________________
યૂલિભદ્ર અને કેશા જોડતા નથી, પરંતુ તે તે વસ્તુમાં જોડાવા માટે સરળતા કરી આપે છે. જે તે બળાત્કારથી આત્માની અનિચ્છા છતાં તેને જોડવા શક્તિમાન હેય તે આ પહેલાં કયારનાયે તેમણે તમારી ઈચ્છાને અમલમાં મૂકી દીધી હોત; પરંતુ કર્મની શક્તિમાં બલાત્કારથી. કોઇની સાથે જોડવાનું સામર્થ્ય નથી. નિર્બોલ જીવો જ તે નિમિત્તમાં સામર્શને આરેપ કરી તેના ઉદયના પૂરમાં તણાય છે. આત્માની અનંત શક્તિ ઉપર કઈ વસ્તુનું આપણે ધારીએ છીએ તેવું સામર્થ છે જ નહિ. પçરસ ભેજન કાંઇ જીભ ઉપર બલાત્કાર કરી તેમાં પરાણે પ્રવેશ કરતાં નથી. શ્રુતિમનહર રાગ કાંઈ બલાત્કારથી આપણું કાનમાં પ્રવેશ કરતા નથી. તે જ પ્રમાણે ઈન્દ્રિયના સર્વ વિષય વિકારના ઉદયકાળે આત્માની અનિચ્છા છતાં બલાત્કારથી. તેને ભેગમાં જોડતા નથી.
કેશાઃ પ્રભો ! આપના કથનમાં મને હવે શ્રદ્ધા પ્રકટે છે. વિકારના આ ઉદયકાળે હું શું કરું તે તે સહેજે નિવૃત્ત થાય તે સ્પષ્ટ રીતે કહે.
સ્થૂલિભદ્રઃ ભેદજ્ઞાનના તારતમ્ય પ્રમાણે ઉદયકર્મ આત્મા ઉપર બળ કરી શકે છે. ઉદયમાન કર્મ કરતાં ઉપગબળ, ભેદ-. જ્ઞાન અને વિવેકબુદ્ધિને ઉદય વિશેષ જાગ્રત કરવાથી, કર્મના ઉદય બળને પરાભવ થવા યોગ્ય છે. સ્થૂલ ભેગમાં વિલાસની ઈચછાનો ઉદય, તેમાં આત્મા તરફથી રસનું સિંચન થાય નહિ ત્યાં સુધી, કદી પણ બલવાન થઈ શકતો નથી અને તે રસનું સિંચન કરવું યા ન કરવું તે આત્માની સ્વતંત્રતાની વાત છે. ઉદયમાં ન જોડાવું, તેમાં રસવૃત્તિ ન જ કરવી, તેને શાન વડે પરિક્ષણ કરી નાંખવી, એ જ કર્મના ઉદયજન્ય વિકારને પરાજય કરવાને ઉપાય છે. સામાન્ય જીવોમાં અને મહાત્માઓમાં માત્ર આટલે ફેર છે. જ્ઞાની-- એનું ઉપયોગ સામર્થ અજેય હેાય છે, તેથી ઉદયનું બળ તેમના
