________________
ખંડ ચેાથે
'
ર૭૧
ઉદ્યમ રહિત હોવાને લીધે ત્યાંજ આખી રાત પડી રહી, ઠંડીમાં થરથરીને સવારે હીમ પડયાથી બેઉ જણ કરીને ઠાકુર થઇ જતાં મરણને શરણ થયા. મતલબ એજ કે આળસુજને આ પ્રમાણે મે તને વધાવી લે છે, પણ ઉદ્યમને વધાવી લેતા નથી. જેથી આપમતિયા આળસુઓ કુતર્કતા વડે કુમતિને ઉપગ કરે, કોઈને પૂછે પણ નહીં, ઉદ્યમ પણ ન આદરે અને તત્વગવેષણ પણ ન કરે તે તે તસ્વ. કયાંથી મેળવી શકે ?
બીજે પણ એને જ લગ મતિકલાનામાં મસ્ત બની ત્તત્વ ન જાણવા ઉપર દાખલો છે. કે કોઈ એક મુખ વેદીયાઢેર જે વેદપાઠી રસ્તામાં ચાલ્યા જો હતો. દરમ્યાન રાજાને ગાંડો હાથી હાથીશાળામાંથી ભાગી આવતું હોવાને લીધે માવતે કહ્યું: ભાઈ! બધા વચમાંથી દૂર હઠી જાઓ, નહીં તે મર્દોન્મત્ત હાથી વખતે નુકશાન કરી બેસશે.” આવું સાંભળી બધા લેકે તે માર્ગમાંથી હઠી ગયા; પણ પેલે વેદપાઠી કે જે શાસ્ત્રો તો ભયેલ હતું, તથાપિ અર્થ વિવેચનાદિથી અજાણ હતો; તે ત્યાંથી દૂર ન ખસતાં મનક૯૫નાના મહાસાગરમાં ડુબવા લાગ્યાઃ (ગજ: કિં પ્રાપ્ત હેન્યાત) આ હાથી માણસને મારે છે, તે પ્રાપ્ત થયેલાને મારે છે ? ( કિવા અપ્રાપ્ત હિન્યાત ) કે અણુ પાપ્તને મારે છે ? (યદિપ્રાપ્ત હન્યાત્ તહિં કુંતાર કંથ ન હંતિ ચે) જ્યારે પ્રાપ્ત થયેલાને મારતો હોય ત્યારે હાથી ઉપર બેઠેલા માવતને કેમ મારતે નથી ? (સ્વપ્રાપ્ત કુંતારં ન હંતિ તહિં અપ્રાપ્ત લોકાન કંથ હંતિ ?) અને જે પિતાને હાથ લાગેલા માવતને મારતે નથી તે પછી અશુપામ્યાંને કેમ મારે! આ વિચાર કરી ત્યાંજ ઉભે રહ્યો. જેથી હાથીએ સૂઢથી ઝાલી ચીરીને મારી નાખ્યો. મતલબ એજ કે કેઈનું કહેવું ન માનતાં પોતાના જ મતમાં ડુ રહ્યો. એથી અંતે બુરે હાલે મરણ પામ્ય. આવી જ રીતથી જે આપમતી હોય તે હંમેશાં દુખ પામી નરક નિગોદાદિને ભકતા થાય છે. પરંતુ જે જન ગુરૂમુખથી વાત જાણી, કહેલા માર્ગે વિચરે તે બેશક તત્વ પામે. સમસ્ત પ્રકારના જ્ઞાનવડે કરીને સહિત જિનેશ્વરદેવકથિત અને ગણધરગુંફિત સૂત્રોનાઆગમના અનુમાનથી તથા આદરણીય જે ધર્મધ્યાન, શુકલધ્યાનના ચાર પાયા છે, તે દ્વારા ચિંતવન કરવાથી ઉત્પન્ન થયેલા ધમરસહારા ગુણ-. સ્થાનક પ્રાપ્તરૂપ ઘમતત્વની ગવેષણ કરે તે જન તરવને પામી શકે છે, એમાં કશે સંદેહ નથી. કિંવા તત્વ પ્રાપ્તિનાં ત્રણ કારણ છે. એટલે કે સિદ્ધાંતાભ્યાસથી, અનુમાનથી અને ધ્યાનની લયલીનતાથી. ગુણગેહ બની. તત્વને શેધ કરે તે બેશક તત્વ મેળવી શકે છે. તત્વનું જાણપણું તેનેજ તત્વબોધ કહેવામાં આવે છે. તેના બે પ્રકાર છે, તે એ કે સ્પર્શ તત્વબેધ
