________________
' তত্ত্বার্থসূত্র गमे । एते चतुविधाः प्रकृत्यादयः तस्मिन् बन्धलक्षणसभाष्यसूत्रे प्रत्येक नामनिर्देशपूर्वक तत्त्वमुक्तम् । अत्रतु संक्षेपेण सूत्रितम् । उत्तरोत्तरसू तत्र प्रकृत्यादीनां अर्थनिर्देशोऽस्ति। स च बन्धः कम्मैशरीरपुद्गलग्रहणकृतो भवति । जीवरतु सकषायखात् कर्मणो योग्यान पुद्गलानादत्त इति प्रागुपवर्ण्य पश्चात्तत्प्रकारभेदं वक्ति। तदनयोः सूत्रयोराशयभेदो न विद्यते ॥२॥
| সব্যাখ্যানুবাদ। পূর্ব সুত্রে বন্ধ ও বন্ধের কারণ বলা হইয়াছে। সম্প্রতি এই সূত্রে বন্ধের প্রকারভেদ বলিতেছেন, যথা প্রকৃতিবন্ধ, স্থিতিবন্ধ, অনুভাববন্ধ, প্রদেশবন্ধ, এই চারিরূপ। এই বন্ধ কর্ম-শরীর পুদগল (পরমাণু) গ্রহণকারীর হইয়া থাকে, যেহেতু কষায়যুক্ত জীব স্বীয় স্বীয় কর্মের যােগ্য পুদগল সকল গ্রহণ করিতে বাধ্য। বন্ধ বিষয়ে পর পর সূত্রে আরও বিশদরূপে। वना छेद ॥ २ ॥
_ मूलप्रकृतयोऽष्टौ ॥३॥ - टीका। मूलेति। मूलं कारणभूता प्रकृतिः। यस्तु प्रकृतिजो बन्धः सोऽष्टविधः। ते चाष्टौ यथा ज्ञानावरणं, दर्शनावरणं वेदनीयं मोहनीयम् आयुष्क नामिक गोत्रम् अन्तरायश्चेति। एषां वृत्त सभाष्यसूत्रे चास्ति । तथा च सूत्रं " आयो शानदर्शनावरणवेदनीय-मोहनीयायुष्कनाम-गोत्रान्तसयाः” इति । तेन साद सूत्रसग्रासप्राथद्वैधं नास्ति। उत्तरसूत्रे कर्म गामेषां प्रत्येकं संख्याभेदादिक बक्ष्यति। अष्टसु कर्मसु चखायं घातिकाणि। चखारि घातिकर्माणि इति केचन सूरयः॥३॥
সব্যাখ্যানুবাদ। পূর্বে বন্ধের লক্ষণ ও হেতু বলিয়া এই সূত্রে আট প্রকার বন্ধ প্রকৃতির উল্লেখপূর্বক তাহার নাম নির্দেশ করা যাইতেছে। যথা, জ্ঞানাবরণ, দর্শনাবরণ, বেদনীয়, মােহনীয়, আয়ুষ্ক, নাম, গােত্র, অন্তরায়, এই আটটী মূল প্রকৃতি বা আট প্রকার কর্ম। আটপ্রকার কর্ম ঘাতী ও অঘাতী নামে ব্যবহৃত হয় ; অষ্টবিধ কর্মের সংখ্যা নির্দেশ পরত্রে ব্যক্ত হইবে ৷৷
. उत्तरा अष्टचखारिंशच्छतम् ॥४॥(०) टीका। उत्तरा इति । प्रागुक्ताः प्रकृतयः अष्टचखारिंशदुत्तर-शतसंख्यका भवन्ति। अष्टसु कर्मसु मध्ये प्रत्येक संख्याभेदो वक्ष्यते। तथाच सूत्रोक्त' । প্রকৃত্যাদি সূত্রে কৃচিদ বন্ধ পদং নাস্তি। (৩) “উত্তরাষ্ট’ ‘চত্বারিংশৎ ইতি পাঠান্তরদ্বয়মন্তি।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
