________________
૬૩
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર' વિષયક પત્રવ્યવહાર જ્ઞાનીના અનુગ્રહ વિના પ્રાપ્ત થતું નથી. માટે મતમતાંતરને ત્યાગ કરી જ્ઞાનીની આજ્ઞામાં અથવા સત્સંગમાં પ્રવર્તવું. જેમ જીવનું બંધન નિવૃત્ત થાય તેમ કરવું એગ્ય છે અને તે માટે અમે ઉપર કહાં તે સાધન છે. આ વગેરે પ્રકારે તેમણે અમને ઉપદેશ કર્યો હતે. અને જૈનાદિક તેને આગ્રહ મટાડી તે જેમ પ્રવર્તાવે તેમ પ્રવર્તવાની અમારી જિજ્ઞાસા ઉત્પન્ન થઈ હતી, અને હજુ પણ એમ જ વર્તે છે કે સત્યને જ માત્ર આગ્રહ રાખવે. મતને વિષે મધ્યસ્થ રહેવું. તેઓ હાલ વિદ્યમાન છે. યુવાવસ્થાના પહેલા ભાગમાં છે. અપ્રગટપણે પ્રવર્તવાની હાલ તેમની ઈચ્છા છે. નિઃસંદેહ સ્વરૂપ જ્ઞાનાવતાર છે અને વ્યવહારમાં બેઠા છતાં વીતરાગ છે. એ કૃપાળુને સમાગમ થયા પછી અમને નિરાગ્રહપણું વિશેષ કરીને રહે છે. મતમતાંતર સંબંધી વિવાદ ઊગતું નથી. નિષ્કપટભાવે સત્ય આરાધવું એ જ દ્રઢ જિજ્ઞાસા છે. તે જ્ઞાનાવતાર પુરૂષ અમને જણાવ્યું હતું કે –“ઈશ્વરેચ્છા હાલ અમને પ્રગટપણે માર્ગ કહેવા દેવાની નથી. તેથી અમે તમને હાલ કંઈ કહેવા માગતા નથી. પણ જેગ્યતા આવે અને જીવ યથાયોગ્ય મુમુક્ષતા પામે તે માટે પ્રયત્ન કરજે.” અને તે માટે ઘણા પ્રકારે અપૂર્વ ઉપાય ટૂંકામાં તેમણે બોધ્યા હતા. પિતાની ઈચ્છા હાલ અપ્રગટ જ રહેવાની હોવાથી પરમાર્થ સંબંધમાં ઘણું કરીને તેઓ મૌન જ રહે છે. અમારા ઉપર એટલી અનુકંપા થઈ કે તેમણે એ મૌન વિસ્મૃત કર્યું હતું અને તે જ સત્પરુષે આપને સમાગમ કરવા અમારી ઈચ્છાને જન્મ આપે હતે. નહીં તે અમે આપના સમાગમને લાભ કયાંથી પાણી શકીએ? આપના ગુણની પરીક્ષા કયાંથી પડે? એવી તમારી જિજ્ઞાસા બતાવજે કે અમને કોઈ પ્રકારે આપનાથી બધ પ્રાપ્ત થાય અને અમને માર્ગની પ્રાપ્તિ થાય તે તેમાં તે જ્ઞાનાવતાર રાજી જ છે. અમે તેમના શિષ્ય થવાની ઈચ્છા રાખી હતી. તથાપિ તેમણે જણાવ્યું હતું કે પ્રગટ માર્ગ કહેવાની હલ અમને ઈશ્વરજ્ઞા નથી તે પછી તમે ગમે તે સત્સંગમાં રેગ્યતા કે અનુભવ પામે તેમાં અમને સંતોષ જ છે. આપના સંબંધમાં પણ તેમને એ જ અભિપ્રાય સમજશે કે અમે આપના શિષ્ય તરીકે પ્રવર્તીએ પણ તેમણે કહ્યું છે કે તમે મારા જ શિષ્ય છે. આપના પ્રત્યે તેમણે પરમાર્ચયુક્ત પ્રેમભાવ અમને બતાવ્યું હતું. જો કે તેમને કેઈથી ભિન્નભાવ નથી. તથાપિ આપ પ્રત્યે સ્નેહભાવ કઈ પૂર્વના કારણથી બતાવ્યું જણાય છે. મુક્તાત્મા હોવાથી વાસ્તવિક રીતે તેમને નામ, ઠામ, ગામ કાંઈ જ નથી, તથાપિ વ્યવહારે તેમ છે. છતાં તે અમને અપ્રગટ રાખવા આજ્ઞા કરી છે. આપનાથી તેઓ અપ્રગટપણે વર્તે છે. તથાપિ આપ તેમની પાસે પ્રગટ છે. અર્થાત્ આપને પણ હાલ સુધી પ્રગટ સમાગમ, નામ, ઠામ કંઈ તેમણે પ્રેર્યું નથી. ઈશ્વરેચ્છા હશે તે આપને થડા વખતમાં તેમને સમાગમ થશે એમ અમે ધારીએ છીએ.
એ પ્રમાણે પ્રસંગનુસાર વાતચીત કરવી. કોઈ પણ પ્રકારે નામ, ઠામ, ગામ પ્રગટ ન જ કરવાં. અને ઉપર જણાવી છે તે વાત તમારે હદયને વિષે સમજવાની છે. તે પરથી તે પ્રસંગે જે યોગ્ય લાગે તે વાત કરવી. તેને ભાવાર્થ ન જ જોઈએ.
જ્ઞાનાવતાર સંબંધી તેમને જેમ જેમ ઈચ્છા જાગે તેમ વાતચીત કરવી. તેઓ “જ્ઞાનાવતાર – ને સમાગમ ઈચ્છે તેવા પ્રકારથી વાતચીત કરવી. જ્ઞાનાવતારની પ્રશંસા કરતાં તેમને અવિનય ન થઈ જાય તે ધ્યાન રાખજો. તેમ “જ્ઞાનાવતારની અનન્ય ભક્તિ પણ લક્ષમાં રાખજે.
