________________
પ્રવચન : ૩૩
પરમ કૃપાનિધિ, મહાન શ્રુતધર, આચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ સ્વરચિત "ધર્મીબંદુ” ગ્રંથના ત્રીજા અધ્યાયમાં શ્રાવકના વિશેષ ધર્મ બતાવ્યા બાદ શ્રાવકની જીવનચર્યા બતાવી છે. કેટલી સુંદર છે એ જીવનચર્યા ! ક્ષતિરહિત, અવિકલ અને પરિપૂર્ણ છે આ જીવનચર્યા.
જિનભવનમાં જઈને, પરમાત્માની દ્રવ્યપૂજા અને ભાવપૂજા કેવી રીતે ક૨વી જોઈએ, એ મેં કાલે બતાવ્યું છે. આજે "સાધુવંદન"ની કેટલીક વાતો કહેવી છે, કારણ કે ચૈત્યવંદન પછી સાધુવંદનનો ક્રમ ગ્રંથકારે જાતે જ બતાવ્યો છે.
તતઃ ચૈત્ય-સાધુવંવનમ્ ||૧૦ની
"ચૈત્ય"નો અર્થ ટીકાકાર આચાર્યદેવે "જિનપ્રતિમા" કર્યો છે. સાચો અર્થ કર્યો છે. વાસ્તવિક અર્થ કર્યો છે. કેટલાક સ્થાનકવાસી સાધુઓએ "ચૈત્ય”નો અર્થ "સાધુ" કર્યો છે, આ ખોટો અર્થ છે.
"ચૈત્ય" શબ્દનો અર્થ ઃ
આગમોમાં જ્યાં જ્યાં "ચૈત્ય" શબ્દ આવ્યો છે, ત્યાં ટીકાકાર મહર્ષિઓએ "અર્હત્ પ્રતિમા", "ઈષ્ટદેવ પ્રતિમા", "જિનપ્રતિમા” જ લખ્યો છે. – "ભગવતીસૂત્ર”માં “વેછ્યું”નો અર્થ “ઈષ્ટદેવ પ્રતિમા” કર્યો છે.
"પ્રશ્નવ્યાકરણ માં નૈનિ’”નો અર્થ બિનપ્રતિમાઃ કર્યો છે. - "ઉવવાઈસૂત્ર"માં “ચૈત્યાનિ’’નો અર્થ ટેવાયતનાનિ કર્યો છે. "રાયપસેણીસૂત્ર”માં ‘“આયાવંત વેડ્યું” શબ્દ આવે છે. તેનો અર્થ કરવામાં આવ્યો છે - ગારવત્તિ - સુંવાળારાણિ - ચૈત્યાનિ - વૈવતાયતનાનિ સુંદર આકારવાળા ચૈત્ય એટલે જિનભવન.
"શબ્દાર્થ ચિંતામણિ” કોશમાં, બીજા ભાગમાં ‘‘વૈત્વ’’ શબ્દનો અર્થ ‘રેવતો વૈવાવાસે, બિનવિશ્વે બિનસમાયાં, વૈવસ્થાને - એ રીતે કરવામાં આવ્યો છે.
-
"અનેકાર્થ સંગ્રહ”માં કલિકાલ સર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજીએ ‘“વૈત્વ”નો અર્થ આ પ્રમાણે કર્યો છે :
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
