Book Title: Padarth Prakash 19 Sanskrit Niyamavali
Author(s): Vijayhemchandrasuri
Publisher: Sanghvi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust
View full book text
________________ 33 વિભક્તિના નિયમો દા.ત. સર્વ + ત = સર્વતઃ = બધેથી, બધે. (30) ધ + ગ્રી, ધ + મા, મધ + Daa ના યોગમાં ક્રિયા થવાના સ્થળના નામને બીજી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. શવ્યામધણ I હું શય્યામાં સૂવું છું. શાસનમધ્યાતે તે આસન પર બેસે છે. તટમfધતિકૃતિ ! તે કિનારે ઊભો છે. (31) {ન્ ધાતુના કર્મને બીજી કે છઠ્ઠી વિભક્તિ લાગે છે. દા.ત. નૃપો નનાનું નાનાં વા રૂપે રાજા લોકો પર રાજ્ય કરે છે. (32) ઉપસર્ગવાળા ધું કે દુઠ્ઠ ધાતુના યોગમાં જેના પ્રત્યે ક્રોધ કે દ્રોહ હોય તેને બીજી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. રામ: શ્યામમધ્યતિ | રામ શ્યામ ઉપર ગુસ્સો કરે છે. રામ: શ્યામમવૃધ્ધતિ . રામ શ્યામનો દ્રોહ કરે છે. (33) fધ મન્તરી અવ્યયોના યોગમાં બીજી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. ધિ તા . તેણીને ધિક્કાર થાઓ. ધ મનર સતિને સંખ્યા ધર્મ વિના સદ્ગતિ મળતી નથી. (34) “અને અર્થમાં લાગે. “અથવા કે' અર્થમાં વા લાગે. જે પદોને જોડવાના હોય કે છૂટા પાડવાના હોય તે દરેક પદ પછી અથવા બધા પદો પછી 2 કે વા મુકાય છે. દા.ત. હરિશ્ચ વિશા હરિ અને ગોવિંદ. રિવિન્દ્રશ | હરિ અને ગોવિંદ. દર ગોવિન્દ્રો વા | હરિ કે ગોવિંદ. વિન્ડો વા હરિ કે ગોવિંદ. (35) નિષેધ બતાવવા વ્યંજનાદિ શબ્દની શરૂઆતમાં ન લાગે અને સ્વરાદિ
