zayanaM kartavyamiti / atha ahamevamuktvA zUnyahuGkArakAriNI tAM striyaM prati nidronmukhI|miva jJAtvA supta iva maunaM vidhAya sthitaH / punastadA'haM saMyamagrahaNaikacittaH san AtmakAryANi cintayan yAvad na calAmi, na jalpAmi, na ca tAM spRzAmi, tAvat sA nayanAvalI devI mIlitalocanaM mAM sanidraM vicArya sadyaH paryakA utthAya anyatra yayau / tadA mayA cintitam-'sAmprataM samudbhUtaprabhUtAndhakA // 12 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ | re'rddharAtrasamaye iyaM matpriyA kacalitA'sti / yadvA vrataM duSkaramAlocya asyAzcittaM cakitaM dRzyate !, datato'sau Asannam utpadyamAnaM mama virahaM saMcintya zokAdAtmaghAtaM mA kArSIH,' iti vicintya ahamapi haste khaDgamAdAya tadabhiprAyajJAnArtha guptavRttyA tatpRSThatazcalitaH / tatra ca sA strI namramukhIbhUtvA nidrAghUrNitaM M punaH punaH kupyantaM kujam antaHpurarakSakaM miSTavacanaistoSayantI mayA dRSTA / tadA eSA madarthaM kiJcit / prAtaHkRtyamasmai kathayiSyati' iti yAvadahaM manasi cintayAmi tAvat sa kujayAmikastAM proce-'are dAsi ! adya vAsagRhAcireNa kathamAyAtA'si / etadvacanaM zrutvA mayA vimRSTam-'yadayaM kunaH 'ady'| iti vadati tat kimiyaM devI asya pArthe nityamAyAti / yato'rthApattyA parokSA'rthasyApi prtiitirjaayte| athavA strIcaritrANAM viSamA gativate, anyathA'sau dagdhasthANuriva zyAmaH kurUpaH sevakA'dhamaH khAmi-18 nIprAyAmetAM matpriyAM dAsIsambandhena kathamuvAca / api ca, ahamiti manye samastaM jagalokaM hantumicchatA krUreNa daivena sarpadaMSTrA-mi-yamajihvA-viSAGkurAn saMmIlyaiva imA duSTAH striyaH kRtAH santi, yata etAH striyaH kAmAndhAH satyo na pratiSThAM pazyanti, na saujanyaM, na dAnaM, na ca gaurava, nApi khaparahitaM gaNayanti / ata eva candralekheva kuTilA, sandhyeva kSaNarAgiNI, nadIva nIcagatiriyaM kAminI satpuruSastyaktA; zAstre ninditA ca / athavA evaM jAne-ayaM kubo jaDaH susotthito bhramAd devIm ajJAtvA sAmAnyata idamasa|mbaddhaM vadati, na tu jAnan , anyathA kathametAM rAjaputrI matpaTTarAjJImayaM varAkaH kiGkara evamavagaNayet / / AAAAAAAA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha.!! // 13 // | athAhaM yAvadevaM cintayAmi tAvat sa kunastAM devIM sadyaH kezapAze dhRtvA kambAbhirgADhamatADayat / tadA sA'pi dInavadanA taM praNamantI evamuvAca - 'he svAmin! he prANavallabha ! kiM karomi 1, ahaM parAdhInA'smi, atastvaM prasanno bhava / mamaikamaparAdhaM sahakha, punarnaivaM kariSyAmi / tatastasyA'pi kope upazAnte sati tayorubhayorapi kokilakAkayoriva bhUmizayyAyAM gADhAliGganabandhanasambhogaH saMjAtaH, tadA etat sakalaM svagRhasvarUpaM svadRSTyA vilokya krodhAd daSTAdhareNa punarnizvAsAn muJcatA mayA sadyaH kozAt khannamAkRSya haste gRhItvA manasi cintitam - kimahaM pUrvamenaM svAmidrohakAriNaM puruSA'dhamaM kujakaM hanmi, kiM vA imAM pApAM kulaTAM kalaGkinIM strIM hanmi' ? / athaivaM cintayata eva mama citte punarIdRg vicAraH samutpannaH - 'ahaha ! idamIdRzamanArya viruddhaM karmma kRtvA strIghAtAdipAtakena kimarthamahaM svakIyaM paralokaM malinaM karo| mi 1 svArthabhraSTazca bhavAmi 1 / anyacca, yena khaGgena ghorataravairiNAM gajaghaTAsthUlakumbhasthalAni bhittvA bahulamuktAphalairbhUmirAstRtA, so'yaM raNanipuNo madIyakhaDgo'dhunA nArI -kunapramukhazirasi preryamANo lajjAM prApsyati, | ityataH sRtamanena vikalpena / paramasmin loke striyaH svabhAvata eva sarvavikAranidhayo mahAdoSaduSTA dRSTAH / uktaM ca- "anRtaM sAhasaM mAyA, mUrkhatvamatilobhatA / azaucaM nirdayatvaM ca strINAM doSAH svabhAvajAH " // 1 // athaiSA kulaTA tu khayameva svakRtaduSkarmaphalaM bhokSyati, paramanayA hInA''cAriNyA mama guNadharaH kumAro | loke lAghavaM yAsyati, yathA malinayA bhUmicchAyayA nirmalo'pi candro lAJchanaM prAptaH, eSA mama hRdi mahatI caritram, bhavaH 1 // 13 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ SASSASSASS+ cintA vidyate, api ca, adhunA asyAH kalakinyAH IdRzaM pariNAmaM yadyahaM nAjJAsyam tarhi enAM striyaM prati atimohabaddhaM madIyaM manaH kathaM zithilamabhaviSyat ? / ato vicAryamANamidaM samyak kArya jAtam / yatoutaH paraM snehazUnyahRdayasya saMyamaM grahItumicchato mamaiSA priyApi mutyajA sNjaataa| tato he rAjan! ahamitthaM manasA vicintayan khavAsagRhamAgatya vismayena nizcalaH san zayyAyAM suptaH, tatkSaNaM nidrAM prAptazca / tataH sUryodaye bandibhiH stUyamAno'haM sadyaH prabudhya utsukaH san sabhAyAmAgatya paurajAnapadairyukto mahA putrasya | pttttvndhmkaarssm| tadA sadhavastriyo maGgalAni gAyanti sma, brAhmaNA AziSo daduH, bandijanAH stuvanti sma, naTAzca nRtyanti sma, veNu-vINA-mRdaGga-jhallarI-bheryAdInAM dhvaniH pratidhvAnamutpAdayan pratidizaM prasa|sAra / punardInebhyo dAnaM dIyate sma, taskarAdayazca kArAgRhAd mocyante sma, digbhyazca sAmantAdinRpANA prAbhRtAni samAyayuH / tadaivaM putrasya rAjyapradAnotsavakaraNenA'haM kRtakRtyaH san madhyAhnasamaye pramodAd jJAtivagaiH parivRto bhojanArtha bhojanamaNDape samAgatya sthitaH, tasminnavasare sA kulaTA kSaNAt khamanasi evaM cintayAmAsa-'prAtarayaM mahArAjo nizcitaM saMyama grahISyati, ahaM yadyenaM nA'nugamiSyAmi tarhi lokA mAM hasiSyanti, itazca kujaleho mama prANanAze'pi dustyajo'sti, ataH kimupAyAntaracintanena ?, adyA'sau narapatinizcitaM mayA hantavyaH, yena mama sarve'pi vAnchitArthAH sidhyeyuH / yadyapi anena rAjJA mama kimapi vinAzinaM nAsti, ato mama pApinyAH etasya hananamayuktameva, yato yaH pumAn nirdoSaH khasyA'nyeSAM
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. ca bahUnAmIzvaro dharmakaraNAyotsukazca, etasyA'maGgalakaraNAdavazyaM durgati rjAyate, tathApi ayamIdRk kujaka-|| caritrama. snehaH, tathA'mI viSayAH sAmprataM viyuktAH santaH punaH khapne'pi durlbhaaH| ata idamakRtyamapi karttavyamiti' bhavaH1 // 14 // | atha tatra bandhuvargabhojanAnantaraM mayi bhojanaM kurvANe sati tayA nayanAvalyA dAsIkaratale samarpitama tiramyaM bahudravyayoganiSpannaM vaTakaM samAgatam / tacca 'he khAmin ! adya bhavadartha kAntayA racitaM manoharametadbaTakaM bhujyatAm' ityuktvA sA dAsI mama bhAjane mumoca / tadA tatra te mayUrAzvakorAH kurkuTAzca AsanA nAbhUvan ye hi viSamizritamannamupalakSya rAjJAM puro nRtyaM rodanaM zabdaM ca kurvanti / tato'hamapi bhavi tavyatAvazAt tad viSamizritaM vaTakamAkhAdya jalena mukhAdizuddhiM vidhAya patra-pUgaphalAdi kare gRhItvA 4 hai yAvat unnatAsane upaviSTastAvad bahumahotsavena pariNItayA bhAryayA madvadhArtha prayuktaM tadviSaM dehe prasatu mArebhe, tadA tena tInavipAkena kAlakUTaviSeNa vairiNo baleneva prasaratA mama saptA'pi dhAtavo bhinnaaH| tataH zaratkAle mayUrasya picchAnIva mama nirmUlAni romANi samantAt prakSaranti sma, tathA prabhAtavAtakampitavallInAM kalikA iva dantAH zithilabandhanAH santaH patanti sma, tathA grISmartusaMbhavena USmaNA ketakasyAGkarA iva sphuTanto nakhA viSavyAptyA zyAmIbhUtAH, tathA viSajvarabharArcasya mama samastairapi zarIrA'vaya-|| // 14 // vaiz2aladbhiriva zamazamAyitam , punastadA mama jihvA jADyaM gatA, kau~ bAdhirya prAptau, tamaHpaTalairlocane aacchaadite| tato'haM dattamahAkapATe kArAgRhe bandIkRta iva cetasi vAJchannapi ruddhaceSTatvAd vaktuM zrotuM
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASSACREAT draSTuM vA'zaknuvan vikIrNakezAnto mukhAllAlAM vimuJcan sadyaH siMhAsanAdadho nipatitaH / tadA bhrAntamapArzvavartibhiH sevakAdibhiH 'hA deva ! kimidaM jAtam' ityevaM vAcyamAno'pyahaM jihvAyA jaDitatvAd na kimapi tAn prati avocam / tadA pravINena vetriNA viSavikAraM jJAtvA duHkhena uccaiHkharam itthaM jana|ghoSaNA kRtA-hA hA ! bho bhoH kumAra-matri-sevakAH! zrImAlavezvaro mahArAjo'dya viSapIDito'sti, ato yUyaM zIghra-dhAvata / vaidya-mAtrika-siddhAdIn Ahvayata, maNi-mantrI-SadhAdInAmidAnImavasaro'sti / yena kenopAyena tvaritaM zrImahArAjasya viSanigrahaH kriyatAm / tata itthaM vetrivacaH zrutvA hA ! hatAH smaH, hA! hatAH smaH, iti jalpadbhiHpraskhaladbhiruttAlaM samAgataH sarvaiH parijanaiH ahaM samantAt privessttitH| tadA 'idaM vaidyAnAmAhvAnaM na zobhanam' iti manasi zaGkitA skhalantI patadvastrAntA sA nayanAvalI devI sadyastatrAgatya hastAbhyAM nijaM hRdayaM tADayantI, dInavadanA ca satI mamopari nipapAta / tato madadanopari khaziraHkezAn vikIrya, kaNThe vilagya, kRtrimaM rudantI sA duSTA madIye gale tathA guptamaGguSThaM dadau yathA kenApi pArzvasthena nA'lakSyata / tadA'haM tena kaNThagrahaNena yatkiJcidavAcyaM duHkhamanvabhUvam / tad mamAtmaiva bhagavAn vA'jJAsId, nAnye lokaaH| tato'haM tayA vyathayA ArtadhyAnaparaH krodhAndho mohavihvalazca san prANamukto'bhavam / tadA mama sA bhAvanA, sa saMtoSaH, sA buddhiH, sa manorathaH, sarvametad mahiSIkUrdanavad vRthA jAtam / he rAjan / durjayasya antarAyakarmaNa udayAt te mama trayo divasA na vyatItAH, antarA ABACA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. caritram bhava: 2 // 15 // evA'kasmAd mRtyuH samAyayo / mAtRvacasA tAdRg hiMsArUpaduSpratIkArakaraNAd sa duHkhAno mama sadyaH phlitH| tataH sA candramatI mAtA mAmevaM mRtaM vilokya khayamatIva zokavyAtA babhUva / tadA nirgamam alamamAnena mahAzokena tatkAlaM tasyAhRdayaM sphuTitam / cakSurvilokamAnameva sthitam, hasto vakSaHsthale eva sthitaH, ityamUrdhvasthitaiva sA jhaTiti prANairamucyata / iti zrImadyazodharacaritre nRpasya jananyAzca prathamo bhvH||1|| apa tayoDhitIyabhavasvarUpamucyate mo narezvara / tataH so'haM yazodharaH sA ca candramatI mAtA dvAvapi piSTamayapakSihananaprabhAvAt tiryagyoniko abhUtAm / tatrAhaM pakSijAtI samutpannaH, sA ca sthlcrjaataavutpnnaa| yataH-kartuH kArayiturvA'pi karmavipAkastulya eva prAyo bhavet / ___uktaM ca-"khayaM majjati duHzIlo, majayatyaparAnapi / taraNArtha samArUDhA, yathA lohamayI tarI" // 1 // tatrA'haM tu himAcalaparvatanikaTavartipulindagiri'nAmaparvatasya vane ekasyA mayUryAH kukSau garbhatvena samutpannaH / tatra varjulA'NDakasaMsthAno'haM krameNa jaTharAgninA pakkaH / paraM kUjantyAH, AkAzaM gacchantyAH, pRthi // 15 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROORSARRANGE vyAmanyatra patantyAstasyA garbhastho'haM bahubhirudghAtaiH pIDito'bhUvam / tataH kAle khabhAvAnnIlakaNThaH zikhAdharaH saMskAraireva tajAtiyogyamAcAraM zikSito mayUro'haM jAtaH / tadA bAlasyaiva mama mAtA tu kena-2 |cit pApinA vyAdhaputreNa hatA, ahaM ca ajAtapakSa eva virasaM pUtkurvan gRhIto nndaavaattkvaasinH| koTTapAlasya prasthapramANasaktubhirvikrItazca / tato'vakaranikaramadhyavartikRmyAdyAhAreNa puSTaiH pAtakaiH poSyamANaM mama zarIram acireNaiva puSTamAsIt / tathA pRSThabhAge vividhamaNikiraNasamUhatulyo ramaNIyaH picchamAraH smutpnnH| athaikadA nATyavidyAyAM nipuNo mRdukharo darzanIyo'haM koddapAlena ekAgracetasA dRSTaH / / tato iSTena tena mama prAgbhavaputraM guNadharameva rAjAnaM prAbhRtIkRtya ujjayinyAM pressitH| atha yA mama candramatI nAma mAtA'bhUt sA'pi tato mRtvA karahATakadeze dhAnyapure nagare ekasyAH zunyA garne zvAnatvena samutpannA / sa ca zvAno vakrapucchaH kRzodaraH sarvapiGgavarNaH kharanakhaH pavanAdapi vegavAn ramaNIyazcamaNaH sNjaatH| tato'nyadA sa kukurastannagarakhAminA zobhano dRSTvA mahAprAbhRtabuddhyA tasyaiva gunndhrnRpteHpressitH| tau ca mayUra-vAnI samakAlamevojayinI samAgato, sabhAyAM sthitasya tasya rAjJaH puro muktau ca / tatasto mayUra-cAnau dRSTvA sa mAlavezvaraH prAgbhavasambandhAt samullasitanayanakamalaH saMjAtaromodgamazca san atIvAnandaM praaptH| tato yAbhyAM puruSAbhyAmAvAM tatrAnItau tAbhyAM nRpatirmanojadukUla-kAJcanAdipAritoSika 1 tiikssnnnkhH|
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. dattvA visasarja / Avayozca kaNThakAdIni bhUSaNAni kArayitvA kSaNamapi AvAM dRkpathAd bahirna cakAra / caritram tathA tasya jananI zunaH zuzrUSArtham akANDamRtyunAmAnaM zvAnapAlakaM prati zikSAM dadau, mAM tu zakunapA- bhavaH2 // 16 // lakaM prati pAlanAya samArpayat / tathA tayoAmavAsAdikaM samadhikaM ckaar| evam AvAmubhI jananI-13 putrau tatra bhavAntare pAlyamAnau krameNa punaH khagRhamAyAtau / tataH kiyati kAle gate sati ekadA'haM kautukAd vividhagativizeSaihamadhyamavagAhamAnaH pakSayugmaM dhunAno dhavalagRhasya ratnamayapakSinivezanasthAne aaruuddhH| tatra cAntaHpurINAM maJjIrAdiraNitagarbha sajalajaladadhIraM nATyazAlAsamutthaM mRdaGgadhvanimAkarNya pramodAd ahamapi nRtyamakArSam / tato mayA itastato vicaratA gavAkSavivarAntare dRSTiM prakSipatA citrazAlAyAM | vareNa iva tena pApinA kujena bhujyamAnA prakhedakaNavyAptAGgI vikIrNAlakA sA nayanAvalI devI dRSTA / tadA'haM tAM vilokya cakitaH san 'purA kvApi imau dRSTI'iti vicintayan jAtismaraNaM prAptaH / tataH sarva khAnubhUtaM prAgbhavakharUpaM jJAtvA kopA''krAntaH san sadyo'bhyutthAya zarIrA'dhikaprasaradvIrarasaH Akrozena kUjitaM kurvANazcAhaM caJcaprahAra-nakhatADana-pakSaghAtaistAM vairiNI hantuM lagnaH / tadA tayorbhoge'ntarAyaM || kurvan ahaM tAbhyAM saMyogavazAd vigalitabandherAbharaNairnirdayaM taadditH| tato vikalIbhUtazarIrasaMpuTaHzvAsada saMruddhakaNThazca san sadyo gRhaparyantabhAgAdadho nipatya sopAnamArgeNa luNThaMstAM prathamAM bhuvaM saMprApto yatra zrIgu Nadharo nRpaH khayamakSaiH krIDati / tato matpRSThata eva 'hA!-dhAvata dhAvata, ayaM varAko gRhyatAM gRhyatAm / 296SANSARATr%AR
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ityevaM tasyA nayanAvalyAzcedInAM vyAkulaH zabdo'bhavat tadA bhinnArthaM tadvacanaM zrutvA tatra sthitena | mahAbalinA mAtRzvAnena khAmibhaktyA sadya utthAya ahaM kaNThakandale gRhItaH yataH - "svAmibhaktA ca zUrA ca dIptakAryeSu sodyamA / prakRtyA sArameyAnAM, jAtiH pAtakinI matA" // 1 // tato hakkAravaparairjanaistyAjyamAno'pi ahaM tena zunA yadA na tyaktastadA kruddhatvAd avimRzatA rAjJA mama mocanArtha kAJcanamayenA'kSapaTTena sa vA hataH / tatastena mukto'haM mukhena rudhiraM vaman nizceSTo'bhUvam / sa zvAno'pi ca marmaprahArAd vikalAGgopAGgo vibhrAntanayanazca san bhuvi patitaH / evaM tatra bhavAntare tau dvAvapi mAtR-sutau antyAvasthAM gatau dRSTvA guNadharanRpaH provAca - ' hA manovallabhamayUra ! hA prANapriyakkurkura ! mamAyaM yuvayormRtyuH pitroriva sudussahaH samajani / api ca, hA mayUra ! adya tvAM vinA mRdaGgAnAM dhvanirmeghasya garjitamiva mama nirvinodamivA''bhAti / tathA hA zvAna ! zUkarAkarSaNamantre iva tvayi paralokaM gate sati mama mRgayAdInAM dazA mUlato'pi vinaSTA / punarbho mayUra kurkurau ! mAm ekAkinaM parityajya akAraNabAndhavau bhavantau yAsyataH, param anRNIbhUtayorbhavatoH svastyastu / bho bhoH purohitA- 'mAtya-sevakAH ! zIghrameva candanA - Sgaru- karpUraiH pitroriva anayoragnisaMskAraH kriyatAm / punaryathA pUrva narendrasya jananyAzca | nimittaM dAnaM dattaM tathA etayorarthe'pi durgatinAzanaM dAnaM dIyatAm' / athaivaM tadvacanaM zrutvA kaNThagataprANe 1 zunAm /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra bhavaH zrIyazodha.|| nApi mayA vimRSTam-'aho ! guNadharo'pi AvAM pitroriva'iti yad brUte tadayaM kila putrastu AvayoHzreyo- 'tha mahAdAnaM datte, ahaM punaH zvAnarbhakSyamANastiryakSu bhramAmi, putreNa datvaM kimapi mama nAgacchati, paraM kiM karomi 1 sA manuSyabhASA mama nAsti yayA khahitaM brviimi'| itthaM dInatayA cintayan evA'haM sadyaH prANamukto'bhUvam / he rAjan ! idaM hiMsAyAH prasAdena prAptaM mayUra-kurkurakharUpaM prathamaM bhavAntaraM jAnIhi, yato'pAre saMsAranATake vartamAnAnAM jIvAnAM khakRtakarmabhirnAnAvidhA veSAH smutpaadynte| iti zrIyazodhadaranarendrasya tanmAtuzca dvitIyo bhavaH // 2 // atha tRtIyo bhvH||3|| KARNAKA4%AC%AC%% atha he rAjan ! kAtarANAM prAyaH zrUyamANamapi bhayaGkaramAvayostRtIyaM bhavaM shRnnu| tato'haM mayUrazarIrAd nirgatya suvelaparvatasya pazcimadizi bahulababbUla-zAlmalI-karIra-khadirAdibhirvandhyavRkSaiH samAkule, gRdhra-gomAyu-sarpa-nakula-gaudhera-siMha-zArdUlAdi-duSTasattvaiH saMkIrNe, samantAd dvaa'nl-5||17|| jvAlAdhUmadhUmrAndhakArite, pANDuroparabhUmike, yamasya dantairiva vakrataratIkSNAgrairvajrAGkuraprAyaH kaNTakaprakaraiH | pUrNe, atibhayAnake duSpravezAkhye vane ekasyA nakulyA udare garbhatvenotpannaH / tataH kumbhIpAkatulyagarbhA'na
