Yogashatak

Author(s): Haribhadrasuri, Dhirajlal D Mehta
Publisher: Jain Dharm Prasaran Trust Surat

Page 265

આ ભાવનાઓ એકાગ્રતાપૂર્વક ભાવવી. અહીં ગુણ શબ્દ ભાવનાવાચી સમજવો. ગુણ એટલે ભાવના ક્યાં ભાવવી ? અને કઈ ભાવનાઓ (ગુણો) ભાવવી? તે જણાવે છે કે - (૧) સર્વ જીવો ઉપર મૈત્રીભાવ (સ્નેહભાવ = અદ્વેષભાવ) વિચારવો. (સ્વાર્થ
- ક્રોધ અને દ્વેષનો નાશ કરવો) ગુણાધિકને વિષે પ્રમોદભાવ વિચારવો. (માન - અહંકાર અને ઈર્ષાનો
ત્યાગ કરવો) (૩) ક્લિશ્યમાન (દુઃખી - પીડાતા) જીવોને વિષે કરૂણાભાવ વિચારવો
( તિરસ્કાર - અપમાન - કઠોરતા - ક્રૂરતાનો ત્યાગ કરવો) (૪) અવિનીત (પાપી) જીવો ઉપર “માધ્યસ્થભાવ” વિચારવો.
(નિન્દા - તુચ્છતા - ઉત્સુક્તા આદિ દોષોનો ત્યાગ કરવો.) ઉપરોક્ત ચારે ભાવનાઓ ભાવતી વખતે પરમસંવેગ પરિણામવાળા બનીને માત્ર મોક્ષસુખની જ પ્રાપ્તિની અભિલાષા રાખીને સર્વ જીવો પ્રત્યે સ્નેહભાવઅષવૃત્તિ આદિ ગુણો વિચારવા. સાંસારિક લાભો, માન – પ્રતિષ્ઠાદિ રૂપ પૂજા, અને દેશ - વિદેશમાં ખ્યાતિ, ઈત્યાદિ પ્રાપ્ત કરવાના આશય રહિત આ ભાવનાઓ ભાવવી. આ ચારે ભાવનાઓનું વધારે વિવેચન હવે પછીની ૭૯ | ૮૦ ગાથામાં આવે છે. એટલે અહીં વધુ વિવેચન લખ્યું નથી. ૭૮ |
અવતરણ - વિશેષે અધાતુમાદ - એ જ ચારે ભાવનાઓ વધારે વિસ્તારથી જણાવતાં કહે છે કે –
सत्तेसु' ताव मेत्तिं', तहा' पमोयं गुणाहिएK ति । करुणामझत्थत्ते', किलिस्समाणाऽविणेएसु' ।। ७९ ।।
सत्त्वेषु सर्वेष्वेव तावदादौ "मैत्रीं"प्रत्युपकारानपेक्षसम्बन्धां, सुखरूपां ભાવત્ ા તથા “મોર'= વહુમાનારયત્નક્ષur “riધપુ'- રૂતિ स्वगुणाधिकेषु सत्त्वेषु । तथा "करुणा-मध्यस्थत्वे'= कृपोपेक्षारूपे यथासङ्ख्यमेतत् "क्लिश्यमानाविनेययोः"क्लिश्यमानेषु करुणा, अविनेयेषु માધ્યશ્ચમ તિ માથાર્થ ૭૧ |
ર. આ