________________
સ્થૂલિભદ્ર અને ફાશા
૫૯
જોઇએ તે અત્યારે તમારામાં ઉપસ્થિત છે. જગતના અનેક જીવા આ સ્થિતિના ઉદયને વેદી ન શકવાથી જ હેરાન થાય છે. એક વખત આ ઉપસ્થિત થયેલા વિકારને સાક્ષીભાવથી અરક્તપણે વેદી લેશે તેા પુનઃ તેનું બળ ક્ષીણ થઈ જશે. આ પ્રસંગે સહેજ પણ શિચિલતા ભજવાથી વિવેકની પ્રાપ્તિ ધણા કાળ સુધી અપ્રાપ્ય રહેશે. તમારા એકલાના જ જીવનમાં આવે। પ્રસંગ આવ્યેા છે, એમ માનશે। નહિ. જે જે આત્માઓ સિદ્ધિને વરેલા છે, તે સના સંસાર જીવનમાં પ્રાયઃ આવા પ્રસંગે આવ્યા હતા; અને તે તે સમયે તેમણે ઉદયના ખળ કરતાં આત્મબળનું તારતમ્ય અધિક રાખવાથી જ વિજયને મેળવ્યેા હતેા. શિથિલતા અને અનુપયેાગ થતાં કરેલી કમાણી ધૂળમાં મળી જાય છે. આસકથનને આ ભાવ કાશા ! કાઇ કાળે વિસ્તૃત કરવા યેાગ્ય નથી.
કાશાઃ પ્રભો ! આપ ભૂલેા છે, ઉદયમાં આવી લાભિમુખ થયેલી પ્રકૃતિ કાંઈ પણ પરિણામને ઉપજાવ્યા વિના વિકલ થાય એ મને જ કેમ ? ભાગના ઉદય થતાં ભેાગને સામે ધર્યાં સિવાય તે પ્રકૃતિ વિલય થાય તેા તેના ઉદયનું સાક્ષ્ય શું?
સ્થૂલિભદ્રેઃ તમારું કથન સત્ય છે, પરંતુ ઉદય આવેલ પ્રકૃ તિને બેગવવાના રસ્તા નાની અને અજ્ઞાનીના જુદા જુદા હાય છે. અજ્ઞાની પુરુષ ભાગના ઉદય થતાં ભાગને અનુરૂપ સામગ્રીમાં રંગાઈ ભાગના સસ્કારને પાષણ આપે છે, અને તે સંસ્કારને પુનઃ ઉયમાં આવવાનું આમંત્રણુ આપે છે; ત્યારે જ્ઞાની પુરુષ તે પ્રકૃતિના ઉદયને પ્રકાર ફેરથી ભાગવે છે અને ઉદય સંમુખ થયેલી પ્રકૃતિને અનુરૂપ સામગ્રી ન આપતાં તેમાં અરક્ત રહી તેની શક્તિને આત્મબળના તારતમ્યથી ક્ષીણ કરી પુનઃ ઉયમાં ન આવે તેવી કરી મૂકે છે. જ્ઞાની અને અન્નાની ઉભયને તે તે કર્મપ્રકૃતિ એક સખા ખળથી ઉદયમાં આવે છે, પરંતુ અજ્ઞાની જન તેના ઉદ્દય
