________________
૫૬
ܟܗܢܗܗܟܟܗܟܗܢܗܗܗܗ
‘શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર' વિષયક પત્રવ્યવહાર
(૪) અરે ! શ્રીમદ્ભુએ જગત્કર્તૃત્વની એટલી દૃઢ શ્રદ્ધા પત્રાંક ૨૧૮ પર વ્યક્ત કરી છે કે તીર્થંકરોની સર્વજ્ઞતા પર પણ તેઓએ પ્રશ્નાર્થચિહ્ન મૂકી દીધેલ છે ! તેઓના કહેવાનો ભાવ એ છે કે ‘ જૈનદર્શનમાં જગતના અધિષ્ઠાનનું વર્ણન નથી તેથી તીર્થંકરો અમને સર્વજ્ઞ જણાતાં નથી. અધિષ્ઠાન વગરના જગતનું વર્ણન પાછળના અનેક આચાર્યોને પણ ભ્રમજનક બન્યું છે. અરે ! જૈનદર્શનરૂપી વહાણ તેના કારણે ખરાબે ચડી ગયેલ છે'.
ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்
તેઓનું માનવું છે કે – ‘ જગતના અધિષ્ઠાનનું વર્ણન તીર્થંકરના શ્રીમુખે વર્ણવેલું હોય તો જ તેઓની મહાપુરુષ તરીકેની ખ્યાતિ અખંડિત ગણાય'. અધિષ્ઠાનનો અર્થ તેઓએ પોતે પત્રાંક ૨૨૦માં જગત જેમાંથી ઉત્પન્ન થાય અને લય પામે.તે અધિષ્ઠાન – એમ કરેલ છે અને આવા અધિષ્ઠાનરૂપ હરિ ભગવાન છે' તેમ તેઓએ પત્રાંક ૨૧૮માં દૃઢપણે જણાવ્યું છે.
ஸ்
-
ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்
XOSS૭૭૭TOTUX
૨૧૮ મુંબઈ, ફાગણ સુદ ૧૩, સેામ, ૧૯૪૭ સર્વાત્મા હરિને નમસ્કાર
‘સત્' સત્ છે, સરળ છે, સુગમ છે, તેની પ્રાપ્તિ સર્વત્ર હાય છે.
સત્ છે. કાળથી તેને ખાધા નથી. તે સર્વનું અધિષ્ઠાન છે. વાણીથી અકથ્ય છે. તેની પ્રાપ્તિ હાય છે; અને તે પ્રાપ્તિના ઉપાય છે.
ગમે તે સંપ્રદાય, દર્શનના મહાત્માઓને લક્ષ એક ‘સત્' જ છે. વાણીથી અકથ્ય હાવાથી મૂંગાની શ્રેણે સમજાવ્યું છે; જેથી તેઓના કથનમાં કંઇક ભેદ લાગે છે; વાસ્તવિક રીતે ભેદ નથી.
લેાકનું સ્વરૂપ સર્વ કાળ એક સ્થિતિનું નથી; ક્ષણે ક્ષણે તે રૂપાંતર પામ્યા કરે છે; અનેક રૂપ નવાં થાય છે; અનેક સ્થિતિ કરે છે અને અનેક લય પામે છે; એક ક્ષણ પહેલાં જે રૂપ બાહ્ય જ્ઞાને જણાયું નહતું, તે દેખાય છે; અને ક્ષણમાં ઘણાં દીર્ઘ વિસ્તારવાળાં રૂપ લય પામ્યાં જાય છે. મહાત્માના વિદ્યમાને વર્તતું લેકનું સ્વરૂપ અજ્ઞાનીના અનુગ્રહને અર્થે કંઇક રૂપાંતરપૂર્વક કહ્યું જાય છે; પણ સર્વ કાળ જેની એક સ્થિતિ નથી એવું એ રૂપ ‘સત્' નહીં હોવાથી ગમે તે રૂપે વર્ણવી તે કાળે બ્રાંતિ ટાળી છે, અને એને લીધે સર્વત્ર એ સ્વરૂપ હોય જ એમ નથી, એમ સમજાય છે. ખાળજીવ તે તે સ્વરૂપને શાશ્વતરૂપ માની લઈ બ્રાંતિમાં પડે છે, પણ કોઈ જોગજીવ એવી અનેકતાની કહેણીથી મૂંઝાઈ જઈ સત્' તરફ વળે છે. ઘણું કરીને સર્વ મુમુક્ષુએ એમ જ માર્ગે પામ્યા છે. ભ્રાંતિ'નું જ રૂપ એવું આ જગત વારંવાર વર્ણવવાના મોટા પુરુષને એ જ ઉદ્દેશ છે કે તે સ્વરૂપના વિચાર કરતાં પ્રાણી બ્રાંતિ પામે કે ખરું શું ? આમ અનેક પ્રકારે કહ્યું છે, તેમાં શું માનું, અને મને શું કલ્યાણકારક ? એમ વિચારતાં વિચારતાં એને એક ભ્રાંતિને વિષય જાણી, જ્યાંથી સત્'ની પ્રાપ્તિ હેાય છે એવા સંતના શરણુ વગર છૂટકો નથી, એમ સમજી તે શેાધી, શરણાપન્ન થઈ ‘સત્' પામી ‘સત્’રૂપ હાય છે.
