________________
দশমােহধ্যায়ঃ
- १७
पर सभाष्य तृतीयं सूत्रं यथा “कृत्स्न कर्मक्षयो मोक्षः” इति। प्राक् चत्वारि कर्माणि क्षीणाणि पश्चात्तु वेदनीय-नाम-गोत्रायुष्काणि क्षीयन्त। अस्या अवस्थायाः कृत्स्नकम्मेक्षयो मोक्ष इति निगद्यते। सभाष्यसूत्रयोदयोराशयोऽत्रै केन सूत्रेण उच्यते ॥२॥
সব্যাখানুবাদ। সকল কম ক্ষয় হইলে পরে মােক্ষ হয়। মিথ্যাদর্শন প্রভৃতি বন্ধের কারণ, এই বিষয়ে সভাষ্যস, এইরূপ “বন্ধ হেত্বভাবনির্জরাভ্যাম্”। বন্ধ হেতুর অভাব এবং নির্জরা দ্বারা সম্যক দর্শনের প্রাদুর্ভাব হয়। এই বিশেষ ভাবে তৃতীয় সূত্রে মােক্ষের শেষ লক্ষণ কথিত হইয়াছে। যথা “সমস্ত-কর্মক্ষয়ই মােক্ষ’ | আট প্রকার ঘাতী ও অঘাতী কমের সম্পূর্ণ ক্ষয়ই মােক্ষ। সভাষ্য দুই সূত্র দ্বারা যাহা কথিত হইয়াছে এই গ্রন্থে এক সত্ৰে সংক্ষেপে তাহাই ব্যক্ত হইয়াছে। অশেষ কমের বিনাশ এবং বন্ধ হেতুর অভাব, নির্জর। দ্বারা সঞ্চিত काम न गमूटछान इन इकाई म ८जन कार्य ।। २ ।।
ततः ऊर्द्ध गच्छन्त्या लोकान्तात् (*) ॥३॥ टीका। तत इति । ततस्तस्मान् परं मोक्षलाभानन्तरं ये जीवा मुक्ता स्ते लोकानामन्ते चरमे अतूार्द्ध गच्छन्ति। पूर्वन्तु जीवस्य औपशमिक क्षायिकक्षायोपशमिको दयिक-पारिणामिकानां भव्यत्वस्यचाभावान्मोक्षो भवति । "तदनन्तरमूद्ध गच्छन्त्यालोकान्तात्” इति सभाष्यसूत्रे यद् वर्णितं तदस्मिन्नपि सूत्र उक्तम् । तदनयोः सूत्रयोराशयगतप्रभेदो नास्ति। तत्र तदनन्तरमिति सकलकर्मक्षयानन्तरं एवमौपशमिकाद्यभावानन्तरश्चेति बोध्यम् । अन्यद्भाष्ये सर्व वर्णितमस्ति। तथैव टीकायाञ्चेति ॥३॥
| সব্যাখ্যানুবাদ। পূর্ব সত্রে যাহা কথিত (বিষয়ােক্ত) ফলের পর অর্থাৎ মােক্ষ লাভের পরে মুক্তণ লােকান্তে বা তাহার উর্দ্ধে গমন করেন। মুমুক্ষুর প্রথমে সভাষ্য সূত্রোক্ত ঔপশমিক, ক্ষায়িক, গায়ৌপশমিক, ঔদয়িক, পারিণামিক এবং ভব্যত্বের অভাব হইলে মােক্ষ সামান্য লাভ করে, তাহার পরে নিখিল কর্মের ক্ষয় হইলে চরম মােক্ষ হয়। সভাষ্য দুইটা সুত্রেতে যাহা কথিত আছে এই সূত্রে সংক্ষেপে (একই সত্রে) তাহা উক্ত হইল। দশম অধ্যায়েই মােক্ষ उन पनि ॥ ७॥
* অত্র পূর্বসূত্রেচাস্মিন্ সূত্ৰইপি সম্প্রদায় ভেদাত, কথঞ্চিত, পাঠ ভিন্নত্বঞ্চাস্তি। অর্থ বৈষম্যংনাস্তি।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