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loSmabhiH aprAptakAla evA'haM kRzo nakulaH prasUtaH tadA zrISmartau marudeze nIramiva sUtikarmaNA dInAyAH kSudhA pIDitAyAstasyA nakulyAH kSIraM kSINamabhUt / yA hi tirazcAM bAlatve jIvanopAyavRttiH sA'pi mama pratikUladaivena hatA / tataH so'haM tIvrabubhukSArttaH khAdanArtha paribhraman bhUmisthAn jantuvizeSAn bhakSayitumArabdhavAn / tadA tAdRgduSTAhAreNa pAtakairme zarIraM puSTaM babhUva / itazca tasminneva duSpravezavane sa zvAno'pi tato mRtvA sarpatvenotpannaH / tatsvarUpaM cedamcapalayugalajihvaH sphAraguAruNAkSo, bhramarakulavinIlaH kAlapAzaprakAzaH / vipulataraphaNAvAnAyatazvAsadaNDaH, kuTilagatirahIndraH kuNDalI bhImabhogaH // 1 // ityAdi // athaikadA prANavRttiM kurvatA mayA girinadItaTe maNDUkabhakSaNatatparaH sa sapa dRSTaH / tadA karmmapariNAmena kopAndhacetasA mayA kAryavipAkam avimRzya sa nAgaH pucche jagRhe / tatastena sarpeNa jvalannayanatArakaM zIghraM ziraH parAvRttya tIkSNadaMSTrayA'haM mukhe niSThuraM daSTaH / tadanu dvAvapi apasRtyA'pasRtya parasparaM dantAdanti mahAprahArairjarjarIbhUtau / tadA evaM praharatorAvayoH sphuritA'haGkAravyAkSepeNa kampamAnayozca satoH akasmAt ko'pi adRSTataro vanamadhye vicaran jarakSanAmA jantuvizeSaH samAgatya mAM jagrAha / tatazciraciriti mama carma dala - yan traTanaTiti nADIrapakarSayan kaTakaTiti asthIni khaNDayan ghuTaghuTiti rudhiraM pivan sa jarakSajantustathA mAM khAdituM lagno yathA bhItena iva jIvena tatkAlaM khakalevaraM tyaktam / tathA sa pracaNDaH sarpo'pi
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. bhava: // 18 // prahArajarjarazarIro bhUtale luThan kSaNAdeva maraNaM prAptaH / he rAjan ! yena yat karma kRtaM tasyaiva tat karma upatiSThate, na hi anyena bhukte'parasya tRptirjAyate / yasmAt prAgbhave mayUrarUpaM mAM praharan zvAno nRpeNa hataH, tasmAt sarparUpiNaM taM praharan aham akAle eva jarakSeNa nAzaM nIto'smi / bhorAjendra! hiMsAprasAdena prAsam AvayoridaM nakuloragIyaM dvitIyaM bhavAntaraM jAnIhi / iti zrIyazodharanarendrasya tanmAtuzca tRtIyo bhvH||3|| *** atha cturthbhvH||4|| ************* *AHMAGA *** bho bhUpAla! mama caturthe bhavaM zRNu-tatra hi duSkarmabhirahaM sthalacarebhyo balAd uddhRtya jalacareSu praapitH| tathAhi-ujjayinyA nagAH pArthe siprA nAma sarasA mahAnadI vidyte| yA hi caJcalataraGgahastainRtyatIva, ujjvalaphenapaTalaprakaraiH ISad hasatIva, samantAd matsyasphuritaiH paripazyatIva, saliladhvanimirjalpatIva / punaryasyA varNanamevam kalahaMsasArasavirAvavatI shucishiitlodknirvtjnaa| ghanapatravetasavanasthagitA zucivAlukA nicayatalpatalA // 1 // 1 nakula-sarpasambandhi / 2 sajalA / 3 mAtR-putrayoH / // 18 // RSS
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ avamadmamAlavavadhUjaghana - stanaghAtazAntajalaveNijavA / apanItacandanavilepana kairghavalIkRtA suranadIva navA // 2 // tasyAM nayAM matsIkukSisampuTe karmmavazAdahaM rohitamatsyatvenotpannaH / tatrAhaM kharUpeNa aNDajaH, pakSadrayayukto, raktavarNaH, khajAtimAMsabhakSakaH, kAmalampaTo, mahApApI, tatraiva tanmayatvena mohito vismRtajanmAntaraH, itastato gativizeSaistAM nadImavagAhamAnaH pazyatAM lokAnAM khadirastambhabhramam utpAdayan khecchayA kAlamanaiSam / atha sa jananIjIvo'pi sarpabhavAd mRtvA tasyAmeva mahAnadyAM jalacarajAtau zatasahasratantumAn mahAn prAho'bhUt / ekadA sa pApI mAM rohitamatsyaM dRSTvA khatantujAlaM vistArya taiH sarvato ruddhabAn / tatraivAvasare madoddhatAzcapalagAminyastasyA nayanAvalyA dAsyo majjanArtha nadItaTe samAjagmuH / tAsAM madhye ekA ciThAtI nAma cazvalA dAsI vigalitavaskhA satI madAdhikyAt prathamaM jhampAM dadau / tadA sa prAhaH kopATopAd raktalocanaH san mAM vimuSya sadyastAM ceTIM jagrAha / tato 'hA ! gRhItA'smi gRhItAsmi bho bho lokA dhAvata dhAvata, mAmasmAd duSTajantormocayata mocayata' / ityArATiM kurvANA sA nika| TabartipuruSaiH zIghraM sammilya dhRtA / tadA dhIvaraistatra sarvato jAlaM prakSipya prauDhazarIraH sa prAhajanturnadyAstIre AkRSya chaMvicchedaM leTTu - kuThAra- lakuTAdiprahArairvividhakadarthanayA mAritaH / ahaM tu tatraiva nadItaTe 1 zarIracchedam-1
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 19 // jambAlajAlamanAGgo nirbhayaH san palyaGke iva tiSThAmi / atha kiyatyapi kAle gate sati pApavRttibhirdhIvarairjalAntare jAlaM kSitvA ahaM jIvanneva gRhItaH / tato 'mahAmatsyo'yam' iti vicintya santuSTaistaiH kasmiM - |zcit kArye samutpanne sati guNadharasyaiva rAjJo'gre prAbhRtIkRtaH / tadA sa rAjA jananyAdezavartI vinayI vivekI ca san tAM nayanAvalIM devImuvAca - 'he mAtaH ! tAtaM pitAmahIM ca uddizya asya rohitamatsyasya pucchabhAgastu brAhmaNebhyo dIyatAm, zeSamasmadarthaM satvaraM pAcyatAm' / tataH sA'pi 'he vatsa ! evameva karipyAmi' ityuktvA dAsIvarga samAdideza / atha dAsyo'pi tadAdezAt samutsukIbhUya kuThArAdibhiH prabalaM me pucchaM cicchiduH / tataH kSaNAd mama zarIraM hiGgu-saindhavairliptaM vidhAya, haridrAvAriNA saMsicya, jIraka| cUrNena carcayitvA ca abhinavaghRtapUrNAyAM kaTAhyAM sUpakAraiH paripAcitam / tadA mamAtmanA narakaprAyaM | dAruNaM duHkhamanubhavatApi duSTairnigaDitena iva sa mahAkAyo na parityaktastadA'hamevam ajJAsiSam - 'ahaha ! mahatkaSTam, karma kelayo mahAviSamAH ! hA ahaM daivena hataH !, yato me pakkaM mAMsaM chittvA chittvA'yaM putro harSitaH san khAdati, punaryasya zreyo'rtha mama pucchaM dattaM so'hamevA'sya pitA'smIti' / ittham ArttadhyAnalIno dharmadhyAnaparAGmukhazca san tatrAhaM tIvravedanArttaH kAladharma prAptaH / tadevaM bho rAjan ! mamedaM tRtIyaM / bhavAntaraM manyakha / iti zrIyazodharacaritre nRpa- jananyozcaturtho bhavaH 4 // 1 jambAla zevAlaH / caritram, bhavaH 4 // 19 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha paJcama-SaSThau bhavau // | atha bho bhUpate! tato mRtvA yatrAhaM samutpannastad AkarNaya-yA mama pUrvabhavamAtA grAhatvaM prAptA'bhUt sA yadA krUrakarmabhiranyo'nyaM sparddhamAnIvarairvinAzitA tadA sA ujjayinIsamIpasthe grAme ajA'bhUt , ahaM ca karmavazAt tadgarbha smutpnnH| tataH krameNa zRGgadvayayukto raktadRSTiH saptaparNadalatulyakarNaH tRNabhakSakaH zmazrumAn gadgadakharo mepo'bhUvam / athekadA'haM yauvane viSayAkAlI san saMbhogArtha tAmeva nijamAtaraM smaaruuddho| yUthAdhipena dRSTaH, tadA sAbhimAnena pApinA tena yUthanAthena ratazrAnto'haM marmasthAne vibhinnH| tataH sadyo mRtvA karmavazAt tasyA eva ajAyAH kukSau khavIrye eva punarajatvena saMjAtaH / tatra hi dRzyatAM karmagatevaicitryam !, yA mama mAtA sA eva kAntA'bhUt , yA punaH kAntA sA mAtA bbhuuv!| tathA pitA ko'pi nAsti, ahaM khayameva svasya pitA samajani / tataH so'haM svayaMbhUstasyA udare tiSThAmi, sA ca garbhabhAreNa mandagAminI babhUva / ekadA mRgayArtha bahirnirgataH kuNDalIkRtadhanurdaNDo guNadharo nRpaH kasyApi jIvasya aprAptyA niSphalIbhUtavanavihAratvAd viSaNNaH san pazcAd vyAvRtya mArge mandaM mandaM gacchantIM tAm ajAM dRSTvA bANena sadyo nijaghAna / sA ca gADhaprahArAt taireva padaiH pRthivIM papAta / tato niSpannakAryo nRpaH 1 sNjaatH| KARACARRANAGAR
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 20 // zrIyazodha. zIghraM tatrAgatya tAm ajAM sagarbhA matvA sevakAn Adizya tasyA udaraM vidArayAmAsa / tadA bahirnirgataM mAM bAlaM ramaNIyaM vilokya khasArthe samAdAya sevakebhyo varddhanArthaM dadau / tatastaiH ajAdistanyaiH parivarddhito nAmnA ayonisaMbhavo'haM krameNa puSTazarIraH san nRpagRhe tiSThAmi / atrAntare guNadharo rAjA mRgayAjayArthe | paJcadaza mahiSAn vinAzya teSAM mAMsapiNDaiH kuladevatAnAM pUjAM kRtavAn / tathA teSAM kaNThA''miSaM yAjakabrAhmaNArthe paripAcitavAn / tato nRpAjJayA gRhasUpakarairucchiSTadhAnyasya paripAkavizuddhyartham ahaM rasavatI - gRhaM prApitaH / tatra ca mayA''prAtapUrva sarva bhojyaM bhuktam / tato 'medhyaM mukhaM hi meSANAm' iti vedoktatvAdra brAhmaNairmadyam AcamanaM dattvA madAtrAtaM sarvvaM khayaM bhuktam / tadanu te brAhmaNAH sarve'pi utthAya yAvat pakSi| paktibhiH sthitAstAvad AzIrvAdagrahaNotsuko nRpastAn namaskartuM tatrAgAt / taM ca vizeSakRtasaMskArAbhirantaHpurIbhiryuktaM puraH sthitaM vilokya he rAjan ! ahaM manasi atIva mohAkulaH saMjAtaH / tadA ekAgra - tayA tAn pazyatA mayA khapUrvajanma smRtvA sarvo'pi vRttAnto jJAto vismayastandhakaNThena satA sarva nijaM rAjakulaM dRSTam / tato bhUpatirbrAhmaNAn natvA mayi zRNvati sati evam uvAca - 'eSA dvijAnAM paGktirmama pituH upanayatu, iyaM punarmAtuH upanayatu, tathA iyaM mama gotradevyA upanayatu' / atha narendre evaM vadati sati brAhmaNairuktam- 'he mahArAja ! tvaM jaya jaya, tubhyaM sadA svastyastu, tava pitarastu iha dvijazarI reSu 1 pavitram / caritram. bhavau 5-6 // 20 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ | avatIrya khecchayA piNDaM gRhItvA nizcitaM candralokaM prayAntu' / tadA itthaM tadvacaH zrutvA mayA citte cintitam -- ' hA ! hanta mandabhAgyo'ham !, sarvathA hatAzo'smi, yato'yaM matputro guNadharo rAjA maham evaM dadAti, ahaM tu daurgatyadoSAt prAyo duHkhI evA'smi / hA putra ! bhavatA dattaM kiJcidapi na prApyate; ete sarve dvijAH khecchayA mAM pitRlokaM prApayantu, ahaM tu kaizcit karmabhirmeSIbhUya samAgato'smi ! / etaiH sarvvA'nna| bhakSakai bRhatkukSibhirdvijairbhojitairnAhaM svargamArga prApnomi / ityAdi mayi cintayati sati sa bhUpatistriH prada| kSiNIkRtya kAJcanadakSiNAM dattvA praNamya ca tAn dvijAn visasarja / tadA idaM rAjyaM me, ayaM rAjavagga me, ete hastyazvA me, etAni gRhANi me, itthaM punaH punaH 'me me' zabdam ahaM bravImi paraM mAM ko'pi na | beti / atha bhojanA'vasare sarvA antaHpuradevyastatra samAgatAH / tadA madviyogAt kRzIbhUtazarIrA aprA| saparapuruSasaGgamAstAH sarvA api pUrvabhavastriyo vilakSeNa satA vilokya he rAjan / mayA prAghUrNakeneva vimR|STam -' yA asya rAjJo mAtA mama prANA'pahAriNI, sA nayanAvalI evaM sAmprataM kathamatra na dRzyate 1 / tasyAstu evaMvidhe kArye putrasya ca mahotsave mahAnudyamo'sti, kevalaM dharmmakarmaNi pramAdo'sti / param adya ihA| darzanAd evaM jJAyate sA ArtA vA mRtA vA bhavatu / dvayorekaM tu niyamAd vidyate, anyathA kathamadhunA priyasutasya kArye nAgacchet ? / athavA jJAtam anAgamanakAraNam, yataH kunakaM prANavallabhaM prayatlena pRccha|ntyAkhakhA aba kAThavilambo bhavati, kSaNAt sA'pyatra nizcitam AyAsyati' / itthaM mayi cintayati
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrIyazodha. // 21 // A*SHUSHUSHAAAASAS sati tatrAgatAbhyAM dvAbhyAM dAsIbhyAM parasparaM vArtAlApaH kRtH| tathAhi-he sakhi! adya nRpAjJayA kiM caritram, ghAtitam ?' / dvitIyovAca-'adya iha mahiSA vinAzitAH, devyA balizca vihitaH' / 'evaM tarhi rAjama- bhavopa|ndire ko'yam aparastIvradurgandho vartate 1, sadyomRtAnAM jantUnAM tvevaM durgandho na prasarati' / tadA dvitIyayoktam-'he premamaJjuSe ! mahiSANAm anyasya vA kasyA'pyayaM gandho nAsti, kintu eSa nayanAvalyA devyA durgandhavAyurvidyate, yatastasyA rohitamatsyapucchodarAdimAMsasya satatam atyAhArakaraNena sadyo'jIrNabhavanAt samaste'pi zarIre puSTaM duSTaM kuSTaM samutpannam , tasya pUtipravAhamayo durgandhasindhuH idaM manojJaM nRpagRham avagAhate' / etacchrutvA itarayoktam-'he priyasakhi ! pravalAhArabhakSaNenA'jIrNataH kuSTarogotpattirbabhUva ityevaM mA vada, yatastasyAH pApinyAstu kaThoratarapASANabhakSaNAdapi ko'pi vikAro notpadyate, kintu tayA durAcAriNyA tAdRzottamanarendrasya vinA'parAdhaM viSaprayogo vihitastatpApasya pratyakSam imaM paripAkaM jaaniihi| yato'tyugrapuNya-pApayorakasmAd atraiva bhave zubhA-'zubhaM phalaM prApyate / punarapi, he sakhi! balavati khA'nurakte bahulokezvare saralakhabhAve khakhAmini nRpe iyaM duSTA yad adRSTaM kukarma cakAra tad yA kAcit tirathI ||2|| bhavet sApi nA''carati / yaduktam "eNaM hariNyapi hi pAti vakaM balAkA, kokaM vinA na hi pibatyudakaM rathAlI / 1 hariNam / 2 cakravAkam / 3 ckrvaakii|
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ nArI naraM tu vinihanti yatastadasmAd, evaMvidhAd nRbhavataH pazavo varaM te " // 1 // punarhe sakhi ! etat tu asyAH pApinyAH svakRtaduSkarmmaNaH svalpameva phalaM prAdurbhUtamasti, mahAphalaM tu | mRtAyA asyA narakagamanarUpaM bhaviSyati / athavA AvayoH kim etena paranindAkaraNena 1, yataH pApinAM vArttApi prAyaH prAyazcittAya jAyate / ato he sakhi ! ehi ehi, itaH kuSThinyA dRSTipathAd bahirgacchAvaH, | kadAcid AvayoH svAGgasaMvAhanasyAjJAM mA sma dadAtu no ced galitazarIrAyAH kuSThinyAH saMsargadoSeNa ayaM saMcaraNo roga Avayorapi saMkrAmet' / etacchrutvA itarayoktam- 'he sakhi ! mA bhaiSIH, asyAH kalaGkinyA mukhe sadA dhUliratu / yato ya eva pApaM kurute sa eva lipyate, ato mandaM mandaM cala, sA dUrasthA na nirIkSate / iti bruvANe zukayA vyAkulIbhUte dve api dAsyau tato niSkrAnte / tadA he rAjan ! ahaM tu tA tathAbhUtAM zrutvA draSTumutsukaH san rAjamandire itastataH paribhrAmyan kasmin koNake tAM sAkSAd vilokya lajjA-kautukau -dAsInyamizreNa cetasA evaM vyacintayam -'aho ! mUlarUpAd viparItabhUtena rUpeNa iyaM me priyA nayanAvalI janmAntaraM prApteva dRzyate !, tathA viSTAmivA'tidurgandhAM makSikAjAlasaMyutAmimAM devIM zapathairapi sAMprataM 'saiva' iti kaH pratyeti 1 / punarasyA netrayugalaM kudheva raktIbhUtaM malaklinnaM ca dRzyate, kara-caraNAGgulyaH | sarvA api bhayAdiva saMmilitA vilokyante, nAsikA tu zramAdiva mukhataTe lagnA dRzyate ! / ayaM durgandhazca 1 bhASAyAm- 'sUga' /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritram. bhavau 5-6 bIpazodha. Wi dazApi dizo nirudhya purataH prasarati / pratiromapavivarebhyo nirantaraM pracuratarA patiH savati / punarasyA bata purA vINA-kokilAvijitvaraM sulalitaM vacanamabhUt tadevA'dhunA zRNvatAM janAnAM prihaashetrmvti| // 21 // ahaha ! karmaNAM pariNatiratIva viSamA !, yato yA iyaM strI purA ISadapi dRSTA satI mahatAmapi hRdaya harati sma, sA eva eSA'dhunA smRtApi viSayiNAmapi cetasi zUkAmutpAdayati / yA'syA mukha-nayana-nitambAdeH prAk zobhA'bhUt sA lezato'pi na dRzyate / idamIzamatyugram asyAH kaSTajIvitaM dhigstu'| iti vicintayan niSThIvamAno'haM mukhaM vakrIkRtya sthitH| athA'sminnavasare rAjA mahiSA''miSAdibhojyaM bhAnaH sUpakAramidam abravIt-'are ! etat tu kevalaM na rocate, kiJcid vijAtIyaM mAMsaM shiighrmaany'| tataH sa cintayAmAsa-'ayaM devazcaNDapratijJo varcate, bhakSyaM tu tAzaM kimapi pratyAsannaM nAsti !, ato'laM vilambena, kSudhA'ndhasya rAjJo bhojanAvasaram anena ajenaiva sAdhayAmi / evaM vicintya sa pApI sUpakAro me dakSiNaM pArtha ciccheda, jvaladbhiraGgAraH kSaNAd bhaTitraM cA'karot / tatastaM mAMsapuralaM sadyaH saMskRtya bhuJAnasya rAjJo darzayAmAsa / sa nRpo'pi tat kiJcid nayanAvalyai dApayAmAsa, kiJcid agrAsanasthebhyaH, kiJcitpunaH khayaM bubhuje / ahaM tu sravadUdhiradhArAbhirAIbhUtaM durddharaM zarIraM dhArayan sUpakAreNa punaH prayojanotpacau vadhA'rtham avazeSito nirahaDkAro nirvinodo nirudyamo yathA'vasthitasaMsthAno yathopAgatamojano mIlitacakSuH prahAravivArodbhavaM khasaMveyaM mahAduHkhamanubhavan tatraiva bhUtale patitastiSThAmi / // 22 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatazca tasminnavasare yo'nyo vRtAnto'bhUt taM zRNu he rAjendra ! yA mama jananI yUthAdhipapriyA ajA abhavat