Book Title: Prabuddha Jivan 2014 10 Jain Tirth Vandan ane Shilp Sthapatya Visheshank
Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
(ઑકટોબર ૨૦૧૪ - પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક, પૃષ્ટ ૭૯
જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક ક જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક ૬ જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક જૈન તીર્થ વેદના અને શિલા સ્થાપત્ય વિશેષાંક : * જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ
મજાક-કાઠિયાવાડની મારી તીર્થયાત્રા
1. મીસ શાઊંટ ક્રીઝે જે [ લેખિકા જર્મનીના વિદુષિ ડૉ. શાર્કોટ ક્રોઝેએ ‘ભારતીય સાહિત્ય વિશારદ'ની પદવી પણ પ્રાપ્ત કરી હતી. તેમણે ગષ્ટ ૧૯૨૯માં
આ લેખ “ર્જન' સામયિકના રોપ્ય મહોત્સવના પ્રસંગ માટે લખ્યો હતો, જે આજે પણ અધ્યયન કરવાનું મન થાય તેવો છે. તેમની શ્રદ્ધા
જૈન દર્શન, મંદિરો અને પ્રતિમાજીઓમાં કેટલી હતી તેની પ્રતીતિ એમના જીવંત લખાણથી થાય છે. એમણે આ લેખમાં છૂટો છવાયો = આપેલ બોધ ઊડીને આંખે વળગે એવો છે- “ જો આજે તમે જીર્ણોદ્ધાર કરતી વખતે ધ્યાન નહીં રાખશો તો ભવિષ્યની પેઢી તમારા કરતાં { સ્થાપત્યના વિષયમાં વધુ જાણકાર આવે છે એ તમને કદી માફ નહીં કરે.” વગેરે...તેઓ કાશીવાળા વિજયધર્મસૂરિના શિષ્યા હતા. આ
લેખમાં તેમનો ઉત્કટ ગુરુપ્રેમ પણ નજરે ચઢે છે. એમનું ભારતીય નામ “શુભદ્રાદેવી' હતું. – તીર્થ પરિચય : “ગુજરાત-કાઠિયાવાડની મારી તીર્થ યાત્રા' આ લેખમાં જે તીર્થો આ અંકમાં અન્ય સ્થળે આવી ગયા છે તેને ઉપયોગમાં શું લીધા નથી, છતાં જેઓને એ જોવા હોય તેમણે “જેન'નો રોપ્ય અંક જોવો અથવા આ અંકની સંપાદિકાનો સંપર્ક કરવો.] શ્રી શંખેશ્વરજી
છતાં હજારો હૃદયોમાં સમાઈ શકે તેટલી ધર્મવાસના, તેટલો વૈરાગ્ય હે શંખેશ્વર પાસજી પૂજીએ નરભવનો લાહો લીજીએ; અને તેટલી દેવ ભક્તિ, આ પવિત્ર ભૂમિની આસપાસમાંથી જાણે મેં મન વંછિત પૂરણ સુરતરૂ જય રામાસુત અલવેસરૂ.
વરાળરૂપે નીકળે છે અને અમારા આત્માને પણ ધીમે ધીમે વીંટવા શંખેશ્વર સ્વામિ! તારા દર્શનની અભિલાષા અમારા દિલમાં માંડે છે. બલવતી હતી. તારા મંદિરની શોભા, તારી મૂર્તિનો ચમત્કારિક હવે શ્રી બાવનજિનાલયમાં દાખલ થઈએ. એની ચારે લાંબી 3 જે પ્રભાવ અને મહિમાથી ભરેલ ઇતિહાસ, આ બધી બાબતોની ભમતિઓમાં જુદી જુદી મૂર્તિઓ મોટી સંખ્યામાં બેસાડી છે. મુખ્ય હૈ આકર્ષણ શક્તિ અમને ઘણા વખતથી તારી પવિત્ર ભૂમિ તરફ ખેંચતી દેરાસરજીની પ્રદક્ષિણા કરતાં તેના દર્શનનો લાભ લઈએ અને હવે ૐ હતી. અમારી ઈચ્છા પૂરી થવાની હતી. મધુર સ્વભાવવાળા સ્નેહી- દેરાસરજીને નિહાળીએ! અહાહા, આંખો જરા બંધ રાખો, રખે 9 મિત્રોની સંભાળમાં ભક્તિવાળા માંડલ ગામથી પ્રસ્થાન કરીને વિષમ આવી શોભાથી તમે અંજાઈ જાઓ ! હવે ધીમે ધીમે જોવા માંડો ! ૨ સડક ઉપર આગળ વધતાં અને ક્યાંક મૃગતૃષ્ણિકાની ચંચલ શોભા ત્રણ ઊંચા શિખરોના કલશોથી લાંબી ધ્વજાઓ ખુશાલીથી હવામાં હું તો ક્યાંક હરિણના વૃદોનું અદ્વિતીય લાલિત્ય ઉતાવળથી નિહાળતાં ઉડે છે, ત્રણેમાં સોનેરી કુંભા ચકચકે છે અને ત્રણે મંડપ ઉપર
