Adhyatmamat Pariksha

Author(s): Yashovijay Maharaj, Bhuvanbhanusuri
Publisher: Babu Amichand Pannalal Jain Derasar Trust

Page 340

વલિનુંક્તિવિચાર
अथ 'पात्राभावात् केवलिनामाहारो न भवति' इत्याशङ्कां परिहर्तुमाहपत्तं ममत्तहेऊ जुत्तं वोत्तुं पुणो ण देहुव ।
इहरा frigerat जिणाण कह पाणिपत्ताणं ॥ ११० ॥
૩૧.
3
(पा ममत्व तुर्युक्त वक्तु पुनर्न देह इव । इतरथा निर्ममभावो जिनानां कथं पाणिपात्राणाम् ? ॥११०॥ ) भगवतां हि निम्महित्वेन ममकाराभावात् कवला हा रोपहारहेतुपाचवारणमनौचित्यव ज्जितया दुरवधीरणम् । न च स्वरूपत एव षात्रस्य ममत्वहेतुत्वमस्ति, पाणिपात्राणामर्हतां केवलज्ञानानुत्पत्तिप्रसङ्गात् । ' पात्रत्वेनैव तथास्वमिति चेत् ? बाह्यत्वं किमात्मभिन्नत्वं ૨ગામોનુઠ્ઠીત્તામ્યત્વ શરીરચય વાગરા-ચરિદ્વામિનવવા ? નાથ, પાળિયાત્ર(ઈચ્છા ન હેાવા છતાં) દુઃખનિવૃત્તિના ઉપાયામાં પ્રવૃત્તિ કરે છે. તેથી તેઓની પ્રવૃત્તિમાં ઈચ્છારહિત માત્ર દુઃખ જ હેતુભૂત બને છે. બાકી આહારગ્રહણાદિની પ્રવૃત્તિમાં પરમાથ થી તા ક્ષુધાનું દુઃખ જ હેતુભૂત છે, ખાવાની ઇચ્છા વગેરે તો કયારેકજ હેતુ બને છે, કારણ કે મ ́દ્યાગ્નિવાળા પુરુષોને ખાવાની ઘણી ઈચ્છા હોવા છતાં ભૂખ ન લાગતી હાવાથી આહારગ્રહણાદિ પ્રવૃત્તિ હૈાતી નથી. તેથી જ બુભુક્ષા જ આહારગ્રહણ પ્રત્યે હેતુ છે, ક્ષુધા નહિ કારણ કે ક્ષુધાને હેતુ માનવામાં કાઈ પ્રમાણ નથી' એવી શ'કા પશુ પરાસ્ત જાણવી. ૧૯ા
કેવળીએને પાત્ર ન હાવાથી આહારાદિ હાતા નથી? એવી શંકાને દૂર કરવા ગ્રન્થકાર કહે છે—
[ પાત્રાદિ ઉપકરણાનું ધારણ નિર્દોષ ]
ગાથા :– ‘ પાત્ર મમત્વ કરાવનાર હેાવાથી કેવળીએને હાતા નથી' એમ કહેવું ચુક્ત નથી કારણ કે સામાન્ય માણસને મૂર્છાના હેતુભૂત ખનતું એવુ... પણુ શરીર કેવળીઆને હાજર હેાવા છતાં જેમ મમત્વ કરાવતું નથી તેમ પાત્ર પણ મમત્વ કરાવતું નથી. અર્થાત્ દેહાર્દિની જેમ પાત્ર પણ સ્વરૂપતઃ મૂર્છાહેતુ નથી કે જેથી તે હાજરી માત્રથી મૂર્છા કરાવી દે. નહિતર શ્રી જિનેશ્વરદેવાને છદ્મસ્થપણામાં તે તમે પણ પાણિપાત્ર (=હાથ છે પાત્ર જેનુ, તેવા) માન્યા હૈાવાથી તેએમાં કચારે ય નિર્મામભાવ આવી શકશે નહિ.
[અનૌચિત્યવક કેવળીઓ પાત્ર ધારે પણ ખરા]
જેઆને અચ્છિદ્રપાણિ વગેરે લબ્ધિ નથી તેવા સામાન્ય કેવળીએ કવલાહારમાં સહાયક એવા પાત્રાદિને ધારણ ન કરે તે આહારાદિ હાથમાંથી નીચે પડવા-શરીર ખરડાવું વગેરે રૂપ અનૌચિત્ય થાય. કેવળીએ તા અનૌચિત્યવક હાવાથી તથા નિર્માતુ હાવાર્થી તેમને મમકાર થઈ જવા રૂપ અનૌચિત્યનો તા સભવ જ ન હાઈ પાત્રધારણુ માનવું જ પડે. બાકી પાત્રધારણ કર્યું સ્વરૂપથી જ મમત્વšતુભૂત નથી કે