Padarth Prakash 19 Sanskrit Niyamavali

Author(s): Vijayhemchandrasuri
Publisher: Sanghvi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust

Page 278

તદ્ધિત પ્રકરણ 26 1 તદ્ધિત પ્રકરણ નામને પ્રત્યય લાગવાથી બનતું નામ તે તદ્ધિત. તદ્ધિતના ઘણા પ્રત્યયો છે. જે મહત્ત્વના છે તે અહીં બતાવ્યા છે. તદ્ધિતના પ્રત્યય લાગતા આદ્ય સ્વરની વૃદ્ધિ થાય અને અન્ય સ્વરનો લોપ થાય. ક્યારેક આદ્યસ્વરની વૃદ્ધિ અને અન્ય સ્વરનો લોપ ન થાય. (1) “તેનાથી રંગાયેલુ એ અર્થમાં નામને 3 પ્રત્યય લાગે. દા.ત. ક્રિયા રક્તમ્ = હાદ્રિ વસ્ત્રમ્ | હળદરથી રંગાયેલ વસ્ત્ર. (2) “તેમનો સમુદાય એ અર્થમાં નામને 5, ગ, તા પ્રત્યયો લાગે. દા.ત. fમક્ષાનાં સમૂદક = શૈક્ષમ્ ભિક્ષાઓનો સમૂહ. રજ્ઞા સમૂદ = રઝિમ્ | રાજાઓનો સમૂહ. પ્રામા સમૂદ = પ્રામતા | ગામોનો સમૂહ. બનાનાં સમૂદઃ = ગાતા લોકોનો સમૂહ. (3) દેવતા' અર્થમાં નામને 3 પ્રત્યય લાગે. દા.ત. વિષ્ણુ તેવતા ગણ્ય = વૈષ્ણવઃ જેના દેવતા વિષ્ણુ છે તે - વૈષ્ણવ. (4) “તેના વડે કરાયું” અર્થમાં નામને મ પ્રત્યય લાગે. દા.ત. ક્ષમઃ કૃતમ્ = માલિનં મધુ મધમાખીઓએ કરેલું મધ. (5) નીચેના અર્થોમાં નામને રૂ પ્રત્યય લાગે. (i) તેનાથી સંસ્કૃત. દા.ત. ટૂબા સંસ્કૃતમ્ = ધ મોનમ્ | દહિંથી સંસ્કાર કરાયેલ ભાત. (ii) તેનાથી તરવું. દા.ત. નાવા તરતિ = નવા નાવડીથી તરનાર. (ii) તેનાથી જવું. દા.ત. પ્તિના વરતિ = રાતિ હાથી ઉપર (iv) તે આચરવું. દા.ત. ધર્મન્ નીવરતિ = ધમ ધર્મ આચરનાર. (V) આજીવિકા. દા.ત. વેતનેન નીતિ = વૈતનિ: પગારથી જીવનાર,