________________
‘શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર’ વિષયક પત્રવ્યવહાર
શ્રી ગૌતમસ્વામી, શ્રી સુધર્માસ્વામી આદિ અગિયારે ગણધરો જન્મથી non-jain જ હતાં, છતાંય અમે તેમને શાસનની ધુરાના પ્રથમ નાયક જ માનીએ છીએ. આ સિવાય શ્રી શય્યભવસૂરિજી, શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી વગેરે અનેક વિદ્વાન ધર્માચાર્યો પૂર્વાવસ્થામાં વેદચુસ્ત બ્રાહ્મણો હતાં અને ઉત્તરાવસ્થામાં શાસનના સમર્થ પટ્ટધરો કે શ્રુતધરો થયાં હતાં. માટે આ સંદર્ભે અન્ય વિકલ્પો કરવા અસ્થાને છે.
*
*
*
* તમારી પ્રશ્ન પૂછવાની શૈલી ઘણી અધૂરી અને અસ્પષ્ટ છે. ક્યાંક ક્યાંક પૂર્વાપરવિરોધ પણ છે. તેથી શક્ય વિકલ્પાનુસારે ઉત્તર આપવા પ્રયત્ન કરેલ છે. ખુલાસો (૩) :
“તમે પૂછાવ્યું છે કે સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માની કઈ સ્થિતિ આપ માન્ય કરો છો ?” આમ તો અમને સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માની પૂર્વની મિથ્યાત્વ, વર્તમાનની સમ્યક્ત્વ કે ભવિષ્યની વિરતિ વગેરે સર્વ અવસ્થાઓ તે તે કક્ષા અનુસારે હેય, ઉપાદેય તરીકે માન્ય જ છે, છતાંય જો પૂછવાનો આશય એવો હોય કે “માર્ગગામી તરીકે આપને સમ્યગ્દષ્ટિની કક્ષા માન્ય છે ?” તો કહેવાનું કે અમે શ્રી હરિભદ્રસૂરિ અને ઉપાધ્યાયજીના વચનોથી નિઃશંકપણે કહીએ છીએ કે ધર્મની તાત્ત્વિક શરૂઆત ચોથા ગુણસ્થાનકથી નહીં પરંતુ અપુનર્બંધકપણાથી ગણાય છે તેથી માર્ગપ્રાપ્ત તરીકે મિથ્યાત્વી પણ અમને માન્ય છે. આ બાબતે અનેક તર્કબદ્ધ યુક્તિઓ અને શાસ્ત્રપાઠો અમારી પાસે મોજુદ છે. અહીં વિસ્તારભયથી રજૂ કર્યા નથી.
*
*
*
* પ્રશ્ન ઃ “રહી એમને ગુરુ માનવા કે નહીં” ?
...
૧૯
ખુલાસો (૪) :
સમ્યગ્દર્શન ન હોય તેને પણ માર્ગદેશક ગુરુ માનવા તેવી વાત મેં પ્રવચનમાં ક્યાંય કહેલી નથી. માટે તે વિષયક પ્રશ્નો અને વિકલ્પો અસ્થાને છે.
કંચન-કામિનીના ત્યાગી જ ગુરુપદમાં સમાવેશ પામે છે. ગૃહસ્થને ગુરુ ન મનાય એ વાત કદાચ તમને કઠિન લાગી હશે. શાસ્ત્રોમાં તો આ ધારાધોરણ પ્રસિદ્ધ જ છે. પરંતુ ખુદ શ્રીમદ્જીના પત્રાંક ૮૩૭-૭૦૮નો આશય એ છે કે માર્ગ પ્રકાશક સદ્ગુરુ જઘન્યથી છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે વર્તતા હોય છે. ચોથા, પાંચમા ગુણસ્થાનકે ગુરુપદ ઘટતું નથી, ત્યાં ગુરુપદ માનવું તે માર્ગવિરોધરૂપ છે. તેથી શ્રીમદ્જી પોતે જ્યાં સુધી સર્વ સંગત્યાગ ન કરે ત્યાં સુધી પોતાને ગુરુ તરીકે માનવાનો સખત નિષેધ કરતાં હતાં આ વાસ્તવિકતા
-
