Padarth Prakash 19 Sanskrit Niyamavali

Author(s): Vijayhemchandrasuri
Publisher: Sanghvi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust

Page 288

વડન્સ 271 | વડન્ત અને યલુબત્ત યન્ત (1). દસમા ગણ સિવાયના નવ ગણના વ્યંજનાદિ એકસ્વરી ધાતુઓને અને કટુ અશ, ધાતુઓને વારંવાર” અને “ઘણું' એવા અર્થમાં હું પ્રત્યય લાગી આત્મપદના પ્રત્યયો લાગે. (અહીં માત્ર ય પ્રત્યય જ લાગે. હુ એ અનુબંધ છે, એ ધાતુને લાગતો નથી પણ એટલું સૂચવે છે કે લાગ્યા પછી આત્માનપદના પ્રત્યયો લગાડવા.) દા.ત. પ્રમ્) વ ગેતે તે વારંવાર કે ઘણું ભમે છે. - મયદ્યતે | તે વારંવાર કે ઘણું ભટકે છે. (2) ધાતુને કર્મણિ પ્રયોગના બધા નિયમો લાગે. દા.ત. ટ્રા - ઢીયા ની - નીયા ઍ - મર્થ | પૃ > પૂર્વ I પ્રા, બ્બા ધાતુઓના મા નો રૂં થાય. દા.ત. પ્રી - પ્રીય | Maa ષ્મીય T (4) ધાતુને અન્ને હ્રસ્વ ત્રટ નો રી થાય. દા.ત. 9 - $ય સંપ્રસારણ થાય. શાસ્ નું શમ્ થાય. થીમ્ નું પી થાય. દા.ત. પ્રર્જી --> પૃચ્છી I શાસ્ શિષ્ય | વી પીય / (6) ઉપાજ્ય રૂ, 3 22, નૃ વાળા રૃ-કારાન્ત, નૂ-કારાન્ત ધાતુઓનો સ્વર દીર્ઘ થાય. ત્રીજા ગણના દ્વિરુક્તિના નિયમો પ્રમાણે દ્વિરુક્તિ થાય. સ્વરાદિ ધાતુમાં સ્વર પછીના વ્યંજનની સ્વરસહિત દ્વિરુક્તિ થાય. દ્વિરુક્તિમાં રૂ૩ નો ગુણ થાય અને નો ના થાય. દા.ત. પૃશં ગમીટ્સ વી મવતિ = વોમૂયતે . તે ઘણું કે વારંવાર થાય છે. પૃશં બીટ્સ વા પતિ = પાપજ્યતે | તે ઘણું કે વારંવાર રાંધે છે. (7)