sA yadA mayi garbhasthite tadbhAramandagA| minI mRgayAnivRttena guNadhareNa hatA tadA tato mRtvA kaliGgadeze raktAkSastIkSNazRGgApro durdantaH sthUlaza|rIro mahAn mahiSaH saMjAtaH / sa ca bahUnAM vastUnAM bhArANAM vahanena lokAnAm atyantamupabhogAya samajAyata / yatastAdRzAnAM puSTatA duHkhAnubhavanArthameva / uktaJca "duHkhasaMvedanAyaiva prAkRtAnAM hi puSTatA / vaihAsikAnAM vipulA viDambAya vidagdhatA // 1 // ekadA sa mahiSo vANijyakAriNAM sudurvahaM kretavyAdibhAraM vahan kenacit karmmayogena ujjayinIM prAptaH / tato mArgasaMbhavena grISmarttusambandhinA'pi ca mahAtApena ghUrNitaH sa mahiSo nagarIpArzvavarttinIM siprAM nadIM | pravizya tasyAH sarasaM khAdu nirmalaM jalaM kSobhayitvA sadyo malinIcakAra, khalaH pumAn mahAkaveH kAvyamiva / tathA zRGgaprahArairAhatya tasyA mahatIM taTIM pAtayAmAsa, durjano durvAkyaimaninaH satpuruSasya pratiSThAmiva / tathA nadyA himazItalAn nirmalAMstaraGgAn vikSipati sma, kRpaNaH pumAn kAminyAH savilAsAn kaTAkSa|kSepAniva / evaM sa mahiSastaTabhUmau dUrvAparvacarvaNaM kurvANo yatramuktapASANa iva itastataH saMcaran krIDati sma / kiM bahUktyA 1, sa pazurAsannamRtyurityevaM nirbhayaH san pravarttate sma, yadi vA vidhyAtukAmaH pradIpo'pi 1 vidUSakAnAm /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritram, bhavau5-6 bIvazoSa. kadAcita pradIpyate eva / atha tasminnavasare tasyAM siprAyAM nadyAM sapayitumAnIto'yazAlAmukhamaNDanaH sarvalakSaNasaMpUrNaH sarvA'vayavasundaro rAjavallabhaH kizoro'zvastena dRssttH| dRSTvA ca sa mahiSo jAtikhabhAvAd // 23 // vairajvaravyAsaH san svAhaM kampayAmAsa / uktaM ca| "sahajaM kRtrimaM ceti dvidhA vairaM pracakSate / sahajaM nirvizeSeNa kRtrimaM kAraNAntarAta // 1 // 4 haya-kAsarayoraja-vAnarayonakuloragayoH kari kesariNoH / vRSadaMza-vinAyakavAhanayoH sahajaM bhuvi vairamiha prathitam // 2 // "tad brAmaNa-zramaNayoH prativezmapuMsostadvat pitRvyasutayorubhayoH sptyoH|| naisargikaM jagati vairamakAraNena, kenApi kaskhacana kiJcana nA'parAddham " // 3 // kRtrimaM punaratIva doSataH, kAraNAntaravazana tadyathA / rAmarAvaNa-subhUmabhArgava-kRSNakaMsa-kurupANDujanmanAm // 4 // ata eva kopATopAt samutpannaH pracurataraphUtkArairvikarAlarUpaH sa mahiSa uddaNDaiH khurAgRbhUmaNDalaM khaNDayan iva tamacaM hantuM sadyo'bhimukhaM dhAvati sma / tatastIkSNakRpANAbhyAmiva zRGgAbhyAm akasmAt tasyA'basya hRdaye prahAraM cakAra / tena duHsahaprahAreNa ca sadyastasya hRdayaM vibhinnam , tasmAca palAzakusumA'ruNaM rudhiraM savati sma / tataH sa turago'pi tatprahAreNa pIDito'pi san krodhAt taM dantairvyathayAmAsa / tadA samutpannA'dhikakopaH sa mahiSo balAt tamazvam adhaH pAtayitvA sadyaH khuraku lairvidArayAmAsa / tatastaM 1azva-mahiSayoH / 2 hasti-siMhayoH / 3 mArjAra-mUSakayoH / KARANASI // 26 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ na turagaM hataM jJAtvA bhayAkulairazvArohairviSAdAt pratipadaM skhalatpadaiH sadbhiH tatkAlaM nRpAye gatvA sa vRttAnto | niveditaH / tadA guNadharo nRpastaM vyatikaraM zrutvA kopATopAt sphuritA'dharaH san sevakebhyastvaritaM tanmahiSaM bandhanAjJA dadau / siddhakarmmanAmAnaM pApakarmmakAriNaM sUpakAraM ca evamAdiSTavAn-'aho ! bhavAMstaM duSTaM mahiSaM jIvantameva paktrimaM kuryAd yena sa durbuddhiH sadya eva svakRtAparAdhasya phalaM prApnuyAt' / atha yamatulyai rAjapuruSaiH pauruSAt sa mahiSo gADhaM baddhA tatra samAnItaH, tadA sUpakAreNa nRpAjJayA pRthivyA caturdikSu caturaH sthUlAn lohakIlakAn nihatya tebhyo vinirgatAbhiH zRGkhalAbhiH sa mahiSaH caturSvapi caraNeSu paTamaNDapavad gRhItvA tathA baddho yathA cchannavRkSavat calituM kUrddituM vA kimapi kartuM na samartho babhUva / itastataH | samantAt tatkSaNaM tathA'gniH prajvAlito yathA saMtApAt sarve lokA dUram apasRtAH / tadA tItrAgnidAhazoSitazarIraM mukhaM vyAdAya gavyUtigAminazcaNDAravAkrandAn kurvANaM taM mahiSaM samIpasthA durlaNThA vaNThA narA 'mriyakha, dAkha' iti vAraM vAram atyarthamAkrozanti sma / punarazvavadhA'parAdhaM smAraM smAraM paramAdhArmikA |iva laguDaistADayanti sma / tato'tyagnitApAt zuSkakaNTha tAlu-jihvoSTham ata eva pAnIyaM pAtumicchantaM taM mahiSaM sa sUpakArastaptaM zuNThI-marica pippalI-saindhavAdijalaM pAyitavAn / tena cA'tisAreNa tasya adhodvAreNa AntrayantrajAlebhyaH sarvANyapi malAni nirgatAni / itthaM tena vairiNA sUpakAreNa AntaropacAreNa 1 pAkena nirvRttaM pavitramam /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ PRE% caritram. bhavI 5-6 %*% sana sUpakAramuvAca- badatastasya ulkeva krUrAjabhaprAya pratItiH saMjAtA dI zrIyazoSa. samAhitaH zoSito dAntaH zopitaH saMskRtama san nirbalIbhUto davAnalamiva taM duHsahaM bahiM sahate sm| tataH krameNa sa mRtyoH satyakArabhUtAM mUchoM prAptaH / atha taM pAcayan siddhakarmA sapakAro ythaanisspnnmaaN|| 24 // sAni bhUpateH puro DhokayAmAsa / tadA bhUpatizchinna-bhinnAni tasya mAMsAni mujAno mama dusskrmbhiHpreritH| san sUpakAramuvAca-'are ! idaM kaThoraM mahiSAmiSaM majhaM na rocate, tasmAd anyad mAMsam Anayakha' / tadedaM nRpavacaH zrutvA 'tathA' iti vadatastasya ulkeva krUrA'bhiprAyasUcikA dRSTiH sadyo mayi niptitaa| tatastasyAlokanavalanairmacitte 'samprati nizcayena mama bhaTitrIkaraNaM saMprAptam' iti pratItiH sNjaataa| tato hA ! ahaM kiM karomi 1, ka gacchAmi 1, mamAdhunA kA gativitA ?, hA! akasmAd me maraNakSaNaH saMprAtaH / hA putra ! mA mA evaM kuru, mAM pitaraM rakSa rakSa' iti adhairyAda avyaktaM vilapato mama dehe sadyo nADIsamUhaH saMkucitaH, asthisandhAnabandhAnAM granthayazca zithilabandhanAH saMjAtAH / tatatribhuvanaM zUnyaM pazyan vigatendriyaparAkramo'gAghabhayAndhakUpamagnacittaH kaNThagataprANazcAhaM tena sUpakAreNa kaNThakandale 6 gRhItvA jvalanmahiSasamIpam AnIya satvaraM phalavad vidAritaH / tadA tu he magadhezvara ! sa mama mAMsAni hai bhaTitrIkaraNAdinA saMskRtya pUrvavad bhUpatiM bhojayati sma / tadA he rAjan ! so'haM surendradattajIvo'jaH candramatIjIvo mahiSazca dvAvapyAvAM cirakAlAt pUrvavat punarekasyAM citAyAM nihitau / sUpakAreNa paripAcyamAnau bhavAntarasutena rAjJA'nekadhA viDambyamAnau mahAbhAgyahInau krodhAda iva prANaiH parityaktau / itthaM %%%% %%% // 24 // %
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ ST R UST-%C4%A- samakAryakAriNostulyavedanAvipAkavatordahana-khaNDana-tADana-tajana-marjanaprabhRtibhiH prakArairvahu duHkhaM sahamAnayorAvayoH prAgbhavamAtR-sutayoH samakAlameva maraNam ajaniSTa / idamAvayoH paJcamaM bhavAntaraM jAnIhi / | itthaM bho rAjan ! adRSTAdau adRSTAnte caturgaticatuSpathe cAsmin saMsArapure bhramanto'mI karmavazagA jantavo dravya-kSetra-kAla-bhAvavyavasthayA na kadApi vizrAmyanti, kintu ratnatrayam aprApya nirantaraM sIdantaH parAdhInAzca santazcaturazItilakSayoniSu punaH punarjanma-maraNAdiklezam anubhavanti / ye punarlaghukarmANo jIvAH siddhaM buddhaM zAntaM zivam anAdim anantam ajarAmaram anekam ekam avyaktam ajam Izvara nityaM sarvazaM paramAtmAnaM kathaJcid vijJAya zuddhamanasA sevante teSAm uttamAnAm iha saMsAre kadApi janmAdiklezalezo'pi na jAyate / he rAjendra ! itthaM sahajasundare prastAve satyapi yad ahaM mahAduHkhavyApsAyAM tiryagyonau punaH punAntastadahaM hastagRhItadIpakaH san kUpe nipatitaH, tathA kalpavRkSatale upaviSTaH san kSudhayA bahupIDitaH, malayA'calacUlAyAM ca sthitaH san durgandhadurbhago'bhUvam / punarmayA pApinA kSudrajantunA bhave bhave khakIyaM prAgjanma smRtaM, paraM dharmadhyAnaM tu vismRtameva, kadApi manasi na AnItam / tathA kaSAyaviSavallItulyAstAstAzcintAH kRtAH, paraM rAgadveSA'bhivyAptena satA vairAgyaM kadApi na prAptam / yat kila nirmalaM cAritraM manuSyabhuve prApyate tat tu viSeNa hanyamAnasya mena prAdurbhUtam / tadanantaraM pazutve'pi yadi dharmadhyAnam udayamAgamiSyat tarhi tiryakSu tAstA viDambanAH katham abhaviSyan / / paraM AAAAAA% ba- ba--ba-ba
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazodha. // 25 // | kamrmendhanadahane bahnitulyasya tasya dharmmadhyAnasyaivA'bhAvAt zatrubhUtaiH karmmabhiryathA yathA AdiSTaM tathA tathA mayA dRSTam / he rAjan ! tvaM pazya, taiH karmabhirlAghavaM prApitasya mama avantisvAminaH kapardikA mUlyam AsIt / tataH karmmakuJjaraistUlamivAkAze vikSipto'haM nissAraH san pakSirUpeNa ciraM paribhrAntaH, kumaraNena mRtazca / tataH punardInahInasya bubhukSorvanavAsino mama mukhe taireva karmmabhirmAraNAya kAlakUTasya kavalaH samappitaH, sukomalaM kalevaraM ca zvApadebhyaH prAbhRtIcakre / tadanantaraM ca taireva karmmabhiH apunardarzanecchayA'haM jambAlajAlabhRte mahAhade majjitaH, tatrApi tatpreritairdhIvaraiH sadyaH pAzairnibadhya nRpAya dattvA narakatulyaM mahAduHkhaM prApitaH / tataH punarnaTAcAryairiva taiH karmabhiH purastAd aparaM pucchamiva mukhe kUrca vidhAya mama pauruSaM vistAritam ! / kiM bahUktyA 1, ebhirduSTairmadIya puruSatva viDambanAya yad avAcyam azrotavyaM kArya kRtaM tat keSAmapi mA sma bhUt / kiJca, anye lokAH parasmai zatrave kupitAH santo yad avAvyaM vaco vadanti tad ebhirnirlajjeH kruddhairahaM satyameva kAritaH / tathA vairiNAmapi guNagrAhI san satyamevA'haM kRtajJo'smi / tathAhi teSAM karmaNAM prasAdena mayA khAyambhavaM padaM labdham ! / punastatprasAdenaiva mayA pitrA vAraM vAraM samarthena bhUtvA khaputrAderudarapUraNamakAri ! / tathA teSAM prasAdena mayA punaH punarvividhAni apUrvANi duHkhAni labdhAni / he rAjan ! ittham ekapiSTamayakurkuTaghAtasaMjAtapAtakena evaMvidheSu viSameSu mayUrAdibhavAntareSu aham Avarcito'smi / iti zrIyazodharacaritre nRpa-jananyoH paJcama-paSThau bhavau // 5-6 // caritram. bhavau 5-6 // 25 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ SSISEKASS%A4%ARAKAR // atha saptamo bhvH|| 5. atha mo narendra ! etAvadviDambanAkaraNenA'pi teSAM karmaNAM manorathA ma smpuurnnaaH| tataH punastai yad AvayorvigopanaM kRtaM tad nizamyatAm-AvAbhyAM kila ekaH piSTakurkuTaH purA nihata AsIt , tata AvAmapi hantavyakurkuTatvaM prAptI, mayUra-dhAnAdibhavAstu vRddhipade gatAH! / AvayoH kurkuTamavavRttAntastu evam-tasyA eva mama rAjadhAnyAH samIpe ekazcaNDAlapATako'sti / sa ca IdRzaHruNDa-tuNDasamAkIrNaH puutigndhbhRto'shuciH| vipacyamAnagomAMso dhuumdhuusritaa'mbrH||1|| carmanirmANasaMlapramAtAjanapUritaH / vadhArthamativizvastapoSyamANavihaGgamaH // 2 // arkadugdhagrahavyagraGgahastazizunajaH / vilambitacchagalakacchedaniHzUkazaunikaH // 3 // asevyaH sarvasAdhUnAmahitaH sarvadehinAm / dhUmaprabhA'bhidhAnAyAH praticchanda ivAvanau // 4 // yasmin mAritasAraGgarudhirA'ruNitAGgaNe / zArdUlya iva ceSTante rnnddaashcnnddaalyossitH||5|| iti / tasmin evaMvidhe duSTe caNDe caNDAlapATake dvAvapi AvAm ekasyAH kurkuTyAH kukSau garmatvenotpannau / sA ca pakSiNI zarIrapuSTyartha kITakoTikuTumbAni bhakSayantI prANAniva AvAM yatnena vahati sm| atha tadarbhasthayorAvayoryAvat paripUrNaH kAlo na samAyAti tAvat kazcit taruNo mArjAraH kutavid
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. carita // 26 // CA-SAECASSAGAR Agatya nirdayaH san tAM pakSiNI bhakSaNAya prahRtavAn / tataH sA bhayabhrAntA kampamAnavisaMsthuladehA uccairAraTantI maraNonmukhI ca satI sadyastad aNDakayugmaM mumoca / tadA asmallakSaNaM jAtyaM tadaNDakayugalaM bhava: 7 tasyA garbhato nipatitaM sad avakaropari tsthau| tasyopariSTAt kAcid mAtaGgI gRhAdisaMmArjanotpannaM rajaH zUrpakoNena tyajati sma / tena rajasA tad aNDakadvayaM punarapi AcchAditaM babhUva / tatastasmin rajaHpuje tat zuSirodarasaMsthitaM sUryatApena tApitaM ca sad garbhavAsamiva anubhavati sma / tadanu paripUrNe kAle tad aNDakadvayaM jhaTiti sphuTitam, tasmAd AvAM bAlau samudbhUtI / paraM kharUpeNa IdRzI-phenarAzi-zrIkhaNDAdivad dhavalau, AkAzacAriNI, caraNAyudhau, khajAtipoSaNe tatparau, yuddhabuddhisthiracittau, kAlajJAnavido iva pratipraharavAcAlau ceti / bho rAjan ! tAdRzIM gatiM prAptAbhyAm AvAbhyAM bahUni kITakakuTumbAni |vinAzyante sma / ahaha ! mAMsabhakSaNenaiva AvayostairazcaM vijambhitam , tairazce punaryat karma cakre tad RNArtha bhAvi ! yato durgati prApto jIvaH pApAnyeva samAcaret , tena punaH pazurbhavet , tatra punaH pApI, tataH punaH pazurityevam asya zRGkhalAyogasya pAraM prAptuM na zakyate, karmaNAM durjayatvAd, jantUnAM ca pramAditvAt / ityevam AvayoH pakSiNordustaraM kaSTasamudraM patitayoH pApaNyApAramayAH dharmakriyAhInAH kAdhInAH Cl // 26 // ke'pi divasA yayuH / athaikadA mRgayAzAstrakovidazcarmavastradharo virUpAkSo'Nuhallo nAma matto mAtaGgaputraH karmadharmasadbhAvAd AvAM praphullAkSaH san pazyati sma / tatastena sAnandaM svIkRtya paripAlanaM kurvatA puNyaM
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAruNyaM prApito, pAritoSikadravyalobhena ca kAladaNDanAmnaH koTTapAlasya prAbhRtIkRtau / so'pi rAjJo / hRdayAbhijJaH kohapAlo mamaiva pUrvaputrasya tasya guNadharanRpasya kvacidavasare darzayAmAsa / tadA sa bhUpo'pi ekAgradRSTayA''vAM vilokamAna itthaM stauti sma-'aho! asmAbhiH etAdRzaM karpUrapuJja-candrakiraNatulyazvetavarNa pakSiyugalaM vApi na dRSTam / punaretad asmAkaM netrakumudakalike sudhAdhArAbhirniSiJcati, tato yatra yatra |vayaM yAmastatra tatra idaM pakSiyugaM tvayA sahAnetavyam' iti kAladaNDaM samAdizati sma / tadanantaraM bho rAjan ! sa kohapAlo nRpAjJayA antaHpura-gRhA-''rAma-mRgayAdiSu krIDArtha sarvadA rAjJA saha AvAMgRhvAti sma / athaikadA samutsukapAnthajanakAminIghanamanorathasAdhanatatparaH kokilAvacanamAdhuryazikSAguruH zRGgArarasamayo vasantasamayaH samAyayau / tadA sA'ntaHpuraparivAro rAjA vanarAjInAM ramyAH kusumasampado draSTuM nagarAd niryayo / teSu ca vicitrapuSpagandhiSu vaneSu sa rAjA vArAGganAbhiH sArdha khecchayA vijahAra / / tadAnIM tAla-tamAla-hintAla-zAla-mAlUraiH kadamba-nimba-jambU-nimbU-jambIraH karIra-karavIra-vAnIraiH punnAga-nAga-nAraGga-nAgakesaraiH priyAlu-pIlu-panasa-plakSa-pATalA-ketakI-kunda-vAsantI-zatapatra-paGkaja-kaGkelli-malikA-sahakArAdibhizca puSpa-phala-maJjarIsamRddhairvividhavRkSairvirAjitAstA vanarAjayastasya rAjJazcittam atyantaM rnyjyaamaasuH| tataH sa kautukapriyo bhUpatistatra sugandhipuSpA'vacayakaraNa-puSpamAlAgrathana-viloladolAkhelanAdivividha krIDAM kurvan khecchayA ciraM vihasa zrAntaH san sAnandaM nandidumavedikAyAm upavi
