________________
૧૪૦
શ્રીપાળ રાજાના રાસ
થતાં ઘણાં લેાકેા ભેળાં થઈ ગયાં અને શેઠને પૂછવા લાગ્યાં કે— “શા સારૂ આવેા વિલાપ કરેા છે ?” કપટી શેઠે એના જવાખમાં જણાવ્યું કે–ભાઈએ ! મુરબ્બી કુંવરજી કાતુક જોવાને વહાણુની કિનારીએ બાંધેલા માંચડા ઊપર ચડયા હતા. ઘણા દિવસનાં હા કે સડેલાં હા, પણ તે જીર્ણ થઇ રહેલાં માંચડાનાં દોરડાં એચિતાંએકદમ તૂટી જતાં પાતે દિરયામાં પડી ગયા. હાય ! હાય ! આ દેવ આ તે શે ગજબ ગુજાર્યા ! ! !” (આ પ્રમાણે લોકોએ વાત જાણતાં તે ઘણાંજ નારાજ થયાં અને વિવિધ શકાયુક્ત વાતા કરવા લાગ્યાં, અને' જ્યારે તે વાત છેક કર્ણાપક પહોંચતી કુંવરની બેઉ સતી સુંદરીએ કાને જઇ પહેાંચી, ત્યારે એકદમ ધ્રાસ્કા પડતાં, તેણીઓના હૃદયમાં જાણે એચિંતા વાના ઘા થયા ન હેાય? તેવા કારી ઘા થયા, તેથી તરત મૂર્છાવંત થઇ બેઉ જણીએ ક્રોડીંગમે વિખાસકલ્પાંત કરતી ભાંયપર ઢળી પડી. એ જોઈ તેણીઓની સખીઓ સાહેલીઓને દાસીએ બહુજ ગાભરી બની ગઇ અને કાવત્ થયેલા ચેષ્ટારહિત શરીરને જોઇ મરણ પામ્યાની શંકા લાવી તેણીઓએ નાકે હાથ મૂકી શ્વાસ તપાા, એટલે શ્વાસ ચાલતા જણાતાં મહાસુગ ંધમય શીતળ ખાવનાચંદન ( ગુલાબજળાદિ શીતેાપચારને લગતા ઉપાયેા ઉપયાગમાં લઇ મૂર્થિત સતીઓના મોઢાં આંખ શરીર પર ) છાંટયા, અને ખસ વગેરેના પંખાઓથી શીતળ પવન નાખ્યા જેથી તેણીઓને ચેતન વળ્યું, પણ ચેતન થતાંજ બરાડા પાડતી એવી રાવા લાગી કે હૈયામાં દુ:ખ પણ સમાતું ન હેાવાથી આંસુરૂપે ચાધારે વહી જતું જણાવા લાગ્યું. તે રા કકળ કરતી પુકારતી હતી કે“ હે મારા પ્રાણા ! જો કિરતાર અમારા પર રૂઢયા હતા તેા તમે શા માટે પાછા વળ્યા ? પિયરિયાં પણ દૂર રહ્યાં અને ભરતાર પણ મધ્ય દરિયે મૂકી ચાલતા થયા, તેા શા સુખની ખાતર પાછા વળ્યા? તમારી શાભા તેા ત્યારે હતી કે જ્યારે તમારા નાથ (પ્રાણનાથ ) પરલાકે સિધાવ્યા તે સાથેજ તમારે તેમની સાથે પરલાક સિધાવવું ઘટિત હતું, છતાં ઘટિત કાર્ય ન કરતાં અઘટિત કર્યું જેથી તમાને પણ ધિક્કાર છે! હે હ્રદય ! તે જેના સાથને લીધે માતા પિતાને સાથ પણુ છેાડી દીધા હતા તે પ્રાણનાથના સાથ છૂટયા પછી પણ ફાટી ન જતાં કાયમ રહ્યું છે જેથી તને પણ ફિટકાર છે ! ” આ પ્રમાણે વિલાપ કરી રહી છે, તે દરમિયાન ધવળરોઠ જૂઠા વિલાપ કરતા ત્યાં આવી પહોંચ્યા અને તે સ્ત્રીએ પ્રત્યે કહેવા લાગ્યા− અરે એ અદેખા દુષ્ટ દૈવને પણુ શું કરિયે અને શું કહિયે ? તથા શાપ પણ કેવા ઇયે ? જેમ ભૂખ સહન કરવામાં ઢાર સહનશીલ છે, તેમ દુ:ખ સહન કરવામાં મનુષ્યાજ સહનશીલ છે; માટે દુ:ખ આવી પડતાં તેને સહન કરવાની જરૂર છે. દુ:ખ વખતે તા પોતાનું ધૈર્ય ન મૂકી શ્વેતાં હૃદયને કઠાર કરી દુ:ખને સુખ માની લઇએ. તેમજ જે મનુષ્યના મનેાહર ગુણા મેતી, મણિ ને માણેકની પેઠે કિ ંમતવાન છે, તે મનુષ્યને તા જ્યાં જશે
