Prabuddha Jivan 2014 10 Jain Tirth Vandan ane Shilp Sthapatya Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 46

પૃષ્ટ ૪૬. • પ્રબુદ્ધ જીવન • જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક . ઑક્ટોબર ૨૦૧૪
જી રેષાંક
જૈન તીર્થ વૈદના અને શિલા સ્થાપત્ય વિશેષાંક છ જૈન તીર્થ વેદના અને શિલા સ્થાપત્ય વિશેષાંક ૬ જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિરોષક ૬ જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષક દ ક જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ 3
નિયંતનું સરોવર
Tગુલાબ દેઢિયા [ ડૉ. ગુલાબ દેઢિયા મુંબઈ-જુહુની પ્રતિષ્ઠિત જમનાબાઈ સ્કૂલમાં ગુજરાતીના અધ્યાપક છે. તેમણે સ્વામી આનંદના નિબંધો પર શોધનિબંધ લખ્યો છે. તેમના બે લલિતનિબંધ સંગ્રહો પ્રગટ થયા છે. મેં તેમની પાસે કચ્છના કોઈ એક તીર્થ અંગે લેખ માંગ્યો, પરંતુ તેમણે “ધરતીનો છેડો- ઘર' એમ વતનના મંદિર વિશેનો એક સુંદર લલિત નિબંધ મોકલી આપ્યો. આ લલિત નિબંધમાં પરમાત્મા સાથેનો ભાવાત્મક સંવાદ પ્રસ્તુત છે જે સાધકોને તીર્થદર્શનમાં તન્મયતા અને પ્રભુ સાથે નાતો જોડવા સહાયક બનશે.]
જૂની છાપ મન ઝટ ભૂંસતું નથી. વરસો પછી શિયાળામાં ગામમાં જરૂર નથી પડી. એ પુષ્પોની પ્રસન્ન કોમળતા મનમાં ભરી પ્રભુ સમક્ષ હું જવાનું થયું. મનમાં શિયાળાની ધૂજારીનું ચિત્ર હતું. હોઠ, ગાલ, આવ્યો છું જેથી પ્રભુ સાથે બેએક વાતો થઈ શકે. કંઈક પૂછવું તો ? 3 હાથ, પગ ફાટી જવાની યાદ હતી. બચપણમાં શિયાળાની સવાર હતું પણ હવે પૂછ્યા વગર સમાધાન મળી ગયું છે. પ્રશ્રની ગાંઠ કે ૬ વહેલી લાગતી, શાળાએ જતાં કંપન દાઢી પર સવાર થઈ જતું. ઉકેલાઈ ગઈ છે. વાતાવરણનો એવો પ્રભાવ છે કે ઉચાટી ગયા છે ? ક શાળામાં લખવામાં આંગળીઓ સાથ ન આપે અને ઠંડા બાળ શરીર અને હવે શિયાળાની આ સવાર જેવી હળવાશ છે.
પરમારની અસર સારી રહેતી. હા, મોંમાંથી ધુમાડા કાઢવાની મજા દેવાલય તો પ્રિય છે જ પણ મને ગમતી બે ચીજોની વાત પણ ? હું સવારે લેતા ખરા, ધુમ્મસભરી સવાર વિસ્મય જન્માવતી. કહી દઉંને ! ધન્ય છે મંદિરનાં પગથિયાં ઘડનારને ! કોઈ જબરો હું હું શિયાળાની ઠંડીનું એક માપ અમારે મન કોપરેલનું જામી જવું ચિંતક, દીર્ઘદૃષ્ટા, કલાકાર સાધક હશે. આરસપહાણના લપસણાં રે હતું. એ કોપરેલ તેલથી અમારા અડિયલ વાળ ઊભા ને ઊભા જ જરાય નહિ એવાં પગથિયાં શીતળ અને પહોળાં છે. માત્ર પહોળાં રહેતા. કાંસકાને પણ પસાર થવા ન દેતા.
નથી, મુદ્દાની વાત તો એ છે કે એ જાણતલ, મર્મજ્ઞ, ઘડવૈયાએ કાતિલ માન્યો હતો પણ શિયાળો સ્નેહાળ અને હુંફાળો નીકળ્યો. પગથિયાંની જે ઊંચાઈ સર્જી છે તે અદ્ભુત છે. સાવ થોડીક, ટચુકડી; રે – એક સવારે ગામમાં આવેલા મંદિરે ગયો. પ્રભુને તો નિરાંત હતી ઊંચાઈ લાગે જ નહિ એટલી નાજુક, નમણી અને વિવેકસભર ઊંચાઈ. મેં $ જ મને પણ નિરાંત હતી. નિરાંતના સરોવરમાં જે કમળ ખીલે પગથિયાં શું આપણાં મનનું, આપણા વિચારોનું, આપણા ૬ ક એવા બીજે ક્યાં ખીલે છે!
