Prabuddha Jivan 2014 10 Jain Tirth Vandan ane Shilp Sthapatya Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 25

ઑકટોબર ૨૦૧૪ - પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક, પૃષ્ટ ૨૫
ભાવસ્પંદન યાત્રા || ડૉ. અભય દોશી
૧. શંખેશ્વર
જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક છ જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક દ 5 જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ ૨ જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષક 5 જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિરોષક 4
યાત્રાઓની વાત આવે એટલે સ્મરણમાં ઝળકે શંખેશ્વર. યક્ષ બન્યા હતા. આ તીર્થના જાગૃત અધિષ્ઠાયકોને લીધે અનેક શંખેશ્વરમાં દાદાને દરબારે ગુલાબી ઝાંયવાળા રાતા દેશી ગુલાબ ચમત્કારી ઘટનાઓ આજે પણ બનતી આવી છે. હું અને ડમરા ટોપલી લઈ ફૂલવાળા માળીઓના પરિવાર બેઠા હોય. સવારે પ્રક્ષાલ સમયે પ્રભુની મુદ્રા બાળક સમી લાગે, બપોરે રે ૬ ટોપલીમાંના ફૂલો પર ભમરા રણઝણે. જાણે દાદાનો મહિમા પ્રભુ યુવાન અનુભવાય અને સાંજે વૃદ્ધ સમા ધીર ગંભીર. આવી જુ શું સાંભળી દૂરદૂરથી ભક્તગણો મધુરસ્વરે સ્તુતિનું ગુંજન કરે. દાદાની પલટાતી મુદ્રાનો તો અનેક ભક્તોને અનુભવ. આગમના રે
સાવ બાળપણમાં ચૂનાથી લીંપેલું સાદું દેરાસર જોયું હતું. સંશોધક મહાન વિદ્વાન જંબૂવિજયજી તો દાદાના પરમ આશકે. આવા ૬ દેરીઓય શિખર વિનાની, સાદી છતથી શોભે. શંખેશ્વર દાદાના એ વિદ્વાન પણ બાળકની જેમ પ્રભુમંદિર છોડી ન શકે, આંગણામાં ૩ * જૂના સાદગીભર્યા મંદિરમાં શાંતિનું સરોવર પથરાયું હોય એવું જાય, ફરી ફરી પાછા આવે. શંખેશ્વર દાદા સાથેની તેમની મીઠી 5 કે એ ધવલ ચૂનાથી અનુભવાતું. સમય સાથે પરિવર્તન એ તો સંસારનો ગોઠડી જેણે જોઈ હોય, તેને માટે તો એ અનુભવ એક વિશિષ્ટ હું ક્રમ છે. આજે આબુ-દેલવાડાના રમ્ય જિનાલયોની યાદ આપે એવી અનુભવ બની રહે. હું મનોહર કોતરણી અને ભવ્ય શિખરોથી દાદાનો દરબાર શોભી એક જમાનામાં વહનવ્યવહારના સાધનની આટલી સગવડ નહિ. હું હું રહ્યો છે.
પાટણથી દાદાના ભક્ત દર પૂનમે દાદાને ભેટવા આવતા. પણ શું - શંખેશ્વરમાં રોજ રાત્રે ભાવના થાય. દીવાના મધ્યમ પીળા ધીમે ધીમે એ શ્રાવકને વૃદ્ધાવસ્થાથી આવવું વસમું થયું. દાદાને જ
પ્રકાશમાં દાદાના દર્શન કરવા અને રાત્રે ભાવનામાં બેસવું એ તો પાટણ પધારવાની વિનંતીહૃદયના ભાવથી કરી. દાદાએ સંકેત દીધો, છે જીવનનો એક અનોખો અનુભવ. એમાંય દાદાની પાંચ-પાંચ પાટણના કોકાપાડે પ્રભાતે પહેલા પ્રહરે દર્શન કરશે, એને મારું જ છે ૪ આરતીઓ અને ભાવનાના ભક્તિભીના સૂર, છેલ્લે ગવાતીવધાઈ.. રૂપ દેખાશે. આજેય કોકાપાડાના દેરાસરમાં દાદાની ઝલક જોવા નહ * સૌ આજેય દિગીશ મહેતાના ‘દૂરના એ સૂર'ની જેમ સ્મરણોના મળે. કે પથને અજવાળે.
