Prabuddha Jivan 2014 08 Karmvad Jain Darshan ane Anya Darshan

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 9

કર્મવાદ | કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ
ગસ્ટ ૨૦૧૪
પ્રબદ્ધ જીવનકર્મવાદ વિશેષાંક , પષ્ટ ૯
વાદ ક કર્મવાદ ન કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક
કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ
જૈન દર્શન અને કર્મવાદ
પૂર્વભૂમિકા હું શું ઈશ્વર સુખદુઃખ આપે છે?
ત્યારે મા-બાપ બહુ જ શાંતિથી જવાબ આપે છે કે ન્યાયાધીશ # પ્રાયઃ પરંપરાથી લોકોક્તિ પ્રસિદ્ધ છે કે-“ઈશ્વરની મરજી વગર સાહેબ! આપણા ધર્મશાસ્ત્રોમાં તો કહ્યું છે કે આ તો બધું ઈશ્વરની તક કું પાંદડું પણ હલતું નથી. અથવા તો ધાર્યું ધણી (ઈશ્વર)નું થાય. (ઉપરવાળાની) મરજીથી જ થાય છે. એની મરજી વગર તો પાંદડું ?
એનો અર્થ એ થયો કે જેટલી પણ ક્રિયા કરવામાં આવે છે તે ઈશ્વર પણ હલતું નથી. તો પછી અમે ગુનેગાર કેવી રીતે ઠરીએ? તમારે કે જ કરાવે છે. અને તેનું ફળ ઈશ્વર જ આપે છે. એટલે આ બધામાં કેસ ચલાવવો હોય તો ઈશ્વર ઉપર કેસ કરો. ઈશ્વરનો હાથ છે એમ માનવું પડે. ઈશ્વરથી પ્રેરિત જીવ ક્રિયા કરે છે આ સાંભળી ન્યાયાધીશ પણ સ્તબ્ધ થઈ ગયા. હવે શું કરવું? છું અને તેના ફળ સ્વરૂપે સજા પણ ભોગવે છે. દા. ત. ઈશ્વર ચોર ઈશ્વરને કોર્ટમાં હાજર કેવી રીતે કરવા? અને સજા કેવી રીતે કરવી? * પાસેથી ચોરી કરાવે છે અને પછી ન્યાયાધીશ પાસેથી સજા પણ આમ સાચો ઉકેલ શોધવામાં નિષ્ફળ ગયા. પરંતુ યુવતી તો મક્કમ * અપાવે છે. એમ માનીએ તો પ્રશ્ન થાય કે ઈશ્વર જ જો ચોરી કરાવે હતી. તેણે ન્યાયાધીશને કહ્યું કે, મારો કેસ તો સાચો છે. પછી ભલે
તો ચોર ચોરી કરવામાં સ્વતંત્ર નથી રહેતો તેથી તે નિર્દોષ ઠરે છે. એ ઈશ્વરની સામે હોય. હવે તમારી ફરજ છે કે તમે એમના ઉપર છે તો શું ઈશ્વરને દોષિત માનવા? વળી ઈશ્વરને તો સર્વ શક્તિમાન સમન્સ કાઢીને હાજર કરો જેથી મારો મુકદમો આગળ ચાલે. ત્યારે ?
અને કૃપાસિંધુ, કરુણામય માનવામાં આવે છે. તો શા માટે કોઈને ન્યાયાધીશે કહ્યું કે, ઈશ્વરને હું હાજર કરી શકીશ નહિ અને તારો ?
ચોરી, લૂંટ, ખૂન જેવી ક્રિયાઓ કરવાની પ્રેરણા આપે? તો પછી કેસ આગળ ચાલશે નહિ, માટે તું આ કેસ મૂકી દે. ત્યારે યુવતીએ મેં ચોરને ચોરી કરવા પ્રેરિત કરનાર કોઈક બીજું જ તત્ત્વ હોવું જોઈએ! જવાબ આપ્યો કે, તમે પણ સાવ નમાલા છો. મારે શું આખી જિંદગી 5 એ તત્ત્વ કર્યું હશે? શું એ બહુચર્ચિત તત્ત્વ કર્મ હશે? તો ચાલો આવી રીતે જ જીવવી? મને પરણશે કોણ? આ વિચાર શી રીતે ? 3 નીચેના ઉદાહરણથી જાણીએ.
