Sanskrit English Dictionary Part 02

Author(s): P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan

Page 23

गमक
860
गरीयस्
पुरोगम, हृदयंगम, &c. -मः1Going, moving. -2 March; आदरेण गर्म चक्रुर्विषमेष्वप्यसङ्घसाः Bk. 7.56; अश्वस्यैकाहगमः, -8 The march of an assailant. -4 A road. -5 Inconsiderateness, thoughtlessness.-8 Superficiality, careless perusal. -7 (Sexual) intercourse with a woman, cohabitation; yaaATA: Ms. 11.55; Y. 2. 293. -8 A game played with dice and men. -9 Removal (as of fraction in math.)-Comp. -आगम: going and coming. कारित्वम् inconsiderateness, rashness.
गमक . (-मिका /.) [गम्-ण्वुल्] 1 Indicative or suggestive, a proof or index of तदेव गमकं पाण्डित्यवेदसभ्ययोः Mal. 1.7. -2 Convincing. -क: A kind of musical note (of which there are seven cf. स्वरोत्थानप्रकारस्तु गमकः परिकीर्तितः। स कम्पितादिभेदेन स्मृतः सप्तविधो बुधैः॥ स्थानप्राप्या दधानं प्रकटितगमकां मन्द्रतारव्यवस्थाम् Nag.1.12).
THT: 1 A traveller. -2 A road. गमनम् [ गम्-ल्युट्] 1 Going, motion, gait; श्रोणीभारादलसगमना Me. 84; 60 गजेन्द्रगमने S. Til. 7. -2 GGoing, motion; considered as one of the five karmans by the Vaisesikas. -3 Approaching, going to. -4 March of an assailant. -5 Undergoing, suffering. -6 Obtaining, attaining. -7 Cohabitation. -8 Knowledge, understanding; नाजः स्वरूपगमने प्रभवन्ति भूम्नः Bhag.8.7.34.
THEAT pot. p. 1 Accessible, approachable; facta गमनीयास्मि संवृत्ता S. 1. -2 Intelligible, easy to be comprehended. -3 Fit to be practised_or observed. - Relating to sexual intercourse%3; गुरुस्नी Ms. 11.103 (पापम्); for other senses see गम्य.
वेदी विज्ञेयः स गजो गजबेदिभिः || also त्वम्भेदाच्छोणितस्रावान्मांसस्य क्रथनादपि । आत्मानं यो न जानाति तस्य गम्भीरवेदिता ॥
गम्भीरक a. Lying deep.
गम्भीरा, गम्भीरिका N. of a river ; गम्भीरायाः पयसि Me. 42.
गयः 1N. of the people living round Gaya and the district inhabited by them. -2 N. of an Asura. -3 Wealth. -4 House, household, family. -8 Offspring, progeny. -8 The sky. -7 One's own place or abode. -या N. of a city in Behar which is a place of pilgrimage.
गयस्फान a. Ved. Promoting domestic wealth; गयस्फानो अमीवहा Rv. 1. 91.12.
गर a. (-री/.)[गीर्यते गृ-कर्मादौ अच् ] Swallowing.-: 1 Any drink or fluid, beverage. -2 Sickness, disease. - Swallowing (गरा also in this sense). -4 A factitious poison. -रः,-रम् 1 Poison. -2 An antidote. -रम् 1 Sprinkling, wetting: -2 The fifth of the eleven Karanas. -Comp. -अधिका 1 the insect called Laksa. -2 the red dye obtained from it. - a. 1 destroying poison. -2 healthy. -श्री: a kind of fish. -दa. poisoning, giving poison. (-दः, -दम्) poison; अगारदाही गरदः Ms. 3. 158; किं कुर्मः कं प्रति ब्रूमो गरदायां स्वमातरि Udb. -व्रत: a peacock.
गरणम् [ग भावे-ल्युट्] 1 The act of swallowing. -2 Sprinkling. -3 Poison.
गरभः [गृ बा० अभच् ] Fetus, embryo; see गर्भ,
गरलः,-लम् [गिरति जीवनम् , गृ-अलच् Tv.] 1 Poison or venom in general; कुवलयदलश्रेणी कण्ठे न सा गरलयुतिः Git. 33 गरलमिव कलयति मलयसमीरम् 43 स्मरगरलखण्डनं मम शिरसि मण्डनम् 10. -2 The venom of a snake. -लम् A bundle of grass. -Comp. -अरिः an emerald.
गरलिन् a. Poisonous. गरित a. Poisoned.
गरल्लि : A hoarse, gurgling sound (of the throat); Mal. 3.
गरिमन् m. 1 Weight, heaviness; Si. 9. 49. -2 Importance, greatness, dignity; निरतिशयं गरिमाणं तेन जनन्याः स्मरन्ति विद्वांसः Pt. 1. 30. -3 Worth, excellence. -4 One of the eight siddhis or faculties of Siva, by which he can make himself heavy or great at will; see सिद्धि.
गरिष्ठ a. 1 Heaviest. -2 Most important; (superl. of गुरु a.q.v.).
गरीयस् a. Heavier, weightier, more important (compar. of गुरुa.q.v.); मतिरव बलाद्रीयसी H.2.84%; वृद्धस्य तरुणी भार्या प्राणेभ्योऽपि गरीयसी H. 1. 112; Si. 2.24, 363 श्रुतिश्च लक्षणाया गरीयसीत्युच्यते SB. on MS. 4. 1. 48.
गमिन् a. Intending to go; as in ग्रामंगमी. -m. A passenger.
Te pot. p. 1 Accessible, approachable, obtainable या गम्याः सत्सहायानाम् Ki. 11. 22.-2 Intelligible, or easy to be comprehended. -3 Intended, implied, meant. - Suitable, desirable, fit; गम्यं त्वभावे दातॄणां कन्या कुर्यास्वयंवरम् Y. 1.64.-5 Fit for cohabitation; दुर्जनगम्या नार्यः Pt. 1. 2783; अभिकामां त्रियं यश्च गम्यां रहसि याचितः । नोपैति Mb. -6Curable (by adrug &c.); न गम्यो मन्त्राणाम् Bh. 1. 89. FT: A man with whom a woman may have intercourse, a libidinous or voluptuons man, lover, paramour; Dk. 41.
गम्भारिका, गम्भारी N. of a tree.
गम्भीर a. [गच्छति जलमत्र; गम्-ईरन् नि भुगागमः ] = गभीर q.v.; स्निग्धगम्भीरनिर्घोषमेकं स्यन्दनमास्थितौ R. 1. 36; Me. 66, 68. -र: 1 A lotus. -2 A citron. -Comp. -वेदिन् a. restive (as an elephant); not minding the goad; sensitive only to harsh stimuli. cf. Matanga. L. 8. 21. अक्कुशं द्विरदस्येव यन्ता गम्भीरवेदिनः R.4.39; Si.5.19 (see Malli.ad loc.); गम्भीरवेदिभिर्भद्रकरिभिर्गिरिसंनिभैः Siva. B. 25.583ct. also चिरकालेन यो वेत्ति शिक्षा परिचितामपि । गम्भीर