________________
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર
છે. એ બાબતમાં ગાંધીજી પોતે જ લખે છેઃ
“અમે પ્રથમ મળ્યા તે વેળાની મારી આધ્યાત્મિક સ્થિતિ કેવળ જિજ્ઞાસુની હતી. ઘણા પ્રશ્નો વિશે મનમાં શંકા રહેતી. તે વેળા ધર્મ, હિંદુ ધર્મ, ગીતા વગેરે વિશે મને ડું જ્ઞાન હતું. માતાપિતા પાસેથી સહેજે પામ્યું હતું એની અહીં વાત નથી કરતું. મેં મારા પ્રયત્નથી ધર્મ વિશે બહુ જાણ્યું હોય એમ નહતું. પણ મને ધર્મ વિશે જાણવાની ઉત્કંઠા રહેતી. તેથી રાયચંદભાઈનો સમાગમ મને ગમે, ને તેમનાં વચનની અસર મારી ઉપર પડી.”
તેમની બુદ્ધિને વિશે મને માન હતું. તેમની પ્રામાણિકતા વિશે તેટલું જ હતું. ને તેથી હું જાણત હતું કે, તેઓ મને ઇરાદાપૂર્વક આડે રસ્તે નહિ દોરે ને પિતાના મનમાં હશે એવું જ કહેશે. આથી મારી આધ્યાત્મિક ભીડમાં હું તેમને આશ્રય લે.”
એવી આધ્યાત્મિક ભીડને એક મહત્ત્વને પ્રસંગ ગાંધીજી જ્યારે દક્ષિણ આફ્રિકામાં હતા ત્યારે આ હતો. ગાંધીજીના કેટલાક ખ્રિસ્તી મિત્રે તેમને ખ્રિસ્તી થવા સમજાવી રહ્યા હતા. તે વેળા ગાંધીજીના અંતરમાં ધર્મમંથન જાગ્યું હતું. ખ્રિસ્તી ધર્મનું અવલોકન કરતાં ગાંધીજીને એ ધર્મ સંપૂર્ણ અથવા સર્વોપરી ન લાગે. તેમણે પિતાના એ અંગેના વિચારે પિતાના ખ્રિસ્તી મિત્ર સમક્ષ રજૂ કર્યા. પરંતુ તેઓ ગાંધીજીના મનનું સમાધાન થાય એ રીતે એનો ઉકેલ લાવી શક્યા નહિ.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