અમે ઘણાં કલાકોની મુસાફરીના અંતે શંખેશ્વર ગામમાં નહીં પરંતુ સરસ કોતરણી સાફ દેખાય છે અને વધારે નજદીકથી જોવાની ઈચ્છા હું અકસ્માતુ ઠેઠ શંખેશ્વર ભગવાનના ચૈત્યની આગળ જ પહોંચ્યાં. મનમાં ઉત્પન્ન કરે છે. આગળના બન્ને રંગમંડપની ઉપરના ભાગો
મધ્યાહ્નકાળ હોવાના લીધે દેરાસરજી માંગલિક હતું. ઉઘાડવાનો ખૂણાદાર કુંભોના સમૂહથી બનેલા ગુમ્મજોવાળા છે. વચ્ચેનો ભાગ 3 8 બંદોબસ્ત ન થાય ત્યાં સુધી બાહેર ફરતાં જગ્યાનું સિંહાવલોકન મોટા ભારી કુંભોના એક ગોલ ઘુમ્મટવાળો અને આગળનો ભાગ ૨ હૈં કરીએ! અરે મિત્રો, જગ્યા કેવી વિશાળ છે ! દેરાસરનું કાયોલય, અનેક નાના નાના કુંભોથી બનાવેલા એક સમચોરસ મિનારા જેવી
રસોડા સહિત ભોજનશાળા, હાવાની જગ્યાઓ, અત્યંત વિશાળ આકૃતિવાળો છે. આ ઘુમ્મટો ઉપર કોતરેલાં સિંહોની શ્રેણિઓ તથા છે સ્વચ્છ ધર્મશાળાઓ અને જેમાં ગમે તેવી મોટી સંખ્યાવાળો સંઘ ચાર ચાર પાંખવાળા કેસરીસિંહો. હાથીઓ ઉપર સવાર થયેલા ૨ સહેજે માય એવી એક લાંબી ચોડી વ્યાખ્યાનશાળા, આ વિગેરે દેવતાઓ અને બીજા દેવો અને દેવીઓ જુદી જુદી સ્થિતિઓમાં ;
શોભાયમાન મકાનોની પુષ્કળતા! થોડીક સાધ્વીજીઓ અને દેખાય છે. આ બધું લગભગ સો વરસ પહેલાંનું કામ છે. સુંદર, શું યાત્રાળુઓના બે-ત્રણ કુટુંબ દેખાતા હતાં. બાકી બધું ખાલી હતું. સ્વચ્છ અને આંખોને આનંદ આપે એવું કામ છે. મૂળથી આ ઇંટો 'હું આજ જેવા સાધારણ દિવસોમાં આ સમસ્ત જગ્યા હંમેશાં ખાલી અને ચનાનું કામ હતું. ઈંટો અને ચુનાની દૃષ્ટિએ અને ઈંટો અને રહે છે એમ મુનિમજી સાહેબે અમને વિવેકપૂર્વક જણાવ્યું. પરંતુ ચનાને માટે જ શિલ્પીઓએ આ જ નકશો પસંદ કરેલ હતો. માટે
જ્યારે શંખેશ્વરની ત્રણ મોટી તિથિઓ નજદીક આવે છે, અર્થાત્ ઈટો અને ચનામાં જ આ શોભે છે. આરસમાં કોઈ દિન શોભી શકે ૨ ચૈત્ર સુદ પૂર્ણિમા, માગશર વદ દશમ અને કારતક સુદ પૂર્ણિમાના એમ નથી. નાટકની હલકી શૈલી ધર્મશાસ્ત્રમાં કે ધર્મશાસ્ત્રની ગંભીર જુ દિવસોમાં શ્રી શંખેશ્વર ભગવાનના ચૈત્યની ભૂમિમાં ઘણી મોટી શૈલી નાટકમાં શોભતી નથી; પરંતુ ત્યાં અયોગ્ય છે. અરે મિત્રો! યાત્રાળુઓની ગરદી ભેગી થઈને અહીંયા મુકામ રાખે છે. જો કે આ અસાધારણ ચુનાનું દેરાસર કે જે શિલ્પશાસ્ત્રની દષ્ટિએ ખરે ખર આ
આ બધા હજારો માણસોની એક નિશાની પણ હવે દૃશ્ય નહી હોય, એક કૌતક છે, તેનો નાશ કરીને તમે અહિંયા આરસથી જીર્ણોદ્ધાર નg જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક % જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્યવિશેષાંક ક જૈન તીર્થ વેદના અને શિલા સ્થાપત્ય વિશેષાંક જૈન તીર્થ વંદતી અને શિલા સ્થાપત્ય વિશેષાંક
જૈન તીર્થ વંદના અને શિલા સ્થાપત્ય વિશેષાંક જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષક દ ક જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ
જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક જૈન તીર્થ વંદના અને શિલા સ્થાપત્ય વિશેષાંક
