Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
પ્રવચન પહેલું
કૌટુંબિક જીવનના ઉચતમ સંસ્કારો મા બનીને વહાલથી પાયા છે; અને કેટલાયના કૌટુંબિક જીવનની સંભવિત હોનારતોને અટકાવી દીધી છે.
- પિતા કેવા બનવું જોઈએ...? એ શીખવું હોય તો દરેક પિતાએ રામાયણ વાચવું પડશે.
પુત્ર કેવા બનવું જોઈએ ? એ જાણવા માટે રામાયણની કિતાબ ઉઘાડવી પડશે.
સાસુએ સાસુ અને વહુએ વહુ કેવા બનવું જોઈએ? એ સમજવા માટે રામાયણ વિના નહિ જ ચાલી શકે.
સંસારમાં રહીને પણ યોગી કક્ષાનું જીવન જીવવાની કળા રામાયણ શીખવે છે; શત્રને ય મિત્ર બનાવી દઈને તેને ચાહવાની રીતો રામાયણમાં લખાએલી છે.
જીવનનો આદર્શ મોક્ષ જ છે; અને એ મોક્ષ ભાવ પામવા માટે સર્વસંગપરિત્યાગ અનિવાર્ય છે” એ પુકાર તે રામાયણના પ્રકરણે પ્રકરણે પડેલો છે એમ કહીએ તો ખોટું નથી.
અહીં એક વાત કરી લઉં. આ પ્રવચનમાળામાં હું જે રામાયણના પ્રસંગો રજુ કરીશ તે પ્રસંગો જૈન–અજેના અનેક રામાયણમાંથી લેવામાં આવ્યા છે એટલું જ નહીં પણ કેટલાક રામાયણીઓ પાસેથી સાંભળીને પણ લીધા છે;
જ્યાં જ્યાં જે કાંઈ મોક્ષભાવપ્રાપક શુભ તત્ત્વ પડ્યું છે તે મારું જ છે...તેના પ્રત્યે મારી અપાર મમતા છે' એવી ભાવનાથી સદૈવ વાસિત રહેવાનો જૈન શાસ્ત્રકારોએ આપેલો આદેશ મને સદૈવ શિરસાવંદ બન્યો છે. સહિષ્ણુ બનજો
એક મમતાભર્યું સૂચન કરી દઉં. અનેક લેખકોના હાથે અનેક રામાયણ લખાયા છે એથી સંભવ છે કે એક જ વ્યક્તિના ચરિત્રાલેખનમાં મત-મતાંતર જેવા મળે. (હનુમાને અશોકવાટિકામાં લાલ પુષ્પો જોયા હતા કે સફેદ ? તેમાં ય વિવાદ પડ્યાનો પ્રસંગ અજૈન રામાયણમાં નથી ઢંકાયો ) એટલે મારી સહુને ખાસ ભલામણ છે કે મતાંતરની સામે ન જોતાં થોડા સહિષ્ણુ બનીને તે પ્રસંગમાં છપાએલા માખણની સામે જોજે...અને સારગ્રાહી જ બનજે. કથાવસ્તુ એ મુખ્ય વસ્તુ નથી. એ તો હોમીઓપથી ટિચરની વાહક સાકરની ટીકડી જ છે. ખરી વસ્તુ તો એમાં પાએલો જીવન–પરિવર્તન સાધતો બોધપાઠ છે, એ જ રોગનાશક ટિંકચર છે. જેને રામાયણની વિશિષ્ટતા
જૈન રામાયણમાં પરસ્ત્રી અપહરણ આદિના ભયંકર પાપો કરનાર રાવણને; અને પુત્રમોહે અંધ બનીને રામચન્દ્રજી જેવા પુરષોત્તમને વનમાં જવામાં નિમિત્ત બની જતી કૈકેયીને પણ દુષ્કર્મને અપરાધે ફસાએલાં છતાં પશ્ચાત્તાપના પાવકઅગ્નિમાં આત્મ-સુવર્ણને નાખી દઈને શુદ્ધ કરતાં સુજન તરીકે પણ સ્વીકાર્યા છે.