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 27 // zati sma / tadA sevakavargo nAnAvidhAni madhurANi manoharANi sauramyavanti sarasAni pacelimAni varNo|jjvalAni vipulAni phalAni supuSpANi ca ahamahamikayA AnIya nRpAgre Dhaukayanti sma / nRpazca azanaM pAnaM khAdyaM khAdyaM ca phalAdi svamitraiH saha AkhAdya, maithunAbhilASI san vadhUyuktastatratyaprAsAdA'pavA|rikAM pravizya jayAvalIM devIM rantuM prAvartata / tadA samIpasthA dAsyastAmbUla-tAlavRnta-candana- kusumAdIni sajjayantyo madanonmattaM taM nRpaM siSevire ! | atha sa rAjA kAmakrIDArato yAvat tatra tiSThati tAvad AvAM gRhItvA kAladaNDaH samAgataH / sa ca nRpaM maithunavyApAre lagnaM jJAtvA'prAptasevA'vasaro vanAntare babhrAma / tatra ca itastataH praphullitaM vRkSAdi pazyatA svecchayA paribhramatA tena ekaH zaziprabhanAmA AcAryo dRSTaH / taM ca ekAnte zAlavRkSamUle kAyotsargeNa sthitaM sthiraM mahAdhairya saMtuSTaM tapakhinaM dRSTvA sa koTTapAlazcintayAmAsa - 'aho ! eSa kazcit zvetAmbaro yogI jitendriyo vairAgyapradhAnAM manojJAM mudrAM dadhAnastapastapyamAnaH kuto'pi iha AyAto'sti, ataH kSaNam etasya samIpe upavizya zrUyate'syApi kIdRgdharmAnuzAsanam' / iti vicintya sa tatrAgatya taM muniM mastakena dravyataH praNamati sma / yato rAjasevakAH prAyo bAhyavRttyA'pi vinItA bhavantyeva / atha avasarajJaH sa munirapi maunaM muktvA taM dharmAziSA'bhinandya tena saha dharmagoSTiM cakAra / tataH kSaNAntare sa kAladaNDastaM muniM papraccha - 'he bhagavan ! mama kathyatAM ko dharmaH ?" / tadA'nayA bahirmukhayA vANyA taM mi caritram. bhavaH 7 // 27 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 954XAA AAKAASARANG mAthyAdRSTimiva jJAtvA munistattvavANyA uvAca-"bho rAjaputra ! tvaM yada mAM 'khadharma brUta' iti vadasi tat kiM loke dharmA aneke santIti jAnAsi? / he nRpasabhAniSevaka! tavApi Izo matibhramo vidyate yena evaM pRcchsi|prmaarthtH kila eka eva dharmo'sti, bhinno dharmaH ko'pi na vidyate / yat punaH ayam asya, ayaM parasya, ayaM tava, ayaM ca mama dharmo'sti ityevaM vibhajya lokaireko'pi dharmaH zatakhaNDitaH kriyate tad | ajJAnaviz2ambhitam avabudhyakha / yataH sarve'pi AgamAH prAyastattvameva anuvartante, yathA saralaiH kuTilairvA mAgairgaGgAdijalAnAM samudra eva gatirasti / punarveSa-bhASAdibhi de satyapi sarveSAM liginAM prAyastattvam ekameva,yathA zyAma-gaura-tAmrANAmapi dhenUnAM payaH khAdu dhavalameva ca sambhavati / tasmAd herAjavaMzya! paramArthato vidyA-veSa-bhASA-janma-kula-vikramAdibhirna kimapi sidhyati, kintu zubhA'zubhaiH kRtyaireva jIvo dhArmikaH pAtakI ca saMpadyate / tatra yaH samyaktvam aGgIkRtya ahiMsA-satyA-'steya-suzIlA-'parigrahAdivratadharma samyak paripAlayati tameva dhArmikaM jAnIhi / punaryathA cakSuSmAn pumAneva sadasadmArgadarzane nipuNo bhavati tathA samyagdRSTireva tattvato dharmA'dharmoM jAnAti, na tu aprH| mithyAdRSTayastu adharmamapi dharma zraddadhAnAH saMsArakAntAre'nantazaH paribhramanti, yataH sukRtabuddhA kRtamapi duSkRtaM duHkhadAyakameva saMpadyate / uktazca__ "duSkataM sukRtaprItyA kRtamapyasukhaM dizet / puSpadAmadhiyA spRSTo na kiM dazati pannagaH 1 // 1 // CHURASAASAASAASAASAASA
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritram, bhavaH zrIyazodha. dharmakha duritasyApi paryante mahadantaram / anyadeva phalaM yasAda mAkanda-picumandayoH" // 2 // punarmithyAdRSTayo hi AgamAbhiprAyam ajAnAnAH satataM puNyArtha pAyameva kurvnti| tathAhi-kaulA mnd||28|| buddhayo dharmArtham abhakSyabhakSaNAdikukarma kurvanti, brAhmaNAzca vividhajIvahiMsArUpaM yajJaM kurvanti, bhillAstu davAnalaM pradadate, anye punaH kecid mRttikAdinAna-godAna-sAndhya-paJcAgnisAdhana-dumasevA-vRSabhavivAhA18|| dikaM tattvato'dharmamapi dharmabuddhyA kurvanti / punarye madya-mAMsa-mAtaGgIsaGgamaikAkArakAriNaH kaulAsteSAMta samlecchAnAmiva nAmA'pi satAm agrAhyam asti / bhoH kAladaNDa ! evaM sarve'pi durmatayaH khaM khaM zAstram Azritya sarva kukarmaiva Acaranti, param antaraGgadRSTirahitatayA bahiraGgA'valokinaH santaH zAstrAbhiprAyaM na jAnanti / yataH paramArthasya ko'pi sanmArgo'nya evA'sti, sa ca mUDhAtmanAm agamya eva / tathAhi "kAlo bhakSyaH kalAH peyA agamyaM paramaM padam / ekAkAraM ca siddhatvaM lolAH kaulAH kathaM viduH||1|| sarve'pItthaM ca pshcaani-yjny-snaan-gvaadyH| mRIlAkSaNikAH zandA vAcakatvena kalpitAH" // 2 // | bho devAnupriya ! itthaM tattvadRSTayA cintyamAnaM sAMsArikA'ndhakAraM ka', punarjJAnapradIpaH kva? yasmAd viSa-pIyUSayoriva tayormahadantaraM vidyate / prAyaH sarvamapi etajjagad jJAnanAvam alabdhvA gurudvIpaM ca parityajya avidyAjAlajambAle manaM sat sarvadA viSIdati / yasmAt sarvaloke vistRtaM mithyAtvam atulAndha 1 aamr-nimbyorityrthH| ORAKHPSSAGAROMOMOMOM // 28 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAA kAraM sUrya-candra-vidyut-pradIpa-vahi-candramaNyAdinA kenApi prakAzakavastunA parAbhavituM na zakyate, jJAnameva ekaM tatparAbhavane kSamaM vidyate / aho kAladaNDa ! tvayA ekaM khadharma pRSTena mayA tava puraH kathyamAnam itthaM sarvadharmArthakIrtanaM nizamyatAm-punazca, yaH pumAn tAttvikA sakaruNaH priyaMvado niHspRhaH zucirakiJcanazca bhavet tameva loke dhArmikottamaM vadanti / eSa eva bhavatAM sarveSAM cirantano dhrmo'sti"| athaivaM zrutvA kAladaNDo vismitaH san ISad vihasya munimuvAca-"he bhagavan ! bhavantaM tattvato gomukhavyAnaM jAnAmi / aho ! bhavato vANyo nirbharagambhIrA vidyante, yato bhavatA mamaM dharmamArga vaktumicchatA |aikamatyamivAnItam, khajanatvamiva ca prAduSkRtam / tathA'haM niruttarIkRtaH, khadharmaH prakAzitaH, paradharmazca dUrIkRtaH, virodhazcApi na drshitH| tasmAd bho munipuGgava / itthaM sarvA'bhimataM hitakArakaM khasambaddhaM ca vaco vaktuM vAgIzvaro'pi san tvatto'paraH ko vetti / punarhe bhagavan ! bahulAndhakAramudritapaGkajarAjivi|kAzane sUryasya iva tava mugdhabuddhilokaprabodhane sAdhurudhamo vartate / he mahApuruSa! mayApi nizcitameva tad yad bhavasoktaM tat tathaiva, idam anyathA na bhavatyeva / yatazcirantano dharmo'pi adharmo'pi ca eka evAsti, 6 na tu bahubhedaH / uktaM ca zAstre'pi "ahiMsAmacalo vIraH satyaM rAjA yudhiSThiraH / asteyaM munivAlmIkirbanacarya ca naardH||1|| tyAga videhabhUpAlaH pAlayAmAsivAniti / te svargamapavarga ca lemire purussottmaaH||2|| SHAOMOMOM tathaiva, idam anyodhane sAdhurudhamo va magavan / bahulAndhakAramAraka khasambadaM ca /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritrama, RRC- zrIyazodha. ahiMsA satyamasteyaM suzIlamaparigrahaH / paJcAGga eSa lokAnAmAdhAro dhrmpaadpH||3|| bhaye'pi ca mahAsattvA niHsaGgA mauninaH sthirAH / zIrNaparNa-phalAhArAH samAdhI mncetsH||4|| // 29 // samAnAH zatru-mitreSu padamAtramahIspRzaH / paropakArapravaNA niragnizaraNAH sadA // 5 // anenaiva hi dharmeNa zAzvatena mahaujasA / Asevire dhruvaM siddhiM koTisaGkhyA maharSayaH // 6 // jIvaghAto mRSA'dattaM pAradArya parigrahaH / paJcendriyANi pApasya mithyAtvaM prANapazcakam // 7 // hiMsayA nahuSo rAjA asatyena vasurnRpaH / cauryeNa kuNDalo nAgaH pAradAryeNa rAvaNaH // 8 // rAjA parigraheNailaH kaSTaM lebhe mahattaram / niHzeSitA guNAH sarve ebhirevA'pare'pi hi" // 9 // ityAdi / tato he munIzvara ! adya me suprabhAtaM jAtaM yad akasmAd bhavAzAM satpuruSANAM darzanam hai abhUt / anayA dharmagoSThyA ca mama mano'tIva pAtakebhyo viraktIbhUtam asti, tasmAd bho bhagavan ! * ataH paraM kulakramAgatAm ekAM hiMsAM vinA anyebhyaH sarvebhyo'pi pApebhyo'haM nivRtto'smi / yato'smAkaM kule kuladevInAm arcanaM prAyo'vazyaM prANighAtenaiva kartavyam , tattu mayA tyaktuM na zakyate; yasmAd ahaM kSatriyakule utpanno gRhastho rAjAdhInazca asmi, paraM he yogIndra ! tvamiva vAdhIno na basmi, ata*stAM hiMsAM vinA'nyat pApaM na krissye"| tato zaziprabho nAma munIzvaro hasanniva provAca-'he kAladaNDa ! tvAmahaM pRcchAmi-tvayA kiM pApaM varjitam / jalamagnaH pumAn kim astrAta ucyate, punarbhuktaH R-CREA4%A // 29 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pumAn kim upoSitaH syAt ?, tathA hiMsakaH pumAn kim apApI bhavet 1, ahaM tava vicAraM na jAnAmi / punarbho devAnupriya ! yadi hiMsAM na muJcasi tarhi pApAntaratyAgaiH kim ?, yato hiMsakasya puMso dharmasambhava eva nAsti / uktaJca "hiMsakasya kuto dharmaH kAmukasya kutaH zrutam 1 / dAmbhikasya kutaH satyaM tRSNArtasya kuto ratiH 1 // 1 // vinA jIvadayAmekAM sampUrNA'vayavo'pi san / vikalaH sakalo dharmaH zarIraM cetanAmiva // 2 // anyaca zRNu-yAni tattvAntarANi santi tAni sarvANyapi kevalaM dayAyA eva parikarabhUtAni yathA zAkAdiH sarvo'pi odanAdibhojanasyaiva upaskaro'sti / tathAhi -- mRSAvAdena kila jantavaH pIDyante, | ato'sRSAbhASaNaM tattvatto'hiMsaiva / tathA yasya dravyam apahiyate sa prANI tadduHkhaduHkhito'tyantaM roditi krandati mriyate ca tasmAd adattAdAnavarjanamapi tattvato'hiMsaiva / tathA maithunasevayA prANI yoniyotpannAn bahUn trasajIvAn kSaNAdeva vinAzayati, tasmAd brahmacaryapAlanamapi tattvato'hiMsaiva / evam anyerapi parigraha viramaNa-rAtribhojana nivRttyAdibhirvratopAyaiH paramArthato'hiMsaiva sAdhyate / tAm ahiMsAM parityajataste ko dharmo bhaviSyati 1 / dayAyAM kila sarve'pi guNA lInAH santi / uktaJca - " taraGgA iva pAMthodhau niHzvAsA iva mAMrute / tArakA iva mArtaNDe dayAyAM lilyare guNAH " // 1 // 1 samudre / 2 vAyau / 3 sUrye /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 30 // punarmoH kAladaNDa ! yadi tvaM paramparAgatA hiMsA na vimuJcasi tarhi, paitRkAn rogAn kathaM na svIkarotU Si1 / tathA punarvicintaya, yadi nAma paramparA''yAtaM dAridyaM tyajyate tarhi hiMsAM tyajataste sA va kaNTheSlambate ? / anyacca AtmahitaM dharma kurvan ko'pi kenApi na vAryate, yathA gAdhiputro munirbhavan kiM kSatriyairniSiddhaH 1 / punahiMsakasya kule utpannaH kiM hiMsaka eva syAd ?, ahiMsako na syAt 1, yathA andhena jAtaH putraH kim andha eva bhavet 1 iti vicintaya / aparamapi ca zRNu-kena sarvasaMsAravairiNA taba ida| mupadiSTaM yad niraparAdhajIvaghAtena devIpUjanaM bhavet 1 yato jIvaghAtena na ca devyo na ca dehinastuSyanti / | ahiMsayA kila sarve'pi devAdayaH pramuditA bhaveyuH / tathA tava kuladevyo yasya mahezvarasya patyaH santi tasya rudrasya prAsAde hi jIvaghAtavArtA'pi nAsti, tatpattInAM devInAM tu madya-mAMsena tarpaNam iti pati - | dharmavirodhinyo devyaH ! / sAdhu sAdhu patitratA dRzyante ! / tathA 'yatra jIvastatra zivaH, sarva viSNumayaM jagad ityAdivAkyaiH zairvairvaiSNavairapi ca ahiMsaiva vistAritA'sti / ato'hiMsaiva sarvamAnyA vidyate / anyadevyo hi sarakhatI-lakSmIprabhRtayaH saumyA varapradA loke prasiddhAH santi, tato yAsAM jIvavadhaH priyastAH punarimA duSTA DAkinI zAkinI-rAkSasIprAyAH kA devyaH 1 / punarbhoH kAladaNDa ! idam anyadapi zRNu - kim anena tava devIpUjanotsavena 1, yato bhAgyairvinA devyo'pi na sidhyanti / uktaJca " phalanti bhAgadheyAni nimittaM devatAdayaH / niSpuNyAH kati na tyaktA devIbhiH sAdhakAH kila " 1 // 1 // caritram. bhavaH 7 // 30 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tasmAd buddhimatA devAntaraM vihAya sarvamanazcintitArthadAyakaH sarvadevAdhikaH paramAtmA'bhinnaH zuddhakharUpa Atmaiva sAdhyaH, yasmAt krameNa paramAnandasampadaH prAdurbhaveyuH / yadavAdi "khAdhInaH zAzvato viSNuH sarvajJaH srvkaamdH| yadAtmA''rAdhitaH kuryAd na tadaivatakoTayaH" // 1 // mUrkhaprANibhistu cchalagrAhINi duSTAni khabhAvataH kRpaNAni ca daivatAni sAdhyante, paraM na sarvazuddha AtmA / tathA putra-phalatrAdivAnchayApi lokA devatArAdhanaM kurvanti, paraM katiputraiH katikalatraizca te pitrAdayo na pralayaM prApitAH' iti na jAnanti / teSAm ajJAninAM punaH putra-kalatrAdiSu mahAmohadurdinaM pravartate yaimahezvaradattAdInAM kathA na shrutaa| tatra mahezvaradattavRttAntastu evam RASHLESI SLABOSTIGIEGARESTEREOCHES A ||mheshvrdttkthaa|| 00000000tAmaliptyAM nagayoM mahezvaradatto nAma zrImAn sArthavAho'bhUt / tasya ca dravyeSu sarvadA'tRptaH samudro nAma pitA saMjajJe, mAyAprapaJcabahulA bahulA nAma ca mAtA'bhavat / atha dravyasaJcayakaraNavyasanI sa tasya |pitA samudraH kadAcidAyuHkSaye mRtvA tatraiva deze mahiSaH sNjaatH| tadA patyumaraNAdU ArtadhyAnA'gninA dagdhA tassa mAtApi vipadya tatraiva nagare zunI babhUva / tasyaiva ca mahezvaradattasya adbhutarUpa-saubhAgyadhA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritram. bhava: 7 zrIyazodha.6riNI gAGgilA nAma patnI abhUt / sA ca mahezvarasya gaurIva babhau / atha kiyadbhisiraiH khabhAvatazcaJcalA hai| sA gAGgilA zvazrU-zvazurahInA ekAkinI gRhe vasantI khecchAcAriNI abhavat / tataH sarvadA pati vny||31|| mAnA sA vyabhicAriNI parapuruSeNa saha ramate sma, yata ekAkinInAM nArINAM prAyaH satItvaM kiyatkAlaM tiSThati ? / ayaikadA tasyAM parapuruSeNa saha niraGkuzaM ramamANAyAM satyAm akasmAd gRhadvAre mahezvaradattaH samAgAt / tadA tam AgataM dRSTvA tau asatI-jArau vikIrNakuntalau surataprayAsena bhayena ca kampamAnajahau uddhAntalocanau parAvartitA'dharIyavastrau agRhItottarIyavastro nagnaprAyau skhalatpAdau ca santau bhayadrutau babhUvatuH / tato mahezvaradattastadvRttAntA'valokanAt kopAkrAntaH san taM jAraM kezeSu dhRtvA mAtriko bhUtArtamiva capeTAbhirjaghAna, punaH kumbhakAro mRtpiNDamiva pAdaprahArairmamarda, gRhe praviSTaM kukuramiva yaSTyA ca atADayat / kiM bahunA ?, taM bahubhiH prakArairhatvA kSaNAd mRtamiva cakre, yato manakhinA puruSANAM caure / na tathA kopo yathA jAre kopaH samutpadyate / atha yamasahodareNa iva ruSTena mahezvareNa ardhamArito'pi sa jAraH kathamapi praNazya stokaM ca gatvA kaNThagataprANaH san idam acintayat-dhira dhira mAM mUDham , yadahaM martumicchureva iMg ninditaM karma akArpam , tacca kAmadaM tIrthamiva yuktameva sadyo mama maraNAyA'bhavat / evaM cintayanneva sa jArastakAlaM mRtvA prAgbhuktagAGgilAkukSau khabIje eva putratvena utpnnH|| 1 zaGkarasya / 2 divsH| 3 svavIrye / // 31 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ da gAz2ilA ca pUrNe kAle putra suSuve / atha mahezvaradatto jArajam api AtmajanitaM manvAnastaM putraM vividha lIlayA'lAlapat / prasUtaputrAyAstasyA gAGgilAyAH spaSTaM dRSTamapi asatIdopaM putraprItyA vyasmarat / / tathA pramuditaH san putrakharUpaM prAptasya tasya jArajIvasya dhAtrIkarmANi kurvANo na lajjate sma / punarva mAnaM kUcekezA''karSakaM taM vAlaM kRpaNo dravyamiva sadA hRdayAgre sthitaM dhArayAmAsa / + ekadA piturmaraNadine prApte sati sa mahezvaro mAMsecchayA taM pitRjIvaM mahiSaM krINAti sma / tataH pitR-8 vAsarapavAtha se khayameva taM mahipaM mArayitvA AnanditaH san tanmAMsaM grAsIkurvANa utsaGgasthAya bAlA yA'pi dadau / tasmin avasare tanmAtA zunI api mAMsalubdhA tatrAjagAma / tadA sopi tadartha samAMsAni di asthikhaNDAni cikSepa / tato vAtapreritadhUmazikhAgravat pucchaM nartayantI sA khakIyapatijIvasya asthIni bhakSayAmAsa / atha pitRmAMsaM khAdato mahezvarasya gRhe mAsakSapaNapAraNArtha kutazcid eko mahAmuniH samAjagAma / sa pe jJAnA'tizayasaMpannatvAd mahezvaradattasya tAdRzaM sarva vRttAntaM jJAtvA cintayAmAsa-'aho! |dhig asyA'zAnaM yat piturmAsamaznAti !, utsaGge ca vairiNaM dadhAti / iyaM pArzvasthA zunI punaH pramuditA satI patyuH samAMsAni asthIni khAdati / aho! IdRzo'yaM saMsAro vidyate / evaM samyag jJAtvA sa munistadhAt sadyo nirgatya yAvad vahirAgatastAvad mahezvaro'pi dhAvitvA vanditvA ca tam uvAca-'he bhagavan ! bhikSAm agRhItvaiva madgRhAt kathaM nivRtto'si / na hi aham abhakto'smi, nApi bhavadavajJAm
