________________
૩૨૬
શ્રીપાળ રાજાને રાસ અર્થ સાંભળી પ્રતિકૂળપદવડે પહેલા પદ લગીની અટકળ બાંધવાની ચતુરાઈને ઉપયોગ કરે તે પ્રતિકૂળપદાનુસારિણી, અને વચલું પદ સાંભળવાવડે છેલ્લા પદનું જ્ઞાન મેળવી લે તે ઉભયપદાનુસારિણે એમ પદાનુસારિણીના ત્રણ ભેદ છે તે પ્રાપ્ત થવા સંબંધી પદાનુસારિણી લબ્ધિ કહેવાય છે. ખેડૂત ભૂમિને ખેડી કેળવી બીજ વાવી તેને અનેક બીજદાતા બનાવે છે, તે રીતે જ્ઞાનાવરણીય વગેરેક્ષપશમના અતિશયવડે એક અર્થરૂપ બીજના સાંભળવાથી અનેક અર્થરૂપી બીજેનું જાણપણું થાય તે બીજબુદ્ધિલબ્ધિ કહેવાય છે. ક્રોધની વૃદ્ધિથી દુશ્મનને હેજમાં બાળી દેવા અગ્નિજ્વાળા મૂકવાની શક્તિ તે તેજેલેશ્યા લબ્ધિ કહેવાય છે. (આ લબ્ધિ અનેક યોજના પર રહેલી વસ્તુને બાળી ભસ્મ કરે છે અને છડૂતપના પારણે એક મુઠી અડદના બાકળા ખાઈ તે ઉપર એક અંજળી ઉઠ્ઠું પાણી પી છ માસ ગુજારે ત્યારે પ્રાપ્ત થાય છે) આહારક શરીર કરવાની શક્તિ પ્રાપ્ત થવી તે આહારકલબ્ધિ કહેવાય છે. વૈક્રિય શરીર કરવાની શક્તિ પ્રાપ્ત થવી તે વૈકિયલબ્ધિ કહેવાય છે. (એ લબ્ધિના અણુવમહત્વાદિ અનેક ભેદ છે. અંતરાય કર્મના ક્ષપશમવડે
પણ બીજે મનુષ્ય ભિક્ષા કરી લાવેલું અન્ન લબ્ધિવંત પુરૂષ પોતે જમે છે તે ખૂટી પડે; પણ બીજા હજારે મહાત્મા જે જમવા બેસે તે ખૂટે નહી એવી શક્તિ પ્રાપ્ત થવી તે અક્ષીણમહાનસી લબ્ધિ કહેવાય છે. સંઘ રક્ષણ માટે કામ પડે તો ચક્રવતિની સેનાને પણ ચૂરી નાખે તેવી શક્તિ પ્રાપ્ત થવી તે પુલાકલબ્ધિ કહેવાય છે. આ અઠ્ઠાવીશ લબ્ધિઓ પ્રાપ્ત થાય છે, તેમજ અણિમા, ગરિમા, લધિમા વગેરે આઠ સિદ્ધિઓ એટલે કે ઝીણા કાણામાંથી દાખલ થઈ કિંવા કમળની દાંડીમાં પેશીને ચક્રવત્તિની ઋદ્ધિ વિસ્તારે તે અણિમારિદ્ધિ કહેવાય છે. મેરૂ પર્વત કરતાં પણ મહેસું શરીર કરી શકવાની શક્તિ તે મહિમાસિદ્ધિ, વાયુથી પણ અત્યંત ન્હાનું શરીર બનાવવાની શક્તિ તે લધિમાસિદ્ધિ, વજાદિકથી પણ ભારે શરીર કરવાથી ઈદ્રાદિકનો પણ પરાજય કરે તે ગરિમાસિદ્ધિ, ભયપર બેઠાં બેઠાંજ સૂર્યમંડળ વગેરેના સ્પર્શ કરી શકે તેવી શક્તિની પ્રાપ્તિ તે કામવશાઈવસિદ્ધિ પાણી ઉપર જમીનની પેઠે ચાલવાની શક્તિ તથા ભયમાં પાણીમાં ડૂબકી માર્યાની પેઠે પસી જવારૂપ શક્તિ તે પ્રાકામ્યસિદ્ધિ, ત્રણે લોકનું અધિપતિપણું ભેગવવું કિંવા તીર્થકર વા ઈદ્રની ઋદ્ધિનું વિસ્તારવું તે ઈશત્વસિદ્ધિ અને સર્વ જીવોને વશ કરવાની શક્તિ તે વશિત્વસિદ્ધિ કહેવાય છે. તેમજ મહાપ, પાંડુક, નૈસર્પ, પિંગળ, સર્વરક્ષક, સર્વરત્નક, કાળ, મહાકાળ, અને માણવક એ નવનિધિઓ પણ તપના પ્રભાવવડે પ્રાપ્ત થાય છે તે અચિંત્ય મહિમાવંત તપપદને હે ભવિજને ! મહાન ભાવસહિત
