Book Title: Padarth Prakash 19 Sanskrit Niyamavali
Author(s): Vijayhemchandrasuri
Publisher: Sanghvi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust
View full book text
________________ 180 ઇચ્છાદર્શક (સનત્ત) | ઇચ્છાદર્શક (અનન્ત) (1) ઇચ્છાદર્શક રૂપનો અર્થ ક્રિયા કરવાની ઇચ્છા કે ક્રિયા કરવાની તૈયારી એવો થાય છે. દા.ત. નિમિષતિ તે જવાની ઇચ્છા કરે છે, અથવા તે જવાની તૈયારીમાં છે. અમૂર્ધતિ aa તે મરવાની અણી પર છે. (2) ધાતુને હું પ્રત્યય લાગે. દા.ત. અમ્ + શું ! (3) ત્રીજા ગણની જેમ દ્વિરુક્તિ થાય. દા.ત. સન્ + શું = પામ્ + સ્ = નામ્ + ન્ ! (4) દ્વિરુક્તિમાં ક નો રૂ થાય. દા.ત. જમ્ + = નિમ્ + મ્ | (5) { પ્રત્યય પૂર્વે સેટુ ધાતુઓને રૂ લાગે અને અનિટુ ધાતુઓને રૂ ન લાગે. દા.ત. પત્ + શું = ઉપપત્ + { = fપતિમ્ | | મન + સ્ = મિમન્ + ક્ = fમમંમ્ | (6) રૂ લાગે એટલે સામાન્યથી અન્ય સ્વર અને ઉપાજ્ય હૃસ્વ સ્વરનો ગુણ થાય છે. રૂ + 6 પ્રત્યય વિકારક છે. દા.ત. વૃત્ - વિવર્તષતિ aa તે વર્તવા ઇચ્છે છે. એકલો ર્ પ્રત્યય અવિકારક છે. ની - નિનીતિ તે લઈ જવા ઇચ્છે છે. (7) ગણકાર્યવિશિષ્ટ ચાર કાળોમાં હું માં 1 ઉમેરાય. દા.ત. જમ્ + ક્ = નિમિત્ + ગ = નિમિસ | (8) સન્ધિના નિયમો પ્રમાણે સ્ નો થાય. ત્યારે ધાતુના સ્ નો પૂ ન થાય.
