Tattvarthadhigam Sutra Abhinav Tika Adhyaya 03

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 30

અધ્યાયઃ ૩ સૂત્રઃ૪
૨૯
ટુવા– દુઃખોવાળા D [6] અનુવૃતિઃ(१) रत्नशर्करावालुकापङ्कधूमतमोमहातम:प्रभा भूमय: अ. ३ सू.१ (ર) તા – મૃ. ૩ -પૂ. ૨
[7] અભિનવટીકા- નારક જીવોને ત્રણ પ્રકારે દુઃખ કહેલા છે (૧)ક્ષેત્રકૂત (ર) પરસ્પર ઉદારિત (૩) પરમાધામીકૃત
જેમાં ક્ષેત્રકૃત વેદના નું વર્ણન પૂર્વસૂત્રમાં થઈગયું છે. પ્રસ્તુત સૂત્ર પરસ્પર ઉદીરિત વેદના ને જણાવે છે. આ દુઃખ ક્ષેત્રકૃત વેદના કરતા પણ અધિક કહ્યું છે.
જેમ ઉંદર-બિલાડી કે સાપ-નોળીયો જન્મજાત વૈરીઓ છે તેમ નારક જીવો પણ આજીવન શત્રુ હોવાથી એકમેકને જોઈને કૂતરાની માફક પરસ્પર લડે છે- કરડે છે અને ગુસ્સાથી બળે છે પરિણામે તેને પરસ્પર જનિત દુઃખવાળા કહ્યા છે.
નારક જીવો એકબીજાને સામસામા દુઃખો આપતા હોય છે આ દુઃખ પણ સ્વાભાવિક નથી હોતું પણ ઉદીરણા કરી કરીને આપતા હોય છે, માટે પરસ્પર ઉદીરિત દુઃખવાળા કહ્યા છે.
જ નારક જીવો બે પ્રકારના છે. (૧)સમ્યગુદષ્ટિ (૨)મિથ્યાદ્રષ્ટિ
જ બંને પ્રકારના નારકી જીવોને ભવનિમિત્તક અવધિજ્ઞાન હોય છે તેમાં મિથ્યાત્વીને અવધિજ્ઞાન-વિભંગ જ્ઞાન રૂપ હોવાથી તેઓને દુઃખનું જ કારણ બને છે. તેઓને મનના ભાવ નિર્દોષ અને નિર્મળ રહેવાને બદલે સાનુકૂળ સંયોગોના અભાવે નારકના ભાવો મલિન, ભયંકર અને ક્રુર જ રહે છે.
વળી આજીવોવિર્ભાગજ્ઞાનના બળે ચારેનરક દૂર દૂર સુધી પોતાને દુઃખ આપનારા સાધનોને જ જોયા કરતા હોય છે-તેના સ્વરૂપને ભાષ્યકાર જણાવે છે.
* દુઃખની પરસ્પારિક ઉદીરણાઃ- જે મિથ્યાદૃષ્ટિનારક જીવો છે તે પરસ્પરને દુઃખ ઉદીરે છે. જેમ આપણી દુનિયામાં બીજા ગામથી આવતા કુતરાને જોઇને જે-તે ગામનો કુતરો વિનાકારણ અત્યંત ક્રોધાયમાન થાય છે, પરસ્પરઘુરકેછે, લડે છે, તે રીતે આ નારક જીવો પણ વિલંગ જ્ઞાનના બળે એકબીજાને દૂરથી જોતાની સાથે જ ક્રોધ થી ધમધમવા માંડે છે મહાક્રોધાવિષ્ટથયેલા મનવાળા તેઓ દુઃખરૂપસમુદ્રમાં ડૂબતાડૂબતા પણ અવિચારી પણે પેલા કુતરાઓની માફક એકબીજાની સાથે લડવા લાગે છે.
* પરસ્પર લડાઈનું સ્વરૂપ - આ નારક જીવો લડવા માટે વૈક્રિયસમુદ્ધાત વડે મહાભયંકર રૂપ વિદુર્વે છે. પોતપોતાના નરકાવાસમાં લેત્રાનુભાવ જનિત પૃથ્વી પરિણામરૂપને લોહમય એવા શૂળ, શીલા,મૂદગર, ભાલા,બાણ, તોમર, અસિપટ્ટ,ખગ્ન,યષ્ટિ,તલવાર પરશુ વગેરે અનેક શસ્ત્રોને વિદુર્વે છે..