Prabuddha Jivan 2014 10 Jain Tirth Vandan ane Shilp Sthapatya Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 109

ઑકટોબર ૨૦૧૪ - પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક, પૃષ્ઠ ૧૦૧
ભાંડાસરે જૈન મંદિર
1 શ્રી લલિતકુમાર નાહટા
જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક ૬ જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક જૈન તીર્થ વેદના અને શિલા સ્થાપત્ય વિશેષાંક : * જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ
[ શ્રી લલિતકુમાર નાહટા જૈન શ્વેતાંબર કલ્યાણક તીર્થ ન્યાસના અધ્યક્ષ છે. તેઓ ‘સ્થૂલિભદ્ર સંદેશ' માસિકના પ્રકાશક અને સંપાદક, ઉપરાંત ‘જીટો'ના પૂર્વ ડાયરેક્ટર છે. વર્તમાનમાં તેઓ “અખિલ ભારતીય શ્વેતાંબર યુવક મહાસંઘ'ના સ્થાપક અને પ્રમુખ બંને છે. તેમના પરિવારે શ્રી મિથિલાતીર્થના નિર્માણનો સમસ્ત લાભ લીધો છે. ઉપરાંત શ્રી ભધિલપુર તીર્થનો જીર્ણોદ્વાર પણ તેમના કુટુંબીજનો દ્વારા થયો છે. તીર્થ પરિચય: ભાંડાસર જૈન તીર્થ બિકાનેર-રાજસ્થાનમાં આવેલું છે. બિકાનેર, રોડ અને રેલવેથી લગભગ બધા મોટા શહેરો સાથે જોડાયેલું છે. અહીંના શ્રેષ્ઠીઓએ જૈન ધર્મની ઘણી પ્રભાવના કરી હતી. અન્ય તીર્થ: મિથિલા અને ભહિલપુર બંને બિહાર રાજ્યમાં નેપાલ બોર્ડર નજીક છે. હમણાં તેનો જીર્ણોદ્ધાર મહેન્દ્ર સાગરજીના આગ્રહથી કરવામાં આવ્યો છે. ]
બીકાનેર નગર કે સબસે વિશાલ, સર્વોચ્ચ શિખરવાલે, ભવ્ય મંદિર નિર્માણ હેતુ સ્થાન કો ચયન : હું એવું કલાત્મક તીન મંજિલે શ્રી સુમતિનાથ જૈન મંદિર ભાંડાસર શેઠ ભાંડાશાહ ને ઉસ સમય નગર કે ચારોં ઓર મીલૉ લંબે હું ૬ મદિર કે નામ સે પ્રસિદ્ધ હૈ ઔર ઉસકો પ્રતિષ્ઠા ક્રમ સે દ્વિતીય ક્ષેત્ર મેં સર્વોચ્ચ સ્થાન કા ચયન કર ઉસ પર ઈસ વિશાલ મંદિર કા છે
પ્રાચીનતમ મંદિર માના જાતા હૈ, પ્રથમ મંદિર ચૌથ દાદાગુરુ શ્રી નિર્માણ કરવાયા થા. સમતલ ભૂમિ સે મંદિર કે શિખર કી ઊંચાઈ જિનચન્દ્રસૂરિ દ્વારા વિ. સં. ૧૫૬ ૧ મેં પ્રતિષ્ઠિત પરમાત્મા ૧૦૮ ફીટ વ અંદર કી ફર્શ સે ૮૧ ફીટ ઊંચા હૈ. દીવારોં કી મોટાઈ કે ઋષભદેવજી કા “શ્રી ચિંતામણિ જૈન મંદિર' હૈ. કિંવદંતી હૈ કિ ઈસ ૮ સે ૧૦ ફીટ હૈ, ૧૦-૧૫ મીલ દૂર સે મંદિર કા શિખર દિખાઈ ? હું મંદિર કા નિર્માણકાર્ય બીકાનેર રાજ્ય કી સ્થાપના કે પૂર્વ હી લગભગ દેતા હૈ, બીકાનેર કે સબસે ઊંચે ભવન/મંદિર હોને કા ગૌરવ ઈસે 8 વિક્રમ સંવત્ ૧૫૨૫ મેં તત્કાલીન જાંગલૂ નામક પ્રદેશ મેં સેઠ પ્રાપ્ત હે વ આજ ભી યહ અપને ભૂલ સ્વરૂપ મેં હૈ. ઈસકી તીસરી રે જૅ ભાંડાશાહ ને પ્રારમ્ભ કિયા થા. શેઠ શ્રી ભાંડાશાહ કા આકસ્મિક મંજિલ સે પૂરે બીકાનેર શહર કા દિગ્દર્શન હોતા હૈ. દેહાવસાન હો જાને કે કારણ પ્રતિષ્ઠા મેં વિલંબ હુઆ વે સાત નિર્માણ સામગ્રી : મંજિલે મંદિર કો તીન મંજિલ કા હી બનાકર પ્રતિષ્ઠા કરવાઈ ગયી
કહતે હૈ ઈસકી નીંવ કી ગહરાઈ ચાર હાથિયોં કી ઊંચાઈ જિતની જો ૪૬ વર્ષો બાદ આસોજ શુક્લ-૨ વિ. સં. ૧૫૭૧ મેં પ્રતિષ્ઠિત હુઆ.
હૈ. પૂરી ટેકરી પર ચારો તરફ ઉસ સમય ઉપલબ્ધ રોડા (ચૂને કે 8 મંદિર નિર્માણ સમ્બન્ધી શિલાલેખ
પત્થર) કી તહ જમાઈ હુઈ હૈ. મંદિર ની ઉમર હજારોં સાલ રહે સંવત્ ૧૫૭૧ વર્ષે, આસોજ સુદિ ૨ ખો,
ઇસકે લિએ ખરી ગાંવ, જૈસલમેર સે ઊંટ ગાડોં સે લાલ પત્થર રાજાધિરાજ લૂણકરજી વિજય રાજ્ય શાહ ભાંડા, મંગવાયા ગયા એવં ઈસેક નિર્માણ કે લિયે સારા પાની નાલ નામક પ્રાસાદ નામ àલોક્ય દીપક કરાવિત, સૂત્ર ગોદા ગાંવ કે તાલાબ સે લાયા જાતા થા, જો ભાંડાસર મંદિર સે ૮ મીલ કારિત.
દૂર થા, ક્યોંકિ બીકાનેર કા પાની ખારા થા. નિર્માણકર્તા શાહ ભાંડા કો પરિચય
શિલ્પકાર ને ભરત મુનિ કે નાટ્ય શાસ્ત્ર સે સમ્બન્ધિત મહોપાધ્યાય વિનયસાગરજી લિખિત નાકોડા તીર્થ કે ઈતિહાસ વાદ્યયંત્રધારિ વ નૃત્યરત દેવાંગનાઓં કી મૂર્તિયોં કો ઘડને મેં અપને સે પ્રાપ્ત જાનકારી કે અનુસાર ખરતરગચ્છીય આચાર્ય જિનકીર્તિ હૃદય ઔર મસ્તિષ્ક કી એકાગ્રવૃત્તિ સે છેની ઔર હથોડી કી સહાયતા રતનસુરિજી (જિન્હોંને નાકોડા નગર કે સુખે તાલાબ કે તલ સે સે સજીવતા પ્રદાન કરને કા સફળ પ્રયાસ કિયા હૈ. મંદિર કે પાર્શ્વનાથ કી યહ મૂર્તિ પ્રકટ કી તથા ઉસે એવં ભૈરવદેવ કો વર્મતાન અધિષ્ઠાયક દેવ ભૈરૂ હૈ, ઈસસે યહ પ્રમાણિત હોતા હૈ કિ મંદિર
સ્થાન પર સ્થાપિત કિયા.) ઈનકે ભાઈ કે પુત્ર કા નામ માલાશાહ કા સંબંધ ખરતરગચ્છીય પરમ્પરા સે હૈ. છું થા. માલાશાહ કે ચાર પુત્ર હુએ સાંડાશાહ, ભાંડાશાહ, તુંડાશાહ નીવ મ ધી કી ડોલા જાતા : ૨ ઓર સુંડાશાહ. ઈનકા ગોત્ર સંખવાલ થા.
અપની દુકાન મેં બેઠે ઘી વ્યાપારી ભાંડાશાહ જબ મુખ્ય કારીગર રે
જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક 5 જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક ક જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિરોષક ૬ જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક દ ક જૈન તીર્થ વેદના અને શિલા '
જૈન તીર્થ વૈદતા અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્યવિરોષક 5 જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક 5 જૈન તીર્થ વંદતી અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક