________________
ખ'ડ ચાથી
પાંચ જ્ઞાનમાંહે જેહ સદાગમ, સ્વપરપ્રકાશક તેહ; દીપક પરે ત્રિભુવન ઉપગારી, વળી જિમ રવિ શશી મેહરે. ભવિકા, સિચક્ર પદ વંદે.
૩૪
લાક
ધ અધ તિર્યંગ જ્યાતિષ, વૈમાનિક ને સિદ્ધ; લાક અલાક પ્રગટ વિ જેહુથી, છે જ્ઞાને મુજ શુધ્ધિરે. ભવિકા. સિદ્ધ્ચક્ર પદ વદ્યા.
32
૩૫
અર્થ :( હવે પાંચ ગાથાવડે જ્ઞાનપદ સ્તવના કરે છે. ) જે જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ વિના ખાવાલાયક પદાર્થની કે ન ખાવાલાયક પદાર્થની, તેમજ પીવાલાયક ને ન પીવાલાયક પદાર્થની અને કરવા લાયક તથા ન કરવા લાયક કામની માહિતી મળી શકતી નથી, માટેજ કહેવું અવશ્યનું છે કે ભક્ષ્યાભક્ષ્ય, પેયાપેય ને કૃત્યાકૃત્યની પૂરતી માહેતી શુદ્ધજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ વડેજ પ્રાપ્ત થાય છે જેથી હું વિ જના! તે કુન્નુ જગતજનને વસ્તુ જાણવાના આધારભૂત જ્ઞાનજ છે તેને નમન વદન કરા; કેમકે પહેલું જ્ઞાન અને પછી અહિંસા છે એટલે કે જો પહેલાં જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઇ હાય તે તે પછી યામૂળ ધર્મની પિછાન પડે છે. કિંતુ જ્ઞાન વિનાં દયામય અહિંસાધર્મ ઓળખીજ શકાતા નથી; માટેજ પ્રભુપ્રણીત જૈનાગમેામાં ભાખેલું છે કે પહેલાં જ્ઞાન મેળવી પછી દયામય ધર્મનું આરાધાન કરા કે જેથી વિરાધના કરવાના દોષથી દૂર રહેવા ભાગ્યશાળી થવાય, જેથી હું વિ મેશાં જ્ઞાનને વંદન કર્યા કરી, પણ જ્ઞાનની નિંદા ન કરો; કેમકે જે જ્ઞાની મનુષ્યા જ્ઞાનમાં લીન થયાં તે જ જ્ઞાની મનુષ્યાએ મેાક્ષનું સુખ ચાખ્યું છે. વળી સઘળી ક્રિયાઓનું મૂળ શ્રદ્ધા-વિશ્વાસ પ્રતીત છે; કેમકે શ્રદ્ધા કાયમ થયા વિના જે ક્રિયા કરવામાં આવે તે મલીન ક્રિયાજ ગણવામાં આવે છે માટે શ્રદ્ધા એજ ક્રિયા માત્રનું મૂળ છે; અને શ્રદ્ધાનું મૂળ જ્ઞાન છે, કારણુ જ્ઞાન થયા વગર શ્રદ્ધાની પ્રાપ્તિ થતી જ નથી માટેજ હે વિજા ! તે ભવદુ:ખ દૂર કરનાર શ્રદ્ધામૂળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ વગર ક્ષણમાત્ર પણ કેમ રહી શકીએ ? કેમકે તે વિના કશું પણ શુભ પગલું ભરી શકાતું જ નથી માટે તે જ્ઞાનની હંમેશાં વંદના કરો જેથી ખેડા પાર થાય. તેમજ તે જ્ઞાનના પાંચ ભેદ છે એટલે મતિજ્ઞાન, શ્રુત જ્ઞાન, અવિધજ્ઞાન, મન: પવજ્ઞાન અને કેવળજ્ઞાન, એ પાંચ ભેદ છતાં પણ એ પાંચમાં શ્રુતજ્ઞાન છે તે જ મુખ્યતા ભાગવનાર છે, મતલબ કે પેાતાના પથનુ અને પારકા પંથનુ અથવા ચારે જ્ઞાનસહ પેાતાનું ખરૂં સ્વરૂપ પ્રગટ કરનાર છે જેથી દીપકની પેઠે પ્રકાશ કરનાર શ્રુતજ્ઞાનસહ પાંચ ભેદવંત જ્ઞાનપદ સ્વ મૃત્યુ ને પાતાળ એ ત્રણે લેાકના ઉપકાર કરનાર
સૂર્ય, ચંદ્રને મેઘવૃષ્ટિ
૪૧
