Tattvarthadhigam Sutram Part 07

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 273

સૂત્ર-૩૪ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૭
૨૪૯ कर्मनिर्जरापेक्षी, तद्भावः कुशलाभिसंधिता, दृष्टफलानपेक्षिता दृष्टफलं राज्यैश्वर्यसुखादि सर्वं वा सांसारिकं, स्वर्गाद्यपि दृष्टमेव, बहुशोऽनुभूतत्वात्, तन्नापेक्षते-न प्रार्थयते यः स दृष्टफलानपेक्षी तद्भावो दृष्टफलानपेक्षिता, निरुपधत्वमित्युपधा-भावदोषो मायाकषायजनितो यथा क्वचित् पटलकाधुपकरणे देयस्यान्नादेरुपरि रचयति वर्णगन्धाढ्यमधस्तु निःसारमित्येवमादि तदभावान्निरुपधत्वमिति, निदानमुक्तलक्षणं स्वर्गमानुषजन्मविषयं तत्प्राप्त्यभिसंध्यभावात् निर्जरार्थमेव केवलं निर्निदानत्वमिति । पातिरक्षति संसाराहातारं दुर्गतिभयप्रपातादात्मानं चेति पात्रं तस्य विशेषःअतिशयः प्रकर्षवृत्तिता, कीदृशी पुनः सेत्याह-सम्यग्दर्शनज्ञानचरित्रसम्पन्नतेति । तत्र सम्यक्त्वं नैसर्गिकाधिगमिकक्षायिकादिभेदात् प्रकर्षाप्रकर्षवृत्ति, ज्ञानमप्यात्मपरिणामो ज्ञानावरणीयादिक्षयोपशमादिजन्यः, चारित्रमपि सामायिकादिभेदाद् बहुप्रकारं, एभिः सम्पन्नतायुक्तता सम्यक्त्वादिपरिणामभाक्त्वमित्येवं विध्यादिविशेषाद् विशिष्टं विशिष्टतरं विशिष्टतमं च मोक्षपर्यवसानं दानफलं भवति ॥७-३४॥ ॥ श्रीहरिभद्रसूरिप्रारब्धायां श्रीयशोभद्रसूरिनिर्वाहितायां भाष्यानुसारिण्यां
तत्त्वार्थटीकायां सप्तमोऽध्यायः समाप्तः ॥ ટીકાર્થ– વિધિ આદિ શબ્દોનો દ્વન્દ સમાસ કર્યો છે. વિધિ આદિમાં જૂનાધિકપણાના યોગથી ધર્મમાં ભેદ પડે છે. ધર્મ વિધિ આદિ ચારની અપેક્ષાવાળો છે. તે આ પ્રમાણે- વિધિ આદિ ચારની અધિકતાથી દેશકાળ પ્રમાણે સંગત અને કલ્પનીય દાનથી એકાંતે જ ઘણી નિર્જરા થાય. મંદવિધિ આદિથી કરેલા દાનથી અલ્પ નિર્જરા થાય. મધ્યવિધિ આદિથી કરેલા દાનથી મધ્ય નિર્જરા થાય. આને જ વિધવિશેષાત્ ઇત્યાદિ ભાષ્યથી વિવેચન કરીને બતાવે છે–
विधिविशेषाद् इति पांयमी विमतिर्नु सक्ष पूर्व (म.७ सू.८ भi) કહ્યું છે. વિધિ એટલે વિશિષ્ટ રીતિ. વિધિની અધિકતાથી પુણ્ય-નિર્જરા