________________
તપની શુદ્ધ પ્રક્રિયા
ડૉ. છાયા શાહ શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે કે, “ર્મMામ તાપનાતિતપ: કર્મોને તપાવે તપસ્વીએ કષાયોને તિલાંજલી આપવા સતત જાગૃત રહેવું જોઈએ. તે તપ. આત્માને કર્મથી મુક્ત કરવા માટે તપ એ સૌથી શ્રેષ્ઠ અને (૫)તપરવીએ તપશ્ચર્યા દરમ્યાન તેના કર્તવ્યરૂપ યોગમાં હાનિ ન આવે સૌથી ત્વરિત માર્ગ છે, પણ એ ત્યારે જ બને છે કે જ્યારે તપ તેને બરાબર ધ્યાન રાખવું જોઈએ? એની શુદ્ધ પ્રક્રિયા પ્રમાણે થાય. શાસ્ત્રોએ તપને એના મૂળભૂત આજે મારે ઉપવાસ છે તેથી કર્તવ્યરૂપ પ્રતિક્રમણ, પડિલેહણ સ્વરૂપ પ્રમાણે કરવાની કેટલીક પ્રક્રિયાઓ બતાવી છે.
વગેરે નહીં થાય, કાયોત્સર્ગ નહીં થાય, આ વસ્તુ યોગ્ય નથી. સાધુ (૧)તપરવી શાની હોવો જોઈએ:
કે શ્રાવકે રોજની ક્રિયા કે કર્તવ્યોને તપ દરમ્યાન ચૂકવાના નથી. પોતે જે તપ કરે છે તે શા માટે કરે છે તેનું તપસ્વીને જ્ઞાન (૬)તપસ્વી દ્રઢ હોવો જોઈએ પણ જડ નહીં? હોવુ જોઈએ. શાસ્ત્રો લખે છે કે તપ કરે છે ત્યારે તપસ્વી પોતાના “ગમે તે થઈ જાય પણ આ તપ કરવું છે' આવી દ્રઢતા રાખનાર આત્માનું જે મૂળસ્વરૂપ “અણહારીપણું' છે તેમાં પ્રવેશે છે. પરઘર તપસ્વી અભિનંદનને પાત્ર છે, પરંતુ દ્રઢ તપસ્વી જડ ન હોવો છોડી નિજઘરમાં પ્રવેશવાનો આનંદ પ્રાપ્ત કરે છે. વારંવાર આ જોઈએ. પોતાની સગવડતાઓ સાચવવા બીજાનો ભોગ લે અથવા અનુભવ કરતા કરતા તપ વધતું જાય છે. આનંદ બેવડાતો જાય પોતાના નિમિત્તે બીજાને આર્તધ્યાન કરાવે તેવી જડતા ન દાખવવી છે. મોક્ષસાધ્ય નજીક આવતું દેખાય છે. તપસ્વીને જો આવું જ્ઞાન જોઈએ. તપસ્વીએ તપ સ્વાધીનપણે કરવાનું છે, પરાધીનપણે હોય તો તપ તેને કષ્ટદાયક નહીં લાગે. આ જ્ઞાનને લીધે તપસ્વીથી નહીં. તપ ખૂબ જ સાહસિક અને સ્વાભાવિક રીતે થઈ જશે.
આવી રીતે શુદ્ધ પ્રક્રિયાથી તપ કરવામાં આવે તે તપથી નિર્જરા (૨)તપસ્વી વીર હોવો જોઈએ?
