Tattvartha Sutram

Author(s): Ishvarchandra Shastri
Publisher: Ishvarchandra Shastri

Page 77

সপ্তমোহধ্যায়ঃ
সূত্রে এইরূপ অশয়গত কোন সূত্র দেখিতে পাওয়া যায় না। জৈনচার্য শাসনভেদ নামক গ্রন্থানুসারে ইহা বুঝিতে পারা যায়। শ্রীমৎ সমন্ত ভদ্রাচার্য মতে, গুণব্রত পাঁচ, মধু, মদ্য, মাংস বর্জন তিন। এই আটটী গুণ উক্ত শ্রাবকগণের। ভাষ্যকারের মতে শ্রাবক ও শ্রমণ कार्यवाहक ॥७॥
शीलसप्तकश्च ॥७॥ टीका। शीलेति । सप्तसख्यकानि शीलानि श्रावकाना गुणा भवन्ति । सप्तशीलाना नामसु आचार्याणा मतभेदो विद्यते। सभाष्य सूत्रे षोड़शसंख्यके “दिग्देशानर्थदण्ड "त्यादिषु शीलसप्तकाना वैशयनोल्लेखोऽस्ति । तथाच दिग्ब्रत-देशब्रता नथं दण्ड-सामायिकपोषधोपवासोपभोग परिभोगव्रतातिथि सविभागाः सप्त ते गुणाः। अन्येषा आचार्याणा कुन्दकुन्दाना मते चारित्र-प्राभृतनिबन्ध देशब्रतादीन् विहाय सप्तसु सन्नवासा ( सल्लखना ) दयःप्रोक्ताः। एवं गुणवत-शिक्षाब्रतादयश्च सप्तति। यतः पाक्सन्नग्रासविधानमकृखा दशमे सूत्रे तस्यातिचारोहि समुक्तः। अन्यदन्यत्र जैनाचाय्याणाशासनभेदो गुणवते शिक्षावतप्रकरणेचास्ति। बौद्धानामपि त्रिरत्न सप्तशीलवतानि सन्ति ॥७॥
সব্যাখ্যানুবাদ। দিব্ৰত, দেশব্রত, অনর্থদণ্ড, সামায়িক, পােষধােপবাস, উপভােগ পরিভোগব্রত, অতিথি সংবিভাগ এই সাতটি শীল বা গুণ, শ্রাবকগণের অবশ্য থাকিবে। “দিগ দেশানৰ্থ” ইত্যাদি সূত্রে এই সপ্তশীলের উল্লেখ বিশদরূপে বর্ণিত আছে। এই বিষয়ে আচার্য কুকুন্দাদির সহিত অপর আচার্যের মতভেদ রহিয়াছে। উক্ত আচার্যের মতে দেশব্ৰতাদি ভিন্ন অপর সন্ন্যাস (৩) প্রভৃতি সাতশীলের উল্লেখ চারিত্রভৃত গ্রন্থে আছে। বৌদ্ধশাস্ত্রেও ৭ मगीन गाह थडित पवश भानगी ॥ १ ॥
शङ्काद्याः सम्यग दृष्टरतीचाराः ()॥८॥ _____टीका। शङ्कादीति। शंकादयो दोषाः प्रागुक्तस्य सम्यग दृष्टः सम्यक्तत्त्वदर्शनस्य अतिचारा व्यतिक्रमाः स्खलनहानि प्रभृतय इति। अत्रादिपदेना
(৩) সন্ন্যাস, সল্লেখন।। শ্রীমৎকুল কুলাচার্য মতে গুণব্রত, শিক্ষাব্রত প্রভৃতিই সপ্তশীলের মধ্যে পরিগণিত। (4) অত্র শঙ্কায় এবং পাঠান্তরমস্তি। অতিচারা ইত্যপি পাঠান্তর।