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 32 // akArSam, pratyuta bhavaddarzanAd harSito'smi' / tadA munirjagAda - 'bho bhadra ! mAMsabhakSakasya gRhe'ham AhAraM na gRhNAmi, tasmAd mayA tvadgRhe bhikSA na gRhItA / punarmama tvadgRhaskharUpadarzanAd mahAn saMvego'pi samutpannaH / tadA mahezvareNa pRSTam -' khAmin ! kiM kAraNam ?' / tato munirapi tadagre mahiSa-zunI - putrAdInAM yathAvasthitakathAM kathayAmAsa / tadA 'ko'pi pratyayaH ?' iti punarmahezvareNokte muniruvAca- 'aho ! imAM zunIM prati prAg bhUmau nikhAtaM kimapi pRccha' / atha munivacanAt tena pRSTA sA zunI api jAtismaraNaprabhAvataH svanikhAtanidhAnasthAnaM caraNena khanati sma / tatastatra nidhAnaM dRSTvA utpannapratyayaH sa mahezvaradattaH sadyaH saMsArodvidmaH san pAtreSu sampadaM dattvA pravrajyAM jagrAha / iti mahezvaradattAkhyAnakam / "bhoH kAladaNDa ! eSa vRttAnto yeSAM na karNagocarIbhUtaste mUDhAH putra- kalatrAdimohamagnA anekazo'| kRtyaM kurvanti, duSTadevAdikaM ca ArAdhayanti / tattvajJAninaH punaH kadApi evaM na kurvanti, kintu jIvadayAdinimittaM rAjya putra- kalatrAdikam api tyajanti / tathAhi ugrasenasya tanayAM devo jIvadayAparaH / ariSTanemistatyAja priyAM rAjImatImapi // 1 // garbhiNIghAtasaMjAtapAtakadhvAntazAntaye / tatyAja rAjarAjendro harizcandro mahImiti // 2 // "tasmAd bho mahAbhAga ! 'ahaM kSatriyo'smi' iti vicintya hiMsAM muJca, yato niraparAdhAnAM vadhaM dhIvarA eva kurvanti, na tu kSatriyAH / iyaM hiMsA punaH prANinAM kAlarAtrivi, vaitaraNI nadI iva, kAlA'nalasya caritram. bhavaH 7 // 32 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ jvAlA iva, kimpAkakandalI iva mahAduHkhapradA vidyate / tathA iyameva sAkSAd vIbhatsa -bhayAnakarasayukto raudro raso vartate / punaH kAcid mahAmAyApi iyaM hiMsaiva nigadyate / tathA kaMsAdyA balavanto'pi kati | puruSA hiMsAmalina cittAH santa ApadAM padaM na jAtAstad vicAraya / punaH svayaM hiMsA tu dUre tiSThatu, hiMsAyA lezo'pi duHkhadAyako bhavati / yaduktam "AstAM dUre svayaM hiMsA hiMsAlezo'pi duHkhadaH / na kevalaM viSaM hanti tadgandho'pi hi duHkhadaH " // 1 // " tathA kalAvatI - mitrAnandapramukhairjIvaiH alpayA hiMsayA eva dustaro duHkhasAgaraH saMprAptaH, dRDhaprahAri| cilAtIputrAdibhistu mahApApibhirapi sadgurusaMyogAt sadyo hiMsAM parityajya paramaM padaM saMprAptam / tasmAd bhoH kAladaNDa ! tvamapi kadAgrahaM muktvA sumahAntaM mohamahiSaM hatvA nijacittavRttim antardevIM sadA | prasannIkuru / tava kim aparairniraparAdhapazuprahAraiH 1, punaraparAbhiH sevitAbhirdevatAbhiranarthahetubhiH 1 / yadi tvam enaM mahopadravamayaM jIvaghAtaM no vimuJcasi tataH pariNAmakAle asya kurkuTayugalasya iva tavApi gati - bhaviSyati" / tadA kAladaNDo vismitaH san muniM prati papraccha - 'he khAmin ! imau dvau kau prAg abhUtAm 1, kiM ca AbhyAm akAri 1, ko'yaM vRttAntaH ?' / tadA munIzvarastat piSTamayakurkuTahananAdikaM sarvamapi AmUlacUlam AvayozcaritaM tadagre jagAda / tato yathA kila mama rAjyam AsIt, yathA mAtR-sutau AsvAm, yathA ca kAlakUTaprayogAd mama mRtyurjAtaH, yathA punarAvAM mayUra vAnau nakula- bhujaGgau matsya-grAhI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. aja-meSo meSa-mahiSau kurkuTa-kurkuvyau ca bhUtau tathA sarva khavRttAntaM zrutvA jAtismaraNaM prApya AvAM kUja- caritram. zanto muneH pAdayoH ptito| tatazca AraTantau cakitI bhrAntau bhItI kampamAnau luThantau prAgjanma smarantau bhava: 7 // 33 // 18|ca AvAM tathAbhUtau dRSTvA avasarajJaH zAntasantApaH kAladaNDa uvAca-'he rAjan surendradatta ! tvaM kathaM kurkuTo jAto'si ?, tathA he mAtazcandramati ! tvaM kim imAM dazAM prAptA'si ? / punarhe mAlavabhUpAla ! indratulyaparAkramastvaM kI, idaM punaH kurkuTajanma ka? / aho bhavitavyatAyAH prabalatA! he khAmin ! tava IdRgdazAM dRSTvA mama mano'tIva dUyate, paraM he mahArAja ! mA viSId, alaM tava rodanena, yataH sAravarjito'yaM sNsaarH| TU satyam , IdRza evAsti / tava putra-mitra-kalatrANi sambandhi-bAndhavAzca sarvamapi etat tathaiva Aste, tvaM punareko'nyathA dRshyse!| atha yat tvam icchasi tad mAmeva Adiza, ayaM tava prasAdapAtraM kAladaNDaH kiM karotu / he deva ! zirasaH saMjJayA tvaM mama vANI pratIcchasi, paraM khabhASAbhiryad bravISi tadartham ahaM na jAnAmi" / tata AcAryastam uvAca-'he AyuSman ! tvaM kiM na jAnAsi ?, etau tava khAminI kurkuTI anazanaM yAcate / antarmuhUrtamAtreNa anayomRtyubhaviSyati, tasmAt paralokaM gacchatorenayodharmazambalaM deym'| ityuktvA sa munIndro'nazanaM dattvA catuHzaraNapUrvakaM tau sadyaH paryantArAdhanaM kArayAmAsa / kaaldnndd-5||33|| stu 'sajjayoranayoH kutastyo mRtyubhaviSyati ?' iti cintayA'ntarvismitaH san tasthau / tatazca AvAM munevAcA pApasthAnanivRciSu 'om' iti kathanArtha kUjantau prAsAdamadhyasthena rAjJA zrutau / tadA ekAnta ANSACARAN EMASCESSAGAAAAACAL
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sthito rAjA jayAvalIM rAjJIM prati prItyA uvAca - 'he devi ! yadi tava citte kautukamasti tarhi me zabda - vedhitvaM pazya' / evam uktvA bhUpatiH sadyaH sarpazarIravad bhayAnakaM krUraMghoSaM vajradaNDakarkazaM dhanurgRhItvA | nijanAmAGkitaM sarvalohamayam ekaM vANaM saMdadhe ! / atrAntare divyadRSTyA gururjagAda - 'he kAladaNDa ! eSo'nayormRtyurvegataH samAyAti tvam etau Akulatarau kurkuTau parirakSa' / atha sa koTTapAlo yAvat pratidizaM pazyati tAvad bhUpatinA kuNDalIkRtazarIrAd dhanuSaH svayaM mukto huGkArakharabhISaNastIkSNamukho bANo'jJAtaH san samAgatya AvayoH zarIraM bhittvA prANAn apahRtya dUrataraM ca gatvA pRthvIM praviveza / he rAjan ! ahaM svapne jananyA prerito yad dhavalagRhataH SaDbhUmInIMcairyAtaH, jananyapi ca madanuvaJjantI tatraiva prAptA tad | etanmayA sakalamapi atyantaraudraM duHkhapnaphalam itthaM sAkSAdanubhUtam / yatastAdRze sukRtavikale vivekahIne tiryagbhave AvayoH SaD bhavA babhUvuH / iti zrIyazodharacaritre nRpa - jananyoH saptamo bhavaH / atha aSTamo bhavaH // 8 // athA'nayoraSTamabhavakharUpaM likhyate-atha kAladaNDastam adbhuta bhayAnaka raudra-vIra- bIbhatsa - zAnta karuNA- | rasAnukUlaM prabandhaM dRSTvA sadya uddhAnta caJcala- nimIlita-bhinna khinna pracchannasAzrulocanaH samajani / tataH so'-
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. lasaHzramavArivarSI romAJcito nakhamukho nizcalo'nuzocan zirodhUnayan suvyAkulazca san ityuvAca-"ahaha ! caritram, kimidaM mayA indrajAlaM dRSTam ?, kiMvA khanakharUpamanubhUtam ?, kimetat punarviSamaM jAtaM yajAtisparaNaM prAptI bhavaH8 // 34 // * imau akasmAd mRtau!| kiJca, etAvato'pi pApasya yadi anayoH kurkuTayorayamIdRzo mahAn karkazo vi-13 pAkaH samudbhUtastarhi AjanmataH pApakardamamano mAdRzo varAkaH ka gatau gamiSyati ? / niraparAdhabahujIvavaghoddhatena mayA tu nizcitam ayaM mamAtmA tIvrataranarakaduHkhAnAmeva pAtrIkRtaH / anyacca, yathA bhujabalAdigarvitena rAjJA muktasya bANasya prayogAd bahiniHsRtAni purataH sthitAni rudhira-mAMsa-vasAyutAni anayoH pakSiNoretAni atrANi bIbhatsotpAdakAni santi tathA sarveSAmapi zarIrabandho bahiH zuciH antaH azucizva IdRza evAsti; aho! evaMvidhasya mala-mUtragRhasya rogAkulasya vinazcarasya zarIrasya nimittam ajJAninaH puruSA bhavakoTikAraNAni pApAni samAcaranti !" / punaH kAladaNDo nRpa-jananyoH smaran ityuvAca-"hA mAtazcandramati devi ! tvaM ke dUraM gatA'si ? hA deva surendradatta ! tava kiM babhUva / hA hanta ! kurkuTabhave'pi mama yuSmatsaMyogaM devo na sahate sma, anyathA katham akasmAdviyogasaMpAdakaM zaraprahAraM vidadhyAt " / evaM bahudhA'nuzocya sa kAladaNDazcittaM sthirIkRtya muniM pratyuvAca-"he khAmin munIzvara ! he // 34 // zaraNya ! samprati tvameva mama zaraNaM bhava / ahaM saMsArAd bhItaH san khayameva jIvavadhA nivRtto'smi, 1 yazodhara / / %20S4%AE%EOSCRECAS
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvAmeva ca namasyAmi / pUrvabhave mayA nizcitaM kimapi uttamaM sukRtaM kRtamabhUda, anyathA bhavAn trikAladarzI munIzvaro mama dRSTigocaraH kathamabhaviSyat ? / punaheM khAmin ! akiJcanastattvajJo bhavAdRzo yad aparicitaM dharmaparAGmukhaM mAdRzaM jaDaM sanmArga prApayati tadatra satyaM karuNaiva kAraNam / atha he bhagavan ! tubhyaM tapakhine namo'stu / tvaM ca karuNAM vidhAya mAM nijakiGkaraM dustarAd bhavasamudrAt sadyo nistAraya" / tato munIzvareNoktam-'bho devAnupriya ! zuddham AtmadharmamaGgIkuru, yena tapa zIghrameva iSTasiddhiH sNpdyte| tataH sa kAladaNDo nRpadANDapAzikastatkAlaM guruvacanAt samyaktvamUlAni dvAdazatratAni gRhItvA tahinAdeva zramaNopAsakaH sNjaatH| ___ atha he mAridatta ! sa guNadharo rAjA AvAM prAgbhavapitarau hatvA khecchayA tAM jayAvalI devIM vubha | tasyAM sAbhilASAyAM khavIryaM ca sthApayAmAsa / tataH samAptasaMbhogo'pi sa nRpastassA lAlityadarzanAt punaH saMjAtAbhilASaH san uttiSThantIM tAM sundarIm AliGgaya zayyAM nItvA ratazeSaM paripUrNIkRtya gADhasaMbhogazithilAm atyantoddhAntalocanAM vIryasaMpUrNI ca satIM tAM mumuce / tatra vIryadvaye ca puM-strIliGgadharau dvAvapi / AvAM jIvau putravadhUkukSau kSaNAt saMkrAntau / atha sA jayAvalI devI dine dine kalelAdikrameNa vardhamAnam apatyadvayalakSaNaM garbha sukhena pAlayAmAsa / tadA mAlavezvaraH sImantonnayanAdIni mAnalyAni kAryANi tayA 1 zukrazoNitasannipAta-garbhaveSTanAdikrameNa / PAGGANAPASALAMAKHIANATA
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritram. bhavaH8 zrIyazodha. manojJamAryayA saha sasnehamanvabhUt / atha sA devI zubhagarbhaprabhAvato'tucchavAchayA sarvajIvebhyo'bhayadAnA 6 didohadaM hRdaye dadhAra / punarnirantaraM karuNArdracetasA sarvAnapi jIvAn sukha-duHkheSu Atmavad ddrsh| tathA // 35 // vallISu kSIradhArA iva, mRga-pakSyAdijantuSu rakSA iva, daridreSu ca lakSmIriva tasyA dRSTiH pravartate sma / punaH sA devI kArAgRhebhyo bandijanAn , bandhanebhyo mRgAn , paJjarebhyazca pakSiNaH sarvAnapi tatkAlaM mocayAmAsa / tathA khadezeSu sarvajaleSu sarvavaneSu ca zaunikakarmANi matsyabandhanajAlaM vAgurAM ca niSedhayAmAsa / do punarjIvadayAbhilASiNI sA anyeSvapi teSu teSu vRkSabhaGga-viSavikrayAdikAryeSu anekazaH prayatnAn kArayA-14 mAsa / kiM bahunA ? dhUte'pi sArINAM mArinAma nyavArayat / tathA kastUrI-gorocana-haMsatUlikA-mayUrapi cchacchatrAdikaM kiJcidapi jIvA'GgasamutpannaM vastu tasyai na rocate sma / tataH kadAcid rAjJA punaH punardohadaM | pRcchayamAnA rAjJI 'AkheTakanivRttyarthaM prasanno bhava' ityuvAca / tadA nRpo'pi taddohadAbhiprAyaM jJAtvA 8 tadvacanamajIcakAra, yataH sA devI tasyApi anulacyavacanA AsIt / punabhUpastAm ekAnte sakhInAMgoSThIhAmadhye priyaMvadeti saumyeti dayAluriti vatsaleti ca prazaMsati sma / atha sA rAjJI nirantaraM dAnaM dadatI, devapUjanaM kurvatI,gurusevAM vitanvatI, narezvaraM santoSayantI, atinidrA-zrama-zIto-SNa-mRduyogaM ca vivarjayantI, kaTu-tiktAdivastuSu kaumArakriyAnipuNaivaidyavaraizcintyamAnA krameNa zubhavelAyAM saMpUrNalakSaNayutaM mAM putram imAM 1 grbhrkssnnkriyaakuNshlaiH| RRRRRRR OSASUSAN RISESSAAS K19
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca putrIM sukhena prAsUta / tadA sakalamapi nagaraM vikIrNapuSpaprakaram UrdhvakRtapatAkAvRndaM bandijanapaThyamAnamaGgalanAdaM ca samabhavat / rAjakulaM ca bahukhajanasaGkIrNa vividhamAGgalyavirAjitam anekasadhavastrIgIyamAnagItaM ca samajani / punastadA nRpAgrataH putrotpattinivedakairjanairvAJchitAdapi adhikaM dravyaM lebhe / tato vinI| tAbhiH paJca saptadhAtrIbhiH prayatnataH pAlyamAnau dvAvapi AvAM mAtA-pitrormanorathaiH saha krameNa vRddhiM prAptau / | atha pratidinaM parasparamaviyuktau kandukAdikrIDAbhiH khecchayA ramamANau AvAM jayAvalI devI 'he vatsa vIrakulAvataMsa !, he putra candramukhi !' ityAdyAlApaiH sasnehamullApayAmAsa / tathA guNadharapitA AvAmAliGgagha utsaGgamAropya khamukhAt tAmbUlaM dattvA priyAlApairAlApayat / tadA AvAmapi svasmin tadapatyabuddhyA taM svaputraM tAtatAteti tAM putravadhUM ca mAtarmAtariti prakaTameva avocAva / tato bhUpAlaH paThanAbhyAsakAle prasiddhairvinItairapramAdibhirupAdhyAyairAvAM sakalA kalA grAhayAmAsa / AvAmapi acireNa kAlena kalAbhyAsaM vidhAya krIDAnadIpUraM bAlatvaM krameNa dUramulakSya taruNastrImanaHkrIDAvanaM yauvanaM saMprAptau / tadA sarve'pi | lokAH zarIrayoH sAdRzyena mAM surendradattamiva imAM ca candramatImiva vilokya atyantamAnanditA babhUvuH / nRpazca mama yauvarAjyAbhiSekAya etasyAzca svayaMvarAya nirantaraM manasA tvarate sma / bho rAjan ! itthaM punarapi mAnuSyaM janma baddhvA tasya rAjJo'patyabhAvaM prAptayorAvayoH paramAnandamayAni kSaNamiva vAsarANi vajranti sma / 1 vinayavatIbhiH /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritram. bhavaH 8 zrIyazodha. athaikadA bahuvarSAtikame sa mAlavendro guNadharo nRpazcaNDakhabhAvatayA bhUyo'pi ghRtadurmatiH san mRga yArtha pracacAla / tatra caivaM cintayAmAsa-'adyAhaM tyaktarAjakAryabhAro muktasarvaparigrahaprasaGgo harSitaH san 36 // zIghraM sarva zvApadaM saMharAmi / punarahorAtraM vanAntarAle vicaran zItA-''tapa-vAtavedanAm agaNayan zayAlustaramUlaM bhajan vibhojano dhanurbANadharo'pramAdI ca san cirakAlam anekapoSitAnAM viSayANAM parivartanaM kariSye' / athaivaM cintayan sa bhUpo mRgAnveSI kaNThArpitadhanuSkazca san vegavatA'zvena tasyA mAlavagaGgAyAH siprAnadyAstaTe samantAd babhrAma / pizAcA bhairavamiva zvAnayuktA vyAdhI vAguMrikAzca tam anujagmuH / tato valgatA gaganaM gacchatA tvaratA'tyartha bhramatA turaGgeNa sa mahAvanam avagAhamAnastatra rasAlavRkSamUlasthaM mohA'ndhakAradivAkaram ekaM munipuGgavaM dadarza; paraM yavAsakAya varSA iva, ghUkAya sUrya iva tasmai rAjJe sa muniratyartha na ruruce / tadA 'mRgayAM gacchato mama agrata evAyaM muNDo maladhArI pApI , azakuno bhavati' ityevaM vicintya sa pApI rAjA bhrasaMjJayA tasmin bhagavati munIzvare bahUn kaulAnAM dAkurkurAn amocayat / 'vAtsyAvAtaivRkSa iva ebhiH zvabhirayaM pApI adhunA pAtyate' iti buddhyA tuSTaH san khayaM narezvarastamapazyat / atha dhanuSaH zarA iva sahuGkAraM vinirmuktAste durAtmAnaH zvAno munIndrasaMmukhaM dhAvanti sma, paraM sadyastatsamIpaM prApya AjJAmiva tasya rAjazchAyAmapi na labante sma / tathA pracaNDasUrya 1 punarapi / 2 vanapazum / 3 lubdhkaaH| 4 jAlikAH, jAlena mRgAdibandhakAH / 5 rasAla AmraH / SEARLECRACREAK // 36 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ | miva, jvalantam agnimiva ca taM muni te cAnaH spaSTuM kutaH samarthAH syuH 1, draSTumapi na samarthA bbhuuvuH| 2| kintu te tiryaJco'pi atisantuSTAH santastaM munIndra triH pradakSiNIkRtya lulatkarNa namatpucchaM luThantaH praNAmaM kRtvA cAmatomukhaizcaraNaiH sarve'pi tasya purastAd upavizanti sma / tadA rAjA'dRSTapUrva tatkharUpaM dRSTvA vismitaH san itthaM cintayAmAsa-"aho! etad mahAzcarya vIkSyate !, amI kukurAH kuta imaM munIndramupalakSante ?, kiM vA'nena ete stambhitA jaDitAH kIlitA vA, anyathA kathamete duSTA akasmAt zAnti praaptaaH| punaH prahAradAnAdikaMtu dUre tiSThatu, pratyuta eSa munireteH zvAnaH purataH sthitaidakSaiH ziSyeriva | sevyate / aho / asya bhagavataH kAcit siddhirvAcAmagocarA dRSTA yad asya darzanAd durbuddhInAM zunAmapi i|| IdRg bodhaH samutpannaH / / punaramI munIzvarA bhikSukatve'pi bhUpAlAH, zAntatve'pi mahAbhaTAH, kucelatveDa-18 |pi ca subhagA darzanIyAzca santi / tathA'mI sarve zvAnA api sulakSaNAH puNyavantazca dRzyante, yeSAM tirya|| gbhave'pi asmin bhagavati evaMvidhA'kRtrimA priitirvriivrti| mAM punarmahAparAdhakAriNaM surendradattasya putra |caNDAlekhyo'pi pApinaM vRthA bhUpAlaM dhig astu / iha yasya mama IdRzaM duSTaceSTitaM vartate so'haM cakSuSmAnapi andho'smi, paJcendriyo'pi pASANo'smi, tathA manuSyo'pi zRgAlo'smi / punazca, are jIva! vyAdho'pi manuSyaM na hanti, mleccho'pi prAyo niraparAdhaM naraM na praharati, tvayA punariyaM manuSyamRgayA katha 1 malinavastratve'pi / 2 atizayena vartate /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ S zrIyazodha. bhava ISAK SASHIKOSHISHIG | mArabdhA / punaryeSAM sparzamAtreNa sUtakaM bhavati tAn kurkurAn manuSye ko'pi manuSyo muJcati ?, tvayA tu / caritram, sAkSAdeva tad akArya kRtam / yadyapi amIbhiH kukuraiH khabhAvato munerupasargo na vihitastathApi tvayA tu abhiprAyapratikUlatvAd munihata eva / yatkArya prAkRtamanuSyeSvapi kartum ayuktaM tad bhavatA'smin bhagavati kRtam !, ato re jIva ! tava kA gatirbhaviSyati ? / anyacca, yo'yaM muniH kupitaH san khakI-|| yatapastejasA trailokyamapi nidehet tasyAgrato'haM varAkaH kasyAM gaNanAyAmasmi, param aho mayi mUrkha|ziromaNI mahAparAdhakAriNyapi asya bhagavataH kRpAloH kSamA!, yada mayi duSTe kopalezo'pi anena na spRSTaH / etAdRzaireva mahApuruSaiH kila iyaM lokavyavasthA nirvahati / yaduktam| "yad dahanti na mArtaNDA na kSubhyanti yadabdhayaH / yacca zaktAstitikSante tenedaM vartate jagat" // 1 // punarnizcitamasau bhagavAn jJAnena khalpaparivAraM chatra-cAmarAdyADambaravarjitamapi mAM narAdhipaM jAnAti, tathA mama durvinItasya imaM durvinayamapi vetti, tato'dya mama rAjazabdo nirarthakaH sNjaatH| athA'ham agrato bhUtvA khakIyaM mukhaM darzayituM na zaknomi, nApi ca muni prasannam akRtvA itaH sthAnAd gantuM samartho bhavAmi / hA kaSTam ! ahaM zocyacaritro'smi, punarapretikAryapApo'smi / hA! hato'ham, kiM 1sUryAH / 2 samarthAH / 3 kSamante / 4 nindycritrH| 5 aprihaarypaapH| .
