Book Title: Padarth Prakash 19 Sanskrit Niyamavali
Author(s): Vijayhemchandrasuri
Publisher: Sanghvi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust
View full book text
________________ યલબત્ત 275 દા.ત. નિન્દ્રિત કથા ચાત્ તથા નુત્પતિ = સોનુષ્યતે તે ખરાબ રીતે લૂટે (4) યલુબા (1) યન્ત અંગમાંથી ય પ્રત્યાયનો લોપ થવાથી યક્લબત્ત થાય છે. તેને પરસ્મપદના પ્રત્યયો લાગે છે. તેના રૂપો ત્રીજા ગણના પરમૈપદ પ્રમાણે થાય. યન્ત મુજબ દ્વિરુક્તિ વગેરે થાય. દા.ત. પ્રમ્ - પ્રીતિ . તે વારંવાર કે ઘણું ભમે છે. (2) ઉપન્ય 28 વાળા ધાતુઓમાં દ્વિરુક્તિ પછી ટુ રિ અને રી લાગે. દા.ત. વૃત - વવૃતીતિ, વરિવૃતીતિ, વરીવૃતીતિ | તે વારંવાર કે ઘણું વર્તે છે. (3) ઉમાન્ય 7 વાળા ધાતુઓમાં દ્વિરુક્તિ પછી , તિ અને તી લાગે. દા.ત. વસ્તૃ{ વપતિ, વનિવસ્તૃપતિ, વત્તીસૃપીતિ | ગણકાર્યવિશિષ્ટ કાળમાં વ્યંજનાદિ વિકારક પ્રત્યયો પૂર્વે વિકલ્પ છું લાગે. ડું લાગે ત્યારે અન્ય સ્વરનો ગુણ થાય અને ઉપાજ્ય હ્રસ્વ સ્વરનો ગુણ ન થાય. ડું ન લાગે ત્યારે અન્ય સ્વરનો અને ઉપાજ્ય હૃસ્વ સ્વરનો ગુણ થાય. દા.ત. વોપવીતિ . તે વારંવાર કે ઘણો થાય છે. વો વધીતિ. તે વારંવાર કે ઘણો બોધ પામે છે. વોપરિ હું વારંવાર કે ઘણો થાઉં છું. વોષ્મિ હું વારંવાર કે ઘણો બોધ પામું છું. (5) અવિકારક પ્રત્યયો પૂર્વે અન્ય દીર્ઘ ૐ નો , કમ્ થાય અને મા નો છું થાય. દા.ત. તૃ + વત્ = તીર્ + વમ્ = તિતીર્વ: પ + વસ્ = પી + વ = fપીવઃ |
