Book Title: Amrutvimal Charitram
Author(s): Shantivimal
Publisher: Amrut Himmat Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600424/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amRtahimmatagranthamAlA puSpaM 7 paM. dayAvimalajIsadgurubhyo namaH pravartakamunirAjazrIzAntivimalaviracitamU // zrIamRtavimalacaritam / / zrIparamapUjyavyAkhyAnavAcaspativayovRddhadIrghatapasvipanyAsapadavIbhRdanuyogAcAryahimmatavimalajImaNAdhIzapraziya: vidyApremimunirAjaratnavimalamunisadupadezataH kozilAvavAstavyazreSThihimmatamallatanujanmanaH svargasthalalayAjI tyavaTaMkazreSThidhanarAjasya dravyasAhAyyena prAkAzyaM nItam // vikramasaMvat 1995 sane 1939 prathamAvRttiH mUlyaM-sadupayogaH pratayaH 250 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shriijinaay nmH|| anuyogAcArya-gaNiparya zrIamRtavimalajImahArAjaH // zrIamRtavimalacaritam // ||AUM namo'ham // yannAmanirmitI varNAstrayaH prApuH supUjyatAm // taM nAbhinaMdanaM vande RSamAkhyamahaM prabhum // 1 // Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yenAkAri sahasravarSamakhilaM divyaM tapaH sAdaram // nirdagdhA vipayAH samastajanatAduHkhAkarAH sarvathA // kRtvA ghAtisamagrakarmanazanaM prApe paraM kevalam / / so'yaM nAbhitanUbhavo vitanutAM nityaM prabhumaMgalam // 2 // caturvizatisaMkhyAyAH pUrakaM pUrNazAntidam // varSamAnaM jinaM vande mantiHklezanAzanam // 3 // pUNimAcandratulyAsye dyuti zauklIM dadhatyalam / zAradA ramanAgraM me sadA tiSThatu yAcitA // 1 // panyAmapadavIM dhatte yo'dhunA mAmako guruH // vande himmatapUrva taM vimalaM zirasAdarAt // 5 // __yamya tu caritaM sarva paramaguruvaryasyAmRtavimalasya // tanomi gadyabaMdhena tasya prshissyshaantivimlH||6|| caturdazarAjalokamadhyasthitabhUmaMDale kuMDalAkArAruNanaMdIzvarakSodavaraghRtavarakSIkhakhAruNIvarapuSkarakAlodadhilavaNAbhidhAnasamudraH parito valayAkAra beSTitAH kuMDalAruNanaMdIzvarakSodavaraghRtavarakSIkhavAruNIvarapuSkarakhaMDadhAtakigvaMDajaMbur3hApanAmAnaH khaMDAH snti| tatra kSArasamudrapariveSTite jaMbudvope'sti bhArataM nAma varpam // __yatra bhUmisthitavipayavyApikIrtitayA, aparadezApekSayA vividhasalIlanirjharakleditAnekaupadhivajavyApa kaparvatabAtam , anekavidhanadanadInAM payaHpUreNa plAvitakRSIvalabhUmiprAtpannAnekajAtIyadhAnyarAzibhirdattadArimadrayajalAjali. zilImukhatArArAjitAjanayanaiH pratisthalaM mAgoMdaryagAlokayatAmiva nadanadIsaramAM sopAnapaM Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cari ktivirAjitAnAM samRhaiAptavasuMdharAvalayaM nAnAvidhakalAdhAriNAM janAnAM vAteH zobhitam , anekavidhazilpazAmnavidhinirmitAnekacaityadevAlayAdikaM parizIlitakAvyanATakabhANacaMpurasAlaMkAragraMthaHsabhAbhUpaNairvilokinasAMkhyayogamImAMmAnyAyAdipaTazAmpreH paMDitaiH paripUrNa pANigRhItakRpANadhArayA vihitAnekazatruparAjayAnAM samAnapadavIdhAriNAM kSatriyayavanajAtiyatpannAnAM rAjJAM samRhena vyAptaM bhAratamAmIt pUrvakAle'dyApi bhUtapUrvarAjanyakIrtikaumudyA prakAzitaM gaurakhatAmAdadhAti sarvadezavipaye / yatra bhArate varSe jainadharmatIrthakarasya mahAvIrasya prathamagaNadharo gautamo'bhavat / tadanantaram umAsvAtivijayasenasUrIzvarAdayo'nyepyAcAryA jainadharma smbhvn| mahanacatuHzatImitagraMthanirmAtA haribhadrasUrIzvarazca janacittAndhakAranivArako'parataraNikhi zrIsiddhasena. divaakrshaabhuut| kiMca yatra bhArate varSe tIvArAdhanamaMtuSTavAgdevatApramAdAt siddhahematripaSTizalAkAcaritrayoga- 2. | zAmrAdigranthanirmAtA kalikAlasarvajetyupAdhidhArI zrIhemacandrAcAryazcAnye yazovijayAdisUrIzvarA jainadharmadezanAduMdubhinAdena matrA'himAdipaJcANuvratastaMbhaM nivagnuH / yeSAM vibhUtivilasitAnAM tIvamaMvegAnAM sUrIzvagaNAM mahAn kAlo vyatIyAya paraJca teSAM kIrtayo jainajenetareSu dhavalitadigaMtarA adyApi pratIyante // etAdRze bhArate varSe'sti ca mRgamadamalayajAgurunAlikempUrNalAlavaMgatamAlapatrajAtiphalaharItakIka Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TutriphalAzarkarArAmaThAdivastuvAtagaMdhasurabhivaNigghaTaM kacica nAnAvidharItitAmrakAMsyalohajarmanadhAtuniK. mitAnekapAtrakrayavikrayakartRNAma paMktitayA sthitAnAmASaNAnAM vrajaivilasitaM kvacicca mudgamApagodhUmacaNakava larAjamApakodravAdinekavidhadhAnyarAzivilasitapradezasthitavaNigApaNAnAM samUhai rAjamAnam , kAciccAnekavividharaMgaraMjitastrIpuMsaparidhAnIyavastravAtajuSTApaNapaMktiyuktam , kutracit nAnAdezebhyo dhUmazakaTamArgebhyastathAjalapathe'gninaukAbhirAgate nAdezasthitAnekapAtravasanabhaiSajyopanetrAdiyaktaM tathA ca chatradaNDAdiyatama, kaMdukakrIDAkartRNAmupayuktavastujAtam , zAlabhaMjikAlohacarmatAmranirmitamaMjUpAdibhirvastubhirvyAptAnekahaTTam , nAnAgrAmapattanAgatapratihaTTasthitavastucikrIpUNAM sAMrAviNayutAnAM janAnAM vRndena shobhitmindrprsthnaampttnm|| .. yatra nagare nirdayatvaM nistriMzeSu, mAlinyaM dhUmeSu, vakrimA kAminIkezapAzeSu, vaicitryaM ca prAsAdacitteSu, taralatA haHdhvajeSu, auddhatyaM mahipeyu, pizunatA mazakeSu, sergyatA yavAsakeSu, na janamanaHsu cAbhUt // yatra janAH zaurya senAnIsamA gAMbhIrya pArAvArakalpA dhairye pArvatIpitRdezyAH kSamAyAM bhUdharanibhA Astikye zrAvakadezIyA dAne karNasadRzAH saujanye vAridugdhakalpAH saubhrAtre'zvinIsamAnAH saundarye ratipatitulyA dAkSiNye bRhaspatinibhA nItau cANakyamaMnibhA gAnakauzalye gaMdharvadezyA abhavan // yatra janAnAM para Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dopazravaNe badhiratA paradopakathane bhUkatA parakhanitAsparzane jaDatA parasundarIrUpadarzane'nyatA sajjaneSvAdaratvaM amRta matiSu pUjyatvaM vAlmalyaM sAvanikeSu gokhatA guNipunirabhimAnitA pitRbhakto sabIDatA ca nIcakAyeMSu utsA hatA ca prazastakAyeMSu cAbhUt // yasyopakaMThe yamasvasuHsAnidhyaM vartate sarvadA, yasyAHsroto vAruNIpAnamadamattasya / / - haladharasya skaMdhadezAt sastamuttarIyamiva prAvRNmeghazyAmalitAvilagitamAkAzamiva pratibhAti // marakatamaNi baddhasopAnA pAnIyapipAsAsamAgatAnekapakSivRndajuSTA cUtAzokajambanlAnyagrodhAdivRkSaparivRtA pAdapopari niviSTanAnAvihaganAdaiH zramodanyAvAraNAya pAnthajanatAmAhvayatIva rAjIvarAjivirAjitazabdAyamAnamadhukaraR. mukhena prAcInanarezAnAM yazogAnaM kurvatIva yamunAnadI yasya saMnidhau vartate tasyendraprasthasya bhUgiH purA | purAtanapAMDavakauravANAM samaye pANDavarAjadhAnI babhUva / tadanaMtaraM pAtazAhirAjyamAsIt , yatra pAtazAhInAmapyavarNanIyA samrATtAsIt / vaibhavadhanasamRddhirapi devAnAmapyavarNanIyAjaniSTa / tatsamaye yavanasattAsaMpAdakaAryadharmamAnyazIlaH pAtazAhirakkavaro rAjyadhurAmuvAha, yena bhinnabhinnadharmAvalaMvibhiH svamatapradarzanapaNDitaiH svamatamAnyapadArthavivekakartRkairanekakoviderAryadharmaHsamabhyasitazcakre // ekadA jinadharmoktapadArthatattvavivektA privartako'nekapApakarmanakrAdiyAda paripUrNabhavavAridhAdaza papalyApAra Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmapratipAdanamA girA naukayA nAstiramAgarajIvojagArandajuSTo dharitryAM viharana bhavyAMbhojavikasane ra saptasaptikhi bhavadAvAnaladagdhAnAM jIvAnAM zaraNAga nAmadhArazirikhAvRtakalpayA girA zItalayananekaduritAnaladagzanAM jIvAnAM cetAMsi sAntvayanekadA'navarAjadhAnIvilasitaM hastinApuranAmakaM nagaraM hIrasUrIzvaranAmAcAryo'yAsIt / tadA caturvidhasaMghajanena vAditraghoSapUrvakaM pratyujjagme, mAdaraM saMghajanena vanditaH paramAcAryo grAmaM pravizya sasaMgha upAzrayaM prAtastadA zrAvakaiH sotsAhaM prabhAvanA kRtA / svadharmAnuyAyinAmanyeSAM cAgna AcAryeNa janahRdayAndhakAranivAriNI dezanAbhidadhe, pazcAda gRhiNaH - svasvasthAnaM gatAH, sAyo jalAnnAdidAnena pratilAmitA epa eva hi gRhidharmaH pUjyAnAmAtithyaM karaNIyam pAtre dAnazca // evaMpunaHpunarAcAryo hIrasUrIzvarastatpattanamAjagAma paraMca prathamAgamanasamaya / / eva pAtazAherakavarasya matimukhAvalokanaM jainadharmatattvadarpaNe kAritavAnAcAryoM hIrasUrIzvarastena tasyAcAryopari bahupAnamAsIt / purAtanetihAsaprakaraNe bodhadAyinAmagragaNya AcAryo'marakIrtigalabhata, tadAnIM svaparicayasamAgatAnAM jIvAnAMmadhye kecana tasya pIyUpavarSiNyA vAcayA bhUrizo janA jainadharmatattvaM bubhutsamAnAstasya zaraNamIyustataH katipayajanAH prAptasamyaktvAH kecana svIkRtazrAvakadharmA abhUvana // tairAcArya kIdRzo Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodho'dAyi tattu prakaraNenAnenAnumIyate pAtazAherakakavarasya pazcAttasya prapautrazAhajAneti nItizAlI rAjya paDaMgajJAnavAn svajAtIyajaneSu cetareSvAryajaneSu pakSapAtarahitayA buddhayA'vartata / yadrAjye svadharmapAlane : sarvA api prajAH svataMtrA abhUvana // keSAMcidapi svasvadharmapAlane kopyuparodho nAsIt / te rAjAno'pi dharmatattvamavagAhamAnAH svasvadharmAvalaMvinAmAryavidupAM vAtaM samAhRya svasadasi vAdaM vidhApyAryadharma prati darzitAdarA ajanipata / pitaryuparate yadA zAhajAno rAjyadhurAmuvAha tadAnImapi yavanapAtazAhInAM vibhUtivarNanIyA | babhUva / yeSAM vibhavAnAM samAlokanecchayA cInajApAnajarmanAMgaladezIyAHsarvA api prajAH svabuddhinirmitAgnirathAnalanaukAdisAdhanAnyavalaMvya devA vimAnAnIva samAgacchanti pratisaMvatsaramAyabhUmAvindraprasthanagaram / yatra zAhajAnapAtazAhiH svaprANapriyAyA mumatAjanAmakamahiSyAH kavaropari navakoTidhanavyayena vibhavAnAM sAkSAt prativimvamiva tAjamahAlanAmakaM prAsAdamacIkaracchilpibhiH, yasya zobhAM darzadarza janAH kautukino bhvnti| etAdRzaH prAsAda AryabhUmAvanyatra kutrApi nAsti, asyAmAyabhUmAvidamevAvalokanIyamastyanyajanapadApekSayeti sarvairapi janairmanyate / tatsthAnApekSapAsAdhAraNAni yavanadharmasthAnAna cAnyadharmasthAnAnyapi janAzcaryakarANi bhavanti, yaiHsthAna prAcInavaibhava AryabhUmau kIdRzo'bhUdityanayA kAryanirmityAnumIyate jnaiH| Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etAdRza indraprasthanagare'smAkaM kathAnAyakasya paramapUjyasya gaNivaryasyAmRtavimalaguroH prAdurbhAvo babhUva / pUrvavarNitasuSumAviziSTasya nagarasyAbhyarNe prAkArasparzizItajalaviziSTAyA yamasvasuruttuMgataraMgasaMparkeNa || zItalIbhUtA yamunAjalapAnavardhitAnekapAdapaprasUnacayagandhavanto