________________
મૃગાવતી અને મૃગાપુત્ર
૨૩ પણ જરૂર કોઈ પિશાચનું છે. પુત્ર ને માતાની સ્નેહભાવનાને ઠેકર મારે અને તેની અવજ્ઞા કરે તો આ વિશ્વમાં ઘેર અનિયમ અને અવ્યવસ્થાનું રાજ્ય વર્તવા માંડે. બેટા ! તારી માતાનું હૃદય જે નિમિત્તથી દુભાય તે નિમિત્ત અગર બીજી રીતે ગમે તેવું પ્રશસ્ત અને આદર યોગ્ય હોય તો પણ તેનો સ્વીકાર તે તારા શ્રેયને અર્થે નથી જ.
કમા૨: વહાલી માતા, મેં અત્યાર સુધી આપના સ્નેહની કદીપણ અવજ્ઞા કરી નથી. તમારે પ્રેમ કેવો અગાધ, અપેક્ષા હીન, અમર્યાદ અને પવિત્ર છે તે ન સમજી શકું તેવો હું છેકજ અા નથી. તમારા સ્નેહની વિપુલતાની ખામીને લઈને હું તેને ત્યાગ કરું છું તેમ નથી પરંતુ એક ઉચ્ચતર કર્તવ્યને પિકાર મારી અંતર ગુહામાંથી નિરંતર ઊઠી મને પ્રવૃત્તિના કેઈ ભવ્યતર ક્ષેત્ર તરફ નિમંત્રી રહેલ છે. હું તે દિવ્ય સંદેશને સન્માન આપી મારી હાલની નાની ગડમથલોથી છૂટે થવા તૈયાર થયો છું, માતાને સ્નેહ મારા એ કર્તવ્યમાં અંતરાય આપે તો પછી મારે તેને આઘાત આપ્યા સિવાય અન્ય શું માર્ગ છે?
માતાઃ અન્ય કશેજ માર્ગ નથી. માતા અને પુત્ર વચ્ચેનું સ્નેહ બંધન બન્ને પક્ષની સંમતિ વિના તૂટી શકે નહીં. કદાચ પુત્ર પક્ષ તે બળાત્કારથી તોડવા માગે તો તેમાં વિષમતા, અસ્વાભાવિકતા અને પ્રકૃતિના મહાનિયમનું ઉલ્લંઘન છે.
કુમારઃ હું સંસારને કીડો બની પ્રાકૃત મનુષ્યોને સુલભ જીવન વિતાવું એ તમને પસંદ છે કે જે બંધનમાં સમસ્ત સંસાર બંધાયેલો છે તેને તેડી આમ જનેએ ઇષ્ટ રૂપે સ્વીકારેલા પરમ લક્ષ્ય ભણી ગતિ કરી વીરત્વ ક્ષુરાવું એ પસંદ છે ? જે માતાઓ પિતાના પુત્રને બાળપણમાં ખેલનું એક રમકડું ગણી તેને શણગારી
