Tattvartha Sutram

Author(s): Ishvarchandra Shastri
Publisher: Ishvarchandra Shastri

Page 50

তত্ত্বাৰ্থসূত্রম त्रिपल्यानाश्च(०) असखायुषाम् । तदेवभवति । जघनामायुः अन्त-मुहूर्त मेति अत्र मुहूत्ते मुहूर्त श्चेति पाठभेदोऽस्ति। सभाष्यचतुर्थाध्याये श्रीमदुमास्वातिसूत्रे पाठइत्यमेव । “नृस्थिति परापरे तिपल्योपमान्त, हूः" । एवं “तिर्यग योनीनाच”। इति भिन्न- पागत्मकयोः सूत्रयोः उल्लेखोदृश्यते। तत्र च "अपरा पल्योपममधिकञ्च” । अस्याशयभाष्यमेवमस्ति। “मनुष्यतिर्य गयोनिजानां परापरे स्थिती भवतः।” अनाच्च भाष्यम् । “सौधर्मादिष्वेव यथाक्रमपरा स्थितिःपल्योपममधिकञ्च"। अपरा जघनत्रा-निकृष्टेत्यर्थः। परा प्रकृष्टा उत्कृष्ठ त्यनर्थान्तरम् । तत्र सौधर्म अपरा स्थितिः पल्योपममैशाने पल्योपममधिकञ्च” । तयोः सभाष्यसूत्रद्वयोविस्तृततयोक्तम् । अस्मिन् सत्रे सक्षेपेणोदितम्। तदनयोर क्य विद्यते ॥१८॥ इति श्रीमत्प्रभाचन्द्राचार्य-विरचिते वृहत्तत्त्वार्थसूत्रे तृतीयोऽध्यायः॥३॥ :
श्रीमईश्वरचन्द्र शास्त्रि पञ्चतीर्थ दर्शनाचार्य विरचित
बालबोधिनत्राख्य-टीकायां तृतीयोऽध्यायः॥३॥ সব্যাখ্যানুবাদ। মানব ও পশু পক্ষী প্রভৃতির আয়ুঃ ক্রমে উৎকৃষ্ট বা শ্রেষ্ঠ এবং জঘন্য নিকৃষ্ট হইয়া থাকে। ত্রিপল্যগণের ও তাহাই হয়। যাহারা আন্তর মুহূৰ্ত্ত তাহাদেরও সেরূপ আয় নির্দিষ্ট। সভাষ্য উমাস্কতি আচার্যের চতুর্থ অধ্যায়ে দুইটি সুত্রে নৃস্থিতিঃ পরপরে ত্রিপল্যোপমান্তমুহূর্তে”। তথা তির্যগ যােননাঞ্চ”। বিস্তাররূপে যাহা বলা হইয়াছে। এই সুত্রেও তাহা সংক্ষেপে কথিত হইয়াছে। উভয় গ্রন্থের অর্থগত কোনও প্রভেদ নাই। অপর সূত্রের তাৎপর্য ভাষ্য এবং টীকাতে বর্ণিত আছে। উক্ত সভায্য সূত্রের চতুর্থ অধ্যায়ের শেষ ভাগের ভাষ্য দ্রষ্টব্য ॥ ১৮। | ইতি শ্ৰীপ্রভাচন্দ্রাচাৰ্য বিরচিতে বৃহৎ তত্ত্বাৰ্থসূত্রে শ্রীঈশ্বরচন্দ্রশাস্তিকৃত
সব্যাখানুবাদে তৃতীয় অধ্যায় সমাপ্ত। ৩।
( जिनानानिमा समस्याममना का।