Prabuddha Jivan 2017 12

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 7

જેટલું સક્રિય છે, તેટલું બીજુ કાંઈ પણ સક્રિય નથી. આપણા આ સંબુદ્ધ-કેવળી બન્યા. એ પછી પોતે કરેલ સાધના પ્રયોગની વિધિ અચેતન મનમાં દ્રઢીભૂત થયેલા રાગ, દ્વેષ, મોહ, ક્રોધ, માન, અન્ય સાધકોને શીખવાડી. માયા, લોભ, આસક્તિના સંસ્કારો એટલા જોરદાર હોય છે કે એ જ સાધના પદ્ધતિ અહીં શીખવવામાં આવે છે. હા, વર્તમાન ક્ષણના કોઈપણ સારા કે નરસા અનુભવની એ તુરત પારિભાષિક શબ્દો કદાચ જુદા હોય પરંતુ શુદ્ધ સાધક માટે પ્રતિક્રિયા આપે છે, જેની આપણા જાગૃત મનને પણ ખબર પડતી પરિભાષાનું કોઈ મહત્ત્વ નથી. જેમ કોઈ પરદેશી ભૂખ્યો માણસ નથી. દા.ત. આપણને મચ્છર કરડ્યો તો જાગૃત મન ભલે બીજા હોય તેને તમે ભોજન આપો તો તેણે ભોજન સાથે મતલબ હોય કાર્યમાં રોકાયેલ હોય અથવા સૂતું હોય તો પણ - આપણે ઉંઘમાં તેનું નામ તમે શું આપો છો તેની સાથે તેને કોઈ મતલબ હોતો હોઈએ તો પણ આપણે અજાગૃત મન એ મચ્છરના કરડવાથી નથી. ચાહે તમે રોટલી કહો, બાટી કહો, ચપાટી કહો કે બ્રેડ કહો ઉત્પન્ન થયેલ સંવેદના તરફ દ્વેષ કરશે અને અનાયાસ ઉઘમાં જ અને શાકને સજી કહો કે વેજીટેબલ કહો એની સાથે તેને કોઈ ખંજવાળવા મંડી પડીએ છીએ. તે જ રીતે ગરમીમાં રાત્રે ઠંડો પવન લેવા દેવા હોતી નથી. તેમ શુદ્ધ સાધકને સાધનાના પરિણામ સાથે આવે તો આપણે અજાગૃત મન તેના તરફ રાગ ઉત્પન્ન કરે છે. આ સંબંધ છે. સાધનાના નામ કે પદ્ધતિ સાથે સંબંધ હોતો નથી. આ અજાગૃત મનને કાબુમાં રાખવું ખૂબ અધરું છે અને એથી વધુ સાધના પદ્ધતિમાં પારિભાષિક શબ્દોના કોચલાને ભેદીને જોવામાં અધરું છે આ અજાગૃત મનમાં દઢીભૂત થયેલા રાગ, દ્વેષ, આવે તો તે જૈન સાધના પદ્ધતિ સાથે ખૂબ જ સામ્ય ધરાવતી આસક્તિ, મોહ, ક્રોધ, માન, માયા, લોભના સંસ્કારોને દૂર કરવા. જણાય છે. એટલું જ નહિ જેન પદ્ધતિ અને આમાં કોઈ જ તફાવત
જૈનદર્શન અનુસાર આપણા મનની ચાર અવસ્થા છે. ૧. જણાતો નથી. બંને એક જ લાગે છે. નિદ્રાવસ્થા, ૨. સ્વપ્નાવસ્થા, ૩. જાગૃતાવસ્થા અને ૪. ઉજાગર આ સાધના દરમ્યાન દરેકને જુદા જુદા પ્રકારનો અનુભવ થાય અવસ્થા. પ્રથમની ત્રણ અવસ્થા આપણા જેવા જીવોના મનની છે. બધાને એક સરખો અનુભવ ક્યારેય થતો નથી કારણ કે દરેકની હોય છે. જે ઉપર બતાવી છે. એ ત્રણે અવસ્થા દૂર થાય અને સંપૂર્ણ માનસિક અવસ્થાનું સ્તર જુદું જુદું હોય છે. મારા પોતાના જાગરૂક અવસ્થા, જેમાં ઉપરોક્ત ત્રણમાંથી એક પણ પ્રકાર ન અનુભવની વાત કરું તો છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોના વિભિન્ન રાગહોય, પ્રતિક્ષણ સજગતા/ઉપયોગ/સાવધાની હોય તેવી ઉજ્જાગર શ્રેષજનિત અનભવો-પ્રસંગોના કારણે મારા અવચેતન મનમાં ઘર દશા જેના દ્વારા પ્રાપ્ત થાય તે ધર્મ, સાચો ધર્મ/શુદ્ધ ધર્મ છે. કરી ગયેલી કેટલીક ગ્રંથિઓ શિથિલ બનવા લાગી, અને
જે ધર્મ આપણા આ આંતરમનની ઊંડાઈમાં અર્થાત્ અજાગૃત આંતરમનના એ વિકારો ભિન્ન ભિન્ન પ્રતિક્રિયા દ્વારા બહાર આવવા મનમાં પડેલ કુસંસ્કારોને નિર્મળ કરે તે ધર્મ સાચો. ભગવાન લાગ્યા. અને તે અંગે મારી કેટલીક ભૂલોની સ્વાભાવિક કબૂલાતો મહાવીરે પોતે સાડા બાર વર્ષની સાધનામાં પોતાના આંતર મનમાં થવા લાગી. એ રીતે આંતરશુદ્ધિની એક પ્રક્રિયાનો પ્રારંભ થયો. પડેલા રાગ, દ્વેષ, આસક્તિ, મોહના સંસ્કારોને દૂર કરી પોતે
| દિવ્ય... વૈશ્વિક બેંકનો ચેક અમરાવતીના સૌથી ધનાઢ્ય શેઠનું અવસાન થયું. અંતિમ મુનીમે સુમેદને જવાબ આપ્યો, “મૃત્યુ બાદ કોઈ કશું જ વિધિઓના દિવસો પૂરા થયા પછી શેઠના મુનીમે શેઠના એકના સાથે લઈ જઈ શકે જ નહીં.” એક પુત્ર સુમેર સમક્ષ શેઠના ધંધાના કારભાર અને સંપત્તિના પરંતુ સુમેદે યુક્તિ શોધી લીધી. તેણે દાન દ્વારા સંપત્તિનું કાગળોની સમજણ આપીને ચાવીઓ સોંપતા જણાવ્યું કે હવે વિસર્જન કરવાની શરૂઆત કરી અને સઘળી સંપત્તિ વિવિધ આ બધી સંપત્તિના આપ માલિક છો.
સત્કાર્યો માટે દાનમાં આપીને સંયમમાર્ગે વળ્યો. સુમેદે સંપત્તિના તમામ કાગળો જોઈ જાણ્યું કે, બધી મળીને
ભાવપૂર્વક સુપાત્રે દાન દેવાથી લક્ષ્મી મહાલક્ષ્મી બને છે. આ સંપત્તિ રૂપિયા દસ અબજની છે અને એ જ ક્ષણે મુનીમ લક્ષ્મીનો ભોગ તેની ભવ્યતાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, લક્ષ્મીનું જોયું કે તેની આંખોમાં આંસુ છે. મુનીમે પૂછ્યું, “પૂર્વજોએ દાન તેની દિવ્યતાના દર્શન કરાવે છે. તમારા માટે વારસામાં અબજોની સંપત્તિ આપી છે, છતાં તમે
સુમેદે ત્યાગપૂર્વકના દાન દ્વારા પુણ્ય નામની દિવ્ય વૈશ્વિક કેમ રડો છો?”
બેંકમાં સઘળી સંપત્તિ જમા કરાવી. હવે ભવોભવ આ બેંકનો સુમેરે મુનીમને કહ્યું, “મારા કોઈ પૂર્વજો મૃત્યુ સમયે આ
ટ્રાવેલર્સ ચેક તેમની સાથે જ રહેશે. સંપત્તિ તેમની સાથે ન લઈ ગયા પરંતુ તમે મને યુક્તિ બતાવો કે હું મૃત્યુ પછી આ બધી જ સંપત્તિ મારી સાથે લઈ જઈ શકું.”
સૌજન્યઃ “જીવનદીપ' પુસ્તકમાંથી
ડિસેમ્બર - ૨૦૧૭
પ્રવ્રુદ્ધજીવુળ