Tattvarthadhigam Sutra Abhinav Tika Adhyaya 03

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 83

તત્વાર્થાધિગમ સૂત્ર અભિનવટીકા યુગલિયા સૂર્ય જેવી લાલ પ્રભાવાળા, કેટલાંક ચંદ્ર જેવી શ્વેત પ્રભાવાળા હોય છે માટે તેને હરિવર્ષ ક્ષેત્ર કહે છે. - અથવા એક પલ્યોપમની સ્થિતિ વાળો હરિવર્ષનામનો દેવ અધિપતિ છે માટે તેને હરિવર્ષ ક્ષેત્ર કહે છે.
૪. મહાવિદેહઃ કર્મભૂમિની અપેક્ષાએ ભરત –ઐરાવત ક્ષેત્રના મનુષ્યો કરતાં આ ક્ષેત્રના મનુષ્યોનું શરીર ઉદાર-મોટું [૫૦૦ ધનુષ = ૩૦૦૦ ફૂટ) હોવાથી તેને મહાવિદેહ કહે છે. અહીં વિદ્દ એટલે શરીર
– અથવા બાકીના છ એ વર્ષોત્ર કરતા આ ક્ષેત્ર લંબાઇ-પહોડાઇમાં વિશાળ છે માટે તેને મહાવિદેહ ક્ષેત્ર કહયું છે.
– અથવા એક પલ્યોપમના આયુષ્ય વાળો મહાવિદેહ નામનો દેવ આ ક્ષેત્રનો આધિપતિ હોવાથી આ ક્ષેત્રને મહાવિદેહ ક્ષેત્ર કહેવાય છે. - પ. રમ્યક આ ક્ષેત્રના યુગલિકો સુવર્ણ-મણિ જડિત કલ્પ વૃક્ષોથી યુકત રમણીય પ્રદેશમાં રમતા-ક્રિડા કરતા હોવાથી રમ્યક ક્ષેત્ર કહે છે.
– અથવા એક પલ્યોપમના આયુષ્યવાળો રમ્યક નામનો દેવ અધિપતિ હોવાથી આ ક્ષેત્રને રક્ષેત્ર કહેવાય છે.
૬. હિરણ્યવંતઃ રૂકમી પર્વત રૂપાનો છે. શિખરી પર્વત સોનાનો છે. બન્ને પર્વતોની વચ્ચે આ ક્ષેત્ર આવેલું છે. તેમજ હિરણ્ય [અર્થાત્ સુવર્ણ વાળા શિખરોપર્વતની પાસે હોવાથી તેને હિરણ્યવંત ક્ષેત્ર કહેવાય છે.
– અથવા યુગલિકોને બેસવાના આસન વગેરે હિરણ્યના હોઈ હિરણ્યવંત ક્ષેત્ર.
– આ ક્ષેત્ર જોવામાં માહોહર છે, સ્થાને સ્થાને સ્થાને હિરણ્યનો પ્રકાશ પડતો હોવાથી આ ક્ષેત્ર હિરણ્યવંત કહેવાય છે.
– આ ક્ષેત્રના અધિપતિ એક પલ્યોપમના આયુષ્યવાળો હિરણ્યવંત નામનો દેવ હોવાથી આ ક્ષેત્ર હિરણ્યવંત ક્ષેત્ર કહેવાય છે.
૭. ઐરાવતઃ આ ક્ષેત્રના અધિપતિ એક પલ્યોપમના આયુષ્ય વાળો ઐરાવત નામનો દેવ હોવાથી આ ક્ષેત્રને ઐરાવત ક્ષેત્ર કહે છે.
જ વર્ષઘર પર્વતના નામોનું રહસ્યઃ
૧. લઘુહિમવંત મહાહિમવંત કરતા લંબાઈ અને વિસ્તારમાં નાનો હોવાથી તેને લધુ હિમવંત પર્વત કહે છે.
– અથવા – આ વર્ષઘર પર્વતનો અધિપતિ એક પલ્યોપમના આયુષ્ય વાળો (ફુલ્લ) હિમવંતદેવ હોવાથી તેને હિમવંત–લઘુહિમવંત કે લુલ્લહિમવંત પર્વત કહે છે.
૨.મહાહિમવંત લઘુ હિમવંત કરતાલંબાઈ અને વિસ્તારમાં મોટો હોવાથી તેને