________________
‘શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર’ વિષયક પત્રવ્યવહાર ૨૩મા વર્ષે તેઓએ પત્રાંક ૧૭૧ અને પત્રાંક ૧૭૨માં પોતાની સંદેહયુક્ત સ્થિતિનું અત્યંત હૃદયદ્રાવક વર્ણન કર્યું છે. અરે ! ત્યાં સુધી કે તેવી સંદેહયુક્ત સ્થિતિથી કંટાળી જઈને ઝેર પીને આપઘાત ક૨વાની વાત પણ તેઓએ કરી છે. શું કરવું ? તે પણ ન સૂઝે તેવી દિગ્મૂઢતારૂપ સ્થિતિના અનુભવની તેમની કબૂલાત છે. શું શ્રીમદ્ રાજચંદ્રના મતે સર્વજ્ઞ થયા પછી ફરી દિગ્મૂઢ કે અસર્વજ્ઞ થઈ શકાય છે ?
૨૪
૨૪મા વર્ષે તેઓ જણાવે છે કે ‘પોતે નિઃસંદેહ જ્ઞાનાવતાર સ્વરૂપ વીતરાગી પુરુષ છે'. ૨૯મા વર્ષે શ્રીમદ્જી ફરી પાછા મહાવીરતુલ્ય સાક્ષાત્ પરમાત્મસ્વરૂપ થાય છે. આગળ જતાં તેઓને લાગે છે કે ‘પોતાનામાં જૈનદર્શનનું કેવળજ્ઞાન નથી. અરે ! જૈનધર્મના ઉપદેશક થવાની પણ યોગ્યતા નથી. માત્ર વેદાંતધર્મને સ્થાપવાની સક્ષમતા પોતાનામાં ઘટે છે'. આવી બધી બદલાતી માનસિક સ્થિતિઓ તેમના વિચારોની સુબદ્ધતા દર્શાવતી નથી. આપે પૂછાવેલ ઈશ્વરકતૃત્વવાદ વિશે પણ આવું જ કાંઈક બનેલ છે.
*
*
*
* ખુલાસો (૯) :
શ્રીમદ્જી ભાવનાબોધ, મોક્ષમાળા, આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર વગેરે ગ્રંથોમાં ઈશ્વરકર્તૃત્વવાદનું ખંડન કરે છે. જ્યારે બીજા અનેક સ્થળોએ તેનાથી ઠીક વિરોધી વાત પણ કરેલ છે.
(૧) પત્રાંક ૧૫૮માં “આખું વિશ્વ ભગવાનસ્વરૂપ છે. ભગવાન જ પોતાની ઇચ્છાથી જગતરૂપ થાય છે. અનંતકાળ પહેલાં આ વિશ્વ ભગવાનમાંથી ઉત્પન્ન થયું છે અને ભવિષ્યમાં ભગવાનમાં લય પામી જશે. જડ-ચેતન સર્વ પદાર્થોની ઉત્પત્તિ ભગવાનથી જ થઈ છે. આખા જગતનું સંચાલન ક૨ના૨ ભગવાન છે. આ વાત હું નહીં ખુદ ભગવાને કહેલી છે” એમ શ્રીમદ્જીનો આશય છે.
(૨) પત્રાંક ૧૫૯માં આ જ વાત તેઓએ દોહરાવી છે કે - શ્રીમાન હરિ જ જગતને સમેટે છે અને વિસ્તારે છે.
(૩) જૈનશાસ્ત્રકારો કહે છે કે ‘તીર્થંકરો પૂર્વના ત્રીજા ભવે જગતના સર્વ જીવોને તારવાના ૫૨મોત્કૃષ્ટ મૈત્રીભાવથી મહામહિમાવંત તીર્થંકરનામકર્મ ઉપાર્જન કરે છે'. જ્યારે શ્રીમદ્ભુના પત્રાંક ૧૮૦નો આશય એ છે કે - પરમેશ્વર ભવમાં ભટકાવનારા છે. ૫૨મેશ્વર જેને ભવમાં રખડાવતાં હોય તેને ભટકતાં અટકાવવાં તે ઈશ્વરી નિયમનો ભંગ છે'.
(૪) અરે ! શ્રીમદ્જીએ જગત્કર્તૃત્વની એટલી દૃઢ શ્રદ્ધા પત્રાંક ૨૧૮ પર વ્યક્ત કરી છે કે તીર્થંકરોની સર્વજ્ઞતા પર પણ તેઓએ પ્રશ્નાર્થચિહ્ન મૂકી દીધેલ છે ! તેઓના