કર્મની થાય છે જ તે ઉપરાંત તે વિઘ્નો હરે છે, તપસ્વીને વચન - તપસ્વી એટલે ખૂણામાં બેસીને પ્લાન મુખાકૃતિવાળો, માંડ સિધ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે, અનંત લબ્ધિઓ ઉત્પન્ન થાય છે. અહિંસાનું માંડ દિવસો પસાર કરતો કે પારણાની રાહ જોઈને બેઠેલો કોઈ પાલન થાય છે. તપથી તીર્થકરત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે. નિર્બળ વ્યક્તિ નહીં. તપસ્વીએ તો ઈન્દ્રિયો સામે યુદ્ધ માંડ્યું છે. ઉપસંહાર :ઈન્દ્રિયોની આસક્તિ સામે વિજય મેળવ્યો છે. આ વિજયની ખુમારી જેનાગમાએ પ્રતિપાદિત કરેલી ઉપરોક્ત શુદ્ધ પ્રક્રિયાપૂર્વક તપસ્વીના મુખ પર દેખાવી જોઈએ. યુદ્ધે ચડેલા સૈનિક જેવું શૂરાતન તપ કરવામાં આવે, તો જ તે તપ કર્મોની નિર્જરા કરી આત્માને અને વીરતાનું દર્શન તપસ્વીના મુખ પર એવું દેખાવું જોઈએ કે કર્મમુક્ત કરે છે. તે જ તપ સાર્થક છે. અન્યથા તે માત્ર કાયક્લેશ સામેની વ્યક્તિ પણ પ્રભાવિત થઈ જાય. ૬ મહિના સુધીના કે બાલતા જ બની જાય છે. ઉપવાસ કરનાર ચંપા શ્રાવિકાના મુખ પરનું તેજ જોઈ દિલ્હી
૯૪, લાવણ્ય સોસાયટી, અમદાવાદ. સુલતાનનો માલિક રાજા અકબર પ્રભાવિત થઈ ગયો હતો અને
ટે. ૨૬૬૧૨૮૬૦. મો. ૦૯૯૯૮૩૩૬૯૯૨ પોતે હિંસાનો ત્યાગ કર્યો હતો. (૩)તપસ્વી શલ્યરહિત હોવો જોઈએ:
'પ્રબુદ્ધજીવત’ હવે ડિજિટલ સ્વરૂપે ઉપલબ્ધ અર્થાત્ તપને યથાર્થ સ્વરૂપમાં કરવા માટે તપસ્વીએ પ્રશંસા,
૧૯૨૯ થી માર્ચ ૨૦૧૫ સુધી ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'ના બધાં જ લોભ, લાલચ, દંભ, આડંબર વગેરે દોષોનો ત્યાગ કરવો જોઈએ.
અંકો સંસ્થાની વેબસાઈટ તપસ્વીએ તપનું અભિમાન ન કરવું જોઈએ. બીજા પાસે પોતે
www.mumbai-jainyuvaksangh.com (42 Bally aial અત્યંત તપસ્વી છે તે વાતનું સમર્થન ન કરવું જોઈએ. આ બધા
શકશો. તેમજ ડી.વી.ડી. સ્વરૂપે પણ આ બધાં અંકો ઉપલબ્ધ છે. શલ્યો છે. તપસ્વીએ આ બધા શલ્યોને ત્યાગી માત્ર ને માત્ર
જિજ્ઞાસુ અને પુસ્તકાલયોને આ ડી.વી.ડી. વિના મૂલ્ય અને અર્પણ કર્મનિર્જરાના હેતુપૂર્વક જ તપ કરવું જોઈએ.
કરીશું. (૪) તપસ્વી કષાય રહિત થવાનો સતત પ્રયત્ન કરે ?
આ ડી.વી.ડી. ના સૌજન્યદાતા : તપસ્વી કષાયનો સતત ક્ષયોપશમ કરે. કષાયને ઉદયમાં જ
૧. ફોરમ ઑફ જૈન ઈન્ટેલેકસ્યુઅલ ન આવવા દે. ઉદયમાં આવેલા કષાયને સફળ ન થવા દે. તપસ્વીથી
હસ્તે-અંજના રશ્મિકુમાર ઝવેરી અને મયૂર વોરા. કષાય થાય જ નહીં. કષાય તપસ્વીના તપનું મૂલ્ય ઘટાડે, તપની
૨. નિર્મળાનંદ જ્યોત, રેખા-બકુલ નંદલાલ ગાંધી નિંદા કરાવે. સાધ્ય મેળવવામાં વિનરૂપ બને, દુર્ગતિમાં ધકેલી દે.
| સંપર્કઃ સંસ્થા ફિસઃ ૦૨૨-૨૩૮૨૦૨૯૬
ડિસેમ્બર - ૨૦૧૭
પ્રqદ્ધજીવળ
