Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 07
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

View full book text
Previous | Next

Page 205
________________ ૧૮૧ સૂત્ર-૧૮ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૭ सूत्रार्थ-i.st, sial, वियित्सा , अन्यहरिप्रशंसामने अन्यष्टिसंस्तव में पांय सभ्यशनना मतियारी छे. (७-१८) भाष्यं– शङ्का काङ्क्षा विचिकित्सा अन्यदृष्टिप्रशंसा संस्तवः इत्येते पञ्च सम्यग्दृष्टेरतिचारा भवन्ति । अतिचारो व्यतिक्रमः स्खलनमित्यनर्थान्तरम् । अधिगतजीवाजीवादितत्त्वस्यापि भगवतः शासनं भावतोऽभिप्रपन्नस्यासंहार्यमतेः सम्यग्दृष्टेरर्हत्प्रोक्तेषु अत्यन्तसूक्ष्मेष्वतीन्द्रियेषु केवलागमग्राह्येष्वर्थेषु यः सन्देहो भवति, एवं स्यादेवं न स्यादिति सा शङ्का । ऐहलौकिकपारलौकिकेषु विषयेष्वाशंसा काङ्क्षा । सोऽतिचारः सम्यग्दृष्टेः । कुतः । काङ्क्षिता ह्यविचारितगुणदोषः समयमतिकामति । विचिकित्सा नाम इदमप्यस्तीदमपीति मतिविप्लुतिः । अन्यदृष्टिरित्यहेच्छासनव्यतिरिक्तां दृष्टिमाह । सा द्विविधा । अभिगृहीता अनभिगृहीता च । तद्युक्तानां क्रियावादिनामक्रियावादिनामज्ञानिकानां वैनयिकानां च प्रशंसासंस्तवौ सम्यग्दृष्टेरतिचार इति । अत्राह- प्रशंसासंस्तवयोः कः प्रतिविशेष इति । अत्रोच्यते- ज्ञानदर्शनगुणप्रकर्षोद्भावनं भावतः प्रशंसा। संस्तवस्तु सोपधं निरुपधं भूताभूतगुणवचनमिति ॥७-१८॥ ભાષ્યાર્થ– શંકા, કાંક્ષા, વિચિકિત્સા, અન્યદૃષ્ટિપ્રશંસા અને સંસ્તવ એ પાંચ સમ્યગ્દષ્ટિના અતિચારો છે. અતિચાર, વ્યતિક્રમ, અલિત આ શબ્દોનો એક અર્થ છે. જેણે જીવ-અજીવાદિ તત્ત્વોને જાણ્યા છે, જેણે ભગવાનના શાસનને ભાવથી સ્વીકાર્યું છે, જેની મતિ (શ્રદ્ધાથી) ચલિત ન કરી શકાય તેવી છે તેવા પણ સમ્યગ્દષ્ટિને અરિહંતે કહેલા, અત્યંત સૂક્ષ્મ અતીન્દ્રિય અને કેવળજ્ઞાનથી અને આગમથી જાણી શકાય તેવા અર્થોમાં “આ પદાર્થ આ પ્રમાણે હોય કે આ પ્રમાણે ન હોય એવો સંદેહને શંકા છે. આ લોક સંબંધી અને પરલોક સંબંધી વિષયોમાં આશંસા તે કાંક્ષા. તે અતિચાર સમ્યગ્દષ્ટિને છે. શાથી? જેણે ગુણ-દોષનો વિચાર નથી કર્યો એવો કાંક્ષા કરનાર જીવ સિદ્ધાંતનું ઉલ્લંઘન કરે છે.

Loading...

Page Navigation
1 ... 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280