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ SANSA karomi 1 ka gacchAmi ? kiM vadAmi ? sukRtI saralazca kaH pumAn me pApaM zRNoti / athavA kimanayA cintayA, he munIndraziromaNe ! tvaM trijagatyapi pUjyo'si, ahaM tavaM dAsAnudAso'smi / he bhagavan ! mayi prasanno bhava, mama pApapratIkAraM kuru / kiJca, re jIva ! evaMvidhamunIndrANAm anekazazcaraNasevAkAriNastAtapAdAn kiM na smarasi / tavApi IzamunIndracaraNasevAvyatirekeNa etahuruttArasaMsArapArAvArapA-| ragamanaM sudurlabham iti vicintya etaccaraNameva zaraNaM kuru"| itthaM bahuvidhapazcAttApavyAkulIbhUto bhUpAlo | yAvat khamanasi kRtyA'kRtye cintayati tAvad arhaddatto nAma puNyavAn zrAvakastaM munIzvaraM vandituM tatra samAjagAma / atha taM tathA''gacchantaM dRSTvA bhUpo'dhikaM lajjate sma / tataH sa zrAvako'pi tatvarUpaM dRSTvA nRpAbhimukhaM gatvA lajjayA namrIkRtagrIvaM taM bhUpaM praNamya 'he deva ! kimetad' iti madhuravANyA papraccha / / tadA bhUpatiH pazcAttApaM kurvan 'pApino manuSyazvAnasya yatkArya kartuM yuktaM tadetajjAtam' iti taM provAca / / || tadA'vasarajJo'hahattaH smAha-'he mahArAja ! zAntaM pApam , tvam evaM kiM viSaNNo bhavasi / tvaM narendraH paJcamo lokapAlazcA'si, tava jihvA lAghavayutA kvApi na dRSTA, tato bhavato'dhunA Iga dInaM vacanaM kutaH prAdurbhUtam / he rAjan ! guroH kRtopasargasya pazcAttApAkulasya ca bhavataH prAkRtanarasyeva kimartham iyamA-18 jAtmavigarhaNA ? / yataH kartavyAnAM vinAzeSu zocyate, bhavatastu adyApi kimapi vinaSTaM nAsti / athApi bhavAn sAhasiko vivekI vinayI ca san AcArya prasannIkata samartho'sti / ayaM punaH prabhuHzAnto dAntaH R ASTRAM AGRAANAGAR
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazoSa. // 38 // kRpAlujIvapAlakaca vidyate, ato'sau prasAdyamAnaH kiM prasIdati naveti tvaM mA zaGkiSThAH, yato'yaM munIndraH paramabrahmalInena manasA tanmayatAM gataH san manAgapi te parAbhavaM nAdriyate / uktaJca - "dateSu dAnazauNDAnAmibhyAnAmarjiteSu ca / yoginAM copasargeSu kiyatsu kiyatI smRtiH 1 " // 1 // tasmAd bho bhUpAla ! kimetena tava analpavikalpazaGkunA ?, nalabhUpasya pUrvabhave munau pratikUlakriyaiva / bhavAdRzAm amI bhAvAH kadAcid daivayogato bhavanti / athApi he pRthvIpAla ! satvaramehi ehi, kAlakSepaM parityaja, bhaktiyogyaM veSaM bhaja, vakrIkRtagrIvam azvaM muJca / eSo'haM tavAgresaro bhavAmi, tvaM bhUmau | viluThan bhagavaccaraNasamIpamupetya praNipatya ca khajanma saphalaM kuru, bhagavaccaraNaraja zrUrNena khazarIraM dravyato dhUsaraM bhAvatazca supavitraM vidhehi / kevalaM mano vAk kAyazuddhyA bhagavatpAdAn eva bhajakha yata IdRzamunI - ndrANAM bhaktiH paramArthataH khArthasAdhanamevAsti / uktaJca "yA bhaktiH sarvasAdhUnAM vastutaH svArtha eva saH / vailakSepo hi dIpAnAM gRhasyaiva prakAzakaH" // 1 // * punarbho bhUpAla ! tvaM dhanyo'si yat tvayA'prayAsena ayaM munIndro dRSTaH yasmAd mahAnidhInAmiva sAdhUnAM prAptiryathA tathA na bhavati / apica, bhavato bhave bhave duHkhaikaheturmRgayArambhaH ka 1 punaH sarvadA paramAnandakAraNam idaM munidarzanaM ka 1 / tvayA kila avakaranikaraM khanatA marakatamaNiH prAptaH / tathA he caritram bhavaH 8 // 38 //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjan ! mRnmayamapi guruM gurubuddhyA ArAdhya yadi ekalavyAdibhiH pAmarairapi vAJchitaM labdhaM tarhi bhavatastu amuM trikAlajJaM sUrimukhyaM sevamAnasya AjanmopArjitAnyapi pApAni sadyo vilIyantAm / asau munIndraH | kila pUrva kaliGgadezakhAmino'maradattabhUpasya putraH sudatto nAma rAjendraH samabhavat / tatra ca asya zAstrotanItyA pRthvIM pAlayato daNDanItiratyantam aniSTA'bhUta / tadA'sau rAjadharmasya krUratvaM vicintayan kRtakarmaNAM ca bhoktavyatAM vibhAvayan, jagatAm asthairya jAnan, viraktIbhUya AtmArthamutthito rAjyaparAbyukhazca san Anandazaktaye kumArAya rAjyaM dattvA svayaM sudharmAcAryasamIpe dIkSAm agrahIt / tato'sya atyugraM tapastapyato bahuvidhA mahAnto'tizayAH prAdurbhUtAH, tatprabhAvAd ayaM khAmI bubhukSA -pipAsA - zItavAtA ''tapAdibhiH suduHsahairapi upasargairnAkramyate / asya zarIramalaH karpUratulyaH sugandhirasti, kezAzca apunarbhavA vidyante, mayUrAzca picchavistArairmastake chAyAM kurvanti, gajAH zuNDAdaNDAhRtairjalairagrato bhUkhaNDaM siJcanti vAyavo vegAt kusumanikaraM vikiranti, siMhAdyAH sevakA iva sevante, kinnaryo gItaM gAyanti, | lokAzca sthAne sthAne bhaktiM kartuM rucimanto bhavanti / punaryatra ayaM munIndro viharati tatra iti-bhIti| durbhikSa-Damera virodha-vahi- durvAyupramukhopadravA na prAdurbhavanti / vividharogapIDitAzca narA asya caraNodakaM pItvA sadyo rogavivarjitA bhavanti / tatazca he mahArAja ! asya rAjarSerderzanaM zakunebhyo'pyadhikaM 1 mRttikAmayam / 2 Damaro viplavaH /
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIyazoSa. // 39 // CAMERASANSAR zakunaM, mAlebhyo'pi ca adhika majalaM vicintaya / punastAvad asya ladhiranAkarasya munerihava tvaM 31 caritram. prabhAvaM pazya-yasya taroragho'yaM prabhuH sthito'sti tasya cchAyA'dyApi na parivartate, tathA'mI bhagavatpArtha bhava: partino vRkSA akAle'pi phalitAH santi, ayaM bhagavadAzritapradezazca zUnyo'pi samantAt sarvalokAnAM sevya iva pratibhAsate / punastvaM khAnubhavata eva jAnIhi, yato'trAgatasya tavApi he rAjan ! ko'pi sAndro romAJcakaJcakaH saMjAto'sti, tathA cetasi sumahatI lajjA pazcAttApastrAsaH saujanyaM ca prAdurbhUtamasti / atha he narendra ! khakRtamupasarga tvayi manasA'tyartha zocati sati ayaM prabhuH parapIDApIDito duHkhI bhavati; ato'muM saMkalpaM parityaja, khakArya ca saadhy"| tataH sa bhUpatiritthaM vinayayuktarahahattasya vacobhirlajamAno'pi kathamapi bhayaM jitvA taM zrAddhamagrekRtya munIndrasamIpamAgatya luThan dhUsarAGgaH san tatpAdayugaM praNamya bhaktibhareNa idam udAravacanamuvAca-"he khAmin ! mahAtmanAm ayaM sahajaH khabhAvo'sti, yat pApino narA aparAdhaM kurvanti tad mahAntaH sahante, paraM te khayaM kadApi doSApekSiNo na bhavanti / ato bhagavan ! mama sarvamaparAdhaM kSamakha, prasAdaM ca kuru| yadvA he prabho ! tvaM na prasIdasi na vA viSIdasi, tvayi na stuti pi ca nindA vidyate, prANinAm avinayo vinayo'pi ca tvAM na spRzati, ato he nAtha ! tvayi yad bhavyam abhavyaM vA kriyate tat kartureva 1 sandhisamudrasya /
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavati / punastvam ekatrA'sthiro'pi saMyamayoge sthirataro'si, tathA sarvatra nirmamatvo'pi janeSu sadayo'si, punastvaM sarvathA nirbhayo'pi bhavabhIrurasi, kiMbahUktyA? tava sarve'pi bhAvA antaraGgaviSayA vidyante / yato jAyaizcarAcaramidaM sarva jagat parAbhUtaM te'ntaraGgavairiNaH sarve'pi bhavatA lIlayA nirjitaaH| tathA yatra trijaga tAmapi zaktirnAsti sa panthA bhvtaa'tikraantH|he khAmin ! nirbhayasya nirantaraM sarvaprANinAmabhayadAna dAyinastava nAmatulyatAM surataru-suramaNi-kAmakumbhAdayo'pi na prApnuvanti, atastava ko'pyacintyo mahimA da vidyate / atha kAzcanagiribaiMkriyapavanasya mahAntaM prahAramiva tvaM me durjanasya sakalaM svalitaM sahakha, yato bhUmI skhalitAnAM yathA bhUmireva gatistathA tvayi ruSTe tvameva gatirasi, ato he dharmavIra ! dharmarahitaM zaraNaM prAsaM mAm adharma traaykh| he bhagavan ! yadyapi daridre nRpatAvapi ca te manovRttistulyA vartate tathApi 'bhUpAla' iti jJAtvA me bahumAnaM dAtumarhasi" / atha itthaM punaH punardInavaco bhaNan bhUpatiH sarvaparivAreNa arhahacena ca vArito'pi yAvad na tasthau tAvat sAnukampaH sa rAjarpiH kampamAnaM harSAd bASpajalavarSiNaM taM rAjAnamavocat-"he rAjan ! tava khAgatam , itaH pradezatastAvad ihopavizyatAm / bhavAn saddharmarucyA vijayI asti / tava anena praNAmakaSTena amIbhiH pazcAttApamizritairvacanavistAraizca sRtam !, yato mama citte tu roSalezo'pi na sambhavati, tataH kiM mAM toSayasi ?, putrajanma vinaiva nAmakaraNotsavaH kathaM 1 mehaH / 2 aashryH|
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 40 // caritram bhava: saMjAghaTIti tathA punaH punI praNAmaprayAsena prasannIkurvastvaM prAyo mama sakrodhatAmiva prkttysi.| tasmAd alaM tava vAraM vAraM prnnaamaadibhiH| tvayA tu madIyadarzanenaiva zAntibhAvaM prAptavatA mama dharmAdhikAribhavanAd mahyamupakRtam / yadvA tava pUjyeSu namrIbhAvo yukta eva, yasmAt tvaM surendradattasya putro'si / tathA he guNadhara ! 'mAM nRpaM bahu manyakha' iti tvayA kimuktam ?, na hi tvaM nareSu sAmAnyo'si, kintu vizeSato gItArtho'si; ato'smAkaM mAnanIyo'si / ahaM sarvajIveSu samabhAvo'pi tvayi vizeSataH prasanno'smi / he puruSazreSTha ! tava pRSThe hasto'rpitaH, tvamuttiSTha, mAM mano'bhimatAn arthAn pRccha, khamanasaH saMzayAn chinddhi, mA manAgapi viSIda / zrIjinezvarastvAM bhavaduHkhAt paatu"| evaM munIndreNa saprasannam ukte sati bhUpatistuSTaH san pratyuvAca-"he bhagavan ! bhavatA'haM pApIti vijJAya na anAdRtaH, mAnIti na tiraskRtaH, virAdhaka iti na dviSTaH, mUrkha ityuktvA na ninditaH, nirlaja iti na nirbhasito'smi, ataH sarvathA'nugRhIto'smi / tava tattvadRSTemahAtmano mayi sumahAn pakSapAto vidyte| tathA surendradatto me tAtaH paralokaM gato'pi adya jIvati, yasmAd bhavAdazo'pi khAmI evaM vadati / punarbho munIndra ! adha sarvapApahAriNyaH kalyANakAriNyaH prazasyatarAstavAziSo mama sarvataH santApaM haranti / kiJca, he khAmin / yad bhavatA mama saMzayocchedanA''dezo dattastad yuktam , paraM kiJcijjJAnavataH puMsaH kiJcid ajJAtaM saMzaya ucyate, mAdRzastu sarvamohamayaH pumAn ke sandehaM dUrIkarotu 1 / adhunA punarbhavaddarzanAd mama sadyo bodhaH samutpanno // 40 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ HORROR asti,, tato'haM pRcchAmi-he bhagavan ! idaM jagat kasmAdutpadyate, kathaM tiSThati 1, kathaM ca vilIyate / 6 punardharmajJau mama mAtA-pitarau kAM gatiM gatau / mama etatsaMzayocchedaM kuru, aham AjanmataH pApI AlAtmano gati tu na pRcchaami"| atha upayogavatA rAjJA evaM pRSTaH san sa tattvavid dharmAcAryaH provAca "he rAjan ! dezanAM dadato bhagavataH zrImajinendrasya sakAzAda yathA mayA zrutaM tathA'haM tavAgre jagatAM pravRttiM kathayiSyAmi / punadRSTivAdAdhyayanataH zrutakevalitvenAhaM sarveSAM jIvAnAM gatim AgatiM cA'pi jAnAmi / tatra tAvad jagatpravRttiM zRNu AdyantavarjitaH zrImAn vyktaavyktshcirntnH| eko'nekaH purANo'sti puruSaH paramezvaraH // 1 // rAga-dveSodbhavaistaistaiH karmabhiH so'ymaavRtH| avidyA''liGgitaH sUte jaganti trINi cetnH||2|| tataH prakRtayastAstA vicitrAH sarvakarmaNAm / tiSThantamanuvartante caturgatiSu sarvathA // 3 // kvacitkAle tu saMhRtya niHzeSa karmasaMcayam / kRtvA yoganirodhaM ca saMsArAddhi nivartate // 4 // tato janma-jarA-mRtyuvarjito nirmlo'clH| lokAgrago nirAbAdhaH khakharUpe'vatiSThate // 5 // sarvopAdhezca saMhAro mokSa ityabhidhIyate / yato na punarAvRttirAnandaikapadaM ca yat // 6 // yA kAciccetanA dehe so'haM so'hamiti smaran / akhaNDabhyAnadhArANAM paramAtmA vyvsthitH||7|| 1 utpAdayatItyarthaH / 2 vinaashH|3 Agamanam / SORG
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. caritram bhavA // 41 // SPORTSARSA%ERON tathA'yam AtmA yama-niyamA-''sana-prANAyAma-pratyAhAra-dhAraNA-dhyAna-samAdhirUpA'STAnayogA'tya-I ntAbhyAsataH paramAtmA saMpadyate / ayaM sarvatattvajJAnasAravicAro mayA tavAgre prkttitH| zeSAH sarve'pi| zAstrArthavistarAH santi / atha punaryat tvayA mAtA-pitrorgatiH pRSTA tadapi zRNu-dIkSAgrahaNonmukhastava pitA nayanAvalIdattaviSeNa akasmAd mRtyu prAptaH / tatastanmAtA candramatyapi mohAt tadanu mRtA / bhavAntare ca ArtadhyAnavazAt tau dvau mayUra-zvAnI abhUtAm / tatra ca kumaraNena mRtvA suvelaparvatavane nakula-sapo jAtau / tatrApi parasparaprahArAdinA mRtvA siprAyAM nadyAM rohitamatsya-sahasradaMSTyAhI abhUtAm / tatra grAhatha dAsIrakSaNAya dhIvaraiH kadarthanayA htH| khapitRjIvo mahAmatsyastu tvayA pituH zreyase klpitH| tato mAtA'jA jAtA, nRpastu tatputro'jo jaatH| tatra ca tAM khamAtaraM ramamANaH so'jo yUthAdhIzena hato vedanAvitalo mRtvA tasyA ajAyAH kukSau khavIrye eva utpnnH| tato mRgayAnivRttastvaM garbhiNI 31 tAmajAM hatvA tatkukSito'yonisaMbhavaM nAma ajaM gRhItvA khasthAnamAgataH / tato mAtRjIvo mahiSo jajJe yena tavA'zvo vinaashitH| tadanantaraM kAle tvaM taM mahiSaM meSaM ca bhuktavAnasi / tataH punaH kurkuTatAM praaptau| tatrApi kAladaNDakarasthitau tau vanamadhye tvayA zabdavedhinA hatau / ittham eteSu bhaveSu bahuvidhaviDambanAmanubhUya sAmprataM tau dvAvapi pitR-pitAmahIjIvI laghukarmANo bhUtvA tavaiva putra-putrIbhAvaM prAsau stH"| 1 pitAmahI jnkmaataa| // 41 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ HCECA SONOMOMOM athaitad guruvacanaM zrutvA sa bhUpatiH kampamAnaH khedapUrapUritadehazca san parazucchinna unnatastaruriva jhaTiti mahItale patati sma / tathA khAnubhavasiddhamidaM guruvacanaM vyAkulana manasA cintayatastasya hRdaye zokazaGkana mAti sma / tadA visaMsthulamaulibandhanaM lulitabhrAntacapalavilocanaM mUrchAgatam acetanamiva taM dRSTvA pArzvavartimiH sevakairvakSaHsthalatADanottaraM pUtkriyate sma / tathAhi udakamudakaM vAyurvAyurvatAsanamAsanaM, bhajata bhajata cchatraM chatraM hahA''tapa aatpH| hai| iti saramasaM bhItabhrAmyajjanAnanasambhava-stadanu tumulo lolaH kolAhalaH sumahAnabhUt // 1 // punastadA ahahatta-kAladaNDAvapi 'kimidam' iti bhrAntacittau babhUvatuH / munIndrasyApi ca netre navajalabindusyandinI abhUtAm / tataH zItairjalairjalArdravastrAhRtapavanaizca zItalopacAraiH khasthIkRtaH sa mAlavabhUpAlaH punabaitanyaM pratyAgatavAn / paraM khakRtA'kRtyasmaraNena hRdi dussahaM duHkhamudvahan zarIraM khaNDazazchittvA agmisAt kartumaicchat / punastadA sa bhUpo na muniM pazyati sma, nA'rhahattaM, nApi cA'nyAn lokAn pazyati sma kintu kevalaM roSarukSadRSTayA pRthvImevA'pazyat / tathA khakRtapApaM duSparihAraM vicintya maraNonmukhaH san pAtakasya pratIkAramapi muni na papraccha / tato jJAnI sudattAcAryastamuvAca-'hahA vatsa! 1 aneradhInam / R AAS