આયોજનનું પ્રતીક નથી શું ! પગથિયાં સંગાથે મારે અનેરી ભાઈબંધી છે પોતાનો સ્વધર્મ ભૂલીને ઘંટ નીરવ હતો. હું ઘંટને નીરખતો છે. હું રહ્યો. ચૂપ રહેવું એ હવે આ ઘંટનો સ્વભાવ બન્યો છે. ઘંટ નીચે દેવાલયના સોપાન કેવાં હોવા જોઈએ એ તો તમે મારા વહાલા હું શું ઊભો છું. અગાઉ એણે પ્રગટાવેલા અનેક ગુંજાવર અરવપણે હવામાં ગામના દેવાલયના દર્શને પધારો ત્યારે દેખાડું ને! ન શિશુને પગથિયાં ? રુ છે. મજબૂત સાંકળમાં ઊંચે લટકતા ઘંટના ડંકા સુધી પહોંચવા ચડતાં તકલીફ પડે કે ન વયોવૃદ્ધને. વર્ષો પહેલાંનું આ ડહાપણભર્યું રે ૬ કૂદકા મારતા એ બચપણના કૂદકા યાદ આવ્યા. આજે ડંકા અને આયોજન માન પ્રેરે છે. ‘હળવે હળવે હરિજી, મારે મંદિર આવોને !' ૬ હાથ વચ્ચે અંતર ઓછું હતું પણ મેં અને ડંકાએ સૂરાતીત સંવાદ એ રમ્ય પંક્તિ મનમાં ઝબકી ગઈ. કરી લીધો. બન્નેને પ્રસન્નતાનો પ્રસાદ મળ્યો.
બીજું મને ગમે છે, વધુ ગમે છે, તે ઉગમણી દિશા તરફના મુખ્ય $ મોકળાશવાળું મંદિર, પ્રભુ અને હું, બહાર ક્યાંક કાબર બોલતી પ્રવેશદ્વારમાંથી ધૂળિયા મારગ પર ઊભા રહી સીધા પ્રભુના દર્શન ૬ * સંભળાઈ. આખા પરિસરમાં મોગરાની જેમ મહેંકતી શાંતિ છે. બે કરી શકવા તે. વચ્ચે નડે, અટકાવે, ખટકે એવું કોઈ પાટિયું કે વ્યવધાન શ્વાસ વચ્ચેનો વિરામ પણ પામી શકાય એવી દશા છે. શિખર તો નથી. ઉપર છે અને દૂર છે, ત્યાં ધજા હવા સાથે સ્મિતની લેવડદેવડ કરતી વૃદ્ધ, અભણ, ગરીબ, કઠણાઈઓનો ભાર લઈને ફરતી માજી હશે એમ લાગે છે, કારણ ત્યાં જે નાનકડી ઘંટડીઓ છે તેનો જેને દેવાલયના રંગમંડપમાં આવતાં કંઈક નડે એવું છે, એ સન્નારીને શું ફુ બાલસ્વર સંભળાય છે. જાણે હવાએ ઝાંઝર ન પહેર્યા હોય! રસ્તા પરથી બંધ દરવાજાની પહોળી જાળીમાંથી દેવદર્શન કરતાં, હું શું કર્ણપ્રિય.
ભાવપ્રગટ કરતાં, માથું નમાવતાં નિહાળીને હું પાવન થઈ જાઉં છું. ૬ દેવાલયના આંગણામાં જાસૂદના પુષ્પો ખીલ્યાં છે. એવાં ખીલ્યાં એ ભોળી ભદ્રિક વૃદ્ધાના કરચલિયાળા ચહેરાની ભાવદશાને વંદન 3 છે કે જોતાં જ ખ્યાલ આવે કે પ્રભુપદે પહોંચી ગયાં છે. ચૂંટવાની કરું છું.
શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષક 9 જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક 4 જૈન તીર્થ વંદના અને શિલા સ્થાપત્ય વિશેષક જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષક દ ક જૈન તીર્થ વંદના અને શિલ્પ જૈન તીર્થ વંદના અને
જૈન તીર્થ વૈદતા અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષક ક જૈન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિરોષાંક જૈન તીર્થ વૈદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેíક જ જેન તીર્થ વેદના અને શિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક