________________
સંવાદ પંચક
- ભદ્રા : તારા આ અનુભવમાંથી મને પણ બહુબહુ શીખવાનું મળે છે. વહાલા ! સ્વને પણું ધાર્યું ન હતું કે સુખ અને આરામના ખોળામાં કાળ નિર્ગમતે મારે તનુજ આવા આવા અવસ્થાંતર પામતો હશે. હું તે તેને માત્ર મોજશેખની મૂર્તિ જ માનતી હતી !
શાલિભદ્રઃ અને આપની તે માન્યતા સત્ય જ હતી. હું વિષયનોજ ગુલામ હતે. પુણ્યના રસનેજ મેં ચૂસ્યા કર્યો છે. કદી સાચે પ્રેમી પણ બની શક નથી, અને ભેગીપણુના અભિમાનને ગાળી નાંખી કશામાં પણ સ્વાર્પણ અનુભવી શકી નથી. જે તેમ બન્યું હતું તે માજી ! આ પ્રસંગને આવવાપણું નહોતું. સંસારમાં જે સ્વાર્પણની ભાવના સિદ્ધ કરી શકે છે તેને સંન્યાસ કે જંગલની અપેક્ષા રહેતી નથી. મારાથી તે બન્યું નહિ અને તેથી જ આ હૃદય કાઈ બીજો માર્ગ શોધવા તત્પર બન્યું છે. કેમકે ગઈ કાલથી એ પુણ્યના ઉદધિમાંથી માધુર્ય નાશ થાય છે, એટલું જ નહિ પણ તે છેકજ ખારો બની “પાપ'માં પલટી જાય તે પહેલાં મારે ચેતવાની જરૂર છે. આજે જે મેળું અને ફીકું બન્યું તેને કાળક્રમે ખારું બનતાં કે સડી જતાં કેણ અટકાવી શકે તેમ છે?
ભદ્રાઃ બેટા ! એ ચિંતા તે વ્યર્થ છે. તને અત્યારે શી વાતની કમી છે કે એ પુણ્યને અંત એટલે ત્વરાથી આવવાને તારે ભય રાખવો પડે ? દૈવી લક્ષ્મી, યુવાવસ્થા અને મને હારિણી સ્ત્રીઓને સોગ તારા આ ક્ષણિક આવેગને ચેડા કાળમાં ભૂસી નાંખશે. તાત! કઈ પણ સાહસમાં ઝુકાવું ઉચિત નથી.
શાલિભદ્રઃ હું સમજું છું કે હદયને ગમે તેવા સખ્ત ધક્કાને આત્મા અનાદર કરે છે ત્યારે કાળક્રમે તેની અસર ભુંસાઈ જાય છે, અને જૂના ચીલે તે હંમેશની માફક વિહરવા માડે છે;