દાદાના નામે તો કેટકેટલા સ્થળે તીર્થસ્થળો શોભી રહ્યા છે. ? ૬ શંખેશ્વરની દેરીઓનું ય આકર્ષણ ગજબનું. પ્રવેશદ્વાર સમીપે પાવાપુરી (આબુ પાસે), શંખેશ્વર સુખધામ (પાસાલિયા, રાજસ્થાન), ૬ É રહેલી પદ્માવતીજીની દેરી પર નારિયેળના તોરણો ઝૂલતા હોય. શંખેશ્વરધામ (કામણગામ જિ. થાણા) અને શંખેશ્વર મંદિર (કાસર
રાતી ચૂંદડીમાં શોભતા પદ્માવતી માતાજી અનોખા તેજે ઝળહળે. વડવલી) તો અગ્રગણ્ય ગણી શકાય. ૬ ભમતીમાં નાની-મોટી અનેક મૂર્તિઓ મધ્યકાલીન મૂર્તિકળાની અનેક દંતકથા તો એમ કહે છે, દાદાની મૂર્તિ તો ગઈ ચોવીસીના અષાઢી ૬ ૬ વિલક્ષણતાઓ ઊઘાડે. એક દેરીમાં અંધારામાં પગલાં, બાળપણમાં શ્રાવકે ભરાવેલી, પણ આ ચોવીસીમાં તો પ્રભુપ્રતિમાનો આ 3 હું જ મુનિજયંત વિજયજીનું “શંખેશ્વર મહાતીર્થ” પુસ્તક વાંચેલું, એટલે મનુષ્યલોકમાં મહિમા શ્રીકૃષણ સાથે સંકળાયો. જરાસંઘ સાથેના શું જ એ પગલાં પરના લેખો વાંચવાનો પ્રયત્ન કરી જોઉં. વળી એક સંગ્રામમાં જરાવિદ્યાથી સૌ જર્જરિત, વૃદ્ધ, બેહોશ. અડીખમ કેવળ નક કે દેરીમાં જિનમાતાનો પટ, એમાં માતાને ખોળે બેઠેલા કૃષ્ણ, બલભદ્ર અને અરિષ્ટનેમિકમાર જ હતા. અરિષ્ટનેમિકુમાર ) { બાળજિનેશ્વરોને જોઈ ‘પ્રભુ પણ અમારા જેવા નાના હતા' એવો (નમનાથે) જ કૃષ્ણને માર્ગ બતાવ્યો, અઠ્ઠમ કરી ધરણેન્દ્ર પાસેથી હું એક બાલ્યવયનો મુગ્ધ સંતોષ અનુભવાય.
નાગલોકમાં બિરાજમાન પાર્શ્વપ્રભુની મૂર્તિ મેળવવાનો, મૂર્તિ પ્રાપ્ત આ શંખેશ્વર જૈન ઈતિહાસની અનેક ઘટનાઓનો સાક્ષી છે. થઈ, ને હવણજળના છંટકાવે સેના નવપલ્લવિત થઈ. શ્રીકૃષ્ણ હૈ અહીં જ જૈન પરંપરાનો એક “શંખેશ્વરગચ્છ' નામે પ્રતાપી ગચ્છ રણમાં વિજયભેરી સમો શંખનાદ કર્યો. આથી જ નગરનું નામ
સ્થપાયો હતો. આ શંખેશ્વરદાદાના પરમભક્ત વર્ધમાનસૂરિ અખંડ “શંખપુર' પડ્યું. કાળક્રમે “શંખેશ્વર' કહેવાયું. મુનિ જયંતવિજયજીના $ આયંબિલની તપશ્ચર્યા કરતા, દાદાના દર્શનની તાલાવેલી લઈ વિહાર પુસ્તક પર શંખનાદ કરતા શ્રીકૃષ્ણનું ચિત્ર છપાયેલું હતું. આ પ્રભુ હૈ કરતા હતા. માર્ગમાં જ કાળ પામ્યા અને આ તીર્થના અધિષ્ઠાયક માહાભ્યની કથા ડોડિયામાં શંખેશ્વર-મિશ્વર તીર્થમાં શિલ્પબદ્ધ રે
જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક - જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક ક જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિરોષક ૬ જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક દ ક જૈન તીર્થ વેદના અને શિલા '
જૈન તીર્થ વૈદતા અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્યવિરોષક 5 જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક 5 જૈન તીર્થ વંદતી અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક