________________
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વિષયક પત્રવ્યવહાર
૩૭
ઉપાધ્યાયજીના વચનોથી નિઃશંકપણે કહીએ છીએ કે ધર્મની તાત્ત્વિક શરૂઆત ચોથા ગુણસ્થાનકથી નહીં પરંતુ અપુનબંધકપણાથી ગણાય છે તેથી માર્ગ પ્રાપ્ત તરીકે મિથ્યાત્વી પણ અમને માન્ય છે. આ બાબતે અનેક તર્કબદ્ધ યુક્તિઓ અને શાસ્ત્રપાઠો અમારી પાસે મોજુદ છે. અહીં વિસ્તારભયથી રજૂ કર્યા નથી.
லலலலலலலலலலல
પ્રશ્ન : “Èહી એમને ગુરુ... માનવા કે નહીં”? ખુલાસો (૪): ' સમ્યગ્દર્શન ન હોય તેને પણ માર્ગદશક ગુરુ માનવા તેવી વાત મેં પ્રવચનમાં છું ક્યાંય કહેલી નથી. માટે તે વિષયક પ્રશ્નો અને વિકલ્પો અસ્થાને છે.
કંચન-કામિનીના ત્યાગી જ ગુરુપદમાં સમાવેશ પામે છે. ગૃહસ્થને ગુરુ ન મનાય. એ વાત કદાચ તમને કઠિન લાગી હશે. શાસ્ત્રોમાં તો આ ધારાધોરણ પ્રસિદ્ધ જ છે. પરંતુ ખુદ શ્રીમદ્જીના પત્રાંક ૮૩૭–૭૦૮નો આશય એ છે કે – માર્ગ પ્રકાશક સદ્ગુરુ જઘન્યથી છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે વર્તતા હોય છે. ચોથા, પાંચમા ગુણસ્થાનકે ગુરુપદ ઘટતું નથી, ત્યાં ગુરપદ માનવું તે માર્ગવિરોધરૂપ છે. તેથી શ્રીમજી પોતે જ્યાં સુધી સર્વ સંગત્યાગ ન કરે ત્યાં સુધી પોતાને ગુરુ તરીકે માનવાનો સખત નિષેધ કરતાં હતાં -
லலலலலலலலலலல
'
லலலலலலலலலலலலலல
૮૩૭
સં. ૧૫૪ આત્મજ્ઞાન સમદર્શિતા, વિચરે ઉદયપ્રગ; અપૂર્વવાણી પરમકૃત, સદ્ગુરુ લક્ષણ યોગ્ય.
–આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર પદ ૧૦મું (૧) સદ્દગુરુ યોગ્ય આ લક્ષણે મુખ્યપણે કયા ગુણસ્થાનકે સંભવે ? અને (૨) સમદર્શિતા એટલે શું?
ઉત્તર –(૧) સદ્દગુરુ યંગ્ય એ લક્ષણે દર્શાવ્યાં તે મુખ્ય પણે વિશેષપણે ઉપદેશક અર્થાત્ માર્ગપ્રકાશક સદ્દગુરુનાં લક્ષણ કર્યો છે. ઉપદેશક ગુણસ્થાન છે અને તેરમું છે, વચલાં સાતમાથી બારમા સુધીનાં ગુણસ્થાન અલ્પકાળવાર્તા છે એટલે ઉપદેશકપ્રવૃત્તિ તેમાં તે સંભવે. માર્ગઉપદેશક પ્રવૃત્તિ છથી શરૂ થાય.
છઠે ગુણસ્થાનકે સંપૂર્ણ વિતરાગદશા અને કેવળજ્ઞાન નથી. તે તે તેરમે છે, અને યથાવત્ માર્ગઉપદેશકપણું તેરમે ગુણસ્થાને વર્તતા સંપૂર્ણ વીતરાગ અને કૈવલ્યસંપન્ન પરમ સદ્ગુરુ શ્રી જિન તીર્થંકરાદિને વિષે ઘટે. તથાપિ છઠે ગુણસ્થાનકે વર્તતા મુનિ, જે સંપૂર્ણ વીતરાગતા અને ૪. .. .. . રહે એમને ગુરુ માનવાની વાત તો આત્મઅનુભવ (સમગફદર્શન) વિના લેય તેને ગુરૂ માનવા કેનીં?... ..
(“શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર સાધના કેન્દ્રના પ્રથમ પત્રનો અંશ)