vAyavo viSayAntarAgatasaundaryanirIkSaNa- | kautukinAM janavRndAnAmitastataHparibhramaNavazAjjanitazramajAtasvedalavAnAcAmanti / asya nagarasya sarvazobhAnirIkSaNakAribhiH svaracitadezayAtrAnibaMdhe bahuzaHzobhA varNitAsti / jagatIprasiddhasya yasya nagarasya madhye pAtazAhirAjye'pyAcAryadezanayA vAtyayA preritA dharmapatAkA itastataH parisphurantisma / caramatIrthakara| sya mahAvIrasya bhavAbdhitArakamahAmaMtrasya pravartakAH pApapaMkanimamajanatAsamuddharaNAya samarthA jainAcAryAstatsamayepyapi vyaharan paraM tatra haimopamAnAM sAdhUnAM madhye hIraka iva hIrasUrIzvaro yadA pAtazAhUMkamalaM jainadharmopadezenoibodhayAmAsoSNadIdhitijamiva tadAsa dharmopaniSadaM zrutvA yavano'pi jainadharmakRtAdara AcAryopadezAt sarvajanAnAM yatkarAdAnaM tanivArayAmAsa / AryaprajAnAmanyadapi yAcitaM prasannatayA dadau / paryuSaNapaveNi comAri pravatayAmAsa / evaM jainadharmajijJApayiSavo dharmatattve zraddhopapAdakAHzrIhIrasUrIzvarAdaya AcAryA khalvapUrvapuruSA naravIrA asmin dharme smjaaynt| yavanarAjadhAnIsamaye'pyasminnagare jainadharmasya madhyAnho' Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cari | bhUt / yasminnagare poSadhazAlA bahUni caityAni ca sthApitAni santi / yatra pAdapAMzupavitritAnekajanavajAH zAsanomatikAriNo bhavabhayahAriNIdezanApIyUpAplAvitajanAntaHkaraNAH sarvadarzananiSNAtA AcAryopAdhyAyasAyayo'tra bahalo viharanti sma / / yatrAsmAkInakathAnAyakasya prAdurbhAvo'bhavat // itithIparamapUjyadIrdhatapasvivayAvRddhavinalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahArASTradezoddhArakapa yAsapa| dadhArigaNiyahimmatavimalaziSyazAntabhUrtipravartakazrIzAntivimalaviracite zrIvimalAcchAdhipatidharmadhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAntavAcaspativizvavaMdanIyagaNivaryAmRtavimalacarite prathamaM prakaraNaM samAptam // // atha hitIyAkaraNaM prArabhyate // evaM vividhajanasuzobhitaM pAtazAhirAjadhAnIbhUtatvAdanaM lihAH / prAsAdairanyebhyajanahampanagararamyagrAkAreNa ca tAjamahAlajumAmasajidasaMjJakanAnAdharmasthAnezcAnyadarzanakArANAM sthAnardezAntarIyajanamAnasAkarSakezca darzanIyaiH pradezairadyApIndraprasthanagaraM bhAratabhUmau suprasiddhamasti / jainadharmAzritAnAM janAnAM bAhulyaM yatra vrtte| yatra svadharmatatparA dezanAdAnacaturAzca AcAryopAdhyAyasAdhavo | yatra gatvA prabhumahAvIrayAdezaM janAna jJApayanti pAlayanti ca // evaMvidhasya yasya nagarasya vaNijAM pATake vaNi jAmuttamo jaiganiyA:suzrApakaHsamyaktvavratadhArI dvAdazavatapAlako dezapiratiparAyaNo jainmirmjnyaataa| Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrasenazreSThI tavAlavya AmIt // tathaiva prativatAdharmaparAyaNA paticittAnuvartinI sAdhujanasevAparAyaNA jainadharmaharuciH samayocitapratadhAriNI nAmnA rAjakumArI patnI babhUva / / ___tau daMpatI svasAmayaM dhArAdhane sAdhusatkAre ca vyavahArakArye ca nirgamayAMbabhUvaturyayozca cittasaMtuSTikArakaM vaMzavRddhikaraM kimapyapatyaM nAbhUt / / puruSANAM manasi tAdRzI saMtatIcchA na bhavati yAdRzI vanitAnAM manasi jAyetA janamate zAmaladevatAbhAveNAzritajanAnAMkAryANi sidhyantIti manasikRtya kathayati kadA zAsanade. batAasmAsu prasIde pravacanAM ca prAptA sA kadA saMtatirme dadyAt ? nahi zAsanadevatAnAM kiMcidapyakiMcitkaramastIticintayitvAtrAbhAvanimittavipAdamakarot sA // etAdRzaM rAjakumAryA manorathamavabuddhaya zAsanade vatA prasannIdhya rAtrau svapnaM dadau prasannA caabhvt| tadA dharmaparAyaNA satI rAjakumArI svapne zvetanAgaM ddrsh| vAlAtapapATalIka jAloke nijarazminirastamaMtamaso lokacakSurbhAnurvibhAbhAsvaraH prAcyAmudIyAya tadA rAjakuH | mArI zazAta utthAya mahAvIrasmaraNaM kRtvA kRtadhyAnAdikriyA dhamadhyAnaM kRtvA jinAlayaM gatvA tatra tIrthakarasya / vItarAgasyabhagavatodarzanaM vidhAyatata upAzrayaM prApya tatra sthitaM bhAnucandrayatIzvaraM natvApacchat-mune gatAyAM rAtrI mayAravago labdhAstatravenakarI dRSTastena mama kiM phalaM bhAvi ? rAjakumAryA imaM praznaM karNaprApUrNikaM kRtvA yatIndro' Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bravIt-svasaH ! zRNu prApto'yaM svapno tava manorathapUrako bhaviSyati, kuladIpakaHsuputro bhAvI jainazAsanasamudyo takaca pitro majagati prathayiSyati, munimukhanirgatAn vAgdevatAvarNAna nizamya jaharSa raajkumaarii| guruvandanaM cari- kRtvA svagRhaM gatavatI gRhakArye nimamA cAbhavat // jagatItalanivAsinAM nayanIbhUtaH sarvarasaparipAkapariNamatam / yitA sarvAkAzapradezaviharaNena zramaM gata iva sarvamanujAnAM dinabhavaklezaM zamayituM yadA savitA'stamagAt, sAyaMtanI saMdhyA ca pravRttA tadA paTahajhalarazaMkhaghaMTAdivAditrapUrvakaM devamandireSu bhagavatpratimAnAM nirAjanAnyAsan , tadA vIrasenazreSThI svApaNaM mudrayitvA svaniketanamAgatavAna , bhojanAdikaM kRtvApaNikaM sarva vyava- hAraM gaNayitvA sundaraviSTara upavizya kRtalaMbitapAdo yadA vizazrAma tadAvasarAbhijJA rAjakumArI svapati gatarAtrisamAgatasvapnavAH kathayituM pravRttA / svAmin ! mayA rAtrau svapne karidarzanaM kRtaM / prAtarutthAya snA| nAdi kRtvA bhagavadarzanaM vidhAyopAzrayaM prApya bhAnucandraM yati natvA gatrisvapno mayA niveditastadA tena yatinA putraprAptiphalaH svapno'sti, putro'pijainazAsanodIpako bhaviSyatIti mahyamabhidadhe / tacchRtvAvIrasenazreSThI jaharSa, tasya hRdaye dharma dharmArAdhanaphale'pyadhikatarA shrddhaasmutpede| samayaH sadya evavyatyeti ahaMpUrvikAnyAyena ghanAda / / | ghasro vyatItAya. svalpenAnehasA rAjakumArI garbha dadhauM, tena to daMpatI svapnaM satyaM menAte'ntato vikramArkaH Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayAtItavasunidhivasvekavarSe vaizAkhazuklaikAdazIdine kendrasthAnasthitazubhagraha uccarAzisthitasUryAdigrahe samaye maitryAdiyuktazubhagrahasUcitabhAgyasaMpadaM putraratnamajIjanadrAjakumArI / vIrasenazreSThigRhe putrajanmAbhUdityudantaM sarvanagaraprajAsu sarvasaMbaMdhijanasamudAye'pi samastaprANiprANanatatparaH pavanaH prasArayAmAsa, tena satrApyAnaMdo'pyavardhata zrotrajanamanaHsu / yasmin putrajanmamAMgalikaprasaMge rasanArasavarddhinIHzarkarAH prasRti bhRtvA bhRtvA zreSThI janAna dApayAmAsa bhRtyaiH / jinamaMdireSvaSTAhikAmahaM pUjAzAntisnAtrAdi dhanavyayenAkAravat / tena dInadAridrayanivArakaM dAnaM cAdAyi bhojanAdikamapi ca / anenotsavena zreSThitatsaMbaMdhisarvajanA AnaMditAHsamabhavan / putrasya nAmadheyamamaracadreti vyadhAt / dinavyatyayenAmaracandraH kAkalikayA vAcA. mAtApitrorAnandaM vitene| sarvoSadhIjIvanadAyI nizAkara iva dine dine vRddhiM pupoSa bAlakaH / tayordapatyoIbdhiH putramukhaM dRSTvAsutarAMvavRdhe / zreSThigRhe'maracandrasya padapaMkajenapavitrite jAte tasya krayavikrayarUpavyavahAre mahAna lAbhaH samajAyata / paNAyakArye dhanalAbhena zreSThI ciMtitavAn / prAptalakSbhyA ayameva paramo lAbho yaddha kArye vyayaHkartavya iti matvA sa saptakSetryAM dhanavyayamakarot / yathA prAvRSi kRSTe kSetre kRSIvalo mahate lAbhAya dhAnyaM vapati tathA'yamapi tthaivaakrot| supAtre dAnaM dayAdAnamapi dhanavyayena dhanavatAjanena vidhaatvym| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anayordapatyorvItarAgabhagavati bhaktibhAvanA dRDhA smjaayt| anayA praNAlikayA zreSThI svAtmAnamAnaMditaM mene gArhasthyasAphalyaM ca / yadA sa ApaNAdgRhamAjagAma tadA svIyatejasvinaM bAlamaMke nidhAya nivAtakamalastimitenavaH pApazyana kapole tasya cucumy| zizurapyamaracandro'jAtadantamukhena hAsyaM kRtvA jananIjanakayormanasosuMdaM ntaan| gArhasthye'yameva paramo lAbho gRhiNAM yaddhapeNa putramukhAvalokanaM kriyate daMpatIbhyAm / tadA vIrasenazreSThIndraprasthanagare jainasamudAye dhanAdivaibhavenAgragaNyo'bhavat sukhabhAk ca / svAntazAntikaraNasamarthenAdaravandra janmanA bahuzaH sukhamanuvabhUva shresstthii| pAdarajaHpAvitAnekapradezA jainasAdhayo yadA yadendraprasthaM samAyAntinadA ladAsa zraddhAbhAvitAntaHkaraNo bhUtvA munyAgamanazravaNena harpitamanAH sadya eva sarvANi kAryANi zizucya vandanAthe gachati, tAn prAsukAnajalAdidAnena pratyalAbhayacchreSThI / munInAmapi yAni yAni pani kAryopayogIni bhaveyustAni tAni sarvANi pradAya teSAM manAMsi prasannIkRtavAn saH / evaM pratyahaM bhAyAtyakaraNena puNyaM paralokapAtheyaM cikAya vaNig / anyAnapi zaityopamarditAna dInajanAnavalokya - jAtapovIrasena zreSThI tebhyo vastrajalAnnAdi pradAyatepAmapi kaSTaM nivArayAmAsa / tasmina samaye vIrasenazreSThina audAya varNabhAvanA ca nagare vizeSato vRddhi prAptA. yAM dRSTvA janA ArdracittAH mmjaaynt| kecana tasya pathA sayapatra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravartanazIlA api sNbbhuuvuH| kecana tasya sAdhUna prati bhaktiM vilokya dhanyo'yaM vaNigiti svacetasi menire naagraaH|| itizrIparamapUjyadIrghatapasvivayovRddhavimalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahArASTradezoddhArakapanyAsapadadhArigaNivaryahimmatavimalaziSyazAntamUrtipravartakazrIzAntivimalaviracite zrI vimalagacchAdhipatidharmadhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAntavAcaspativizvavandanIyagaNivaryAmRtavimalacarite | dvitIyaM prakaraNaM samAptam // ___bhAvivijJAnapAtrasyAmaracandrasya januryadA vasunavanidhyaMkavarSe jAtaM tadendraprasthasya vyavahAriSu zreSThijaneSu vIrasenazreSThino nAmadheyamagragaNyamabhUt // ArhatamatapratipAditadharmamArtaDaprakAzena tasya kuTuMbakamalodyAnaM vikasitatAmAptabaJca / amaracandrasya zaizavAvasthApi tasminneva samaye smaarbdhaa| vAlya evAmaracandraH pratibhAvAna prabhAvazIla utsAhavAna ojasvItyAdiguNAlaMkRta eva saMjAtastIvajijJAsAvAMzca / tasminnamaracandre zizusAhajikA vAlyAgraho'pyAsIt / savayobhI rathyAmANavakaiH satrA teSAM krIDanakeSu vividhAM krIDAM vitene| | yasmin divase svajijJAsApUrtaye dhanavyayena prabhUtAni krIDanakAni krINityA kiMcitkAla devitvA tasminne vidine bhaktyA nirstvaan| sa kasyacit krIDanakasyoparitanAM zobhAM kasyacit krIDanakasyAkArasya ramaNI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amRta nari amarAja yatAM keSAMcidApAtaramaNIyatAM bahuza AlocitavAn / idaM krIDanakaM kiM mRNmayaM vA rItyAdidhAtumayaM vastranimitaM veti jJAtumAkAkSAM prdrshitvaan| evaM cintAzUnyazaizavAnubhavaM kurvantaM bAlamamaracandra zreSThI vIrasenastasya mAtRSArthAdAkArya meNA svAMgulyA tadaMguliM svIkRtya nagarasya catuSpatharAjitopaNasya zobhAM nirIkSituM ninAyAsakRdvAlam / evaM pratyahaM sAMbhyAnehasi zreSThI vAlaM samAdAya saMsArasukhAsvAdamAsvAdamAno jaharSa mnsi| bAlyAvasthAvasthitAmaracandrasya vAlyAvasthAyAmanekazaH kriiddaaHsmbhvn| kadAcidrayAvAlasamUhamAyataiHsamaM vividhakrIDAzca kRtavAn , savayobhirvAlaiH saha krIDituM svasya zreSThyaM cAdhikatAM darzayituM samrAja iva tasya manomilApo'jAyatAnyepAgapi bAlAnAM krIDanakAni svAyattIkRtya taduparicchinnabhinnatAnubhavaM cakAra tathApi tasya saha mitrabhAvastAhagevAsIt / sa svapituH sakAzAd yadbhakSyaM vastvAnIlavAna tasmin svamitrANi saMpUrNatayA dAyAdAna kRtavAn , jAtacit svabhAgaM gRhItvA sarvamapi vastu savayasa eva yathAbhAgaM dttvaan| amaracandrasya yathA buddhivikAzaH syAttathA zreSThI niyamitatayA ciMtitavAn , mAtA rAjakumArI ca svatanayazarIrapuSTiyathA syAttathA'nnAdinA popitavatI svaputram / pitrorevaM praNayapUrvakaM saMrakSaNatAyAM vAlo'pyamaracandrA vadhe, zaizavaM vihAya ca kaumAraM praviveza / janAnAM yAvajjIvanopayogibuddhivikasanaM na zikSaNazAlAyAmeva prAdurbhavati, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapaharApApampa kiMtu bAlAnAM sarvandriyANAM jJAnopalabdhiryadA bhavati tadinAdArabhya buddhivikasanAraMbhaH saMjAyate / yathA al zuddhasphaTikamaNau tasya tasya padArthasya pratibiMba patati, yasya yasya padArthasya sAMnidhyaM bhavati tatpraticchAyayA maNirapi tAhagAkAro manujadRSTau dRzyate, tathA bAlAnAmapi yAdRzAmuttamamadhyamajaghanyaprakRtimatAM sahavAsasaMyogAdirjAyate tAdRgAcaraNA eva bAlA api bhavanti, iti sarvajanInanayo vidyate, ataeva zikSaNapaddhatikuzalAH paMDitA api mahatA zabdastomena jAgarayanti janavajAna-bho janAH ! svIyAnvAlAjaga| tyanekopakArisAhijakadhairyagAMbhIryAdidayAdAkSiNyAdiguNaviziSTaiH puruSaiH saMsargayantu, anyathA pApapaGkanimamA | durvRttA duSTapathavartino bhaviSyanti nizritam / amaracandrasya dInajanaH kazcana dRSTipathaM samAyAti tadA tasya | cittaM dayAbhAvaM bhajati, mAtaracApRcchaditi-nAtarime janAH kimartha pratigRhaM pratidinaM yAcante ? te kavA. stavyAsteSAM gRhANi kutra santi ? tAdRzAn praznAn bAlo'pyamaracandro'karot / etatputravaco nizamya mAtAbavIta-puna ! eteSAM gRhANi na santi, te grAme dharmazAlAsu gRhavedikAsu ca vane vRkSANAmadhaH svapanti rAtrau, nagarakheTasamyAdiSu bhrAmaM zrAma janebhyo'nnamarthayitvA svoyAM kSudhAM niryApayanti / aparacandro'pi jananIvacanaM zrutvA jAtAvarNanIyadayo mAtrAnnAdi yAcakebhyo dApayati sma / jAtucicchizirakAle cailara phaphaphaphaphaphaphaphapharAha pa Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amRtacari tam sarakArakA hitAn vepamAnAMsteSAM vAlakAn dRSTvA saMjAtAtikRpayA svaparihitavastramapyuttArya tebhyo dadAtisma / evamamaracandrasya hRdayamAvAlaM kRpAlamalaMkRtamevAbhUt , iti vijJAyate tasya criten| vIrasenazreSThI yadA jinAlayaM vopAzrayaM devaguruvaMdanArtha gatavAMstadA taM sahAdAyaiva jagAma,devavandanaM guruvaMdanaM ca kurute sma / anayA rItyA'maracandrasya hRdaye bAlyAvasthAyAmeva sAhajikadharmasaMskArANAM vIjavApaH samajani, dhrmpthprvrtnmpi| bAlAn pitarauM zaizavAdArabhya yAdRzAn vinayante tAdRzAste yauvane smudbhvnti| anuttamasvabhAvavatAM kuTuMvinAM saMskArA yeSubAleSu prativimbanti te bAlAappAtanakAle jagaduddharaNakSamA mahApuruSA jAyante,punazca yena videzagamanakuzalAH parabhASAbhijJA dhanasampAdanadakSA uttamavyavahAriNazca sarvavidezIyajanasvabhAvAbhijJAH sAhasikAca jAyante,iti pUrvoktasvabhAvaniSpannakAraNametAvadeva bhavati naanyt| prazasyAnvavAyotpannAnAmadyatanagRhasthAnAM paddhatiriyamasti-hyadhamakulotpannasvabhRtyaiH saha svIyAn vAlAn bahiH paribhramaNAya prahiNvanti, evameva vetanadAnasamarthAH sarva dhaninaH kurvnti| etena svasya mahattvaM yazasvattvaM ca mnyte| anena sahavAsena karmakarANAM yad daurjanyaM teSAM manasi pratiphalati, zatamaMkhyApANeSu bAleSu navanavatipramANA yauvane prApte kuprakRtayo bhavantIti sarvajanaviditamasti / kutsitasvabhAvavatAM saMyarkeNAnyepAmapi cetaHsu tAdRzA isarasparasahakapaparanpapaparayayAyAma Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahapahapahapahapAesaraha durguNA utpadyante, tAdRzAM prakRtimatAM janAnAM bAhulyenAsmi jagati dharmAdharmapratItirapi dattajalAMjaliH saMbhavet / aidAnItanarAjanyAnAMmadhye ye videzagamanavyasaninaH svapitraiHsaha taM videzaM gatvA prajAvahiHprANabhUtena dhanena svazarIrendriyAdipopaNaM kurvanto mahatA dhanavyayena tatratyapadArthAn kINitvAnekajanAnAM vRtti te pAdema'nanti, kumitratrasaMgAnekavyasanagrahAstAste divAnizaMka gacchanti, ityapi na jAnanti, te ca dhanarAzisampannatvAt vaktavyamAtramahattvAt kumArgasthitatvAca svamanorazmigrahaNe na zaknuvanti / kusacivAdhInAste cAsmAkInarAjyasthitiH kIdRzI bhavatIti vilokitumapina zaknuvanti, tadA dInaprajAghoSaNazravaNaM tu teSAM dUrataram / evaM svacchandavihAriNo rAjAno'dya saMjAtAstatkAraNamapi duSTajanasaMsarga evAtaeva gRhasthaiH svaprajAH ziSTaguNAnuvartinIH kartavyA yenAnyepAmAdhArabhAjAM janAnAM sukhAptirbhavet / ataeva / mAtRpitrAdayo'pi vinayAdiguNenaiva svavAlAn saMvardhayeyustadaiva vAlAH susaMskAvanto bhavanti, yena sarveSAM / kalyANakaratvaM syAt / kizoradazAyAM sthitasyAmaracaMdrasya tadavasthAyAmeva mAtApitroH susaMskArAH prativi | bitA abhavan / svabhAvo'yaM bAlasya yadagRhe pitarAvAcaratastadevAnukaroti bAlastato'yamapi vAlo mAtApiunukArI saMjAta AgAmini samaye ca mahApuruSaH samajani / yadi tasya cetasyetAdRzAH saMskArA nApatiSyan / isasasaharahama Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarhi tAdRzo mahApuruSo nAbhaviSyat / anyacca yadA svapATakAne naTagAruDavidyAbhijJAH khelAM darzayituM samA gacchanti janAn tadAmaracandraH savayobhirvAlaiH saha draSTumadhAvat , te'pi navInavastupradarzanena janAn raMjaamRtacari yitvA teSAM khelAdarzanakartRNAM janAnAmagre svodarapUrtaye pAtraM gRhItvA yAcante sma tadA so'pi mAtaraM gatvA / tam . tebhyo yatkiMcidAtuM prayatatesmedRzAH saMskArAstasya manasi bAlya evaM ptitaaH| anayA rItyA pratidinaM dharmapariNatacitta indukalAvad vRddhimiyAya saH itthaM jananIjanakau putramukhaM dRSTvA svIyAn sukhamayAna divasAna vyatIyaturvAlasya saMvardhanaM premNA nityazazcakratuzca / itizrIparamapUjyadIrghatapasvivayovRddhavimalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahArASTra dezoddhArakapanyAsapadadhArigaNivarya himmatavimalazipyazAntamUrtipravartakazrIzAntivimalaviracite zrIvimalagacchAdhipatirbhAdhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAntavAcaspativizvavandanIyagaNivaryAmRtavimalacarite tRtIyaM prakaraNaM samAptam // sarvajIvasaMghAtAyuHkSapayitarikAle svakArya kurvati kaumArAvasthAvasthitAmaracandramadhyApayituM zreSThayaicchattadA jyotirvidaM gaNakamAhUya bAlasya pAThazAlAgamanamUhUrta papraccha, tadA tadAdiSTakAlamanusRtya zubhadivasa| zubhazakunavArAdi jJAtvA vAditradhvAnapUrvakaM svabAMdhavaiH saha svayameva zreSThI pAThazAlAM gatvA bAlamadhyApayituM paDasamaharU 6.5. 11.1961.165 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mumAca / tatrasthavAlAnAM manastuSTaye zarkarAprasRti bhRtvA bhRtvA sarvavAlebhyo dadAtisma, tasyAdhyApakamapi candanAdinA saMpUjya tasyAya upadAM dhRtvA bAlaM vandayitvA tatra muktvA sadAraH zreSThI svagRhamAjagAma / adhyApako'pi tasya zikSaNAya paTTikAyAmakSarANi likhitvA tasmai dadau, bAlo'pyamaracandraHsvasya buddhiprAgalbhyena pratyahaM svasyAdhyayanakuzalatAM darzayAmAsAdhyApakAya / tasyAdhyayanatIvratAM buddhimattAM cAvalokyo pAdhyAyasyApi tadupari snehAvirbhAvo'bhUt / tatsamayAnusAriNI paddhatimanusRtya tatra pAThazAlAyAM vAcanAM| kagaNitakrame zanaiH zanaizcittaM dattvA sarva svamanISAyAM dhArayAmAsa / amaracandro'pyanyebhyagRhasthavAlAnAM paMktiSu cAbhUt / ataevopAdhyAyasyApItaragRhivAleSviva tasminnapi tAhageva draSTirabhavat / pAThazAlAto madhyAnhavisarjanasamaye sarve bAlAH pAThazAlAto nirgacchanti tadA khAdyapadArtheSu bhojanarucirjAyate tanu svAbhAvikam / tatsamayAnusAriNI paddhatimAdRtya zreSThI svavAlAya khAdyamAdAtuM pratyahamANakadvayaM dadAtimA vidyopArjanazIlasyAmaracandrasya saMvardhanaM kulInagRhasthasyevAbhavat / ata eva svasmai pitrA dattaM yadANakaiyaM / tasmAtkhAdyavastyAnIya tatra svamitrANi dAyAdAMzcakre / etenAmaracandra H svamanasyAnadaM mene| AnaMdo'nyetAdRzaM vastvasti hi tasya vyaktatAM vinAtasya bhogyatvaM na jAyate, ata eva tasya vyaktatAdarzanAya svakI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NitaM vastu sarpamitrebhyo dadAtisma / vidyopAsti kRtavato'maracandrasya pAThazAlAyAmadhyApakenaitAdRzo niyamo vijJApito-yaH kazcana cchAtraH pAThazAlAM prathamameva samAgacchet sa prthmaaNksthaanmevaashryet| tasya prathamAMkacari- saMpAdane manasyetAdRzI tIvecchA samajAyata yathA prabhAta utthAya vItarAgaprabhu smRtvA snAnAdi nityakRtyaM vidhAya bhojanAdi kRtvA pratyahaM zuddhavastrANi paridhAya sarvacchAtrebhyaH prathamameva pAThazAlAM nityazo gacchatisma, sa eva pratyahaM pAThazAlAyAM prathamAMkamAdadAtisma / zanaiH zanairevaM so'pyabhyAsaM vidhAya paMcabhapAThayapustakAbhyAsaM samAptavAn / anayA rItyA tasyAbhyAsakrama ujvalatAM prAtaH sarvajanAnAM saMtopodbhAvakazcAbhUt / tasya pitA vIrasenastasya buddhivikasanaM yathA bhavettathAvidhameva prayatnaM cakAra // kiMca ramaNIyatAvilasitasya nagarasya gaMdhAdisiktaM nidhUlikaM rAjapathaM sAyaM bhramituM saputra eva ra pratyahaM jagAma / pathi pracalanasamaye zreSThI svaputreNa yaH pAThazAlAyAmabhyAsaH kRtastaviSayakAneva praznAn papraccha vAlam / evaM svAtrazikSaNakArye pratyahaM sa rasajJa AsIt / yadA'maracandrasya zikSaNaM pUrNatAmavApa tAvatasya mAnasikamavRttInAmapi zubhatattvAni zanaiHzanairudghATitAni saMjAtAni, tadA sUkSmA mahatI ca - prakRtiH zarIraracanayA mahodAsatAM prAptA tasya manasi svataMtratayA sthitA rucirarucirapi spaSTatayA zarIreNa hAhAhAharUpamApArakara Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha maha nAdAtmya banA ! puruSArthacatuSTayasya bhUmiryanmAnuSaM zarIraM tadutpAdayitroH pitrorupari tasya paramapUjyatA paramAdaraca sAhajikaH zarIreNa sahaivAjAyata / suzrAvakANAM sAmAyakAdIni nityakarmANi prakRtipratibaddhAni. tathA nityakarmAGgavat mAyaM prAto mAtApitrorabhivAdanaM suzolatayA vidadhAtisma, rAtrau yadA svApaM kartu gacchati zayyAyAM tadAdau pitRvandanaM nityazaH karotisma / ityevaM tasya cittaM dharmakArya sarAgatAmanuvabhUva / MmAtRdevo bhava, pitRdevo bhavAcAryadevo bhavetyAdIni vAkyAni zAstreSu bahuzaH zrUyante janamukhebhyazca, paraM tAdRzasUtrAtmakabodhaparizIlinAmamaracandratulyAnAM kepAMcideva supAtrANAM hRdayeSu vilasitasma smygbodhH| vIrasenarAjakumAryodharmabhAvanApratikRtiH kIdRgAsIditi tAdRzaputracaritavarNane dharmabhAvanAvAn puruSaH ko na jAnIyAt ? anyacca tasya gRhe devavandanapracAro'pyapUrva evAbhavat / zuddhacittAdarzakaprabhAte pratyahamutthAya vItarAgA/ saMsmRtya snAnAdi kRtvA zuddhavastrANi paridhAya caityaM gatvA tatra vItarAgadarzanaM kRtvA taM saMpUjya copAya gatvA yadi sAdhavaHsamAgatAstadA teSAM darzanaM kRtvA bhojanaM kartavyamiti tasya gRhe niyamo'bhUt ! kathaM manuSyatvalAbhapaMpAdakajIvanadazAyAM pratyahaM bhavArNavatArakavItarAgamahAvIrasya dhyAnAdi bhavadAvAnalazAntaye zrAvakairavazyameva kartavyamiti jJAtvA sa pratyahamakarot / zArIrikazaktInAM mahatvaM mapAipa para rahAhAhapahapahapa sapA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vismRtyAtmazaktivikapanamArge pravartitavyaM, svasvabhAve namratAGgIkaraNIyA, janAnAM svAbhAvikamanonaivalyazrI sthitipreraNayodbhUtAnAM dopANAM nirNAzahetave trapAtvamaGgIkaraNIyaM manasi, devavandanaM sAnAyakamatikramaNAdiparidharmasAdhanaM calAghayatAM janAnAM panaHsa madamAnAdidoSAH praveSTamavakAzaM na labhante. dRzAni santi hi te dopAsteSu kAryeSu janAnupadrotuM na pravartante, pravRttAzca vA dharmakAryaprabhAvAta satvaraM vidhN| seran / svavaMzAcAre paraMparAsemAgatadevapUjAnantaraM bhAle kesarayuktacandanasya candrakaH kartavyatayA pratidina prAptaH kartavya evetikartavyatAmamaracandraHsvamanasi bAladazAyA Arabhya eva jJAtavAn / zikSaNazAlAyAmanekaprakRtivilasitA bAlAH samAgacchanti, teSu bAlyAvasthAsAhajikacApalyAdidopatayAbharacandramAle candrakaM dRSTvA taviSaye te vAlA viruddhacarcA babhUvuH paraM taizca kRtAmavagaNanAmavadhUya svakulAcAraM poSTumanAH ra svapitRparamparAmAptamAcAraM dRDhatyA svIkRtavAn / Ajanma samprAptAM kulAcArabhAvanAM jAtucidapi na tatyA jAmaracandraH / etAdRzamAnasikavRttAveva janAnAM saMskArAH pratiSThitA bhavanti, teSAmevAMzebhyaH svavaMzakIrtilabdherAgrahaH svavANijyapradarzanakuzalatA svajAtijanapramodakAryakaratvaM svanivAsabhUmimahattvakhyApanatvaM svadezapakSapAtapremAtA ca samudbhavati! taduparitanalAbho'pyetAdRzamAnasikamabAheNaiva janAnAgAtmavRttau nisspdyte|| karapadaharamA hAhara PAHARYANA mahatyA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SINGH tasya mUlyaM tu na kimapi pratipAdayituM zakyate kenApi pitRjanaparaMparAgatasusaMskArANAM janAnAM mana2 syanekAH satpravRttayaH sphuranti, vayaM tAn gRhasaMskArAn kathayAmastAdRzA manovRttayaH satkulInAnAmeva prbhvnti| zikSaNazAlAyAM pratibhAvatAM dInabAlAnAM pitRdvArA pustakAdivastudAnaM tathA pAThazAlAprAptazikSaNakarasya ca kArayAmAsa saH / etAdRzI manovRttistasya bAlya eva prApteti zrUyate janakadvArA, bAlo'pyamaracandraH sarvavyasanebhyo nirmukta evAbhavat / grahagrasta iva vyasanAdhIno jAtucidapi na babhUva / vyasanazIlinAM chAtrANAM samparkamapi svAbhAvikyA manasvitayA na saha iyaM pariNatirapi svagRhasaMskArasyaiva phalam / aihikapAralaukikasahAyakartRkadharmavazaMvadAnAM janAnAM saMtAneSu kadApyetAdRzavyasanaM na bhavedeva / evaM mAtApitRparaMparAgatasacaritAnAM saddharmavatAM janAnAM hRdayeSu susaMskArA dRDhA bhavanti, tenaiva teSAmapi prajAsu svasvabhAvAnu. karaNatvaM bAlAnAM vAlyadazAyAmeva supratiSThitaM bhavati susaMskArANAm // iti zrIparamapUjyadIrghatapasvivayovRddhavimalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahArASTradezoddhArakapanyAsapadadhArigaNivaryahiMmatavimalaziSyazAntamUrtipravartakazrIzAntivimalaviracite zrIvimalagacchAdhipatidharmadhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAMtavAcaspativizvavandanIyagaNivaryAmRtavimalacarite caturtha prakaraNam // mahattpatya Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amRta tama paramazrAvakasya vIrasenazreSThinaH pravRttevibhAgasya jJAnamasmAbhiragretanaprakaraNena viditaM tathA paramasuzIlasyAmaracandrasya vidyAbhyAsaH pUrNatAmA tadA taM svavANijyakAyeM niyoktumiSTavAn zreSThI, tasyAraMbhamapi bahuzazakAra sa svatanujenaiva saha sarvatra jagAmApaNe'pi svena satraiva taM sthApitavAn / vyavahAriNAM vaNijAM vyavahArapravRttAvapi krayavikrayarUpavyavahAre taM yuyoja / dharmakAryapravRttyartha kadAcit sabhAM gacchet , jAtucit samAgatAnAM sAdhUnAM vyAkhyAnaM zrotuM saputra eva vyAkhyAnamaNDapamagacchat / vIrasenazreSThino manasIdRzI tIvecchA samajAyata kadA buddhimantaM matputraM vyApArakalAkuzalaM dharmakAryanirataM paropakArakaraNazIlamucajanaparicayavantaM satvaraM kariSye, paraM secchA tasya pUrNatAM nApa. kathaM tadicchAvighAtakIM tasya zarIre jvarapIDA prAdurabhavat / tasya tAM nivartayituM kauTumbibhipajAM dvArA vahava upAyA yuyujire, paraM sa vyAdhistasya zarIre'. ntimatAM prApat / sa zraSTinaH zarIraM kaalmaadkrot| svIyAn kauTumbikajanAnAptajanAMzca mitravage ca . paridevanavAchauM nikSipya paralokaM gatavAn tasyAtmA / vRkSaH pakSiNAM puSpapatrachAyAbhiryathAzrayadAtAsti tathA'smiagati sarvamaMsArapravRttyanabhijJAnAM sukhaduHkhAdidvandvamajAnatAM bAlAnAM dhanavamrAdidAnena pitAzrayadAtA popakazvAsti. ata eva cintAganyamanamo bAlAH pitRvRkSacchAyAmAzritAH mukhamanubhavanti, tatsukha Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamaracandrasya saMsAratApanivArakapitRcchatre vinaSTe yauvanapravezAtprAgeva sarvacintAzUnyAyAM kaumArAvasthAyAmevAdRzyatAM gatam, tasya pitrAdhArAH sarvamanorathA bhmaaH| janakamRteranantaraM paralokagatasya pituH saMtoSArtha kAryANi vidadhatA sahodarAnpratyaudArya darzayatA svasaMvandhijaneSu ziSTatAM vardhayatA vyavahArakAryAvalokanaM , * kurvatA janatAzubhaMkarANAM kAryANAM yogyAyogyaM vicAratayA svAtmAnamasatpathAnnivartayatA suputreNAmaracandreNA nuttaraM pitRtarpaNamiti vijJAyate sma / paropakArAya satAM vibhUtaya iti vAkyamamaracandraH pitRparaMparAgatabhAgadhe| yavat saMjagrAha, janakAtmanaH prItyartha zubhakAryANi kartavyAnIti tasya manoratho nopazamaGgataH / tacchubhasaMkalpaparaMparArUDhaH sa lokakhyAtyartha dharmArjanAya ca pAnthajanodanyAnivAraNAya satkUpAdIni kArayAmAsa, caityajIrNoddhAraM janamanojJAnavRddhayartha pAThazAlAca, sadAviharaNazIlAnAM sAdhUnAmAzrayArthamupAzrayAzca tena nirmApitAH / akAraNadayAvatA tena dInajanopari dayAM kRtvA'nnAdi datvA saMtopitAzca dInA evaM satkAryarUpAalistena pitre'pitA / janakAjJAnusaraNaM kurvatAmaracandreNa pitRyazaHparamparAbhyudayaH svIkArya evetyapi pitRsaMtoSajanakakAryamamanyata. jIvatA matpitrA yathA svavyavahArakuzalatvaM saMpAditaM tathA mayApi kartavyamiti / svamanasi nizcikAya sH|| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amRta tam kiMca vIrasenazreSThino vaNigvargeSu mahatI prtisstthaasiit| tathA vANijyakArye'nekAni mitrANyapyabhavan / kecana tasya pitari paramapremavanto'pi / evaM pitRkRtasarvajanasnehamayI rajju draDhayitumanAH suputro'maracacari-- ndrastathaiva pravartate smaivaM svapitropArjitAM kIrtimamaracandro manonaizcabhyena rarakSa / ityevaM paralokagatasya pituH zubhaM bhUyAditi manasikRtya sarvakRtyAni suputreNa tena kRtAnyabhavan / itizrIparamapUjyadIrghatapasvivayovRddhavimalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahArASTra dezoddhArakapanyAsapadadhArigaNivayahiMmatavimalaziSyazAntamUrtipravartakamunizrIzAntivimalaviracite zrIvimalagacchAdhipatidharmadhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAMtavAcaspativizvavandanIyagaNivaryAmRtavimalacarite paMcamaM prakaraNam / / manorathapravAheNa nIyante sarvajantavaH / pravAhaM taM vibhidyaiva vidhiranyattanoti ca // 1 // lalATalikhitAM rekhAM na mASTuM prbhvejjnH| iti vicArya dhIreNa vartitavyaM nirantaram / / 2 / / yuvAvasthAsamArambhe tasthuSo nAgarikavaNijAM madhye'gragaNyatAmanorathaparamparAmAracayato janakayaza au jvalyalAlasA sevamAnasyAmaracandrasya jIvanapravAho vANijyavyavahArAcchIghamanyapathamevAGgIcakAra / tatkAraNaM tu sAmAyakAdIni dharmakAryANi caityavandanAguruvandanAdisatkarmANi pitRparamparAprAptAni manAgapi na tatyAja, Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tena dharmabhAvanAM bhAvayatA pituH pavitrAcaraNena pathA pracalatA vANijyaM kurvatA svapUrvoktanityakarmANi ra paralokagatasya pituH zAntyartha jAtucidapi na visasmire / yatha vANijye manoruciH zaithilyaM prAptA svanagara samAgatasAdhujanAnAM mukhAjanirgataparamavairAgyavacAMsi nizamya pratyahamamaracandrasya cittaM raMbhAtvagvadasAraM | saMsAraM bhAvayato nirviveda / AtmakalyANAya ca tasya zramaNadharmajighRkSA samajAyata, tena tathAvidhazubhabhAvanayA svavANijyamapi zanaiH zanaiH samApti nItam / anenaiva vyavahAreNa nagaravaNigjaneSu vividhajanazrutirabhavat / paraM ca taM janApavAdaM manasyagaNayatA tena svApaNasya sarvAmapi yogyAM vyavasthA nirmme| tato'maracandraH . svabhrAtrA zakunarAjena saha saMsAramRgatRSNakAjalapipAsAvAraNAya yogyatAM prApakAya sAdhuguNaviziSTasadgurvanve SaNAya ca pAralaukikAbhyudayAya svanagarAca zubhaM muhartamavalokya gurjaradezasthitarAjanagaragamanAya niryyau| ra svagRhAi dhUmazakaTanirgamanasamayamAlokyAgnizakaTagRhamAgatya sa mUlyaM dattvA rAjanagaragamanaparyantaM pramANapatraM gRhItavAn / tato hastinApurasakAzAt kRzAnurathaH samAgataH, sAyaMsaMdhyAsamayazcAbhUt / yathA loke navInA kanyA sabhAgyodayena prAptaM varaM varItuM svazarIraparihitasarva vibhUpaNazobhitA mAtRgRhaM prApya muditA - bhavettathA saMdhyAruNitAkAzabhAgavastreNa svIyaM zarIraM bhUpayitvA tArakAgaNaiH sahodayaM yAntaM rohiNIramaNaM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tama varItumicchukhiotkaNThitAbhavat . tAM ca vilokya pAdapoparisthavihagA api susvaraM vivAhagItAni gAyanta iva | zabdAnucArayanti / etAdRzasamaye zivalakSmIvaraNAyotsuko'maracandraH svabhAvAzakunarAjena mahAnisthasya kanichavargenyapIdat / agnistho'pi lohavizepanirmitAdhvani zIghratayA cacAla / atha tatrAgnirathasthitibhAjAM pAntha. janAnAmupavezanArtha madhyamotkRSTakaniSThavargatrayamasti mArgadravyavyayAnusAreNa / atra jagatyAM svanirmitapuNyakarmabhI rAjatvaM prAtA rAjanyAya tathAnye dhanino vyavahArakuzalAstathA vAdaviSayanipuNAzca rAjakAyeM rAjJAM matipradAtAro sacivAstathA vAdaviSaye'nyatrApi rUpyakapaMcazataparimitaM yeSAM vetanamasti te sarve'pi dhUmazakaTasyottamavarge nipIdanti, tatra sadbhAgyavatAM teSAM svazarIrasukhApAdanamAtra eva dhanavyayaM kurvatAM manaHsaMtoSArthamuttamavarge | vividharacanAyuktAH payakA vigutpradIpAzca khAzca racitAH santi. mAge udanyAvAraNAya zItalaM jalamapi sthApitaM bhavati. tatra te bhAgyavantastriguNamUlyaM dattvA nipIdanti / ye ca madhyamasthitimantaste dviguNamUlyaM datvA madhyamavarge sthAnaM labhante, tatra pUrvoktottamavargAt kiMcinnyUnamopaskaratvamasti / ye cAtra jagatisAmAnyajanAH santi te kaniSThavarga sAlpaM mUlyaM dattvA sthAnamarjayanti, paraM cottagamadhyamavargayorjanabAhulyaM na vartate, kiMca kaniSTavarge nipaNNAnAM janAnAM mahatI janabAhulyatA vartate. yathAdhunikakAle sinemApradarza Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahakaharahavAbAhadAya pAiraharAkara nArthamane ke janA yathA sabhRhayanti tadavadatrApi janasaMmardo mahatA pramANena vidyate / dhUmazakaTasya tRtIyavargasthAnasya nAmadheyamAMglabhASAyAM tharDaklAsa iti kathayanti janAH / tatra sthAne kecana janAH svasvapAdAna hai prasArya prasvapanti, kecana narmakarmakuzalA narmavacAMsyucAyanti, kecidadvipaMcAzatpatrAtmakaM raktazyAmalitamaMkAnvitaM krIDanakavastu gRhItvA parasparaM ramante rAtrinirgamAya, kecana narmavacasyaTTahAsena nidritajanAnupaplavayantisma / dhUmazakaTasya kaniSThavargasthAnaM tu vividhasvabhAvavajjanasamudAyena jagadarpaNamiva pratibhAti, kajanasamudAyena yeSAmAnandajighRkSA cettatraiva sthAtavyam / draSTAro'pi vividhasvabhAvavato janAnanubhavanti / etAdRzavividhasvabhAvairmanujaiH pUrNasyAmirathasya tRtIyavarga niSaNNo'maracandro'pi svabaMdhunA zakunarAjena saha pAnthatAM vidadhe / dIrghapravAsatayA zakunarAjasya sarvasaMkalpazamanI nidrA saMprAptA, amaracandro jAnadevAbhavat , bhAvicintanAM ca cakAra / analarathaH svagatizIghnatayA prasravaNagirimullaMghyAmranimbamadhukapriyaMgupAdapaiH pUrNA gurjarabhUmi praviveza, dhUmazakaTamArgamubhayataH zAhalabhUmi sasyapUrNAni ca kSetrANi vilokya marubhUmitaH samAgatAH pAnthalokA jahRSurAnandaM ca lebhire / amaracandro'pi svabhrAtrA sahAvarNanIyagurjarabhUmisauMdayaM vilokya nananda / zanaiHzanai rAjanagarAbhyarNatA samAgatA / tadAmaracandrasya manasi navInamano Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthA utthAyotthAyopazamaM gacchantisma / antatA'gniratho rAjanagaraM prApya svasthitisthAne sthiro'bhUt / tadA amRta- tatra niSaNNA janA yugapat khalakapotanyAyena svasvasthAnebhya uttIrNAstadA pAnthamAravAhinaH kiMkarA vetacari- nadAnena sarvapAnthAnAmadhvanInopaskaraM srvmnlrthsthitisthaanaavhinisskaasyaamaasuH| tataH pAnthA haya zakaTasamudAyaiH svasvasthAnaM pratijagmuH / amaracandro'pi zakunarAjena saha tatrAsannavizrAmabhuvanaM prApya / nivAsaM cakAra / parolakSaparipUrNajanavajarAjanagarasya saMstava ubhayomA'troryadyapi nAsIttathApi svabuddhiprAvalyena tejasvitayAmaracandraH klezaM manAgapi nApa / athaikasmin divase dvau bhrAtarau nagare bhramantau caityavandanaM kurvantau ca rAjanagarasthitadevazAhazreSThinaH pATake sthitaM jainopAzrayaM gatvA tatra sthitAnAM sAdhUnAM / vandanAM cakratuH / tasmin samaye tatropAzraye bhavijanasaMtArakaH sarvAgamasaMvedI dezanAdAnacaturastejasvI panyAsapadadhAryanuyogAcAryoM nAmnA dayAvimalagaNivaryo virarAja / kRpAlurmunivarastadAnIM svavandana| koMstayoH sukhasamAgamapRcchAM vidhAya kutaH samAgatau kimartha cetyAdipraznAna papraccha, tadA tatpraznAnusAreNAmaracandro'pi bhASate sma guro ! ahamindraprasthavAstavyo'smi nAmnAmaracandrastathA'yamapi mabhrAtAbhidhAnena zakunarAjo'sti / AvAM svakarmaNA nimnonnatagatiM gachatAM jIvAnAM paramakaSTadAyicaturgatisaMsAroda harayAkaraharararararararararararasa pahA pharapharArA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamAraparamaparAya:55sayapApalyA para dhititIrSayA paramaguru padezamayIM dharmanIkAM mRgayitumAgatau svaH / tAdRzaguroHsamIpe pArivAjyaM gRhItvA''tmonnatikaraNAya nijagRhAnnirgatI svaH / ityevaM praznaprativacanaM dadAvamaracandraH, pazcAt kiMcitkAlaM tatra sthitvA guruvandanaM kRtyA svabhrAnA maha svAvamocanaM pratyAyayau / guruprathamadarzanasamaya evAmaracandrasya gurUpari paraM premAvirvabhUva, pazcAcchanI bhrAtarau gaNivaryasya saMgati viddhtuH| tasya saMsAranivatenakarI dezanAM punaH punaH zrutvA / tayoryathA yathA gaNivaryasya saMgatikhardhata tathA tathA guruM prati vizeSataH sadbhAvanA dRDhIbhUtA samajAyata / amara- / candrasya hRdaye dIkSAgrahaNavIjaM navapallavitamabhUt / tAbhyAM nizcitaM ca yadi dIkSA svIkAryA cedasmAdaguroreva / / gRhaNIyA nAnyasmAt / etAdRzazAntamUrtisAdhulakSaNasaMpannAdasmAdgurorevAsmAkaM paramoddhAro bhaviSyati, ato'smAd guroreva saMsArocchedakarI dIkSAM svIkArya tasya caraNakiMkarau bhUtvA tasyAzrayacchAyAmAzritya zivavartmani yatitavyaM lokakalyANamArge'pi ca / evamamaracandraH svamanasi nizcikAya / atha ko'sau dayAvibhalagaNirityAkAMkSAyAM tasya paTTaparaMparAM vakti-tapogacchaparaMparAyAH SaTpaJcAzattame paTTe sthitasyAnandavimalasUreH paraMparAgatavibhalagacchasthitapaTTadharaH panyAsapadadhArI dayAvimalagaNirabhavat , tatsamaye rAjanagarazraSThiSu mukhyatayA gaNanAM prAptaH zreSThI manasukhanAmAparazca yamunAkhyazra, tau dvau dayAvimalagaNeH vazaMvadAvabhUtAm / gaNivaryasya tatsamaye rAjanagare Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahatI pratiSThA''sIt / tasya pIyUpavarSiNI saMsAratApopazamanI bhavyajanobodhanadakSAM giraM zrutvA tatsthA bahavo janA gaNivarye prmaavirbhaavmaatenire| ekasmin mamaye gaNivoM janasadami janazAntikartR vyAkhyAnapari- mupAzrayamadhye cakAra. tabyaNAya bahavaH paurajanAH saMmilitAstavyAkhyAnaM yadA samAtimagacchattadA ni khilAH zrotAro janAH kAzI vizIrNA babhUvuH / kevalamamaracandraH svabhrAtrA saha tatra niSaNNo'bhavat / / sarvajanavizIrNanAnantaraM to do bhrAtarAveva gaNivaryasya dRSTipathaM gatau / tau dRSTvA tayoH zubhasaMkalpaM dRr3havairAgyaM cAkalayya sarvavastuniHspRho guruH "asti kiMcitkArya" mityapRcchat / tadA tatprativacane'maracandra Uce-tatra bhavatAM pIyUpavarpiNyA vAcayA caritena cAvayomanaH paramaM saMtoSaM prAptam . tatrabhavato dIkSAgrahaNalAlasA nau vartate'to bhavamocinI dIkSA dehIti tasyAmRtakalpAni vAMsi zrutvA gurustayoIDatAM parIkSya : sarvasaMghasya sumatiM gRhItyA zubhaM muhartadivasamavalokyASTAhikAmahaM kArayitvotsavAnte vikramasamayAtItavasvekanidhyakamite varSe mArgazIrSamAse zuddha pakSe tRtIyAtiyo vidhipUrvakaM vAdinanAdapUrvakaM tAbhyAM pArivAjyaM vitatAra gurustayormadhya eko'maracandro nAmnAmRtavimalazcAnyaH zakunarAjo nAnA sumativimalo babhUvAlataH myazubhabhASAyAM pUrNAyAM yogyagurusaMgamane saMjAte navInamuneramRtavimalamya manasi mahAnAnandaH / papapapapapaparayayApapara Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | samajAyata / saMsAratApopazamanI gurucchatracchAyAmAzritya dvayormunirAjayorjIvanadazA kyApyavarNanIyA maMbabhUva. panyAsapadadhArI dayAvimalagaNivA'pi yogyaziSyatAsaMpAdanadakSI guruparicaryAkuzalau vidyAsaMpAdananipuNo zAsanaprabhAvako dvau ziSyo samajAyetAM tenApyAtmAnaM dhanyaM mene| asmiJjagati devaM kimAtanotIti na kenApi jJAyate jJAsyate vA, kathamindraprasthavAstavyasya dhanikavyavahAriNaH putrasya cAritralakSmIvaraNaM / janahitakaraNaM ca va lolupatAsaktajanaivarNitaM gArhasthyasukhaM ca kya, anayoraMtaraM nirdhArya tena sarvadhanikavaibhavaM ca parityajya saMsArasamudratAriNI naukAsamA dIkSA yadgRhItA saipA na svalpA vArtA, kiMtyatimahajjanacaritamIhagevAsti / asmiJjagati dIkSAgRhItAro janA matibhedena bahavaH santi paramamaracandravaddhanikavaibhavaM . tyaktvA mAyAM ca padAhatya cAritryalakSmI varayitAraH zAsane viralAH santi // itizrIparamapUjyadIrghatapasvivayovRddhavimalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahArASTra dezoddhArakapanyAmapadadhArigaNivaryahimmatavimalaziSyazAntamUrtipravartakamunizrIzAntivimalaviracite zrIvimalagacchAdhipatidharmadhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAntavAcaspativizva candanIyagaNivaryAmRtavimalacarite SaSThaM prakaraNaM samAptam // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ <<<Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsI nAvasat paraMtu zAhapuranivAsisaMghajanairAdarapUrvakaM kRtAM vinatiM zrutvAnyamAsacatuSTayaM zrInagarasthitazAhapure maMgalazreSThipATake'karot , tatrApi caturmAsAbhyantare tatratyajanAn sUkSmANAmapi tatvAnAM nirUpakANAM jJAnapUrNatAdarzakAnAM ca mahApuruSANAM zAsanAgrayatAsampAdakAnAM paMcacatvAriMzadAgamAnAM vrataM kArayitvA "janaiqhane kIdRgAdaraH kartavya" itijJAnamAhAtmyaM samyag darzayitvA tapazcaryAprabhAvamapi samyak saMzrAvya dharmasUryodyotena janamanaHkamalAnyuighATayAmAsivAn / tRtIyAM caturmAsImapi tatra zrInagara eva sopAnAzrayanAmakopAzraye tatrapATake pATakajanAgrahAta saziSyo munirakarot / tasya gaNivaryasya vANIpravAha etAdRzo'bhavat tatratyajanA munau snehalA babhUvustasya jJAnAgAdhatAM vyAkhyAnapaddhati cAlaukikI vijJAya sarve mohitAH sNjaataaH| atratyacaturmAsyAM tatratyajanAn siddhitapasaH prabhAvaM jJApayitvA siddhitapo'cokarat / asmin siddhitapasi paMcazataM janAnAM samuditamabhUt / tepAmagre tattapaso mahimAnaM vyAkhyau / asmin / jagati mahAlabdhayaH pronnatAH zaktayazca pUrvAcAryemahAprayatnaiH saMpAditAH santi tapobalAt , yato janairyathAzakti siddhitapasi yatitavyaM, tathaivaitAni tapAMsi zAstroktavidhinA sauSThavega sAdharNikavAtsalyena dharmavatsalatayA codyApanIyAni, yAmudyApanAM dRSTvA janA jJAnAya pravarteran tathaivAcaraNamapi kuryustpomhimaanmpi| 10 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lama jAnIyuretAdRzena gurUpadezena siddhitapaso mahAn maho janaiH samakAri, yasyotsavasya vyavasthAM zreSThI hukamIcandro joitArAmathAkurutAm / evaM trivarSamadhye tricaturmAsI vyadadhAnmuniH, teSu madhye zrIrAjanagapani re'nekavAkAryANi janaiH kAritavAn / tatsAye munizrIamRtavimalasya zAstrAdhyayanazailI cAgamAnAM cAbhyAsaM vilokya tadAnIMtanA janA mumudire, rAjanagarIyasarvaprajA Agamoktavacanopadezena dharmasannAhavatyo'bhUvan / ito gaNivaryasya zabdaghoSamayo dezanA pravartate'to'mRtavimalamunerabhyAsaH saMpUrNatAM praaptH| asmiJjagati mahAnti praznaprativacanAni pradAtuM vidyApITheSu tathAnyAsu pAThazAlAsu parIkSA niSNAtatAvazyakI nAsti, kathaM janAnAM praznaprativacanazaktine parIkSAto bhavati, kiMtu granthatalaspazyabhyasanAdeva jaayte| nimitapAThyapustakeSu nirdhAritapustakasyeyatpramANaM vAcanaM kRtvA parIkSottIrNAnAmadhyayanarItina satyA, kathaM / zAstramaryAdayA kasyApi viSayasya talasparthadhyayanamantarA janAH zAstrANAM pAraMgaminaH praznapativacanadAnasamaya na jAyante / asmin samaye munizrIamRtavimalasya buddhiretAdRzI kuzAtrIyA'bhavadyathA praznaprativacanadAnasamarthA jAtA / anyacca sa yaM yaM viSayamaMgIcakAra tasmin niSNAto babhUva / svasya svAdhyAyArtha vipulAni sAdhanAni saMrakSaNIyAnyevaM tasyAktamabhUt / gaNadharanirmitAgamAbhyAse pUrNatayA yati Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavyaM teSAmupaniSadapi samyaktayA jJAtavyA, iti matvA zAstratalasparzvabhyAsavAn samajAyata / pratyahaM sa zAstrAbhyAsasyAgrapathaM dadau, kathaM jagati lokakalyANAyAtmano zivalakSmIvaraNAya ca tenAgre gNtvymaasiit| sa muniH svAdhyAyavalena jagatA nirdhAritamuccapadaM praaptH| vidvajjainAcAryanirmitagranthAnAM tathA tathottamapustakAnAM paricayo'vazyaM kartavya iti mahArAjAmRtavimalasya muneH prazaMsanIyA paddhatirabhavat / evaM dIkSAgrahaNAnantaraM tatra zrInagara eva varSatrayaM samatItam , tadA tasya vicArazailI pUrNatAM prAptA svAdhyAyo'pi prabalo jAtastasya jJAnadRSTirapi zAstrArNavAgAdhatalasparzatAM prApa, tarkazaktI satyazodhanasamAlocanApyapUrvAsIt / asmiJ jagati sAdhanasaMpannA janA yAtsAhavantaH syustarhi kiM kiM na kurvanti ? jano'yaM / jagati pAMca tikakAryeSu cAntarikamanovijJAnazaktiSu yAdRg vivardhiSAvAJ jAyate tAdRzaH saMvardhate niHsaMzayam / tasyaivAmRtavimalasya muneH svAdhyAyo yathA yathA samavardhata tathA tathA tasya kIrtirapi sarva janapade vistRtAsIt / yatra yatra janavajaiH prArthitazcaturmAsI nyavasat tatra tatra tasya vidvattA yauvanatAM prApa / | zrAvikAdhAvakavRndastasya vacanamAdhuryamayI vyAkhyAM zrutvA svajanmAvandhyatAM matvA svAtmAnaM ca dhanyaM mene|| hAhAhAhAhAhAhA.pa.kaharU pramANa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itizrIparamapUjyadIrghatapasviyopaddhavimalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahA rASTradezoddhArakapanyAsapadadhArigaNivaryahiMmatavimalaziSyazAntabhUrtipravartakamunizrIzAntivimalaviracite zrIvimalagacchAdhipatidharmadhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAntavAca spativizvavandanIyagaNivaryAmRtavimalacarite saptamaM prakaraNam // asmi jagati munivihAro munijanAnAM jJAnavAhalyAya bhavati, yathA jalapravAho nairmalyaM prApnoti pravAharUpeNa svayamanyAMca nirmalAna karoti tathA viharaNazIlA munayo jJAnopadezena janamanasAM nairmalyamAtanvanti / mahArAjazrIamRtavimalasya vihAreNa tasya vidyAsaMskAreSu prAvalyatA samajani / evaM rAjanagare janatAgrahAtricaturmAsI kramazo vyatIyAya, tato gurU rAjanagarAcaturmAsyanantaraM zubha muhUrte'nyajanyapadavivirahaNAya pracacAla / prathamaM tato nirgatya pATaNanagare caturmAsI vyadhAt , tato vizanagare, tataH pAlanapure, tato grAmAd grAmaM viharatastatra janAnAM sudhAsamAnadezanayA zAnti vidadhat sarvatra vijahAra muniH, sarvatra janAnAM jainadharmopaniSadamupadideza, janamanaHsu dharmasthApanAM ca kArayAmAsa / yatra yatra mahArAjo vijahAra tatra tatra tasya kIrti zrutvA janA vRndazo bhUtvA tasya dezanAM zrItuM samAjagmugurormadhuravANI ca zrutvA zrA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahasapahara vakAHsvadvAdazavatapAlane dRDhavatA babhUvuH / pratyAkhyAnasAmAyakAdidharmakAryeSu premNA sNyuyujuH| ityevaM teSAM manasi dharmabIjAni ropayana muniH sarvatra vijahAra / sarvajanInahitasamAveza AtmanInahitaM samAvizatIti matvA sarvajanakalyANapravartana eva svamanIpopayoga dadau munivaryaH / mahArAjAmRtavimalaguroH paricayavanto janA jAtucidapi taM na vismaranti / tasya svabhAvasauSThavatayA saMmIlanasvabhAvatayA ca janAstasmin sniyanti smetthamanekagrAmeSu viharana gururamRtavimalo'nekatIrthadevAlayAdibhiH pavitritaM marubhUmisthitaM ghANerAvagrAmaM prAptavAn / tatsamaye tasmin grAme panyAsapadadhArI sAdhuzuddhavratapAlanatatparo gaNivayoM dezanAdAnajanAnAM jananamaraNaklezaM vArayan hetavijayamunivirarAja / taM samAgataM vijJAya gaNivoM bahuzastutoSa, sAnandaM svasannidhau caturmAsI kartumAgrahaM ca kRtavAn , tasya tadAgrahaM vijJAya munivaryo'pyetAdRzamahApuruSaparicaye lAbhaH saMjAyate premAvirbhAvo'pi parasparaM saMjAyata iti vicArya tena gaNivaryeNa saha tatraiva catu. mAsoM vidhAtuM nizcikAya / tatrAnyonyaparicayena panyAsapadavIdhArI hetavimalagaNivA~'pi cAmRtavimalamunevivekanamratAsahiSNutAdiguNavargeNa guNagRhyatvaM cAvalokya so'tIva tutoSa tasmin munI, tasya yogodahanAdidharmakAryANi kArayitvA sUcitavAneva gaNivoM guNijanAnAM guNaprasunasaurabhyamatra jagati kasmi Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amRta zcidapi sthAne'nAkalitaM na bhavatIti / bhavAdRzAH samatAjuSo janA AtmasaMsmaraNalInA bhavanti, paraM cAtra - sahasthitatvena bhavatAM svabhAvo mayA paryAlocitastena mama tubhyaM gaNipadaditsA saMjAyate'to'sya grAmasya cari janasaMmati gRhItvA tubhyaM gaNipadaM dAsya iti me'bhiprAyo'sti / evaM parasparaM vArtayitvA ghANerAvasaMghatam samastaM samAhUya tamapRcchat-adya bhavatAM gRhAMgaNe mahApaMDita AgamavettA paMcamahAvratadhArI bhavataH sarvAn pAvayitumAgato'sti, tasya vaiduSyaM tAdRzAMzca guNAn samavalokyAhaM parituSTo mama tasya gaNipadaditsA vartate, bhavatAM kIdRzI rucirastIti mahyaM vijJApayantu / tadA saMghasamastajanairudIritaM yathA tatrabhavatAmicchA tathA kartuM vayaM sarve tatparAH smaH / asmAkaM gRhAMgaNa Agata etAdRzaH samayo vandhyo mAbhUt / ato yathA bhavatA mAjJA tathA yatiSyAmahe / tasya grAmasya saMghasamastasyAmRtakalpAni vacAMsi zrutvA panyAsaH saMjaharSa, sadya ra eva saMghajanAnaSTAhikamahaM kartumAdideza / mahArAjasyAjJAM prApya tatra janairutsavaH samArebhe, tannirmita AnandaH sarvatra grAme pratigRhaM prasasAra, amRtavimalasya gaNipadamahotsave zrInagarAt saMghavItyupAdhidhArI zreSThizRGkhalaca ndrastathA joitArAmanAmA zreSThI tathAnye ca saMghajanAapi sUryamalazreSThayAdayo'pyAmaMtritA gRhasthAH samAgacchan / Ka ghANerAvapuram / evaM sakalasaMghajanasamakSaM zubha muhUrte munirAjAmRtavimalAya gaNipadavI pradA tadA tatra 661 phaphaphaphaEN Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAme pratigRhamAnanda ullalAsa, tathA zAntisnAtrAdikAryebhyaH zAsanazobhA samajAyata janeSu / atha gaNipadaprAptyanantaraM gaNipadopAdhidhAriNA muninAmRtavimalaguruNA marubhUmigatapavitratIrthasevanAbhilASeNa devadidRkSayA ca panyAsapadadhArizrIhetavijayamunerAjJAM prApya ghANerAvapurAdanyatra vija / evaM marubhUmau kaMcidanehasaM vihRtya pavitratIrthAnAM darzanaM ca kRtvAtmAnaM pavitrIcakAra gaNivaryaH / tatra tatra prAcInArvAcInabhUmigataparyAvartana vilokya tathA sarveSAM vastUnAM kSaNabhaMguratAM bhAvayana tIvasaMvegavAna smjaayt| evamamRtavimalaguruM marubhUmi viharantaM gaNivarya pAlanapuravAstavyajanA AdarapUrvakaM vinItavantastadAgrahAn munivaryastaM grAmamira yAya, tatra mAsacatuSTayApi nyavasat / yatra grAme jainazAsanaprabhAvako gaNivaryAvanekacaityAlayakartRNAM mukhyau / zrAvakauttamau vastupAlatejapAlanAmAnau prAdurabhUtAm / yadA gaNivoM jagAma taM grAmaM tadA tatratyajanA vAditraghoSapUrvakaM purapravezamahaM kRtvopAzrayaM gatavanto muni lAbhayitvA satkAraM caH / tatra bahUni dharmakAryANi zAsanonnatipradarzakAni kArayAmAsa janAn / atra gaNivarya upadhAnatapasAbhAraMbha kArayati sma / tatra rAja| nagakhaTanagaramahIsAnanagarAdivAsino janAH saMyuyujuH / yathA prazasyagurUpAsanabalenAnekamaMtrataMtravidyAsAdhako'nekamaryAdArahasyasAdhanAni saMzikSya vidyAvicchiSyo kRtakRtyo bhavati tathA''nanditazca bhavati, isasa65666666maharumA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarakAra tathAsminnupadhAnatapasi bhaviSTajanAnAM samAja etAdRzagurUpAsanayA sUtramaryAdArahasyatapazcaryArUpasAdhanAni | jJAtvA janupAM kRtArthatAM mene| pAlanapuragrAma etAM caturmAsI kRtvA nikhilagurjarabhUmi pAvayitvA janaciteSu dharmavIjAni ropayan katicivarSANi tatra vijahAra / tataH zauryavatAM dharmAtmanAM ca pAdarajobhiH pavitritAM saurASTra rAmagacchan / asmin samaye tatra prasRtaM DhuMDhakamataM vilokya tanmatadRDhAJjanAnanAditIrthakapratipAditadharmazAsanasamAlocanayA satpathaM darzayitvA punarmUrtipUjanaprakAre samatiSThipad gaNivaryo'tavimalaH / evaM gaNikyopadezena DhuMDhakamataM vihAya muneH sudhAsamAnavANIM zrutvA jainamaGgIcakrurjanAstadanaMtaraM yasyAH kSiteHprabhAvAt kauTilyaprakRtimantaHpApino'pijanAcaMdrazekharAdayo'pi