Tattvartha Sutram

Author(s): Ishvarchandra Shastri
Publisher: Ishvarchandra Shastri

Page 85

অষ্টমােহধ্যায়ঃ
७१
জয়ত্রিংশৎ সাগরসংখ্যা পরিমিত শ্রেষ্ঠ। স্থিতি”। এই সূত্রের সঙ্গে সুভাষ্য সূত্রের অর্থগত বৈষম্য নাই। এই সূত্ৰে ব্ৰবকার নির্দিষ্ট থাকাতে কোটীকোটী পরাধ ব্যাবৃত্ত বা নিরস্ত হইল। পর পর সূত্রে অপর কম প্রকৃতির বিষয় ব্যক্ত হইবে । ৭।
___ नाम-गोत्रयोविंशतिः॥८॥ टीका। नामेत्यादि। द्वयोर्नामगोत्रकर्मप्रकृत्योः श्रेष्ठा स्थितिः विंशतिः सागरोपम-कोटीकोटयः सा भवति। अत्र सभाष्यसूत्रमेवमेवेति। “विंशतिर्नामगोत्रयोः" इति। परन्तु पुनविंशतिसूत्रे तत्र “नामगोत्रयोरष्टौ” इति स त्रि तम्। यदेवं सभाष्यसत्रे द्वयोः सूत्रयोविरुद्धा उक्तिस्तत् सुधीभिश्चिन्तनीयम् । वेदनीयसा कम्मेप्रकृतेरपरा निष्कृष्टा द्वादश मुहूर्ताः स्थितिभवति। एवं शेषाणामन्तर्मुहूर्ता”। वेदनीय-नाम गोत्र कम्म प्रकृतिभ्यः भिन्नानां शेषाणां ज्ञानावरणदर्शनावरण-मोहनीयायुष्कान्तराय-प्रकृतीनामासां स्थितिरन्तर्मुहूर्ता समात् । तत्र स्थितिबन्धमुक्तानुभावबन्धं वक्ष्यति । ततः प्रदेशबन्ध प्रोच्याध्याय समाप्तिरिति । अत्र तु सक्षेपेण कथनमिति । “सवेद्यादि” सूत्रोक्तमष्टविधं कर्म पुण्यात्मकन्तद्विपरीतं कर्म पापात्मकमिति ॥ ८॥ . श्रीमत्प्रभाचन्द्राचार्य-विरचिते तत्तार्थ सूत्रे अष्टमोऽध्यायः॥८॥ इति श्रीमद् ईश्वरचन्द्रशास्त्रि-पञ्चतीर्थ-दर्शनाचार्य-विरचित-बालबोधिन्याख्य. टीकायां तत्वार्थसू त्रेऽष्टमोऽध्यायः॥८॥
সব্যাখ্যানুবাদ। নাম ও গােত্র প্রকৃতির শ্রেষ্ঠ স্থিতি বিংশতি সাগরতুল্য কোটী-কোটী সংখ্যা পরিমিত। এই অধ্যায়ে সাগর, কোটা, পরাধ প্রভৃতি সংখ্যাবাচকরূপে বুঝিতে হইবে। এই সূত্রের সহিত সভাষ্য সূত্রদ্বয়ের কোনরূপ অর্থগত পার্থক্য দেখা যায় না। সভায্য সূত্রে বহু সূত্র দ্বারা ক্রমে বন্ধ, বন্ধের হেতু, প্রকৃতিবন্ধ, স্থিতিবন্ধ, অনুভাববন্ধ, প্রদেশবন্ধ প্রভৃতি অতি বিশদরূপে বর্ণিত আছে। এই সূত্রগ্রন্থে সংক্ষেপে অল্পসংখ্যক সূত্র দ্বারা পূর্বোক্ত বিষয়সকল কথিত হইয়াছে। সভায্য সূত্রগ্রন্থের ১৭১৮ সূত্রদ্বয়ের উক্তিতে বিরােধ দেখা যায়, তাহা বুধগণের চিন্তনীয়। নাম গোত্রদ্বয়ের প্রকৃতি বিংশতি (১৭), এবং, ‘নাম গােত্রয়ের প্রকৃতি আট মুহূর্ত বা অপরা স্থিতি’ (১৮), এইরূপ ভিন্ন উক্তি দেখিতে পাওয়া যায়। সভাষ্য সুত্রগ্রন্থে (২৪) সূত্রে অষ্টম অধ্যায় সমাপ্ত ||৮৷৷
ইতি বৃহত, তত্বার্থসূত্রে সব্যাখ্যানুবাদে অষ্টম অধ্যায়। • • "