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Z-4 % caritram, bhava:8 % zrIyazodha. AtmadrohiNastavedaM sAhasaM dhigastu / itaH pradezAt tava ekaM padamapi kSepnu' na yuktam , yato he rAjendra ! yena mArgeNa gantumicchasi sa eSa nArakaH panthA vidyate / yduktm||42|| zoka-lobha-bhaya-krodhairanyairvA kAraNAntaraiH / kurvataH svavadhaM jantoH paraloko na zudhyati" // 1 // __ tathA zrIjinendraH khAtmani parAtmani vA hiMsApApaM tulyamevoktamasti, na tu vibhinnam , tasmAd AtmaghAtecchAM parityajya sakalaklezanAzinI pAramezvarIM dIkSAM gRhANa, yayA tvaM sakalAnandadAyinI siddhi prApsyase / yat punastvam Atmani icchasi tat tava vairiNAmapi mA bhUt / na hyahaM tava hatyA kArayitumAgatosmi, kintu pApamokSAya tvAM dIkSayA saMyojayiSyAmi / mayi nikaTavartini tavA'suro mRtyurmA bhuut"| etad guruvacaH zrutvA sa bhUpatiH khasmin ayogyabuddhyA 'mAzasya pravrajyayA kathaM zuddhiH syAd ?' iti punaH papraccha / tadA munIndreNoktam-'bho rAjan ! tvaM nimzata sakAmanirjarAprAyeNa zuddhasAdhudharmAcaraNena AtmasthazokazaGkhamuddhAraya' / tatastayA pratyAzayA tuSTacitto narendraH pravrajyAgrahaNotsukaH san pArzvasthAn sevakAn AvAm AkArayitum Adizat / tadA tadvRttAntamAkarNya khAmiduHkhena duHkhitaM savAla-vRddhaM sarvamapi nagabhAram AvAbhyAM saha tatropAgamat / antaHpurastriyaH zreSThinaH sArthavAhAH sAmantA matriNazcApi vAhanairvinaiva sarvato dhAvanti sma / tadA tadanaM sarvalokaippsamabhUt , nagaraM ca zUnyatAmagamat / atha bho mAridatta ! 1 agre moktum / 2 putra-putryau-abhayarucyabhayamatyau / 3 AhvAtum / MESPECARSAGAR % % % % %84%, 434 435 // 42 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHIRSAGACARRACTERIA munipAdAnte luThantaM taM khapitaraM guNadharabhUpatiM dRSTvA 'ayaM nRpaH syAd athavA'nyaH kazcid ?' iti saMzayaM || prAptAbhyAM 'kimetad iti bhItAbhyAm AvAbhyAM nAgaralokaiH saha samIpamAgatya satvaraM nRpaH pRSTaH-"aho mahArAja! bhavaccharIre AdhirvA vyAdhirvA manAgapi na dRzyate, tathApi tvaM utkhAtadaMSTraH sarpa iva bhanaMdanto / hastI iva utsAhaM parityajya kathaM dInAM dazAmavagAhase ? / tathA rAhuruddhacandrabimbamiva tava mukhaM kathaM vicchAyaM lakSyate / punaH zokasantApasUcakAstavA'mI bASpadhArANAM pravAhAH kathaM pravRttAH santi / hA deva ! asmAkaM zIghra tattvaM brUhi, vayaM sarve'pyamI tvajIvajIvinaH kimetaditi vihvalAH santaH piiddyaamhe"| tadA nRpaHprovAca-"aho putrau ! aho matripramukhAH paurAH! kiM yUyaM pRcchth| mayi durAtmani yuSmAkaM kimarthamayaM pakSapAtaH / asmatkule hi asau asau vyatikaro vyatItaH, khamAtR-janakamAMsabhakSakaH so'haM guNadharo'smi / / athavA yAdRzI mAtA tAdRza eva putro bhavet, na hi paToliMkAkSAravallI kadApi madhuraM kadalIphalamutpAdayati / yA pApinI khaprANAdhAraM pati hanti tatputraH pitRghAtakaH kiM na syAt / yanmayA | mahAvairIva punaH punaH pitA hato bho lokAH so'haM pitRghAtakaH pApazcaNDAlaH pRthivyA na kavalitaH, kAlasarpaNa vA na daSTaH, vajreNa vA mastake na prahataH, khayaM vA zatadhA na khaNDitaH, vajramayo durmaro viSakITaka iva ghoraiH pApazatairapi na vidIrye, divyairapi mayi zuddhiH kartuM na zakyate, evaMvidhaM mAM pApinaM sAmpra 1 utkhAvA daMSTrA yasya saH / 2 bhannA dantA yasya sH|3 kAntirahitam-glAnam / 4 jyotsnI-jAlI, bhASAyAm-'paTola' / ASSANSAR
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 41 // taM 'ciraM jIva' iti kiM zruta 1 / maho vRddhA ! yUyaM tiSThata, yato'yaM kramo mayi na yogyaH / punarmoH kAminyaH / ito dUrImavantu kiM mohayitumAgatAH 1 / narakagAmino me bhavatIbhiH parirakSaNaM na bhavati / sAmprataM yo mAM mRtyoH parityAjya zaraNaM pradadAti sa mayA sudattAcAryaH khAmI saMprAptaH, ataH param asmAkaM bhogatRSNayA sRtm| yuSmabhyaM svastyastu, rAjyAya ca svastyastu, ito yUyam ito vayaM, asmAbhirmadamohitairyuSmAsu yad aparAddhaM tat kSantavyam / bhoH paurA ! eSa vaH praNAmAJjalirasti / punarbho lokA ! mAM daridraM mA jAnIta, ahaM sarvebhyo'pi susthito'smi yad adyApi kRpAparo'yaM bhagavAn mAM svIkaroti" / itthaM tasminU mUpe karuNaM vaco vadati sati AvAm antaHkaraNe cintAbharavyAptau bhrAntau ca saMjAtau / tadA 'kathamahaM surendradatto'smi 1, kathamahaM candramatyasmi ?' iti dvayorAvayozcittaM dhyAnadhArayA samAkrAntam / tato nidrAmiva mUrcchA saMprApya khecchayA svapnamiva Adarze pratibimbamiva vA khakIyaprAgbhavakharUpaM sarvamapi dRSTavantau / | atha sAkSAt tatsmaraNena trayo'pi vayaM parasparaM draSTumapi azaknuvantaH suguroH pAdayugam AliGgaya hRdayamadhye sarve jagad indrajAlaM zocAmahe / tadA pracuratarazokabhRtAmasmAkaM trayANAM vaivarNya-kampa - karadhUnana-gAtrabhaGgA|'zrupAta- dInavacana- vilApAdivikAraM vilokya prAdurbhUtabahuduHkhAH sarve lokA api mohaM prApuH / tathA pakSiNAmapi cacuSuTaM mudritamAsIt, hariNAdibhizca tRNaM na gRhyate sma, vAnarAdibhirapi vRkSazAkhAndolanaM na kriyate sma / tato gurvAjJayA vinayavati vijayadharmanAni bhAgineye rAjyabhAraM saMsthApya, caityaparipATi caritram bhavaH // 43 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ COA%CECAUS mahotsavAdi kRtvA, dInAdibhyaH supAtrebhyazca yathocitaM bahudAnaM dattvA, sarvapApopazAntyai paJcasahasranRpAdimiranyena ca khajanena saha trayo'pi vayaM sarvaviraticAritram anggiikRtvntH| tato'smAbhirdharmopadezAghimiranyairapi ca janairnayanAvalIpratibodhArtha prArthyamAnaH sa bhagavAn munIndra uvAca-'iyaM duHzIlA tRtIyanarake baddhAyuSkatvAd UparabhUmiriva dharmabIjasya pAtraM nAsti, ityataH sarvathA tyAjyaiva tadanu sarve'pi vayaM taM dezaM parityajya bhagavataH sudacAcAryasya caraNasevAM kurvANA vaiyAvRttyaparAH parISahAn sahamAnAH siddhAzAntA'dhyayane kRtAdarAH zrImadAcAryA'tizayAd nivRttopasargAH santaH sukhena bhUtale. vihRtvntH| aho | mAridaca rAjapurezvara! sa sudharmakhAmiziSyaHsudattAcAryaH pAdAbhyAM pRthvItalaM pavitrIkurvan guNadhararAjarSiNA |saha tatputrAmyAmAvAbhyAm anyaizca bahubhiH ziSyaiH saha sAmpratam iha samAgato'sti / yo hi munIndraH saubhAgyena upazamena ca jitakandarpo vidyate, dharmArthinaH sarve'pi yaM draSTumicchanti, rAgadveSau ca yena pralayaM prApitI, devendrA api yasmai bhaktyA namaskurvanti, abhavyA dUrabhavyAzca prAyo yasmAd dUre tiSThanti, yasya manazca zatrI mitre ca saMsAre mokSe ca tRNe maNau ca nirantaraM tulyaM vartate, punaryasmin sarve'pi uttamaguNA ekIya sthitAH santi, sa trijagadvikhyAto durlabhadarzana etannagarodyAnasamIpe kRtanivAsaH sudattagururadya AvAm aSTamatapaHpAraNArtha nagarAntargamanAya samAdizati sm| tata AvAM mAdhukarIvRttyartham imAM purI 1 putrazca putrI ca putrI, vAmyAm / 2 gocarIcaryArtham / :
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. caritram bhava: // 44 // 4 pravizanto emiH sevakairbalAd nigRhya tava smiipmaaniitii| he rAjan ! yattvayA dharmakharUpaM bhavapAramparya ca pRSTaM tad mayA sarvamapi aSTabhavaparyantaM tavAgre kathitam , saMsArakharUpaM sarvamapi IdRzaM jaaniihi"| athaivaM tasmin abhayarucimunIndre mAlavanarendrakulaprazastim uktavati sati sa mAridattaH khakRtA'kAryasmaraNena akasmAd mUchoM prApya varNamayapIThAd bhUmau papAta / tadA sarvA'pi samA cintAmagnatvena citralikhiteva nizcalA babhUva / tato 'he rAjan ! mA vyAkulo bhava, mA vyAkulo.bhava' iti punaH punastasya munevacaH zRNvan sambandhavihvalaH sa bhUpatiniHzvAsAn muzcan zramavAri varSan apUrvakalaGkatapsatvena duHkhAkulazca san 'hA hA!' iti kathanapUrvakaM sAGgabhaGgamutthAya dhIro'pi bhIruriva bhItadazAM prAptaH san nayanAbhyAm azrUNi vimuJcan ityuvAca-'ahaha ! mamedaM mahatkaSTaM saMprAptam / yadivA devasya dussahataro vicAro'sti, anyathA yeSAM manorathazatairatrAgamanaM cintitaM teSAm anena vidhinA samAgamaH kathamabhUt ? / mayA punaH sAmpratam anayoravinayaM kurvatA kIdRga akArya kRtam / adhamaiH kolamalinIkRtabuddhiM mAm adhanyaM dhigastu / athA'ham etatsabhAmadhye punaH khamastakam U/kartuM kathaM samartho bhaviSyAmi ? / yo'sau guNadharo yatiH sa me bhaginIpatiH, yataH sA jayAvalI devI mamaiva bhaginyasti / tathA'yaM zrImAn abhayarucirmama bhAMgineyaH, iyamabhayamatI ca mama bhAgineyI vartate / bho abhayaruce! ehi ehi,mAm AliGgakha, 1 bhginiiputrH| OMOMOMOMOM // 44 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadvA tiSThatu AliGganam, ahaM tava maharSezvaraNau zirasi dhArayAmi, tvaM cainaM mAM sambandhinaM saMsArAbdhau patantamavalambaya / tathA he abhayamati puNyavati bAlatapakhini ! tvAmahaM dUrAt praNamAmi / atha he bhagavan karuNAsamudra ! mayi mAtule'pi prasAdaM kRtvA tAvat prasIda, yAvadahaM khakIyaM sakalapApakalaGkapaGkaM prakSAlya bhavadaGgasamIpayogyo bhavAmi / idAnIM bho bhoH sevakAH / pApinaH kaulAH ka 1, satvaraM kaulaziro|bhiH pRthvIM samAstRNuta / yadvA'bhayarucau sthite sati na hi etad yuktaM, paraM sakalo'pi kaulo dezAd ni| SkAzyatAm / tathA yoginyAdidurAcAristrINAM cArakazodhanAjJA bhavatu, amISaNDAzca nApitakArya bhajantu / tathA madirAyA bhANDAni lakuTaiH khaNDayata / mama deze punarjIvaghAto mA bhUt / amI mRgAH punarvanabhUmiSu svecchayA carantu, pakSiNazca nijecchayA''kAze saMcarantu / jalacarajIvAstu ye ye yataH sthAnAd AnItA abhUvan tAMstAn teSu teSu jalasthAneSu nirAbAdhaM pravezayata' / tato nRpAjJayA matripramukhaiH sarve'pi zvApadA bandhanebhyo mucyante sma, pakSiNazca paJjarebhyo niSkAzyante sma matsyAdayo jalacarAstu bahujalapUraNAdiyalena jaleSu prakSipyante sma / tadA te sarve'pi jIvA bandhanonmuktA nirbhayAzca santaH khaskhasthAnaM gantuM samutsukIbhUya pratidizaM vrajanti sma / pakSiNazca madhuradhvaninA kUjanto gagane pakSAn vistArya khecchayA khelanto yayuH / punastadA pRthvI sukhena ucchvAsaM prAptavatI, dizaH 1 kArAgArazodhanAdezaH /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 45 // saprakAzA virejuH, jIvaloko nirmayaH san sutarA harSotphullaH samajani, vAtAH suzItAH surabhayo mandaM / caritram, mandaM vAnti sma, kevalaM ko'pi prANarakSaNamayaH kolAhalo'bhUt / / bhava: | atrAntare'kasmAt pRthivyAm AkAzato vividhakalpavRkSapuSpavRSTirbabhUva / tato 'jaya jaya' zabdamuccarantyo devaddhi darzayantyaH siddhadevAGganA AkAze vividhavimAnaiH saha praadurbbhuuvuH| tatastAsAM nirupamarUpa-veSasaubhAgyabhRtAM kuvalayadRzAM vyantarIdevatAnAM madhye'tyadbhutarUpa-veSadharA vividhabhUSaNabhUSitAGgI caNDamArinAma devI prtykssaa'bhuut| tatastayA'bhayarucidarzanena lajjamAnayA prathamaM nRpaHprocyate sma-"aho mAridatta ! iyatkAlaM tvayA kimidam akArya kRtaM 1, yad mokSasukhAdivAJchayA nizAcaradevadAsInAm ArAdhanArtha | sthalacarAdibahujIvAnAM hiMsA vihitaa| na hi mayA pratyakSIbhUya tvaM jiivvdhaarthmaadissttH| mokSaM dAtuM puna|vayaM ka samarthAH / asmatsakAzAtu suzIlA gRhiNAM striyo vrm| idaM puna--vaizcitaM kudezyaM dhigstu|ady |kilA'haM karNavivarAmRtadhArAtulyA atiramaNIyA abhayarucervAcaH zrutvA samyag mokSamArga vijJAya kamapi |paramAnandaM prAptA'smi / ka asmAdRzAM madanavikArotpAdakaH prabodhaH', ka punarayaM madanAdisarvavikAranivArako'sya muneH prbodhH| viSa-pIyUSayoriva etayormahadantaraM vidyate / athAhaM he bhagavan yogIzvara // 45 // abhayaruce ! dUrAt praNamAmi / tubhyaM namo'stu, yasmAt tava prasAdataH pazuvadhArtha militaH sarvo'pyayaM 1 kuvalayAnIva dRzo yAsAM-kamalanetrANAm / 2 duSTopadezyam / 3 pIyUSam amRtam / AAAAAAAAAAAAA
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokaH prabodhaM prAptaH, durbuddhiruddhahRdayA'hamapi prabuddhA" / tataH punaH sA devI nRpaM provAca-"he mAridatta ! yad ayaM loko dharmatatparo'bhUt , kaulAdayaH kumatayo bhavatA dezAd nirvAsitAH, bhagavAn sudattasUrizca ||2|| tava bhUmi prApto'sti tenAhaM tubhyaM varaM prayacchAmi-tvaM sarveSAM zrImatAM ziromaNibhUtvA ripuvijayaM prAmuhi, prajAnAM prItiheturbhava, punastvayi rAjyaM kurvANe tava dezamadhye'gyAdhupadravA mA bhavantu, tathA'bhayaruciprava5rtitajIvarakSAprabhAvAd lokapAlAH sarve'pi prasannA AnandakArakA bhUyAsuH, yathAvasaraM meghA varSantu, pApaM / punarvilayaM yaatu"| ityuktvA tasyAM devatAyAM saharSa svasthAnaM gatAyAM satyAm AzcaryapUrNa kuzAstraparAdhukham avilambena zrAvakadharmamaGgIkartumicchantaM taM mAridattabhUpAlaM so'bhayarucimuniH khayaM zrIsudattAcArya samIpamAninye / tataH sa bhUpatistatra yugapradhAnaguruM natvA tuSTaH san tasya gurorvacasA suzrAvadharmamaGgIsUcakAra / tadA guNadharo rAjarSistasyai zikSA dadau / jayAvalI devI ca khehavazAt taM bRhadbhAtaramanujagAma / tato mAridacanRpAgrahAt zrIsudattAcAryAH katicihinAni tatra sthitvA pAraNakotsavaigRhiNAM gRhANi pavitrIkRtya sadupadezato bahubhavyAn pratibodhya kvApyanyatra vihAraM ckruH| - atha bahukAlAt prabuddhasya jJAnalaharIbhiH zuddhIbhUtasya mAridattabhUpasya mano nirantaraM jIvA'jIvAdinavata| tvAsakaM babhUva / tathA tasya sAdhubhiH saha atIva maitrI vavRdhe / Atmano yad vallabhaM tatsarve gurubhyo dAtumaicchat / yatpunasteSAmeSaNIyam azanAdi tadeva tasmai ruruce / tathA sa bhUpo rAjapiNDA'grAhiNAM sAdhUnAM
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 46 // pratilAbhAya sAdharmikImiva rAjJIM prerayAmAsa, khayaM ca ratnakambalaprAyairvastubhirmunIzvarAn apUpujat / AturANAM ca sAdhUnAM samyagvaiyAvRttyamakArayat / zrIjinendrabhaktiyuktAnAM gAyanAdInAM tu kalpavRkSa iva iSTadAyako babhUva / punarjinamatapratyanIkAn vAdinaH khabuddhibalenaiva vividhayuktibhirnirjitya sabhAyAM gurUpadezamAhAtmyaM vistArayAmAsa / tathA mahImaNDalaM prottuGgameruzRGgopamonnatatarajinamandiraiH zrIkhaNDa- DiNDIra-puNDa| rIkAdivad ujjvalatarayazobhizca sarvato maiNDitaM cakAra / itthaM dharmakArya kurvANaH zrImadarhantaM hRdaye dadhAno dAnayogyebhyo'bhISTadAnaM dadAnaH sa mAridattabhUpAlaH sukhena rAjyaM pAlayAmAsa / atha sa zrImAn guNadhararAjarSiH sa cA'bhayaruciH sAdhuH sA ca abhayamatI sAdhvI ete sarve'pi mArdavA-''rjavayuktAH satya-santoSazobhitAH kaSAyAzravavarjitAstriguptiguptAH paJcendriyajetAraH sarvatra niHspRhAzca santo'tyugraM tapaH kurvanti sma / tathA mano- vAk kAyaikAgratAkaraNena zarIrasthaprANA'pAnAdivA yunirodhena ca prANAyAmaM sAdhayanti sma, yadvazAt sevakaH khAmitvamiva dhyAtA pumAn dhyeyatAM prApnoti / tathA te trayo'pi grAmA-SSkara-pura-droNa-maDamba - karbaTAdiSu vicaranto, manaHzuddhyA mahItalaM pavitrIkurvantaH, saddezanA - yaunapAtrairanekabhavyajantUn apArasaMsArasamudraM tArayanto gRhe'raNye sukhe duHkhe mitre zatrau kAJcane prastare ca samatAM bhajamAnAH sukhena saMyamaM pAlayanti sma / punaste kSamAdhanAH kRpAsamudrAzcaturthAditapaHprAnte nave 1 pratyanIkaH pratipakSI - zatruH / 2 candana- phena zvetakamalAdivat / 3 zobhitam / 4 sAmyam-tulyatAm / caritram bhavaH 8 // 46 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ navarabhigrahairjagatAM puNyakAraNaM pAraNaM kurvanti sma / tataste vairAgyamahAdhanA munIndrAH kiyatA kAlena khakIyAyuHparyantaM jJAtvA caturvidhAhAraM pratyAkhyAya pAdapopagamanaM nidhAya manasi itthaM dhyAyanti sma-"zrImanta RSabhAdyAH sarve jinendrAH, puNDarIkAdayo gaNadharAH, kevalajJAnibhiHprokto dharmazca asmAkaM bhave bhave zaraNamastu / zrIjinoktAn SaDvidhajIvAn vayaM kSamayAmaH, te'pi kSAmyantu / asmAkaM mano-vAk-kAyajanyaM pApaM mithyA'stu / atra saMsAre'smAkaM ko'pi nAsti, vayamapi kasyApi na smH| zrIjinacaraNazaraNasthAnAm asmAkaM kadApi dainyaM nAsti / yAni punaraSTAdazapApasthAnAni kRtAni tAni bhave bhave saMcitAni sarvANyapi tyjaamH| tathA yad bahubhiryatnaiH pAlitaM anekAhArapoSitaM doSANAmeva gRhaM taccharIramapi vyutsa|jAmaH" / itthaM te sarve'pi gRhItA'nazanA, eka mAsamupoSitA, mahAdhyAnena parameSThinamaskAraM dhyAyanta, | uttarottaraM guNasthAnArohaNaM kurvantaH, zukladhyAnAgninA ghAtikarmANi bhasmasAt kRtvA, sakalalokA'lokaprakAzakaM kevalajJAnaM prApya, aghAtikarmANi kSapayitvA, zAzvatAnandapUrNa janma-jarA-maraNavimuktam avyAbAdhaM mokSaM jgmuH| // iti zrIyazodharacaritre nRpa-jananyoraSTamo bhavaH // zrImANikyasUrinirmitapadyabandhayazodharacaritrAnusAreNa sarvo'pyayaM pravandho'smAbhirapyatrolekhe prdrshitH| 58525ERAKAR
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritram, bhavau9-10 zrIyazodha.1 para pUjyazrIharibhadrasUrikRtasamarAdityacaritrAntargataprAkRtamayayazodharacaritre tu aSTamamave etayomuktigamanaM || nA'bhyadhAyi, kintu anyadapi bhavadvayaM proktamasti / tatprabandho'pi tadanusAreNAtra dyte||47|| // atha navama-dazamabhavau // SCHRAULIARIAUSIA FANAR | tato'bhayarucisAdhuramayamatIyuktaH zuddhasAdhutvaM prapAlya prAnte siddhAntavidhinA kAlaM kRtvA sahasrAra-1 nAgni devaloke devtvenotpnnH| tatra devAyurupabhujya devalokAzyutvA kozaladeze'yodhyAyAM nagaryAM vinayadharasya rAjJo lakSmImatyA mahArAzyAH kukSau putrtvenotpnno'bhyrucijiivH| kAlakrameNa janma sNpraaptH|pitR-4 bhyAM 'yazodhara' iti nAma vihitam / abhayamatIjIvadevo'pi tato devalokAzyutvA pATaliputre nagare IzAnasenasya rAjJo vijayAdevyAH kukSau putriitvenotpnnH| kAlakrameNa jAtA, tasyA vinayamatIti nAma ca pratiThApitam / tato dvAvapi tau dehopacayena kalAkalApena ca vRddhi prAptau / tadA IzAnasenena sA viny-8||47|| matI khaputrI yazodharasya vayaMvarA pressitaa| zrutvA cedaM yazodharo hRdayena parituSTaH, prAptA ca sA mahatA parikaraNa / rAjJA bahumAnapUrvakam AvAsitA nagarAd bahiH, kRtaM ca vardhApanakaM, nirdhArito vivAha
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ divsH| samAgate tasmin kumAro mahAvibhUtyA vinayamatI pariNetuM pravRtto vAdyamAneSu maGgalatUryeSu, nRtyatsu paNAGganAgaNeSu, paThatsu maGgalapAThakeSu, gAyantISu jananyAdisadhavIMSu, dhavalagajavarArUDho rAjavRndaiH sametaH prAsAdazreNItalagatAbhiH purasundarIbhirvilokyamAno rAjamArga praapsH| asminnavasare kumArasya dakSiNalocanena sphuritam , samutpanno hrssvishessH| cintitaM tena-'zIghram ato'pi mahApramodena bhvitvym| iti / atrAntare kalyANazreSThibhavanA'GgaNe gocaracaryayA praviSTaH saadhurdRssttH| taM ca dRSTvA tasya saMbhramaH smujaatpnnH| tataH sAdhudharmasya pUrvA'bhyastatayA, karmapariNatervicitratayA, bhagavato muneramoghadarzanatayA ca samutpannaM jAtismaraNam / gajendraskandhe nipatan dhRtaH pArthavartinA rAmabhadrAbhidhAnena sakalahastyArohapradhAna-18 hastipakena / 'hA! kimetad iti vidrANo rAmabhadraH, 'mA vAdayata' iti vAritAni turyANi / aviSAdI api dRDhaM viSaNNacittaH samAgatastAtaH / 'pUgaphalAdimadamUJchito bhaviSyati' iti vicintya tena | candanapAnIyena secitH| tato labdhA kumAreNa cetanA, unmIlitaM locanayugalam , kRta AsanaparigrahaH, lAviraktaM saMsArasAgarAJcittam / bhaNitaM ca tAtena-'putra ! kimetad' iti / tena bhaNitam-'tAta ! dAruNaM sNsaarvilsitm| tAtenoktam-'putra ! ko'tra saMcAracintAyA avasaraH / tenoktam-'tAta! mahatI khalu eSA kathA saMkSepataH kathayituM na zakyate, tasmAd ekasmin pradeze tAta upavizatu, zabdApayatu me 1 hastipako niSAdI-istyArohaH /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 48 // / mAtRlokaM pradhAnanAgarikAdikaM ca, yena kathayAmi tAtasya saMsAracintAvasarakAraNam' iti' / tato rAjamA|rgAsannasabhAyAmupaviSTo rAjA, zabdApito mAtRlokaH pradhAnanAgarikAdilokazca sthita ucitasthAneSu / bhaNitaM ca tAtena - 'putra ! kimetad ?" iti / kumAreNoktam- 'tAta ! nirguNa eSa saMsAraH, mohAbhibhUtAH | khalu prANino na jAnanti etasya svarUpam, na ca Alocayanti, pravartante'hitakarmaNi, na prekSante uttarakAlam / atra khalu surA'surasAdhAraNAstAvad ete janma-jarA-maraNa-roga-zoka-priyaviyogAdivikArAH | dAruNo vipAkaH stokasyApi pramAdaceSTitasya, yena piSTamaya kurkuTavadho'pi prekSadhvaM kathaM pariNata' iti / tato bhaNitaH surendradattanRpabhavAdiko jAtismaraNaparyanto nijavRttAntaH / taM ca zrutvA 'aho ! dAruNavi| pAkatA kAryAcaraNasya' iti jalpan saMvegamupagato rAjA mAtA'zeSajanapadazca / tataH kumAreNa bhaNitam'tAta ! IdRzam akAryAcaraNapariNAmaM prekSya viraktaM me bhavacArakAcittam, vijRmbhito jinavacanapratibodhaH / tasmAd anujAnAtu tAto yena tAtaprabhAveNaiva manujatvaM saphalaM kurve' / tato'nAdibhavA'bhyastamo| hadoSeNa uttarakAlamavicArya proktaM rAjJA- 'he putra ! kastava prArthanAbhaGgaM karoti ?, saphalameva tava manuja - tvam tasmAt pariNaya tAvad etAm IzAnasenanRpaputrIm / tataH samyakprajAparipAlanena mahAntaM puNyaskandhaM kuryAH' / tadA kumAreNoktam- 'tAta ! vijJasaM mayA bhavatpuraH prAgeva yaduta 'viraktaM me cittaM bhavacA1 vikasitaH - prakAzitaH / 2 puNyarAzim / caritram. bhavI9-10 // 48 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ |rakAt, tasmAd alaM me strIpariNayanena' / tAtenoktam- 'dAraparigrahasyApi kazcid doSo'sti kim ?' / tena | bhaNitam -'tAta ! dAraparigraho nAma nirauSadho vyAdhiH, AyatanaM mohasya, apacayo ghRteH, sabhA vyAkSepasya, pratipakSo zAnteH, bhavanaM madasya, vairI 'zuddhadhyAnAnAm, prabhavo duHkhasamudayasya nidhanaM sukhAnAm, | AvAso mahApApasya / enaM pratipadya paJjaragatAH siMhA iva samarthA api prANinaH paralokasAdhane manuSya - | bhavalAbhe'pi sIdanti / anyacca, tAta ! na yuktaM ratnakhacitena svarNasthAlena purISazodhanam / purISazodhanatu| lyAzca viSayAH, acintyacintAmaNisadRzaM ca jinavacanabodhasaGgataM manuSyatvam / karmabhUmizcaiSA, paramapadasAdhanaM ca careNAnuSThAnam, tasmAd alam anyathAvikalpena, anujAnIhi me sakaladuHkhavinAzinIM pravrajyA - m' iti / tato jalpitaM bAppAIlocanena tAtena - 'putra ! evameva etat, kintu paramArthamapi jalpan snehakAtaraM me hRdayaM pIDayasi tvam' / kumAreNa bhaNitam -'tAta ! alam aparamArthaprekSiNA snehena, yata eSa sneha | eva atra pradhAnaM saMsArakAraNam' / tAtenoktam- 'iyaM tapakhinI IzAnasena putrI khedaM prApsyati' / kumAreNo|ktam- 'tAta ! stokamidaM kAraNam / anyacca, nivedayatu tAtastasyA api etadvRttAntam, kadAcit sA'pi eNnaM zrutvA pratibodhaM prApsyati' / tatastAtena 'yuktametad' iti bhaNitvA preSitaH zaGkhavardhanAbhidhAnaH puro| hitaH / bhaNitazca yathA - 'amuM vRttAntaM nivedaya rAjaputryAH, brUhi ca tAm-evaMsthite kimasmAbhiH kartavyam ?" 1 gRham / 2 vyayaH / 3 vinAzaH / 4 purISaM viSThA / 5 caraNaM cAritram |6 anujJAM dehi / 7 vRttAntam /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 49 // ILIGASHIA iti / gataH zajavardhanaH, mAgatazca stokavelAyAm , bhaNitaM cA'nena-"mahArAja ! saMsiddhAH kumArasya hai| caritram, manorathAH / zRNotu mahArAjaH-gato'hamito rAjaputryAH samIpam / 'mahArAjapurohita' iti vijJAya pratIhAreNA'haM sabahumAnaM pravezitaH, abhinandito rAjaputryA, dApitamAsanam , upaviSTo'ham / tato mayA 5| bhavIe-10 bhaNitam-'rAjaputri ! asti kiJcid vaktavyam' iti / tayoktam-'bhaNatu AryaH' / mayA bhaNitam-'rAjaputri ! devAjJA iyam , sAvadhAnIbhUya zrotavyam' iti / tatastayA sadya AsanAdavatIrya 'yad gurava AjJApayanti' ityuktvA baddho'JjaliH / tato mayA bhaNitam-'rAjaputri! ihAgacchataH kumArasya sAdhudarzanena samutpannaM jAtismaraNam , smRtAca nava bhavA, uktAzca tena, tAn zRNotu bhavatI-ihaiva kSetre vizAlA nAma 4 nagaryasti / tatrA'maradatto nAma narapatirasti / itazca atIte navame bhave tasya putraH surendradaco nAmA'hamabhU vam / jananI me yazodharA, bhAryA ca nayanAvalI AsIt / yAvadetAvantaM jalpAmi tAvad mohaM gatA | rAjaputrI, AkulIbhUtaH prikrH|haa kimetad ?' iti viSaNNo'haM, saMsiktA candanapAnIyena, labdhA tayA cetanA / mayA bhaNitam-'rAjaputri! kimetad ?' iti / tayoktam-'vicitratA saMsArasya' / mayoktam-'kathaM vicitrtaa?'| tayA bhaNitam-'yataHsA eva yazodharA'haM tasya kumArasya mAtA'tItaparyAye' ityuktvA kathitaM // 49 // kumArabhaNitaM nijakacaritam / tato mayA bhaNitam-rAjaputri! etena vyatikaraNa viraktaM kumArasya citraM bhavacArakAd, icchati sa khalu pratrajitum, tato mahArAjena bhaNitam-evaM sthite kimasmAbhiH krtvymiti'| HOROSHIRIS H CURREESAESAECSk
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSSSSSSSS tayA maNitam-'vijJapaya mahArAjaM yathA-tAta ! IdRza eva eSa saMsArakhabhAvaH kasya vA khajanavijJAnasya virAgaM na karoti ?, tasmAd alamatra khapnamAtravibhrameNa pratibandhena / saMpAdaya kumArasamIhitam, anujA nIhi ca mamApi pravrajyAm , yato mamApi citvaM bhavacArakAd virktmev"| sai| etacchutvA 'aho mAyendrajAlasadRzatA jIvalokasya !' iti bhaNitvA paramasaMvegamupagato raajaa| maNitaM PAca tena-'he putra ! na tvaM mama putraH, api ca dharme niyojanAd guruH| tasmAdalam asmAkamapi anena saMsAra- pariklezena, ahamapi tvayA sahaiva pravrajyAM grahISye' / etad nRpavacaH zrutvA rAjJIbhirbhaNitam-'Aryaputra / / yuktametat , kimatra naTapeTakopame'zAzvate jIvaloke pratibandhena?' tato yazodharakumAreNa bhaNitam-'yathA-1151 sukhaM devAnupriyA 1, mA pratibandhaM kuruta' / tato rAjJA dApitaM mahAdAnam , kAritA sarvA'rhacaityeSu pUjA, saMmAnitaH khajanAdilokaH, sthApitazca khalaghuputro yazovardhanA'bhidhAno rAjye / tato rAjA yazodharakumAreNa kharAjJImirIzAnasenanRpaputryA vinayamatyA pradhAnajanapadena ca saha sugRhItanAmadheyasya bhagavata indrabhUtiguroH samIpe pravrajyAmagrahIt / sarvairapi cirakAlaM prapAlitaH saadhudhrmH| tataH kiyatA kAlena anekasAdhuparivRto yazodharamunIzvaro prAmAnugrAmaM vicaran susamapurAsanne siddhArthanAmni udyAne'zokatarotale niravadyabhUmI smvstH| tadA samarAdityajIvo mUlabhavAcaturthe bhave tatraiva pure vaizramaNazreSThinaH putratvenotpano dhanadevanAmA khapriyamitraiH saha tatrAgataH / munIndradarzanAt saMjAtastasya pramodaH, vanditAH sarve'pi AGAAAAAAACT
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 50 // | sAdhavaH, tairapi dattastasmai dharmalAbhaH / tataH salAvaNyaM satAruNyaM saMpUrNasAdhuguNopetaM taM yazodharamunIndraM vIkSya tenoktam- 'khAmin / kiM te nirvedakAraNaM yena asyAM bhogayogyA'vasthAyAM yogaM prapanno'si' / tataH sarva svaprAgbhavacaritaM niveditaM tadagre muninA / tannizamya dhanadevaH saMsArAd viraktIbhUtaH pravrajyAM jagrAha / tataH sarve'pi sAdhavo'nyatra vijahuH / yazodharamunIndrA bhUtale viharanto bahUn bhavyajantUn pratibodhayantaMH krameNa kevalajJAnaM prApya muktiM prApuH / anye'pi kecit sAdhavaH sAdhvyazca muktiM jagmuH kecit | suralokamiti / iti zrIyazodharacaritre nRpa - jananyornavamabhavayuto dazamo bhavaH // bho bho bhavyA ! ittham alpamAtrahiMsAyAstItratara vipAkasUcakaM dazabhavasaMbandhaM zrIyazodharanarendraprabandhaM zrutvA, sAvadhAnena manasA'rthamavadhAyeM, pramAda - kaSAyAdi parityajya, svalpAmapi hiMsAM mA kuruta / zrIjinendrairahiMsAmukhya eva dharmaH prokto'sti / asatya - caurya-maithuna - parigrahAdInAmapi hiMsAyAmantarbhAvAd asatyAdinivRttirapi tattvato'hiMsaiva jJAtavyA / yaduktam IkaM ciya ittha vayaM niddiddhaM jiNavarehi saddehiM / pANAivAyaviramaNamasesA tassa rakkhaTThA // 1 // tasmAt sarvathA hiMsAM parityajya zrImadarhat-siddhA ''cAryopAdhyAya - sarvasAdhu-darzana-jJAna-cAritra-tapaHkharU1 ekamevAtra vrataM nirdiSTaM jinavaraiH sarvaiH / prANAtipAtaviramaNamazeSAstasya rakSArthAH // 1 // caritram. bhavau9-10 11 40 11
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ PERSHESAR SAGAR pANi nava padAnyeva ekApramanasA zuddhavidhinA dhyAyata, yena sadyo bhavatAM bhavatApopazAntiH paramAnandara padaprAsiya saMpadyate, iti shriisdguruupdeshH| zrImatIrthapatirjagatrayamataH zrIvardhamAnaH pramurjIyAvatpadapaGkajaikamadhukRt zrImatsudharmA guruH / tatsantAnasamudbhavA yugavarA devarddhimukhyAstataH pUjyazrIharibhadrasUriMgaNabhRdvaryA gnnaadhiishvraaH||1|| sajjAnAdbhutavardhamAnasuguruzcAritriNAmagraNIH zrImatsUrijinezvaraH suviditaH shriijaincndrsttH| saMvino'bhayadevasUrimunirAT zrImajinAdvallabhaH pUjyazrIjinadattasUrigaNabhRnmukhyA muniindraasttH||2|| sUrIndrAH sutarAM jinAdikuzala-zrIjainabhadrAdayaste sarve'pi jayantvamI dhruvyugpraadhaanymaavibhrtH|| yeSAM sarvahitaiSiNAM sumanasAMsadvAksudhAkhAdatomAdRga mohavimUJchito'pi jhaTiti prAsaH prabodhAkuram // 3 // tribhiH smbndhH| - apica, yanmAzo'pi mUDho mahatAM guNavarNanodyato bhvti| tatra jJAnadayAnidhiguruprasAdo hi saddhenuH // 4 // |iti zrIsadgurustutimaGgalam /
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodha. // 51 // HIGHISAIGAISSA varSe nanda-kRzAnu-siddhi-vasudhAsaGkhye (1839) namase site pakSe pAvanapazcamIsudivase zrIjesalAdrau pure| zrImacchIjinalAmasUrigaNabhRttulyapratApoddhare kAnte zrIjinacandrasUrimunipe dharmazatAM binnati // 5 // sUrizrIjinamakkimakiniratAH zrIprItitaH sAgarAsvacchiSyAmRtadharmavAcakavarAH santi khdhrmaadraaH| tatpAdAmbujareNurAsavacanasmartA vipazcit kSamAkalyANaH kRtavAn mude sumanasAmetacaritraM sphuTam // 6 // utsUtramiha yaduktaM mohAcahuritamastu me mithyaa| yadavApi puNyamasmAt tuSyatu sakalo'pi tena jnH||7|| RESUSCIPRIAI PASASARIS jrkuNddkuNklnNddkuNkuNddu.. ma ||iti paramapavitraM zrIyazodharanarendracaritram // "HOPRASRPORANAPANIPARIETPRORIGISParara tA CHACHA // 51 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ ON
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ SOORAHASRASTRAGRACCRAC Deved AGRAGING RANSGE sa |BOVODVBODOBOVEINDIA // iti gadyabaddha-zrIyazodharacaritram //