________________
ખડ ચોથે
૩૨૩ અર્થ :-(હવે પાંચ ગાથવડે ચારિત્રપદની સ્તવના કરે છે.) ચારિત્રના બે ભેદ છે. એટલે કે દેશવિરિત ચારિત્ર અને સર્વવિરિત ચારિત્ર એમ બે ભેદવંત ચારિત્ર છે. તે પૈકી ગૃહસ્થાશ્રમીને સંસારવ્યવહાર જાળવવાની જરૂરિઆત હોવાના કારણુથી અપગ્ય પાળી શકવા લાયક ચારિત્રને દેશવિપિતિ (વિરતી તે ખરી પણ અમુક ભાગની વિરતી પળાય તેથી દેશવિરતિ) અને મુનિને સંસાર વ્યવહારની ઉપાધિબંધ પડવાને લીધે સર્વ પ્રપંચને વિરમ્યા હોવાથી સર્વવિરતિ ચારિત્ર ગણાય છે. જે મને હર ચારિત્ર પ્રવાહથી દેશવિરતિવંત શ્રાવક શ્રાવિકા ઉત્કૃષ્ટપણે બારમા દેવલેક સુધી અને સર્વવિરતિવંત મુનિ ઉત્કૃષ્ટપણે મોક્ષ સુધીનાં સુખ અનુભવે છે એવું જે ગતિદાયક ને વિક્રમણઘાયક ચારિત્ર જગતમાં જયવંતપણે પ્રવર્તે છે તેને હે ભવિજનો! પ્રણામ કર્યા કરે; કેમકે જે ચારિત્રસંપત્તિ અંગીકાર કરવાને માટે ચક્રવતી સરખા અપરિમિત સુખાનુભવીઓ પણ છ ખંડનું રાજ્ય તણખલાની પેઠે ત્યજી દે છે. તે ચારિત્ર અખંડ સુખના કારણરૂપ જાણીને હે ભવિજને ! મનમાં ધારણ કરેલ છે તે ચારિત્રને તમે પણ મનમાં ધારણ કરેકારણ કે જેઓ રાંક હતા તેઓ પણ સંયમ અંગીકાર કરવાથી ઈદ્ર નરેંદ્રને પણ પૂજવા લાયક થયા છે, એથી સિદ્ધ થાય છે કે જેને કેઈનું શરણું નથી તે જનના અભય શરણ રૂપ આનંદ પૂર્ણ ચારિત્રજ છે માટે હે ભવિજન! તેને વંદના કર્યા કરી અંગીકાર કરવાને ઉદય આવે તેવી ઉચ્ચ સબળ ભાવના ભાવ્યા કરે કે જેથી અંતરાય કર્મ દૂર થઈ ચારિત્ર પ્રાપ્તિને ઉદય અનુકુળ થાય. વળી જે ચારિત્રને બાર માસ પર્યાય વડે પાળ્યું હોય અર્થાત્ બાર મહિનાના જેટલા સમય થાય તેટલા સમયસ્થાન ચડતા અધ્યવસાય સહ ઉલ્લંધન કર્યાથી ચારિત્રવંતને સ્વરૂપ રમણ સંબંધી જે સુખ પ્રાપ્ત થાય છે તે સુખ અનુત્તર વિમાનવાસી દેના સુખ કરતાં પણ વિશેષ આનંદદાયક હોય છે, તેમજ તે ઉપરાંત ઉજજવળ પરિણામ વડે તરતમાદિ દેગ સહ ગુણયુક્ત થાય છે, તે ચારિત્રને હે ભવિજને નમન કરે. વળી જે ચારિત્ર આઠ કર્મની ઘણું પ્રકૃતિઓનું એકઠું થવું તે સમયના જે અંત આણું સંચેલી સિલક ખાલી કરે છે, તે ચારિત્ર કે જેનું નામ નિર્યુક્તિ કરે. ચયને રિત કરવા રૂપ યુક્તિ વડે ચારત્ર શબ્દની યુક્તિ પ્રકાશ કરેલી છે તે ગુણના રૂપ ચારિત્રને હે ભવિજને ! વંદના કર્યા કરે.
(૩૫-૪૦) જાણુતા વિહું જ્ઞાનેં સંયુત, તે ભવ મુગતિ જિર્ણદ; જેહ આદરે કર્મ ખપેવા; તે તપ શિવતરૂકંદરે. ભવિકા. સિદ્ધચક પદ વદે.
