________________
૩૦
સંવાદ પંચક જિનામાં પદે પદે ભાસ્યમાન થાય છે. પરંતુ એ ભેદભાવનું સ્વરૂપ હાલના સ્થૂલ ભેદભાવ કરતા ઉચ્ચ પ્રકારનું છે. તે ઉપરાંત હાલની સ્થિતિ અને ત્યાંની સ્થિતિમાં મહત્વને તફાવત તે એ છે કે ત્યાં સર્વ પ્રકારના મનુષ્યો સાથેના સંબંધ પર સંપૂર્ણ વિમુક્તપણું છે. આંહીં આ મહેલનું આવરણ ભારા બંધુ આત્માઓ સાથે બાધાહીન સંપર્કમાં આવવામાં મને વિન રૂપ છે. અખિલ માનવજાતિ સાથે મારો આત્મગત સંબંધ જાણે લેહની સાંકળથી જકડી લેવા હેય તેમ મને અનુભવાયા કરે છે. રસ્તે જતા ભિખારીના છોકરા સાથે મને કેટલીક વાર ભેટવાનું મન થાય છે, પરંતુ તેમ કરતા તમારી આ ધનવાન૫ણુની બનાવટી મર્યાદા મને અટકાવે છે. તે કષ્ટ મને અસહ્ય થઈ પડે છે. પુણ્યોદયે રચેલે આ ભેદ અન્યને ગમે તેટલે રુચિકર હોય પરંતુ મને તે તે મારા સ્વાતંત્ર્યમાં અંતરાય રૂ૫ ભાસે છે. માતા ! એ અંતરાયમાંથી મને છૂટવાની આના આપે. મારી લક્ષ્મી વડે થવા ગ્ય પોપકારના કાર્યમાં મને એક પ્રકારની શરમ આવ્યા કરે છે. હું આપનાર, અને મારા અન્ય માનવ બંધુઓ સ્વીકારનાર; હું દાન કરું તે તે ગ્રહણ કરે; એ વ્યાપારમાં મારા ભવયાત્રી બંધુઓનું અપમાન રહેલું છે એમ મને લાગ્યા કરે છે. મને એ અભિમાન અને એ શરમથી બચાવે એજ મારી પ્રાર્થના છે.
માતાઃ પણ બેટા, તને જતો કરવામાં મારા રોમેરોમમાં પ્રાણવાયુની પેઠે વ્યાપેલા માતૃભાવને કેટલે આઘાત થશે એની તને કાંઈ કલ્પના નથી ? તાત ! તને ગુમાવ્યા પછી આ માતાનું હૃદય ભાંગી જશે. તમે કઠોર હદયની પુરુષજાતિ સ્નેહ, પ્રેમ, દયા, મમતા આદિ પુષ્પ જેવા સુકુમાર ભાવેનું પૃથક્કરણ કરી તેમાંથી સુગંધને નિચોવી કાઢે છે, અને પછી દુનિયાને પૂછો છો કે આમાં મેહતા, મનોહારિતા અને સુકોમળતા કયાં છે ? તું પણ અત્યારે