પડતો મૂકાય? શું આનું સમાધાન તમારી પાસે છે? ત્યારે ન્યાયાધીશ જ * એક સુખી સંપન્ન ઘરમાં જોડિયા પુત્રીઓનો જન્મ થાય છે. એક બોલી ઊઠ્યાં કે હે ઈશ્વર! હવે તો તમે જ આનો ન્યાય કરો. ત્યાં તો શું શું પુત્રી એકદમ રૂપાળી છે, તો બીજી કદરૂપી છે. ધીરે ધીરે બન્ને (પુત્રી) ચારેબાજુ અજવાળું અજવાળું પથરાઈ ગયું અને કોર્ટમાં સાક્ષાત્ જૈ ક કન્યાઓ મોટી થાય છે. કદરૂપી કન્યા ભણવામાં તેજસ્વી છે. છતાં ઈશ્વર હાજર થયા. અચંબામાં પડેલા ન્યાયાધીશે કોર્ટની કાર્યવાહી છે હું તેને માન-પાન મળતાં નથી. જ્યારે રૂપાળી કન્યાને મા-બાપ આગળ ચલાવતા ઈશ્વરને પ્રશ્ન કર્યો કે, શું તમે આ યુવતીને કદરૂપું રે
ભણવામાં ‘ઢ’ હોવા છતાં વધુ લાડ-પ્યાર કરે છે. આમ મા-બાપનો શરીર આપ્યું છે તેની જવાબદારી સ્વીકારો છો? ત્યારે ઈશ્વરે જવાબ હું યાર એકતરફી રહેતા કદરૂપી કન્યા મનોમન હતાશા અનુભવે છે. આપ્યો કે, આ કદરૂપા શરીરની પ્રાપ્તિ તેને પૂર્વજન્મમાં બાંધેલ છે. ધીરે ધીરે આ હતાશા આક્રોશનું રૂપ ધારણ કરે છે. કન્યા મોટી અશુભ નામકર્મને લીધે મળી છે. તેણે પૂર્વભવમાં મન-વચન- 5 શું થાય છે અને એક દિવસ જઈ ચડે છે કોર્ટમાં, અને મા-બાપ સામે કાયયોગની વક્રતાને કારણે અશુભ નામકર્મનું બંધ કર્યું હતું. તેના 2 કેસ કરે છે. કેસનો મુદ્દો હતો કે મા-બાપે મને આવું કદરૂપું શરીર ફળ સ્વરૂપે તેને આવું કદરૂપું શરીર મળ્યું છે. ત્યારે ઈશ્વરની આ 5 હું શા માટે આપ્યું? આ સાંભળી ન્યાયાધીશ પણ વિચારમાં પડી જાય દલીલ સાંભળીને ન્યાયાધીશે ચુકાદો આપ્યો કે, હે યુવતી! આE
છે. કાનૂની ભાષા કે કાયદા પ્રમાણે આ અપરાધ કોનો કહેવાય? ન્યાયે તો તું જ દોષિત છો. પૂર્વે કરેલાં કર્મ અનુસાર જ તેની સજા છ ન્યાયાધીશ કાયદાના થોથા ફરીથી ઉથલાવે છે પરંતુ ક્યાંય તેનો રૂપે તને આવું શરીર મળ્યું છે. આ દૃષ્ટાંત ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે મેં જવાબ મળતો નથી.
કર્મસત્તા જ બળવાન છે. છેવટે આરોપી તરીકે મા-બાપને કોર્ટમાં બોલાવે છે. મા-બાપ તો કર્મ શું છે? તે કર્મ કેવી રીતે આવે છે? આવ્યા પછી તે ૐ કોર્ટમાં હાજર થાય છે. ન્યાયાધીશ મુકદમો લડતા જાત જાતના કર્મનો બંધ કેવી રીતે થાય છે? વળી આ કર્મને આવતા કેવી રીતે # આ પ્રશ્નો મા-બાપને પૂછે છે. આ કેસ સાચો છે? શું તમે અપરાધી અટકાવી શકાય? અને પૂર્વે બાંધેલા કર્મનો ક્ષય કેવી રીતે થાય? શું છો? તમે તમારી પુત્રીને આવું
જૈન પારિભાષિક શબ્દોમાં તેને કદરપં શરીર શા માટે આપ્યું ? હવે “ શ્રવ = અભી પાસે કર્મનું આવવું.
આશ્રવ, બંધ, સંવર અને નિર્જરા કહે ? તેની સાથે પરણશે કોણ? તેણે બંધ = આત્મા અને કર્મનું એકમેક થઈ જવું.
છે. આ ચાર શબ્દરૂપ ચોકડીની રમત જિંદગી શું આવી દુઃખમય જ | સંવર = કર્મને આવતાં અટકાવવા.
દ્વારા કર્મનું ગણિત આપણે આગળ . પસાર કરવી?
નિર્જરા = આવેલાં કર્મોનો ક્ષય (ખાલી કરવા) કરવો. જીરે કર્મવાદ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક કર્મવાદ * કર્મવાદ ન કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક કર્મવાદ
કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ % કર્મવાદ કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ - કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