svajIvanaparivartanaM vidhAya zuddhAH / / saMjAtAH, yatra paramabhavyajanasaMtArakA AdinAthAdayastIrthakarAdayazra koTizo munayo'pi prabhUtavarSANi tapAMsi kR- khAtmonnatiM sAdhayAmAsustatra bhUmau zatraMjayagirirAjatIrthasya yAtrArtha gaNivaryo'gacchat / atra zatruJjaye sa nava| navatikRtvo yAtrAM vidhAya tIrthakarabhagavatAMpunaHpunadarzanaM kRtvA svAtmAnaM vizeSatonirmalIcakAra / atra caturmA syavadhiprAgataM vijJAyAnyatra gamanasamayo'dya nAstIti matvA tatra tIrtha eva caturmAsI nyabasat / tatra pAlitAnana gare'STAhikamahotsavazAntisnAtrAdidharmakAryANyanekazaHkArayitvA dharmodyotaM munizcakAra / antataH kArtikamA yasya Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapUrNimAvadhi tatra sthitvA tato vijahAra ca valabhIpuraM samAgatavAn / atra pure paMcacatvAriMzadAgamAn / mahAmunayo lilikhuH / tatratyajanA munyAgamanasamaye vAdinanAdapUrvakaM muneH sanmAnaM kRtvA svagrAma prati pravezayAmAsuruSAzrayaM gatvA tannimittA bahuzaH prabhAvanAzvakruzcAnnajalAdinA saziSyaM muni satkRtavantazca, tena muninA'tra caturmAsI kRtA, nAgarAJ zrAvakAn ghaTavataM paJcacatvAriMzadAgamatrataM kArayitvA dharmonnaticakre, tato nAgarA viharaNatatparaM gaNivaraM vijJAya punaratraiva caturmAsIM kartuM bahuzaH prArthanAM cakruH / paraM cAmRtavimalagaNivaryasya samayadezeSu jainadharmapravRttikartRtvaM priyataramabhavat , sAdhujanerekana sthale na vastavyamiti matvA ca paurAna sAntvayitvA dharmapravartanAya tatazcacAla muniH / valabhIpurAi vihRtya mevADamAlavAdidezajigamiSA samajAyata, tataHprathamaM ratalAmanAmakaM grApaM muniH pratIyAya / tata AdinAthasya tIrthasthalaM nAmnA kesariyAjIti prasiddhaM vartate, tatrAdinAthasya jagadandhatamasanivAriNI zyAmalAM mUrti nirIkSya bahuzo pandanaM kRtvA svAtmAnaM pavitrIcakAra, mevADadeze'pi katicitsamA vijahAra muniH / tato gurjaraprajAnAM vinayaM vilokyANahilapattanAdigrAmeSu viharan vizanagaraM samAgatya : tatratyajanatAvinatimAhatya caturmAsI tatraivovAsa, tatrApyupadhAnAditapAMsi vratavizeSAMzca janAn kArayA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tama mAsa, svasyAmRtakalpayA girA janAnAM bhavabhavatApozamanaM vidadhe gaNivaryaH tato vihRtya sa tAraMgatIrtha jagAma, yatra parvatopari paramAItazrImadgurjaranarezakumArapAlena pAralaukikImunnatiM vidhAtuM dhanacari-vyayenAjitanAyabhagavastIrthakarasya bhavyaH prAsAdo vyaraci, yaM vilokya janAH svajanupaH sAphalyaM manyate / tatra pratiSThApita bhagavatastIrthakarasyAjitanAthasya darzanaM kRtvA saziSyo muniH saMjahartha / atra gaNiparyasyAgamanaM zrutvA rAjanagarIyA zrAvakajanA rAjanagaragamanAya muni prArthayAMcakaH / tatastAraMgaparvatAnamunI rAjanagaraM samAyayo, zrAvakaiH saha tatrAgatya gaNivaryaH sopAnanAmakopAzrayaM gatavAn , tatraiva ca maapctussttymuvaas| tadA sa gaNivaryazciti vAna-lilebhyo'pi kliSTatamAni karmANi kSapayituM tapa eva paramaHganyAH / / prabhumahAvIrasamAstIrthakarA api kliSTAnivarhaNAya tapasAmeva mukhyatvaM menire, tIrthakarapadaM prAptAzca, tathaivAsmAbhirapi tapAMsi saMsAdhya kliSTakozamanaM kRtvA siddhipadaM prAptavyamiti vivekaM ckaar| evaM vivArya gaNivaryeNApi mAsakSapaNaM cake, etattapo'nantaraM rAjanagarIyazrAvakajanatA tattapama udyApanAyASTAhikAmahotsavo mahatA dravya| vyayena kRtavatI, tadodhApanavidhipradarzinI mahatIM varayAtrAM nirgamayituM janamanaHsu pravRttiH saMjAtA, tatsamaye | samagramapyAkAzaM meghAntaritamabhUt / tadA capalApi tAM varayAtrAM nirIkSituM pravRttava punaHpunarjanadRggocaratAM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prApa, dhArAsaMpAtalakSaNAni sarvANyapi yugapat saMjAtAni, vividhanAdavatI meghagarjanApyabhUt / tAdRzI sthiti vilokya janA bhayanAMtacittA abhavan / tadAnRtavimalagaNivoM meghagaMbhIrayA vAcA janAna sAnvayannuvAca "bho janAH ! cittabhrAntatAM parityajya bhagavatastIrthakaradevasya varayAtrAM nirbhayAH prasArayantu bhavaMtaH / eSA varayAtrA sarvanagaraM bhramityA svasthAnaM nAgamiSyati tAvanmeghasya pRSato'pi na patiSyati', guroretAdRzAni pratApajanakAni vacAMsi zrutvA katipayAnAM janAnAM manaHsu zraddhA padaM na dadhI, bhaviSyaddhArAsaMpAtAnAM sarvANi cinhAni khagatAni spaSTatayA lulokire, vidyullatApi zyAmalitamAkAzaM dIptimacake, bhayotpAdakA ghanasvanA api samajAyanta / evagaMbudapAtasamaye'bhyaNe samAgate'pi kecana guruvacanabhAvikazrAvakAstasmin zraddhAmabhisaMdhAya varayAtrArtha vicitravAditranAdapUrvakaM nirjagmurupAzrayAt / rAjanagarasya sarvA api mukhyAH pratolIvarayAtrAM bhrAmayitvA punaH pratyAvartanta janAstAvadguruvacanAdeva meghasyaiko'pi pRSato nApatat / zrAvakajanatAzcaryavatI saMjAtA gurorvacanasiddhi pratyakSAmavalokyAdhikaM zraddhAvatI samabhavat / varayAtrAsamAgatajanA yAvatstragRhaM na prAtAstAvanmeghavRSTiH samabhRt / yadA guruvaryasya caturmAsI uMjhAnAmni grAma AsIt tadA tatpuranivAsibhirjanavajairupAzrayaH saMkIrNo'bhavat , mahArAjo vyAkhyAnapIThamAzritya Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanasA vyAkhyAnaM kartumArebhe, tato vyAkhyAnamadhyasamayAnantaraM gurjarabhASayA kavibhinirmitAni tIrtha karadevayazomithitAni padyAni vanitAndo madhurarAgeNa sadasyagAyatocaistatsamaye'vRtavimalagaNivaryo 24 amRtari-vAcanasamaye svamukhabaddhAM muhapatti hastakRtya punaH punaH saMgamarda, punarvyAkhyAnArambhaH samajAyata / tara guruvaryasyaitAM ceSTAM vilokya tavRttAMtajijJAsubhiH zrAvakaiAkhyAnasamAptyanantaraM papRcche "gurudeva ! atrabhavAn muhapattiM pANIkRtya kathaM marditavAn ? tadA tajjanAnAM gaNivaryeNa praznaprativacanaM dade-pAlitAnanagarAbhyaNa sthitazatruJjayaparvatopari bhagavata AdinAthasya prAsAde dIpazikhayA vitAnaM jvalati / sama, tadani zamayituM muhapattirmayA pANIkRtya mRditA, tena vitAnasthito'nalaH shaantH| mahArAjasyaipA vArtA satyA kimiti nizcetuM janajijJAsA saMvavRdhe, teSu katicicchAvakAstamiNetuM vidyuyaMtramukhena l svasaMstavavato janAnetaM vRttAntaM pracchayAmAsustadA tannivAsijanaistenaiva yantreNa sUcitam-ayaM sarvo'pi vRttAntaH satya eva kuto'smAbhirdevArAdhakapuruSAH pRSTAH tairuktaM vAyunimittacalanena vitAnaM dIpazikhAM pasparza, jajvAla ca, pazcAt kena kAraNena zAnto'nala iti na jnyaayte'smaabhiH| gaNivaryasyaitAM camatkRti vilokya | tatratyajanAstasmina gurau zraddhAvanto'bhavan / etAdRzavacanasiddhapuruSasya pAdanyAsaiH pavitritAsmAkInagrA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mabhUmirmahadbhAgyaM cAsmAkamiti matvA te janAstasmin vizeSato bhAvaM ddhuH| asya gaNivaryasyaitAdRzena prabhAveNeSa mahAn tapasvI devAMzavAn puruSa iti ca vijJAyate sma / grAmAnAmAntaraM gaMtavyaM munibhinektr Ka sthAtavyamiti vArtA'nyaiva, punazca vihArakartRNAM munInAM yatra grAme vihAraH syAttatra tatra dhArmikakRtyAni karta vyAni, dharmapravartanaM vidhAtavyama , janatAkalyANAya cittapravRttiH kartavyA, sarvathA lokasthitirapi jJAtavyA. ziSTajanaiH saha saMstavo vidhAtavyastebhyojanebhyo mAnapratiSThA samyak sNpaadniiyaa| etAdRzena niyamena viharaNaM munInAM phaladAyakamanyeSAM ca hitakaraM bhavati, asmiJjagati buddhivardhakaM ca / guruvaryasyAmRtavimalagaNivaryasya sarve'pi vihArA etAdRzIM dRSTimavalaMbyAbhavan iti vijJAyate tasya critaiH|| * itizrIparamapUjyadIrghatapasvivayovRddhavimalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahArASTradezoddhArakapanyAsapadadhArigaNivarya himmatavimalaziSyazAntamUrtipravartakamunizrIzAntivimalaviracite zrIvimalagacchAdhipatidharmadhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAntavAcaspativizvavandanIya gaNivaryAmRtavimalacarite'STamaM prakaraNam / / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SIL mahArAjazrIamRtavimalagaNivaryo'nekadezeSu vihAraM vidhAya tatra sthitAnabhavyAnapi svadezanayA dharmakAryANyupadizya supathamArohayitvopadhAnatapazcaryAdi ca kArayitvA svajIvanopayoginImAtmakalyANabhAvanAM dRDhIcakAra / paramavidvAn vyAkhyAnavAcaspatiguruvaryapanyAsapadadhAridayAvimalagaNivaryasya pathA pracalanamRtavimalagaNivaryo'pi jainazAsanasyonnatiM yathAzakti vidadhe / tasyAmRtavimalasya pavitrapadAni yatra yatra bhUmau patitAni tatra tatra tasyAmRtakalpayA girA janAnAM manAMsi dharmAkuritAni jjnyire| tato mahArAjasyAntimo nivAsaH zrIrAjanagara evAbhavat / tasya muneH zarIre pakSAghAtanAmakarogaH prAdurabhUt / tenAnyatra gamanazaktyabhAvAt sopAnanAmakopAzraya evovAsa / tasmin rogagrastazarIkhAnapyArtadhyAnaM nAkarot manAgapi / dhyAnaM caturvidhaM raudramAta dharmadhyAnaM zukladhyAnaM ca / dharmadhyAnena svarga labhate, zuklena kaivalyaM prApnoti, raudreNa narakamArtena dhyAnena tiryaktvaM ca-ityAgamavacanAnusaraNaM kRtvA kiMcidapyAtadhyAnaM naakaarssiit| karmakalanAM vicArya tapazcaraNamAtmasmaraNaM ca kRtvA dinAni gamayAmAsa / tasmin samaye sAdhvI jayazrIH hukamIzrandrazca kAcavalayavikretA choTAlAlazca sArthavAhazRGkhalacandrAdayo gRhasthA api samyag vaiyAvRtyaM cakruH / zarIrapakSAghAto'pi viMzativarSaparyantamasthAt tasya zarIre / gaNivaryo yatra yatra mAsacatuSTayamavasattatra tatra Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janA yogyatayA satkurvantisma, paraM tasya citte yA jainadharmapravartanecchA sA saMpUrNA nAsIt / yatra gaNivayoM vyahAttitra dharmapracAramakarot / dharmakAryeSu tathA mahAjanavRndeSu bahuklezavatsu teSUpadezaM vidhAya munisteSAM : klezAna vArayAmAsa, prabhUteSu sthAneSu dharmaH kiM vastvastIti janA na jAnanti, tatra gaNivoM dharmopanipadam bodhayitvA janAn dharmakAryapu pravartitavAn / prema cAvirbhAvayAmAsa tatra jainajainetareSvapi so'mRtavimalagaNivoM dharmakAryANi kArayAmAsa, sa yatra yatra caturmAsImakarottatra tatra tasya sudhAsamAnagirA karSitA lokA jainajainetarA api dezanAM zrutvA harSitA abhavan / bhinnabhinnagrAmeSu pRthak pRthak svabhAvavatAM janAnAM paricayena pavitravihAreSu janatAdareSu munivaryasyApi buddheH kaSArUDhatvaM saMjAtamabhUt / kathaM tebhyo dharmopadezo dAtavyo kAryANi kArayitavyAni caityopAzrayAdinirmANaM vidhApayitavyaM teSAmamRtakalpayA girA tuSTiH / saMpAdanIyA ceti gaNivaryasya kartavyamAsIt / asya gaNivaryasyAmRtavimalasya samaye yaH sAdhusamudAya AsIt tatsamaye'yaM gaNivaryaH suzIlaH kRtAgamAbhyAsastejasvI pratibhAvAn manISI cAbhavat / svasya jIvanasamaye tapasyAdharmopadezopadhAnAdivratAni cAgamatratAni vArSikatapAMsi ghaTavatAni zatrujayanavanavatiyAtrAdi kArayAmAsa / tena dharmodyotane svajIvanasya sarvo'pi bhAgo gaNivaryo dApayati sma, tathA tIrtha Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tam / karANAM guNastutivarNanastavanAni kavitvakhyApanAni gurjararAganirmitapadyAni bahuzacakAra, janeSu ca dharmarasamutyAdayAMcakAra / asmAditagaNyapi dharmakAryANi tenAdarapUrvakaM vidadhe gaNivaryeNa / itizrIparamapUjyadIrghatapasvivayovRddhavimalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahArASTrade - zoddhArakapanyAsapadadhArigaNivaryahimmatavimalaziSyazAntamUrtipravartakamunizrIzAntivimalaviracite zrIvimalagacchAdhIzadharmadhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAntavAcaspativizvavandanI yagaNivaryAmRtavimalacarite navamaM prakaraNam // vikramArkasamayAtItAMbudhidinidhyakaparimite varSe gaNivaryasya caturmAsI pAlanapuranagare jaataa| tatratyajanA vimalagacchIyA bahavaH santi, teSAmatiprArthanayA munistatraivovAsa / tatra munezcatvAro mAsA vyatItAstanaMtaraM gaNivaryasya kIrti dezavyApinIM zrutvA marubhUmisthitazirohIgrAmavAstavyahukamacandrasyAtmajanmA nAmnA hIracandrastatropAzrayamAgacchattatsamaye vyAkhyAnasamAraMbhaH samajAyata, tato gaNivaryo vyAkhyAnapIThamAruhya sarvajanamanondhakAranivAriNI dezanAM sabhAsamakSaM dattavAn , tAM dezanAM zrutvAvasaraM vilokya hIracandraH praznaM vidadhe "guro ! baMdhamokSayoH kiM kAraNamasti, tadviSaye'hamajJo'ta eva bhavantaM pRcchAmi, tadvANIM zrutvA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNivaryo'yaM jijJAsuriti matvA taM yuktipUrvakaM sarva samupadeSTumArebhe hi mithyAtyAviratipaMcayogAH pramAdA Hd baMdhakAraNamasti, kevalAmalajJAnalocanairjinaiH kaSAyA api baMdhakAraNatvenoktA iti veditavyam , tatra mithyAtvaM nAma jinoktAnAM padArthAnAM yathAgamamazraddhAnaM tanmithyAtvam , tadvidhA svabhAvAzrayam agrAhitAzrayaM ca, tatraikAkSavikalAMginAM svabhAvamithyAtvam , tadevAsaMjJinAmekasaMjJinAM dvitIyaM matam / tatrAgrAhitamithyAtvaM SoDhA vartate ekAntaH saMzayo mUDhazcaturtho viparItavinayAjJAnAdibhedena SaTprakArakamasti / tatraikA| ntAgrAhitvaM kIdRzaM tatkathayati / kAlAtsarvasamutpattiH, niyaterapi karmaNastathA naraceSTAtastadevaikAntikaM matam / kecana vAdinaH padArthAn bhaMgurAjaguH, kecana, nityAn manyante, te sarva ekAntapakSamAzritAH, zabdapradhAnavijJAnapuruSAdvaitavAdino'pi ekAntapakSamevAzritAH, ye mithyAtvasya saMzayAdibhedAH pradarzitAste'. pyanvarthanAmato jnyeyaaH| saMkSepatastan mithyAtvaM pradarzitaM, he bhavijanAH ! mithyAmohasya bhedA vistarato / jnyeyaaH| pariNAmakRtasaMkhyA tu tripaSTistrizatI ca mtaa| atastau dazAviratayo nirUpitA, yogA api paJcadaza proktAstatragANAHpramAdAzca jinendraiHpaMcaviMzatisaMkhyAnAH kaSAyA uktAste cabaMdhakAraNaM jJAtavyaM bhvibhiH|| mokSasya svarUpaM tu jIvakarmaNoratyantavizlepaH, karmavizlapasya kAraNaM tu darzanajJAnacAritryatrayam , tatra darzanasya Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cari svarUpaM tu jIvAdisaptatattvAnAM zraddhAnaM darzanaM kathitaM, tadarzanaM sUtre dvidhA nisargAdhigamabhedataH, jJAnaM karmaNAM kSayAt upazamAdapi, tavayaM pratyekaM tridhA kathitaM paramAgame padArthAnAM samyagjJAnamavabodhaH, sa tu paMcadhA'sti, matizrutI cAvadhijJAnaM manaHparyavaH kaivalyaM ceti / cAritryaM nAma pApakriyAnivRttirbudhaiH kathyate, taccAritryaM - jinAgame sAmAyakAdibhedena paMcadhoktam / evaM baMdhamokSayoHkAraNaM saMkSepataH procya munirvirtH| kathaM - munayo mitabhASiNaH / tasya vacanAmRtaM sAdaraM nipIya sarve sabhAsthajanAH prasannA jAtA hIracandrazca pUrva karmaNAM kSayAt sadya eva virAgaM prApya saMyamagrahaNajijJAsAM pradarzitavAn gurave, saMghajanAnumatiM gRhItvA gaNivaryo'STAhikamahotsavaM dIkSAnimittaM kArayitvA paMcadvinavaikavarSe popamAse zuklapakSe tRtIyAyAM tithoM zubhasamayamavalokya guruH pArivAjyaM dadau tasmai nAmnA svaziSyaM hiMmatavimalaM cAkarot / gaNivaryasyAmRtavimalasya prathamaH ziSyo'yaM saMjAto'dyApi jainazAsane sarvasAdhumadhye dIkSAparyAyeNa vayasA'pi ca vRddhaH panyAsapadavIbhRd vistRtavineyamaMDalo vimalasaMghATako'sti, gaNivaryasyAmRtavimalasya zarIre pakSAghAtAdanantaraM vikramasamayAtItavasuSaDnavaikavarSe vyAdhirvRddhi prApto vapuHzaithilyaM jAtama, paraM sAdhumArgAnuyAyitvAt svadharmAnuSThAnaM sa vidhivaJcakAra / antato bhAdrapadamAsasya kRSNatRtIyAdivasaH samAgatastasmin 23 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dine mRti mahotsavaM manyamAno gaNivaryo'mRtavimalaH zarIraduHkhabhayAtRptipramAdAdi tyaktvA navakAramaMtrasmaraNaM kRtvA vItarAgapathamanusRtyAsArasaMsAraM vihAya paralokamagamata, guruvaryasya zarIraM kAlasAdabhavaditi vArtA vidyuyaMtravat sarvasmin nagare prasasAra, tatkSaNa eva zrAvakazrAvikANAM vRndAni sarvapratolyAH saMbhUya zmazAnayAtrArtha nirgatAni, gaNivaryasya mRtazarIraM kASThavimAne samAropya tyAganepathyenAlaMkRtya zAsanadevatA jayatu mahAvIro vijayatAmityAdigaganavyApakAn bhavyazabdAnucArayanto guroH zmazAnayAtrAyai sahasrazo janA bhamahRdayA guruzavadarzanAya rAjapathaM samAjagmuH / tasmin divase dInajanAna vastrAnnadAnAni dApayAmAsuH zrAvakajanAH, zavavimAnAgre dravyamapi vikIrNamAsIta, taddInajanAH saMjagRhuH / guroriyaM bhavyA zmazAnayAtrA zmazAnaM prAptA, tatra candanAdikASThazcitAM racayitvA tatra zabaM saMsthApya hutAzanasAdakurvajanAH / janeSu pazyatsu kravyAdo nAmAmiH pracaMDajvAlAbhirgurormRtaM zarIraM bhasmAvazeSa cakAra, bhUtAni bhUteSu vilInAni jAtAni, bhAvikajanAHsnehena netreSvaNi prasArayantaH svasvagRhaM jgmuH| evaM jainadharmatArako'dRzyo'bhUt , tasya kIrtikusumAnyatra vistRtAnyabhavan , teSu niSadya niSadya bhavyabhaMgA rasamAsvAdayanti / guruvaryasyAmRtavimalasya kAladharmaprAptyanaMtaraM tasya gaNivaryasya paTTadharaziSyazrIhiMmatavimalagaNivaryasyopari sarvo'pi vineyavyavahAra Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApatitaH, taM vyavahAraM susthitamanasA'valokayati sarvadA / so'pi gurusaccaraNapathenAnusaran paralokagatasya / zrI gurorAtmano yathA zAntirbhavettathA svajIvanavRttAMtaM sarvamapi dharmakAryeSu yojayati / panyAsapadadhArihimmata-28 cari- vimalagaNivaryasyApi zAstrAvalokanaprakaraNe ziSyazikSaNatAdhani ca mArgadarzitvamapi sarvamamRtavimalagaNi varyasyaiva bhAti, tena sa gaNivaryaH sarvazAstrakuzalo'sti / sopyadyatanakAlAvadhi mahatA prayAsenAnekadharmakAryANi janasamudAyasamakSaM vidadhAti / vimalagacchIyasAdhUnAM samudAye himmatavimalagaNivaryasya vineyavAto mahAnasti, tasya prathamaziSyaH zrInagaravAstavyaH zyAmalapATakanivAsI kauzeyagraMthinirmAtA DAhyAbhAItinAmA gaNivaryasya vacanamAdhurya dezanAprakAra tyAgaprakAraM cAlokya saMjAtavairAgyaH pArivAjyaM grahItumanA abhavat , gaNivarya ca vinItavAn , tena sa guruvikramArkasamayAtIta navasatanabaikavarSamite kAle tasmai pArivrAjyaM dattavAn tasya nAmadheyaM ca sArAsAravivekakartA haMsa iva haMsavimala ityakarot / tasya dvitIyo vineyo . nAmnA zAntivimalo'sti, sa yodhapurarAjyamaryAdAsthitajayatalpanAmakanagaravAstavyo'sti, tasyAbhidhA tu kSemacandra iti / taM dakSiNadezasthitatale grAme vikramArkasamayAtItaguNavasunakaparimite varSa jyeSThamAsazukla- tRtIyAyAM saMghajanasamakSaM vAdinanAdapUrvakamaSTAhikamahotsavaM kArayitvA dIkSayAmAse vidhipUrvakam / tasya / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ himmatavimalagaNivaryasyogratapasvI munirAjahaMsavimala AsIt tasya ziSyatrayamasti, tasya prathamaziSyaH premavivimalanAmadheyo dvitIyonyAyavimalanAmA tRtIyo harSavimalanAmakazcAsti / panyAsapadadhAriNo himmatavimalagaNivaryasya dvitIyaziSyaH zAntivimalo nAmnAsti, tasyApi vineyadvayamasti, tatra prathamaziSyo ratnavimalAbhidheyo dvitIyo devavimalAbhidhazvAsti / evaM vistRtaziSyavargasya sarvo'pi vyavahAraH panyAsapadavIM dhRtavato. himmatavimalagaNivaryasyAdhIno'sti, savai ziSyAH kathaM vinItA bhaveyuH kayA ca paddhatyA''gamazAstrakAvyanyAyAdizAstreSu pravINAH syuriti manasi sarvadA teSAM hitaM cintayati guruH, ata eva ziSyavargIyAM sarvA dhuraM svayameka evodavahati, tasya gaNivaryasya prakRtiH zAntA sarvajanahRdayaMgamA vyavahArakuzalA ca bhavati, sarvaziSyavargasyApi priyataraprabhAvA cAsti / adya tasya gaNivaryasya sevAyAM sadAvirataH zAntaprakRtiguruvacana-3 pathapravartanazAlI zAntivimalanAmA munirasti / gurudevAmRtavimalagaNivaryasya zarIraM kAla barma prAptam , paraM. / tasyAnuyAyivineyavargo'pi tasya gRhiNaH sevakAzca tasya guNavarNanaM kurvantastathA tena kRtopakArAn saMsmaranti nityazaH, paraM ca bahUni varSANi saMjAtAni / tathApi te gurorguNagaNAn manAgapi na vismaranti / AtmAsti mRtizUnyaH premapAtraM gurudevastathA bhavatAmAtmA yatra kutrApi syAttatreyaM ziSyeNa kRtA guNavarNanakusumamAlA hAhAhAkAramahara Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amRta premAvirbhAvapUrvakaM prathitAtrabhavatAM kaMThasamAropitA bhavatu, ityAzAsmahe vayam / OMnamo ahe sarvatIrthaMkarANAM pAdakamaleSu mama natiH sarvadAstu, zAradA buddhivaizadyaM ca sarvadA dadAtu / itizrIparamapUjyadIrghatapasvivayovRddhavimalagacchAdhIzAnuyogAcAryavyAkhyAnavAcaspatisaddharmarakSakamahArASTra . dezoddhArakapanyAsapadadhArigaNivaryahimmatavimalaziSyazAntamUrtipravartakamunizrIzAntivimalaviracite vimalagacchAdhIzadharmadhuraMdharazAstravizAradasakalasiddhAntavAca spativizvavandanIyagaNivaryAmRtavimalacarite dazamaM prakaraNam // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mudraNasthAnaH vasaMta mudraNAlaya ghIkAMTAroDa, ghelAmAinI vADI-amadAvAda. * mudrakaH-cImanalAla IzvaralAla mahetA. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // iti zrIamRtavimalacaritaM samAptam //