________________
33333
૩૩
પંચાસ્તિકાય
भावः कर्मनिमित्तः कर्म पुनर्भावकारणं भवति । न तु तेषां खलु कर्त्ता न विना भूतास्तु वर्त्तारं ॥ ६०॥ અર્થ : દ્રવ્યકર્મનું નિમિત્ત પામીને ઉદયાર્દિક ભાવે જીવ પરિણમે છે. ભાવકર્મનું નિમિત્ત પામીને દ્રવ્યકર્મ પરિણમે છે. કેાઈ કેાઈના ભાવના કર્તા નથી. તેમ કર્તા વિના થયાં નથી. વિવેચન : વિભાવભાવ થાય ત્યારે જીવને કર્મ બંધાય છે. ગમે તેવા કર્મના ઉદય હાય પણ પેાતાને રાગદ્વેષમાં ન પરિણમવું હાય તે ઇ પરિણમાવે નહીં.
कुव्वं सगँ सहावं अत्ता कत्ता सगस्स भावस्स । ण हि पोग्गलकम्माणं इदि जिणवयणं मुणेयव्वं ॥ ६१ ॥ कुर्वन् स्वकं स्वभावं आत्मा कर्त्ता स्वकस्य भावस्य । न हि पुद्गलकर्मणामिति जिनवचनं ज्ञातव्यम् ।। ६१ ।।
અર્થ : સર્વ તાતાના સ્વભાવ કરે છે; તેમ આત્મા પણ પોતાના જ ભાવના કર્તા છે; પુદ્ગલકર્મને આત્મા કર્તા નથી; એ વીતરાગનાં વાક્ય સમજવા ચેાગ્ય છે.
વિવેચન : જીવ છે તે જડરૂપે ન પરિણમે અને જડ છે તે જીવરૂપે ન પરિણમે. વ્યવહારમાં જે કહેવાય છે તેનાથી વીતરાગનું કહેવું જુદું છે, તે સમજવા જેવું છે. कम्मं पि सगं कुव्वदि सेण सहावेण सम्ममप्पाणं । जीवो विय तारिसओ कम्मसहावेण भावेण ||६२ || कर्मापि स्वकं करोति स्वेन स्वभावेन सम्यगात्मानं । जीवोऽपि च तादृशकः कर्मस्वभावेन भावेन ||६२ |
અર્થ : કર્મે પેાતાના સ્વભાવાનુસાર યથાર્થ પરિણમે
