________________
ખંડ ત્રીજો થયું કે-માથું અને કપાળ બેઉ ઉંચા દેખાવવાળાં, તબડા જેવું મોઢું, પાણી ઝરતી ગુંચી આંખો, સખળડખળ થયેલા દાંત, વાંકા તેમજ લાંબા અને એકબીજાને ન મળે એવા પહોળા હોઠ, ચેમેરથી ચપ-બેસી ગયેલું નાક, માટલીના કાનાના ઠીકરા જેવા કાન, ઉંચી અને ઘણું બંધી પીઠ, બહુ ટેકરાવાળી છાતિ, ડેકું, કેડ, હૃદય, અને પેટ એ બધાં એક બીજાથી મળી જઈ ઢંકડા આવ્યાં હોય તેવ, ટૂંકા કદની સાથળે અને પીડીઓ, ટૂંકડા હાથ, પગ, અને કુમકતી ચાલ; એવા વામણારૂપ સહિત હળવે હળવે ચાલતો કૂબડો શહેરમાં દાખલ થયો કે તેને જોઈને લોકોનાં ટેળેટેળાં જેવા એકઠાં થવા લાગ્યાં, પણ વામન તો તે લોકોને પૂછતો અને આનંદ બક્ષત જ્યાં વીણાની કળા શીખવનાર આચાર્ય રહેતો હતો ત્યાં જઈ પહોંચ્યો. એટલે તે ત્યાં વીણાની કળા શીખતા રાજકુમાર પણ નવાઈભર્યું રૂપ જોઈ સામે આવી હાસ્યવચનો બોલવા લાગ્યા“આવો આવો પધારે વામણુજી ! જુહાર છે–તમને નમસ્કાર છે ! આપ તે સુંદર અને ઘણાજ સહામણા ( મનગમતા રૂપવાળા ) દેખાઓ છો (1) રાજ ! ક્યાંથી પધાર્યા છે ? શા કામે પધારવું થયું છે ? અને કેના ઘરને બારણે જઈ મેત (મરણમહત્વતા) આપશે ?” આ પ્રમાણે વ્યાજ સ્તુતિ-નિંઘસ્તુતિ સાંભળી ગંભીર અને ગુણવંત વામન રૂપ કુંવરે જવાબ આપ્યો કે–“અમે દૂર દેશથી અહીં આવ્યા છીએ, અને તમોએ જે મશ્કરી કરતાં વાત કહી, તે પણ બધી સાચી જ કહી છે. ગુરૂમહારાજની પાસે અમે પણ વીણાની કળાનું સાધન કરીશું અને જગદીશ કૃપા કરશે તે તમે બધાઓથી વણાની કળામાં આગળ વધી વિજયેજ મેળવીશું.” એટલું કહીને વામન વિદ્યાચાર્યની પાસે જઈ આ પ્રમાણે વિનવવા લાગ્યો, “કૃપાળુ ! મને હવે વીણનો અભ્યાસ કરા.” એમ કહી તુરત મહા મૂલ્યવાળું એક ખડગનું ભેટશું કર્યું, એ જોઈને ગુરૂ પણ રાજી થયા અને વામનને ઘણું માન આપી તેમણે એક અનુપમ વીણ તેના હાથમાં આપી સ્વરથી થતી રાગની ઉત્પત્તિનાં ઠેકાણું (સારીગમ વગેરે) બતાવાનો આરંભ કર્યો. એટલે બીજા કુંવરેને હાસ્ય કરવાની મજા અને મૂર્ખતાને ભાસ પ્રકટ થવાની જગા મળે તે માટે વામને તાંતે એટલી બધી તે ચડાવી ચડાવી દીધી કે ત્રટ ત્રટ કરી તે બધી તટી ગઇ અને ગમા પડદા ખસી ગયા. એ જોઈને કુંવરોની મળેલી સભા વિપરીત બનાવને લીધે હસવા લાગી. જો કે આ પ્રમાણે થયું તે પણ ગુરૂએ, મેળવેલી ભેટ કીમતી હોવાથી, તે નુકશાન તરફ બેદરકારી બતાવી, બીજી સુંદર વીણા આપી, વામનને વીણા બજાવવાની કળા શીખવાડવા માંડી.
(૧૨–૨૦) ૨૨
