________________
:૫: સ્થૂલિભદ્ર અને કોશા ગણિકાના આવાસમાં મહાત્માને નિવાસ!
સ્થળઃ કેશાની ચિત્રશાળા આ સ્થલિભદ્રઃ કેશા ! આજના પ્રભાતથી તમારા અંગને પ્રકંપ મને શંકાશીલ અવસ્થાવાળો જણાય છે. તમારું મુખ ફિકકું, ચિન્તાગ્રસ્ત અને સવિકાર ભાસે છે. મને આહાર આપતી વખતે પણ તમારા શરીરને વેગ પરવશ અને મોબળ વહી ગયેલું જણાતું હતું; તમારા પગને અંગૂઠે ચપળ હતા; ચક્ષુ ઢળેલા અને પુનઃ પુનઃ મારા ભણી ગુપ્ત દૃષ્ટિ ફેકતા હતાં; ગબળની ક્ષતિ થવાથી એક પણ ક્રિયા આજે તમારાથી ઉપગપૂર્વક થતી નથી. કેશા ? આજે તમારે વેગ પ્રકૃતિના કયા પ્રદેશમાં લુબ્ધ બન્યા છે ? કઈ કર્યપ્રકૃતિના ઉદયપ્રવાહમાં આજે આમ નિર્બળપણે વહે છે ? - કાશાઃ પ્રભે ! ગત અનંતકાલના સંસ્કાર બળથી આજે મારે, યોગ અત્યંત અવનત પરિણામને આધીન છે. આજે હું અનેક કર્યપ્રકૃતિના સંયુક્ત પરાક્રમથી પરાજિત બની વિકાર-ઉદયના પ્રચંડ અવિરત પૂરમાં તણાઉં છું. બહુ બહુ પ્રયત્ન કરવા છતાં પણ, ઉયના પ્રવાહ સામે તરવાને આવશ્યક શક્તિ આવિભૂત થઈ શકતી નથી. ઘણા કાળથી પરાભવ અવસ્થાને ભગવતી કર્મપ્રકૃતિએ જાણે વેર લેવાના હેતુથી એકત્ર બનીને આવી હોય તેમ મને નાના પ્રકારે કષ્ટ આપી પિતાને વિજય મારે મેઢે કબૂલ કરાવતી હોય તેમ જણાય છે. મારા પરિણામ આજે અત્યંત અસ્તવ્યસ્ત દશામાં છે. આપને ઉપદેશ પ્રભાવ મારા મન ઉપરથી ઊઠી ગયો હોય તેમ લાગે છે અને પૂર્વના સંસ્કાર, તે કાળના રમણુવિલાસમાં મને સુખનું ભાન કરાવી આ કાળે પણ તેવા પ્રકારનું સુખ ઉપજાવી કાઢવાની ઈચ્છાને પ્રજ્વલિત કરે છે. નિમિત્તબળના પ્રભાવે ઉપાદાન વસ્તુના બળ ઉપર વિજ્ય મેળવ્યો છે.
